Hoe zorg je ervoor dat de jongeren goed worden voorbereid op hun volwassen leven? Online technologieën zijn niet meer weg te denken uit onze maatschappij en die bieden ook veel kansen voor het onderwijs. Die actualiteit was voor LKCA reden om samen met Keimpe de Heer van Stichting Infutura drie kennisateliers over creatief makersonderwijs in te richten. Hierin werd vanuit verschillende perspectieven naar kunst en technologie gekeken. De belangrijkste inzichten, conclusies en kansen van de kennisateliers samengevat.

De ‘Handreiking Waarden voor een nieuwe taal’ van Mounir Samuel werd op 10 maart uitgereikt aan Kristel Baele, voorzitter van de Raad voor Cultuur. Het uiteindelijke doel van de handreiking is niet een taalverandering op zichzelf, maar een ‘veilige, inclusieve en toegankelijke kunst- en cultuursector voor iedereen’ en past binnen het diversiteit en inclusie beleid, dat door de Rijksoverheid, de fondsen en de cultuursector wordt uitgedragen. De ‘hetero cisgender, eurocentrisch/koloniale norm’ in de kunst- en cultuursector moet worden doorbroken om ruimte te maken voor ‘meerstemmigheid’. Doel is ‘het samenbrengen van personen met uiteenlopende politieke opvattingen, religies en levensbeschouwingen’. Tijdens de presentatie zei Samuel: ‘U heeft niet het recht om religieuzen te kwetsen.’ Joris Roelofs, klarinettist, componist, conservatoriumdocent, vreest dat hierdoor de artistieke vrijheid het onderspit zal delven. “Het niet-toestaan van mensen kwetsen klinkt nobel, maar daarmee kiest de handreiking, met instemming van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, openlijk voor een vrijheidsopvatting die haaks staat op het recht van vrije meningsuiting.” De handreiking en code Diversiteit & Inclusie reppen met geen woord over vrijheid. De eerste kernwaarde is ‘veiligheid’, waarmee dus wordt bedoeld het vermijden van kwetsen, schrijft Roelofs.

Actuele maatschappelijke thema’s adresseren door de ogen van kunstenaars, dat is wat Nina Folkersma wil. Als directeur van Amsterdam Art bevindt ze zich in een ideale positie om de ontwikkelingen in de Amsterdamse kunstwereld te volgen – én te sturen. “We zitten op een cruciaal moment: het openbreken van de geschiedenis en van dat witte, westerse, mannelijke dominante verhaal. Het interesseert mij enorm hoe dat vorm gaat krijgen.” Dat is een van de redenen dat ze de overstap maakte naar Amsterdam Art.

Participatieve kunstpraktijken zijn in opkomst, maar blijven schuren met het heersende kunstdiscours. Zo krijgen ze vaak het verwijt dat het artistieke ondergeschikt is aan het sociale effect (de impact). Hoe kunnen we komen tot een genuanceerder begrip van participatieve kunst? Sandra Trienekens, sociaal geograaf (MA) en cultuursocioloog (PhD), onderzocht het.

Tijdens de online dertiende editie van Movies that Matter zijn op 24 pril de prijzen uitgereikt in de zes competities van het mensenrechtenfilmfestival. Movies that Matter lanceerde dit jaar twee nieuwe competities, die moesten benadrukken dat het festival niet alleen om urgente onderwerpen maar vooral ook om urgente cinema draait. De Grand Jury Fiction Award ging naar Quo vadis, Adia? van de Bosnische filmmaker Jasmila Žbanić. De Grand Jury Documentary Award ging naar Farida Pacha voor Watch Over Me, over een team van palliatieve verzorgers in New Delhi. De Nederlandse competitie werd gewonnen door de documentaire Shadow Game van Eefje Blankevoort en Els van Driel, over de gevaarlijke reis die jonge vluchtelingen afleggen.

Drie projecten hebben groen licht gekregen voor de vervolgfase van de Open Oproep Nieuwe woonconcepten voor dak- en thuisloze jongeren van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Lag de focus in de eerste fase bij het opstarten van samenwerkingen en ontwerpend onderzoek, in de tweede fase zullen kansrijke perspectieven verder worden onderzocht, getest en uitgewerkt. Doel van de Open Oproep Nieuwe woonconcepten voor dak- en thuisloze jongeren is samenwerkingen tot stand te brengen tussen ontwerpteams, jongeren, gemeenten en hun lokale partners waardoor zij samen kunnen werken aan integrale oplossingen voor de problematiek waarmee dak- en thuisloze jongeren kampen. Op basis van vooraf gestelde criteria zijn de aanvragen voor de tweede fase van deze open oproep beoordeeld door strateeg en oprichter van And the people Joris Kramer, onderzoeker bij DRIFT Frank van Steenbergen en coördinator van jongerenplatform U 2B heard! Linda Zengerink. Zij waren positief over de doorontwikkeling van de vervolgplannen. De ontwerpteams blijken tijdens de eerste fase aansluiting te hebben gevonden bij een of meerdere gemeenten. Opvallend is dat dit meestal grote steden betrof. Positief is ook dat de teams naast gemeenten andere relevante partners wisten te betrekken zoals jeugdhulporganisaties of woningcoöperaties. De projecten die nu een tweede fase in gaan zijn 'Terug naar eigenwaarde' van Garage 2020, 'Huishonger' van Joes+Manon en 'Volwaardige participatie' van TAAK. De projecten worden in de vervolgfase elk ondersteund met € 25.000.

Op 11 mei en 18 mei organiseert het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie twee online werkbijeenkomsten Prachtige productielandschappen. De bijeenkomsten vinden plaats in het kader van de Open Oproep Prachtige productielandschappen. Met deze open oproep nodigt het Stimuleringsfonds coalities van provincies, gemeenten, gebiedsontwikkelaars, grondeigenaren, energiebedrijven, netwerkbeheerders, voedselproducenten, natuurorganisaties, erfgoedspecialisten en (collectieven van) bewoners uit om samen met ontwerpers te werken aan nieuwe strategische visies of ontwerpvoorstellen voor de transitie van ons productielandschap.

‘Het is de vormentaal van een gedachtengoed dat zichzelf als vanzelfsprekend dominant achtte. In die zin kun je je zelfs afvragen of het standbeeld wel recht doet aan de zachte, zorgzame waarden die Peerke Donders belichaamde. Maar het standbeeld is ook een mooi kunstwerk en kenmerkend voor een periode uit onze geschiedenis. Daarom moet er wel goed voor gezorgd worden. Dit kunstwerk verdient naar mijn idee een museale omgeving waar het rustig bekeken kan worden en waar ruim aandacht geschonken kan worden aan de ontstaansgeschiedenis.’’ Liesbeth Jans blogt over kunst in de openbare ruimte n.a.v. de discussie over het standbeeld van Peerke Donders in het Wilhelminapark in Tilburg. Voor veel mensen is dit standbeeld een verdiend eerbetoon, anderen vinden het een symbool van kolonialisme en racisme. Jans sprak op 6 april jl. in de gesprekkenreeks Meerstemmigheid, die werd georganiseerd door het Tijdlab in de LocHal Tilburg.

De No Waste Challenge van What Design Can Do sloot op 21 april de open oproep met een recordaantal van 1409 inzendingen - meer dan er ooit in een vorige challenge werden geteld. Richard van der Laken (oprichter WDCD) bedankte in een nieuwsbrief alle inzenders voor hun toewijding en creativiteit. "At the beginning of the open call, I asked: haven’t we all been bad designers? Today, I’m filled with optimism as I witness designers from around the world working together to solve the urgent problem of waste." De inzendingen worden beoordeeld en er wordt een shortlist opgemaakt van uitmuntende projecten. Op 27 mei worden de genomineerden bekend gemaakt en begint een internationale jury aan een intensief selectieproces om wereldwijd 16 winnaars te kiezen. Alle projecten zijn te bekijken op de website.

‘De afbreekeconomie’ is een online tentoonstelling over een alternatieve economie die breekt met het fossiele tijdperk. Het verbeeldt de transitie van de fossiele economie naar een bio-based economie gezien door de ogen van twee ontwerpduo's en een kunstenaar: Studio Klarenbeek & Dros, Koehorst in 't Veld en Atelier Van Lieshout. “De Afbreekeconomie is een tentoonstelling over het maken en kapotmaken van dingen. Het gaat hier niet over economische groei of efficiënt produceren. Maar juist over hoe we alles weer kunnen afbreken wat we als mens maken. Het kantelt ons economisch model”, zegt curator Annemartine van Kesteren van Museum Boijmans van Beuningen. De tentoonstelling zoomt in op drie ontwerpcollectieven die alternatieve systemen bedenken; sommigen onderzoeken historische modellen en anderen werken hun ideeën uit tot een werkbare oplossing. In deze mentaliteitsverandering ligt een creatieve revolutie besloten: de veranderkracht van het hedendaags design.

Ruimtelijke professionals moeten zich fundamenteel herpositioneren als gevolg van de immense opgaves die de klimaatcrisis en de transitie naar post-fossiele steden stellen. Het recent verschenen boek Neighbourhoods for the Future – A Plea for a Social and Ecological Urbanism van Maarten Hajer, Peter Pelzer, Martijn van den Hurk, Chris ten Dam, en Edwin Buitelaar wil professionals op weg helpen. De publicatie, schrijft Tim Devos, is in eerste instantie een pleidooi voor het herontdekken van de buurtschaal als hefboom om de duurzaamheidsopgave te linken aan een expliciete sociale agenda. Er wordt gepleit voor een interdisciplinair ‘urbanisme’ om het nodige tegengewicht te bieden tegen al te sectorale en technocratische ruimtelijke ontwikkelingen van de duurzaamheidstransitie. Het boek schept de contouren van een ‘ecologisch urbanisme’ door opnieuw de menselijke laag te introduceren, die vaak ondergesneeuwd dreigt te raken door de schaal en complexiteit van de duurzaamheidstransitie

Door corona staan de plannen voor een nieuw Vlijmens Spektakel al een jaar stil. Een live openluchtvoorstelling op ’t Plein in Vlijmen zoals in 2018 zit er voorlopig niet in. ,,Maar het thema eenzaamheid is het afgelopen jaar alleen maar belangrijker geworden”, stelt Jeroen van den Bosch, voorzitter van organisator Stichting Evenementen Vlijmen. ,,De eenzaamheid is mede door corona verder toegenomen, vooral ook onder jongeren.” Het doel, een missie bijna, blijft onveranderd: mensen bewust maken dat eenzaamheid bestaat. Proberen te zorgen dat mensen eenzaamheid herkennen; leren hoe je iets aan eenzaamheid kunt doen. Die zaken staan centraal. Daarbij wordt gebruikgemaakt van educatie, onderzoek en een voorstelling. ,,De voorstelling hebben we, gezien de coronamaatregelen, omgevormd tot de speelfilm ‘Herman’. De opnames vinden plaats in de gemeente Heusden en de film zal in alle kernen worden getoond; van een drive-in locatie tot bij mensen thuis in de woonkamer.” Voor het onderzoek wordt samengewerkt met Eric Schoenmakers, onderzoeker en docent van Fontys Hogescholen. Om in beeld te krijgen welke impact de speelfilm heeft, krijgen de toeschouwers vooraf en achteraf vragen voorgelegd. Om de problematiek ook bij kinderen onder de aandacht te brengen is een educatief programma samengesteld voor basisscholen. Afhankelijk van de maatregelen en mogelijkheden wil de stichting dit in het najaar uitrollen bij de scholen.

Wanneer begint de toekomst? Of is de toekomst al begonnen? Maar vooral: hoe kunnen we de toekomst begrijpen? Het is niet eenvoudig om vast te stellen wanneer de toekomst begint. Laat staan hoe die toekomst eruit zal zien. Voor de meeste mensen is het ver weg, iets vaag, iets onbekends, vaak iets onzekers. Daarom roept het idee van de toekomst bij veel mensen angst op. Dat hoeft niet. De toekomst is maakbaar. Design kan ons daarbij helpen. Aldus de Indiaas-Nederlandse ontwerper Satyendra Pakhalé.

In de oude watertoren in Delft wordt gebouwd aan een ambitieus internationaal kunstcentrum : Radius. Met vijfhonderd vierkante meter aan ondergrondse tentoonstellingsruimte richt het programma van Radius zich op sociaal-maatschappelijke vraagstukken, aan de hand van hedendaagse beeldende kunst en wetenschap, op het snijvlak van natuur, ecologie en (leef)klimaat. De oprichtingsdirecteur is Niekolaas Johannes Lekkerkerk. Wat kan kunst eigenlijk betekenen in de klimaatproblematiek? „We zijn in de eerste plaats niet uit op gedragsverandering bij het publiek, de problemen zijn sowieso zo groot dat je eerder politieke of systeemverandering nodig hebt”, zegt Lekkerkerk. „Maar kunst kan wel helpen om problemen die zo groot of abstract zijn invoelbaar te maken.”

Movies that Matter 2021 gaat door. De dertiende editie van het mensenrechtenfestival vindt volledig online plaats. Ook inhoudelijk zijn er grote vernieuwingen doorgevoerd: er zijn twee nieuwe competities, focusprogramma’s zijn in een passender jasje gegoten en het programma voor professionals heeft een flinke boost gekregen. Edo Dijksterhuis sprak met Margje de Koning, artistiek directeur van het festival.

Voor een podcast, serie of Instapost word je steeds vaker gewezen op gevoelige thema’s die eraan komen met een trigger warning, om je schrap te kunnen zetten of om door te zappen. Trigger warnings zijn al jaren controversieel. Zijn het nuttige meldingen om onnodig psychologisch leed te voorkomen, of bieden ze een vals gevoel van veiligheid aan een hypergevoelige generatie? Deze discussie wordt vaak langs politiek-ideologische lijnen gevoerd. Los daarvan kun je ook de pragmatische vraag stellen: werken trigger warnings? Verschillende onderzoeken zetten daar vraagtekens bij. Soms lijkt de trigger warning zelfs averechts te werken.

De Akademie van Kunsten publiceerde haar ‘’Strategische doelen en Werkplan” voor komend jaar. De prioriteiten behelzen het blijvend aandacht vragen voor de waarde van autonome kunsten, de Fair Practice Code (waaronder: solidariteit, duurzaamheid, diversiteit, vertrouwen en transparantie), samenwerking met wetenschappers van de KNAW en De Jonge Akademie, bundeling van krachten met Europese academies voor een open samenleving en het versterken van de onderlinge uitwisseling van gedachten, plannen, praktijken tussen de leden onderling en met anderen. In het Werkplan staat beschreven hoe de Akademie deze prioriteiten zal uitvoeren.

Beeldend kunstenaar Liesbeth Bik is vanaf 1 april 2021 de nieuwe voorzitter van de Akademie van Kunsten. Bik volgt de Nederlandse dichteres, proza-, toneel- en kinderboekenschrijfster Anne Vegter op. Sinds 2019 is Liesbeth Bik vicevoorzitter van het bestuur van de Akademie van Kunsten. Vanaf dat moment heeft zij zich ingezet om de betekenis en zichtbaarheid van de Akademie te vergroten. Zij ziet een belangrijke maatschappelijke taak voor de Akademie van Kunsten weggelegd. ‘Kunst ligt ten grondslag aan maatschappelijke veranderingen’, zegt Bik. ‘En dan bedoel ik niet dat kunstenaars de samenleving moeten veranderen. Ze schetsen vergezichten: beelden die tonen hoe de samenleving eruit zou kunnen zien. De taak van de Akademie van Kunsten is om uit te dragen waarom dit zo belangrijk is.'

Foodlab werkt aan creatieve oplossingen voor teeltondersteuning. De deelnemers van FoodLab zijn in maart voor de derde en laatste keer samengekomen. Maar dat betekent zeker niet dat er een einde komt aan de mooie samenwerkingen die er tussen de deelnemers zijn ontstaan. Door de gekozen opzet was het FoodLab een soort ideeëngenerator, bedoeld om te inspireren om met andere ogen naar de sector te kijken en discussie aan te gaan hoe we met ons landschap omgaan. Het eindresultaat is een reeks uiteenlopende concepten, met stuk voor stuk een grote potentie voor impact; ze vormen een startpunt voor verdere samenwerking. Foodlab is een initiatief van telers, ZLTO, Fruitport West-Brabant, Kunstloc Brabant, Rewin en diverse projectpartners.

'Kunstenaars kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan onze samenleving. Creativiteit is broodnodig om aan onze toekomst te werken', blogt Kunstloc Brabant-adviseur Atty Bax.

In de internationale filmwereld worden af en toe ‘sensivity readers’ of ‘diversity readers’ ingeschakeld. Wie googelt vindt deskundigen die hun diensten aanbieden op dit gebied, met uiteenlopende specialismen: ze maken deel uit van een minderheidsgroep, hebben een niet-binaire genderidentiteit of lijden aan een chronische ziekte. In de Nederlandse filmwereld lijkt het inschakelen van dit soort deskundigen alleen informeel te gebeuren. Houden Nederlandse scenarioschrijvers rekening met opmerkingen over representatie en stereotypering? NRC sprak met Ashar Medina, scenarist van misdaadserie Mocro Maffia, Sem de Jong, regisseur van Prins, Steffen Haars, van de New Kids films, en scenarist Aliefka Bijlsma,Zwanger & Co.

Kunstloc Brabant ondersteunt de realisatie van een monument in Tilburg om het slavernijverleden te herdenken. Het voortouw voor dit monument is genomen door de Stichting Gedeeld Verleden, Gezamenlijke Toekomst Tilburg en de Stichting Comité 30 juni-1 juli Tilburg. Zij vertegenwoordigen Tilburgers met roots in Suriname of de (voormalig) Nederlandse Antillen en Aruba. Velen van deze grote groep Tilburgers zijn nazaten van mensen die slachtoffer waren van de Nederlandse slavenhandel. Aan drie kunstenaars wordt een schetsopdracht verleend. Kunstloc adviseur Liesbeth Jans schreef een blog over kunst en herinneren.

Het boek Rewriting Architecture van Floris Alkemade, Michiel van Iersel, Jarrik Ouburg en Mark Minkjan is een ambitieuze poging om de koers van de architectuur te verleggen. De auteurs stellen dat de positie van de architect is geërodeerd en tandeloos is geworden om relevante, ‘echte’ bijdrage aan maatschappelijke opgaven van nu te leveren. De architect moet zijn verloren staturs weer terugwinnen. Veel architecten beschouwen een bouwplaats als een tabula rasa. Maar elke plek, ook buiten de steden, is onvermijdelijk een tabula scripta, een beschreven blad, met tal van historische ‘lagen’ en ‘kwaliteiten’. Door die te negeren of, erger nog, helemaal niet op te merken zorgen architecten en stedenbouwers voor steeds meer eenvormige steden en landschappen waarin alle sporen van een lang en rijk verleden zijn uitgewist. Nieuw kan het pleidooi voor een contextuele architectuur niet worden genoemd, volgens Bernard Hulsman.

Stijgende zeespiegel, smeltende gletsjers: de gevolgen van de klimaatverandering worden overal ter wereld steeds zichtbaarder. In het afgelopen decennium heeft EcoShape verschillende Building with Nature projecten in Europa (vooral in Nederland) en Zuid-Oost Azië ontworpen, gerealiseerd, gemonitord en onderzocht. Deze projecten laten zien dat het mogelijk is om Nature Based Solutions op grotere schaal te realiseren. Deze oplossingen bieden naast duurzame en veilige kustverdediging ook ecologisch rijke en veerkrachtige landschappen, waarin het prettig leven, werken en verblijven is. Deze eigenschappen maken Building with Nature dé methode voor klimaatadaptatie en -mitigatie. In het boek Building with Nature : creating, implementing and upscaling Nature-based Solutions brengt EcoShape de auteurs in gesprek met experts en stakeholders om verschillende methodes en lessons learned over Building with Nature te bespreken. Ook mogelijke barrières die toepassing in de weg staan en oplossingen komen aan de orde. Het illustreert aan de hand van verschillende landschappen welke concepten mogelijk zijn en verbindt deze met de aanwezige ecologische, economische en sociale systemen. Leonardo Marchese, (landschaps) architect bespreekt het boek.

Met de omstreden vertaling van Amanda Gormans gedicht The Hill We Climb maakt de sensitivityreader binnenkort zijn entree in Nederland. Wat doet zo iemand precies en waarom? En zitten we erop te wachten? En hoe denken schrijvers over de sensitivityreader? Literair vertaler Harm Damsma ziet weinig in de sensitivityreader als morele waakhond. Vertalers moeten recht doen aan de keuzes en intenties van de auteur, niet aan wat bepaalde lezers welgevallig is.

In het kader van de Open Oproep Chronisch Gezond van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en het Agis Innovatiefonds zijn het afgelopen jaar zes bijzondere projecten van start gegaan. Samen met hen én met andere geïnteresseerden bouwt het fonds voort aan een community of practice. Het Stimuleringsfonds organiseert daarom drie thematische en interactieve meet-ups om samen tot meer verdieping te komen. Ondanks de uitbraak van de pandemie hebben de zes interdisciplinaire teams in interactie met mensen met (nog g)een chronische aandoening werkwijzen ontwikkeld om de doelgroep meer de regie te geven over hun dagelijks leven. De meet-ups geven de teams van de zes projecten ruimte om hun ervaringen te delen. Ook zal een aantal experts reflecteren op de ontwikkelingen van de projecten. De meet-ups vinden plaats op 15 april, 20 mei en 10 juni.

Sarafina Paulina Bonita van Ast schrijft poëzie en maakt performances vanuit een intersectioneel perspectief. Sarafina nam deel aan de bijeenkomst Verkiezingen zijn niet genoeg! Kunstpraktijken als democratische vernieuwing, op 14 maart in het Stedelijk Museum en droeg er ook een tekst voor. Joram Kraaijeveld ging in gesprek met hen over hun werk in, met en voor de queer community, de gendered gaze en de voordelen van channelen.

Zes jaar geleden was #OscarsSoWhite trending in de aanloop naar de moeder aller filmprijzengala’s. Maar in de tussenliggende jaren is er veel veranderd, ten goede. We staan nu zelfs aan de vooravond van het meest diverse prijzenseizoen ooit, met als apotheose de uitreiking van de Oscars op 26 april. Edo Dijksterhuis zet het op een rij.

De videoregistratie van het debat Verkiezingen zijn niet genoeg! Kunstpraktijken als democratische vernieuwing dat Metropolis M in samenwerking met het Stedelijk Museum organiseerde op 14 maart is online terug te zien. Joram Kraaijeveld gaat in gesprek met Sarafina Paulina Bonita van Ast, Teresa Borasino, Quinsy Gario, Harpo ’t Hart, Caitlin Schaap, Jonas Staal, Simone Zeefuik over de correlatie van binnen- en buitenparlementaire politieke en artistieke actie.

Een klimaattribunaal of een stateloos parlement: het zijn democratische organisaties die we nodig hebben maar die er nog niet zijn. In samenwerking met advocaten, onderzoekers en juristen maakt kunstenaar Jonas Staal de verbeelding én de realisering ervan mogelijk. Hij is op 14 maart deelnemer aan de bijeenkomst ‘Verkiezingen zijn niet genoeg! Kunstpraktijken als democratische vernieuwing’ in het Stedelijk Museum Amsterdam. Samensteller Joram Kraaijeveld ging alvast met hem in gesprek.

Door de lockdown raken mensen geïsoleerd en missen ze verbinding met anderen. En dat is volgens Julian Schaap, cultureel socioloog niet zonder consequenties: "De samenleving valt uit elkaar." Hij onderzoekt wat de coronacrisis met onze muziekbeleving doet. "Het samen horen van muziek in een concertzaal heeft letterlijk invloed op ons lijf", zegt hij. "Als je naar live-muziek luistert maakt je lichaam stofjes aan die je openstellen voor mensen buiten je eigen grenzen. Je maakt dan dus makkelijker verbinding met mensen die buiten je eigen groep vallen." De bindende factor die muziek heeft, valt weg nu we geen live-concerten kunnen bezoeken of samen muziek kunnen spelen.

Kan kunst invloed uitoefenen? Dat is de vraag die gesteld wordt in het boek Forces of Art. Het boek is de weerslag van een project van het Prins Claus Fonds, in samenwerking met Hivos en de European Cultural Foundation. In feite is het meer dan 400 pagina’s tellende boek één groot onderzoek naar de vraag in hoeverre kunst invloed kan uitoefenen op de levens van mensen, en dan met name in de niet-westerse wereld. Toef Jaeger las het boek. Waar forces of nature vaak gepaard gaan met ellende, overmacht en verwoeste levens, is het idee dat forces of art ingezet kunnen worden om het tegenovergestelde te bewerkstelligen: gericht op het versterken van lokale gemeenschappen, met een nadruk op samenwerken, vooral in gebieden waar geen sterke institutionele kunstwereld bestaat. De ‘kracht van de natuur’ maakt kapot en slaat uit elkaar, de ‘kracht van kunst’ verenigt en creëert, dat is de theorie.”

ICOM International doet opnieuw een consultatieronde om uiteindelijk in 2022 te kunnen stemmen over een nieuwe internationaal geldende museumdefinitie. Nederland is gevraagd om vóór 10 april twintig kernconcepten te kiezen die in elk geval in de nieuwe definitie thuis horen inclusief een korte toelichting wat er onder elk kernconcept wordt verstaan. ICOM Nederland nodigt daarom uit om mee te praten via de open Zoom-sessies op 23 en 25 maart.

Metropolis M organiseert op 14 maart in samenwerking met het Stedelijk Museum een assembly aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland. In het Teijin Auditorium van het Stedelijk Museum gaat Joram Kraaijeveld, onderzoeksredacteur van Metropolis M, in gesprek met kunstenaars over hun uiteenlopende praktijken en de manier waarop zij door middel van artistieke en politieke acties streven naar democratische vernieuwing, zowel binnen als buiten het parlement. In aanloop naar deze bijeenkomst sprak Joram Kraaijeveld met met geluidskunstenaar Harpo 't Hart die erop hamert dat een 'stem geven' paternalistisch is, we moeten beter leren luisteren. Naar de Noordzee, die laat weten dat er iets niet in de haak is: dieren vertonen angstgedrag en vertrekken er door geluidsoverlast. Kraaijeveld sprak verder met Caitlin Schaap, voor wie zingen een vorm van actievoeren is. Ze komt op voor de oorspronkelijke cultuur van het Ka’lina Terewuyu volk uit de Amazone en voor de verhalen van anderen die niet gehoord worden. Schaap is daarnaast kernlid van Kick Out Zwarte Piet en organisator van meerdere Black Lives Matter-demonstraties in het afgelopen jaar.

De landelijke en provinciale ondersteuningsorganisaties voor kunst en cultuur – LKCA, Cultuur Oost en Kunstloc Brabant – bundelen ervaring, kennis en expertise in een landelijk platform voor kunst, cultuur, zorg en welzijn : Kunst is gezond! Doel is om uit te groeien tot een Nederlandse beweging waarbij kunst- en zorgprofessionals elkaar vinden en inspireren om gezamenlijk in co-creatie duurzame projecten te ontwikkelen. Kennisdeling, onderzoek, fondsenwerving, lobby en gezamenlijke promotie van good practices voorkomt dat pioniers niet steeds opnieuw het wiel hoeven uit te vinden en moeten uitleggen: is het zorg of is het kunst?

“In 2020 is de term ‘cancel culture’ een intrinsiek onderdeel van het vocabulaire van het kunstdiscours is geworden. Zoals met de meeste concepten die zich verspreiden onder de massa is de origine van het concept troebel. Op een zeker moment wisten we simpelweg wat cancel culture betekent, of namen we aan dat we het wisten door het af te leiden van degenen die zich er slachtoffers van maakten. Het zou echter zonde zijn voorbarig conclusies te trekken. In het belang van het begrijpen van culturele dynamiek, is het de moeite waard wat dieper te graven in de herkomst van cancel culture om te ontdekken wat het werkelijk betekent, alsmede het machtsspel dat het onthult.’’ Alina Lupu probeert de impact te definiëren die een dergelijke term kan hebben op het lokale, Nederlandse kunstdiscours in het licht van een specifiek incident: de zaak rond Juliaan Andeweg. De beeldend kunstenaar die beschuldigd werd van  misbruik en geweld.

Het door kunstenaars opgezette initiatief F-Razzor startte op 8 maart een benefietactie uit steun aan iedereen die misbruikt is in de Nederlandse kunstwereld. Er is een webshop gelanceerd met het werk van 64 kunstenaars, allen deelnemers aan de Rijksakademie te Amsterdam in de periode 2014 tot 2017. Uit solidariteit met de personen die misbruikt zijn doneren de deelnemende kunstenaars een of meerdere werken aan het benefiet. Een week lang, tot en met 15 maart 2021, zullen de kunstwerken te koop zijn in de webshop van F-Razzor.  De bystander-cultuur lijkt ondanks de wereldwijde #MeToo-beweging gewoon stand te houden, niet het minst in de wereld van de beeldende kunsten. Hoe kan dat? vraagt Engagement Arts BE zich af.

Melissa Bremmer en Emiel Heijnen (verbonden aan het Lectoraat Kunsteducatie van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten) doen onderzoek naar manieren om kunsteducatie relevanter, betekenisvoller en meer geëngageerd te maken. Hun recente publicatie Wicked Arts Assignments staat vol met gewaagde, grappige poëtische, sociaal betrokken of anderszins uitdagende kunstopdrachten die zijn ontworpen door kunstenaars en educatoren van over de hele wereld. De opdrachten uit de publicatie weerspiegelen thema’s, werkwijzen en concepten uit de hedendaagse kunsten en bieden mogelijkheden om over onszelf, kunst en de wereld anders na te denken. In het LKCAtelier van 1 april vertellen ze waarom een kunstopdracht een kunstwerk kan zijn.

Kunst kan troost bieden of voor afleiding zorgen. Maar het is méér dan dat. Ann Demeester verzet zich fel tegen een functionele kijk op kunst. Kunst is voor geestverruiming, vindt de directeur van het Frans Hals Museum en bijzonder hoogleraar aan de Radboud Universiteit, Nijmegen. Haar leeropdracht draait in wezen om verbinding. Demeester wil een brug slaan tussen de universiteit als kennisinstituut en het museum als arena voor de kunst. Door colleges, symposia en seminars wil ze studenten in contact brengen met de wereld van musea. Daarnaast hoopt ze als bijzonder hoogleraar nieuwe inzichten op te doen over de verbinding tussen oude, moderne en hedendaagse kunst. Demeester is enthousiast pleitbezorger van zogenoemde ‘transhistorische tentoonstellingspraktijken’ Daarover zegt ze : ‘’Er is niet één canonieke Geschiedenis met een hoofdletter, maar er zijn vele geschiedenissen, vele verhalen over het verleden.’’ Kan kunst zo voor meer verbinding zorgen?'Ik weet niet of het uiteindelijk verbindend tussen mensen werkt, maar het transhistorische nodigt de kijker wel uit om nieuwe verbanden te zien. Om verder te kijken dan ‘het begrijpen’.

Regeringen over de hele wereld hebben de pandemie uitgebuit om artistieke expressie in een alarmerend tempo het zwijgen op te leggen, zo blijkt uit onderzoek. Vorig jaar werden wereldwijd 133 kunstenaars aangehouden, 82 gevangengezet en 17 gedood, zo blijkt uit de editie 2021 van het rapport "State of Artistic Freedom", een jaarlijks onderzoek dat wordt gepubliceerd door de mensenrechtenorganisatie Freemuse uit Kopenhagen. Het 150 pagina's tellende rapport telde 978 schendingen van de artistieke vrijheid in 89 landen en online in 2020 - een stijging van 37 procent ten opzichte van het voorgaande jaar.

Monique Peperkamp is op dit moment bezig met haar PhD onderzoek bij de Amsterdam School for Cultural Analysis (ASCA). Ze studeerde kunstgeschiedenis aan de UvA en is werkzaam geweest als docent en kunstenaar. In haar onderzoek kijkt ze in het licht van de ecologische catastrofe naar kunst die zich bezighoudt met de relatie tussen natuur en cultuur. Dit doet ze mede aan de hand van cultuurgeschiedenis en filosofie. Mister Motley ontwikkelde afgelopen september het project LAND samen met ArtEZ Studium Generale. Voor deze samenwerking spreekt men met kunstenaars, denkers en schrijvers over de relatie tussen land, eigendom en klimaatafbraak. Lieneke Hulshof sprak met Peperkamp over haar artikel ‘Ecological Time: Natures that Matter to Activism and Art‘. n het artikel spelen twee werken van kunstenaar Melanie Bonajo een belangrijke rol. Wat is de kracht van Bonajo als het aankomt op het gesprek over de wereld die steeds harder gebukt gaat onder onze ecologische voetafdruk?

Wat kan kunst doen om ons te helpen? Gedurende een wereldwijde gezondheidscrisis wordt deze vraag zelfs nog dringender. Terwijl musea in veel landen gesloten blijven, is er wetenschappelijk bewijs dat het zien of maken van kunst een cruciale rol kan spelen bij het genezen van ons lichaam en onze geest. De Franse neurowetenschapper, musicus en auteur Pierre Lemarquis heeft onlangs een boek gepubliceerd over dit onderwerp. “L'art Qui Guérit’’ neemt de lezers mee op een kunstreis door de eeuwen heen, van het Paleolithicum tot het einde van de 20e eeuw, en interpreteert werken vanuit de blik van hun genezende krachten - zowel voor de toeschouwer als voor de maker. De auteur verweeft kunstgeschiedenis, filosofie en psychologie met elkaar en haalt daarbij actuele bevindingen uit zijn vakgebied van de neurowetenschappen aan over de helende kracht van kunst.

Metropolis M organiseert op 14 maart in samenwerking met het Stedelijk Museum een assembly aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland. In het Teijin Auditorium van het Stedelijk Museum gaat Joram Kraaijeveld, onderzoeksredacteur van Metropolis M, in gesprek met kunstenaars over hun uiteenlopende praktijken en de manier waarop zij door middel van artistieke en politieke acties streven naar democratische vernieuwing, zowel binnen als buiten het parlement. In aanloop naar deze bijeenkomst sprak Joram Kraaijeveld met Quinsy Gario, kunstenaar, activist en staat nummer 2 op de kieslijst van BIJ1 bij de aanstaande landelijke verkiezingen, en met beeldend kunstenaar en activist Teresa Borasino is een van de initiatiefnemers van Fossil Free Culture NL.

Van culturele instellingen en activiteiten wordt verwacht dat ze een impact hebben op mens en maatschappij, dat ze sociale verandering en ontwikkeling tot stand brengen. Maar hoe kun je die impact meten en managen? Karen Maas (Open Universiteit) en Marjelle Vermeulen (Erasmus Universiteit) laten zien hoe dat kan. Ze doen dat in een artikel dat in februari 2021 is verschenen in The Journal of Arts Management, Law, and Society.

Games worden steeds vaker ingezet om mensen iets te leren of om ze bij elkaar te brengen. En dat gaat een stuk verder dan het integreren van een vraagstuk in een computerspelletje. Het Fontys-lectoraat Interaction Design, waarbij Wouter Sluis-Thiescheffer senior researcher is, onderzoekt hoe we technologie een menselijke maat kunnen geven. Want de precieze technologie groeit iedereen ondertussen boven het hoofd, weet hij. Zijn lectoraat werkt op dit moment onder meer aan een game om Venlo-Noord duurzamer te maken. ““We hebben voor Venlo-Noord een Simcity-achtige game ontwikkeld waarmee we verschillende scenario’s kunnen nabootsen voor verduurzamingsprojecten.” Te denken valt aan de toepassing van zonnepanelen, windenergie en circulaire goederenstromen of het gebruikmaken van restwarmte.

Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie roept mid-career makers en ontwerpers uit de creatieve industrie op om met een samenwerkingspartner een voorstel in te dienen, gericht op de aanpak van een actuele maatschappelijke opgave. Met de Open Oproep Fresh Perspectives stimuleert het fonds ontwerpers met een goed concept, om een samenwerking aan te gaan met een gerenommeerd bedrijf, organisatie of kennisinstelling. Deadline is 7 april 2021. Het doel van deze oproep is ontwerpers en partijen met een sterke maatschappelijke of kennispositie samen te brengen. Het fonds daagt de partijen uit om vanuit deze samenwerking tot innovatieve, verrassende oplossingen te komen voor ontwerpopgaven van nu.

Gezelschap BonteHond uit Almere is gekwalificeerd als taakstraflocatie. Vanaf dit jaar kunnen jongeren met een taakstraf worden geplaatst bij theatergezelschap BonteHond in Almere. ‘Naar alle waarschijnlijkheid starten in mei dit jaar de eerste jongeren bij ons’, zegt marketingmedewerker Lisa Kuyp. Ze zullen meewerken aan de voorstelling STRAF, waarmee het gezelschap het taboe op taakstraffen wil doorbreken. ‘Onze artistiek leider Judith Faas is nieuwsgierig naar wie deze jongeren zijn en hoe ze hier zijn gekomen. Ze wil hen een stem geven die vaak ongehoord blijft. Er wordt veel over hen gepraat, middels deze voorstelling ook eindelijk met hen. We willen laten zien dat het allemaal niet zo zwart-wit is.’

Niet de fysieke functies, maar de manier waarop mensen gebruik maken van gebieden moet centraal komen staan in het debat over de sociaal duurzame stad. Céline Janssen legt op basis van haar promotieonderzoek uit wat dit betekent voor gebiedsontwikkeling. “Dit is ingewikkeld, maar wel een manier om verder te komen dan sociale duurzaamheid alleen in termen van fysieke leefbaarheid van een gebied te interpreteren.”

Elk jaar dumpen we wereldwijd maar liefst 2,12 miljard ton afval, dat stijgt de komende decennia met 70 procent. Natuurlijk heeft niet alleen de consument schuld, óók de producent, en óók de ontwerper. De befaamde Canadese ontwerper Bruce Mau zegt het treffend: "Design got us into this mess, now it needs to take us out of it." Het is dus tijd voor totaal iets anders, vindt Richard van der Laken, ontwerper en creative director leider van What Design Can Do. Hij stelt dat de ontwerpgemeenschap leiding moet nemen, hun opdrachtgevers dient te wijzen op hun verantwoordelijk en massaal haar creatieve potentieel inzet.

Kunst en cultuur dragen bij aan levendige en aantrekkelijke wijken. Maar wat is nodig om broedplaatsen, cultuurhuizen en creatieve hubs te laten slagen en zo toegevoegde waarde te hebben voor gebiedsontwikkeling? Marketingstrateeg Rinske Brand maakt duidelijk wat stadmakers, overheden en ontwikkelaars moeten doen om dit mogelijk te maken. “Durf los te laten en geef de community de ruimte.”

Trendforecasters Christine Boland en Lidewij Edelkoort namen de woorden ‘nieuwe roaring twenties’ al in de mond en ook Belgisch ontwerper Raf Simons hintte op de mogelijkheid. Springt de wereld, als het allemaal weer verantwoord kan, uit de band? Hoe ziet er de mode uit na de lockdown? En zo ja, wat kan de mode industrie dan verwachten?

Nederland kent een relatief hoog aantal dak- en thuisloze jongeren. Ondanks dat er veel nieuwe woonconcepten voor deze doelgroep bestaan, blijkt het opschalen van goede initiatieven en daadwerkelijke systeemverandering lastig. Daarom bundelden het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, de TU/Eindhoven, Atelier Rijksbouwmeester, Stichting Zwerfjongeren Nederland en het Actieprogramma Dak- en Thuisloze Jongeren van het Ministerie van VWS afgelopen maanden de krachten. In een interactieve online talkshow presenteerden de teams van ontwerpers en maatschappelijke organisaties de uitkomsten daarvan: nieuwe concepten met de ambitie om dak- en thuisloosheid onder jongeren systematisch tegen te gaan. Het fonds vraagt bestuurders, ambtenaren, professionals, jongeren of buurtbewoners mee te denken en te werken aan doorontwikkeling van deze voorstellen met het doel tot systeeminnovatie te komen.

Met het Dutch Designers Jaarboek van de BNO als aanleiding werd op Design Digger LIVE #6 ingezoomd op de veranderkracht van ontwerp. Het gesprek vanuit Pakhuis de Zwijger op 8 februari met vijf ontwerpers had als focus duurzaamheid en ontwerp voor sociale vraagstukken als eenzaamheid.

Begin februari kwamen de deelnemers van FoodLab teeltondersteunende voorzieningen (tov) voor de tweede keer bijeen. Niet zoals gepland op een erf in Zundert, maar wegens coronamaatregelen online. Met de basiskennis over aardbeienteelt op zak was aan de deelnemende ontwerpers gevraagd een korte pitch voor te bereiden met daarin hun eerste ideeën. Die liepen uiteen van vernieuwende abstracte denkbeelden tot bijna-tastbaar voor te stellen concepten. Telers zijn op zoek naar een beter imago en de ontwerpers dagen hen uit; zijn ze bereid aanpassingen op hun bedrijf te doen om dat te bereiken? En zijn de gedroomde aanpassingen realistisch? Een verslag.

De Academie voor Beeldende Vorming (ABV) Tilburg kijkt weer terug op een mooie editie Crosslab. In dit project experimenteren en onderzoeken studenten van de ABV (docentopleiding Beeldende Kunst en Vormgeving) tien weken lang in de beroepspraktijk; de onderzoeksvragen of probleemstellingen komen uit het werkveld (musea, onderwijs, stichtingen en festivals). Aan Crosslabs 2020 hebben 100 studenten, 20 docenten en gastdocenten en 6 partners uit het werkveld hebben gewerkt van maart - november 2020. Samenwerkingspartners waren: MU, EKWC, Galerie Pennings, FHK Werkplaatsen, Fontys Collectie, Scholen Tilburg-West.

Vanaf 8 april start LKCA een professionele leergemeenschap om samen onderzoek te doen naar wat werkt in de samenwerking tussen cultuur, zorg en/of welzijn. Hoe werk je samen met professionals uit andere sectoren? Welk dilemma’s kom je daarbij tegen? En hoe los je die op? De leergemeenschap komt tussen 8 april en 18 november vier keer bij elkaar. Voorlopig online en wanneer het weer mogelijk is live. Tussendoor doe je onderzoek in je eigen praktijk. De leergemeenschap is bedoeld voor professionals in cultuur, zorg en/of welzijn die samenwerken om drempels voor cultuurdeelname te verlagen voor mensen in kwetsbare posities. Of die met cultuur willen bijdragen aan (aspecten van) positieve gezondheid van deze mensen. Aanmelden kan tot 5 maart.

De Waalrese Saskia Harks studeert aan de Fontysopleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving. Samen met twee medestudenten is zij bezig om een kunstproject op touw te zetten voor en mét jongvolwassenen die eenzaamheid ervaren. In het project worden jongeren betrokken die in een enquête hebben aangegeven dat samen kunst maken en beleven helpt bij het verlichten van hun gevoelens van eenzaamheid. Het is de bedoeling dat ook het Eindhovense Van Abbemuseum een rol gaat spelen in dit kunsteducatieproject.

“In de Nederlandse mode-industrie is nog een gebrek aan samenwerking en uitwisseling van kennis en ervaring”, zegt Esther Muñoz Grootveld, hoofd programma van platform en modebiënnale State of Fashion. “In andere disciplines in de creatieve industrie is samenwerking vanzelfsprekender. In mode wordt vaak nog op eilandjes gewerkt.” En dat wil de Taskforce Fashion doorbreken. Deze taskforce is een samenwerkingsverband, dat sinds juni 2019 bestaat, tussen State of Fashion en de presentatie- en ontwikkelplatforms FASHIONCLASH en stichting M-ODE. Naast Taskforce Fashion is inmiddels ook Culture.Fashion ontstaan, een netwerk met diverse stakeholders, waaronder onderwijsinstellingen als ArtEZ en AMFI, een onderzoeksinstituut als Waag, maar ook ontwerpers, modejournalisten en de drie platforms achter Taskforce Fashion. Het initiatief voor Culture.Fashion is genomen door minister van Engelshoven (OCW). Culture.Fashion is een netwerk dat zich inzet voor een toekomstbestendige modesector in Nederland. DesignDogger sprak met betrokkenen over de Taskforce Fashion en de doelstellingen, waarin maatschappelijke vraagstukken als diversiteit, welvaartsongelijkheid of klimaatcrisis en de rol van mode daarin centraal staan.

‘’Het museum is bij uitstek een plek waar resonantie wordt gezocht. Je wordt aangeraakt door iets dat buiten jezelf staat, een schilderij, een beeld, een gebruiksvoorwerp uit het verleden, een creatie voor de toekomst.’’ NRC publiceert een ingekorte versie van een lezing, die Bas Heijne heeft uitgesproken op de online nieuwjaarsbijeenkomst van de Museumvereniging. Heijne geeft aan dat een museum een plek is waar resonantie wordt gezocht. Hij voorspelt na de coronacrisis een enorme toeloop naar musea. Juist door die honger naar betekenisvol museumbezoek.

Het idee dat de architectuur werkt vanaf een tabula rasa is niet langer houdbaar, stellen de vier redacteuren van ‘Rewriting Architecture. 10 + 1 Actions. Tabula Scripta’. Naast Floris Alkemade zijn dat Michiel van Iersel, Mark Minkjan en Jarrik Ouburg. Voor de talrijke urgente vragen – schaarste, klimaatverandering, woningnood, vergrijzing, om er maar een paar te noemen – kan architectuur oplossingen vinden door de complexiteit te accepteren en te gebruiken, door te werken met wat er al is en met respect voor de (natuurlijke) hulpbronnen die we nog hebben. Het boek is het resultaat van de Tabula Scripta Research Group aan de Academie van Bouwkunst Amsterdam. De onderzoeksgroep richtte zich op architectonische, stedenbouwkundige en landschapsprojecten die werken met de complexiteit en kwaliteiten van een gegeven context. Die benadering is niet alleen een noodzakelijke, het kan volgens de samenstellers van het boek een inspirerende en verrijkende weg zijn. ‘Het is te lijvig voor een manifest, maar de inhoud is te ‘activistisch’ voor een doorwrocht, historisch/filosofisch gefundeerd ‘academisch’ betoog. Wat is het wel? Het is niet minder dan een poging om het vak te herijken.’ Architect Xander Vermeulen Windsant over de ambities van het boek.

Welke rol speelt cultuur in de samenleving en op scholen? Het antwoord op die vraag luidt in Kenia anders dan in Nederland. Het dubbelinterview met Sami Gathii en Ben Hekkema levert interessante inzichten en lessen op voor hoe wij hier in Nederland naar kunst en cultuur kijken. Bea Ros met de inhoudelijke terugkoppeling op een LKCAtelier van 28 januari.

De English National Opera ondersteunt het herstel van corona patiënten, die problemen ervaren bij het ademhalen – een veelvoorkomende klacht – , d.m.v. een online cursus. Het operahuis werkt hierbij samen met een Britse gezondheidsorganisatie. Deelnemers krijgen van zangcoaches les in ademhalings- en zangoefeningen en worden aangemoedigd om in hun eigen tijd oefeningen te doen, die online worden aangeboden. Een proef met een tiental patiënten was zo succesvol dat ze de komende tijd het programma verder landelijk gaan uitrollen. Dat de cursus niet alleen een fysiek maar ook een psychologisch positief effect heeft, blijkt uit een reactie van een deelnemer. “Het heeft me echt enorm geholpen bij mijn ademnood en ook een beetje met mijn angst om weer terug te keren in de maatschappij.”

Zeven projecten werden na een succesvolle eerste fase in de tweede fase van de Open Oproep Fresh Perspectives #4 ondersteund. In 2021 start het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie met een aangepaste Open Oproep Fresh Perspectives. Deze is gericht op mid-career ontwerpers die in een langer lopend traject hun praktijk willen verdiepen in samenwerking met één of meerdere maatschappelijke partner(s). In het traject staat een relevant maatschappelijk vraagstuk centraal, waaraan door middel van ontwerpend onderzoek een bijdrage wordt geleverd. De volgende Open Oproep Fresh Perspectives #5 wordt begin februari gepubliceerd in de nieuwsbrief van het fonds. De deadline om een aanvraag in te dienen is 7 april 2021. Aandacht voor het project van Anne Geenen en David Schmidt van architectuur- en ontwerpbureau Site Practice om de toepasbaarheid van kalkhennep te onderzoeken. Behalve dit 'The Hemp Project' van Site Practice werd ook na een succesvolle eerste fase in de tweede fase van de Open Oproep Fresh Perspectives het project De kleinkijk academie van Sjaak Langenberg, Rosé de Beer en Gehandicaptenzorgorganisatie Severinus ondersteund.

‘’In mijn vak speelt open kijken, zonder oordeel, een grote rol. Dat geldt ook voor zorgprofessionals, alleen kijk ik op een andere manier. Er vallen mij andere zaken op: afwijkende details, lichaamsinformatie, systemische aanwijzingen (onder water kijken, mensen laten niet alles zien). Ik stel vragen en leg verbanden. En check dan weer of wat ik gezien heb klopt. Zo ontstaat een rijker beeld. Tijdens ons gesprek ontdekten we dat het helpt als een ander kan bevestigen wat je ziet – omdat je daar niet altijd op durft te vertrouwen. Je kunt daardoor ook duidelijker je plek innemen.’ De werelden van de zorg en van de kunst kunnen veel van elkaar leren, merkte kunstenaar Sandra Schouten toen ze een tijdje meewerkte in een verpleeghuis. In het werk van Schouten staan theatrale en zintuiglijke interventies centraal.

"Dans is overal in de samenleving van betekenis. In de onbekende werkelijkheid waarin we nu verkeren met een onzekere toekomst, is de rol van dansdocenten en -makers onmiskenbaar belangrijk voor het tonen van nieuwe perspectieven en scheppen van betekenis voor de kwaliteit van leven van mensen.'' 'Ontmoeten in beweging' is een publicatie over de betekenis van inclusie in de dans voor de opleiding ArtEZ bachelor. Docent Dans (BaDD). Ronja White en Wytske Lankester hebben hiervoor een inventarisatie gemaakt van praktijkvoorbeelden, organisaties, inspirators, literatuur, observaties, vragen en gedachten met betrekking tot dit thema.

Hoe kun je de aanwezigheid van dood en verlies in tbs-klinieken op een humane manier verbeelden? Wim Boluijt is docent en onderzoeker bij expertisecentrum Caring Society 3.0 en maakt deel uit van het lectoraat Zorg rond het levenseinde. Hij bracht het onderwerp levenseinde in tbs-klinieken bij de minor, die wordt gegeven door St. Joost School of Art & Design, in. Ze bezochten een kliniek en zetten het vraagstuk om tot beeldende werken.

Zo’n 35 creatieve jongeren starten eind januari 2021 bij St. Joost School of Art and Design aan het programma NOLIMITS. Het programma is een samenwerking met de culturele instelling wedowe, en wordt ondersteund door Fonds voor Cultuurparticipatie. Het programma is voor creatievelingen vanaf 16 jaar die de ambitie, talent en potentie hebben om hun talenten te ontdekken als toekomstig kunstenaar of ontwerper, maar niet vanzelfsprekend de weg naar de kunstacademie weten te vinden. Dit kan komen door bijvoorbeeld een culturele achtergrond, sociaal-economische status, genderidentiteit, fysieke kenmerken, levensovertuiging of opleidingsniveau. De achterliggende gedachte van het programma is dat de kunstacademie nog geen evenwichtige afspiegeling van de samenleving is. Volgens Marjan Middelhoff, voorlichter van St. Joost School of Art & Design: ”Het is niet divers genoeg. En dat terwijl kunst juist een belangrijk middel is om te reflecteren op de maatschappij.”

De NAPK heeft kennis genomen van het onderzoeksrapport dat de commissie Ten Brink/de Reu opstelde voor Toneelgroep Oostpool naar aanleiding van meldingen van grensoverschrijdend gedrag door de voormalige directie. Het betreft een zogenaamd signaal- en cultuuronderzoek dat gericht is op het vertrouwelijk en geanonimiseerd vertellen over eigen ervaringen. Aan de hand van de ervaringen van 53 meldingen constateert de onderzoekscommissie een patroon van grensoverschrijdend gedrag bij de voormalige directie (artistiek en zakelijk) van Oostpool èn een cultuur waarbinnen dit gedrag heeft kunnen plaatsvinden. De omvang en aard van de meldingen vindt NAPK schokkend, temeer daar deze situatie jarenlang heeft kunnen voortduren. Als grootste werkgeversorganisatie in de podiumkunstenbranche staat NAPK voor een veilige en respectvolle werkomgeving. NAPK betreurt de bevindingen uit het onderzoek dan ook ten zeerste en leeft mee met de slachtoffers. De openheid en transparantie die Oostpool betracht in deze kwestie dragen bij aan meer bewustzijn ten aanzien van dit belangrijke onderwerp, wat door de NAPK wordt toegejuicht. Pepijn ten Kate (belangenbehartiger theater en dans van de Kunstenbond) heeft de slachtoffers van dichtbij meegemaakt en ze in hun strijd gesteund waar mogelijk. Hij reflecteert over deze zaak en het perspectief voor de sector.

Project IDOLS is een initiatief van de Federatie Creatieve Industrie uitgevoerd in het kader van de Arbeidsmarktagenda, mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het project laat zien hoe de culturele en creatieve sector effectief ingezet kan worden bij het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. Het stimuleren van opdrachtgeverschap en professionaliseren van de sector vergroot tegelijkertijd het verdienvermogen. Vier onderzoekers van de TU Delft deden onderzoek naar de leeropbrengsten. Wat heeft IDOLS opgeleverd? En hoe moet een eventueel vervolg eruit zien?

‘Na dertig jaar kunsthistorische stilte worden de artistieke machtsverhoudingen voor het eerst in twijfel getrokken. Maar daarbij komt het initiatief, anders dan bij de vorige avant-gardes, niet van de kunst, maar van bewegingen die strijden voor emancipatie van zwarten, vrouwen en lhbtq’ers. Zij trekken het bestaande wereldbeeld in twijfel – maar daarmee ook de bestaande verhoudingen in de kunst, de bestaande esthetiek, vormen en stijlen. Dat maakt de nieuwe beweging een soort super avant-garde, die zich weliswaar niet tot de kunst beperkt, maar verder precies hetzelfde werkt.’ Hans den Hartog Jager in zijn reeks Wereldkunst, afl. 15, over de nieuwe super avant-garde.

Intimiteitsscènes worden vaak als normale scènes beschouwd, terwijl ze dat niet zijn. Daarom nodigde acteursbelangenvereniging ACT Ita O’Brien uit voor een seminar over haar rol als intimiteitscoördinator.Via zoom maakten ruim zestig film-, theater- en televisieprofessionals kennis met haar ‘Intimacy on Set Guidelines’. Juliette Georges brengt verslag uit.

Het thema het Fashion + Design Festival Arnhem dit jaar is ‘purpose’ en de deelnemers zullen opzoek gaan naar een nieuwe vorm van zingeving door middel van design. Denk bijvoorbeeld aan de rol van consumptie in ontwerpen. nieuwe vormen van repurposing en nieuwe vormen van genderneutraliteit. Om het thema vorm te geven heeft het festival diverse ontwerpers aangetrokken. Zo zijn de volgende namen al bevestigd: Sjaak Hullekes, Sarah Aphrodite, Jef Montes, Elsien Gringhuis, Mirte Engelhard, Fraenck, Erik Stehmann, Lenneke Wispelwey, Saskia van Drimmelen, Living Colour Collective en Pascale Gatzen. FDFA gebruikt voor het festival de tien dimensies van Kabbala om de veranderende focus van materieel naar immaterieel geluk en zingeving vorm te geven. Deze dimensies refereren naar consumptie, gelijkheid, ratio, emotie, empathie en zijn afgeleid van de Boom des Levens uit de Kabbalistische leer. De zevende editie van het Fashion + Design Festival Arnhem vindt van 4 juni tot en met 4 juli plaats. De organisatie zet een volledig corona-proof editie op poten.

Musea en theaters werden in ‘coronajaar’ 2020 gemiddeld gewaardeerd met een 8,5. Nooit scoorden de culturele instellingen hoger. Dat blijkt uit onderzoek door Hendrik Beerda Brand Consultancy in samenwerking met de universiteit van Amsterdam. Tussen de eerste en tweede lockdown voelden cultuurbezoekers zich vooral zeer veilig binnen de museum- en theatermuren.  Wat bezoekers betreft zijn verdere corona-aanscherpingen bij podia en musea daarom volstrekt onnodig. Ook de rust in zalen en gangen droeg bij aan de hogere waardering. Bezoekers blijken zeer bereid musea en theaters aan te bevelen bij vrienden en familie. Hoe reageren theaters en musea in West Noord-Brabant op de resultaten van het onderzoek?

“Het leven is niet rechtvaardig”. Dat zegt Nina Pontieux in het videoportret dat het Bredase kunstenaarsduo Martin en Inge Riebeek van haar maakten. Ze leefde gezond en kreeg toch kanker terwijl haar leeftijdsgenoten het ervan namen en volop rokend en feestend van het leven genoten. Atty Bax, adviseur Kunst, zorg & gezondheid, Kunstloc Brabant gaat in haar blog op de rol van kunstenaars, in het bijzonder het belang van de blik van de Riebeeks op mensen voor de psychische zorg.

“Werklandschappen in de stad en daarbuiten zijn aan het veranderen, deels door hoe wij het willen, deels door hoe de wereld het mogelijk maakt. “Het succes van steden meten we veel te veel af aan inwonersaantallen en economische groei, en veel te weinig aan hun strategie. Dat stelt TU Delft-onderzoeker Karel Van den Berghe. "Mocht je de circulaire economie niet vanuit de vraag, maar vanuit het aanbod plannen, dan zou in een klap de waarde van bedrijventerreinen de hoogte inschieten."

Harm Tilman doet een poging om een preview te schrijven op de architectuur en stedenbouw in 2021. Riskant en giswerk, gezien de coronacrisis. Hij heeft een zevental observaties, waaronder : steden worden groter en lokaler, bedrijventerreinen transformeren in groene woonwerk-gebieden, en sociale isolatie en ongelijkheid als grootste uitdaging.

Op 12 januari lanceerde What Design Can Do een wereldwijde design competitie voor radicale oplossingen voor het afvalprobleem. Dat gebeurde in zeven wereldsteden. De No Waste Challenge, de derde Climate Action Challenge in samenwerking met de IKEA Foundation sluit op 1 april. Winnaars krijgen 10.000 euro aan financiering en toegang tot een, samen met Impact Hub vormgegeven, ontwikkelingsprogramma van twaalf maanden om hun ideeën te realiseren.

Naar aanleiding van projecten van Tinkebell, Renzo Martens en Christoph Büchel schrijft Jeanine van Berkel over wat zij noemt ‘het witte-redderssyndroom in de kunst’. In al deze projecten willen de kunstenaars misstanden adresseren in de maatschappij en spelen ze met hun eigen witte privilege. Ondanks dat de kunstenaars willen helpen door zogenaamde kritische analyses te maken, willen ze in eerste instantie een goed kunstwerk maken. Een witte westerse kunstenaar zal nooit dezelfde geleefde ervaring hebben als kwetsbare mensen van kleur. Zijn zij dan werkelijk de aangewezen personen om de pijn van mensen van kleur die Fort Europa binnen willen komen te begrijpen? Mogen zij die pijn vertalen naar hun eigen kunst om zo financieel gewin en zichtbaarheid te genereren? Het gaat hier niet enkel om de individuele kunstenaar maar over een symptomatisch probleem dat door de kunst- en cultuursector in stand wordt gehouden.

‘Vrouwelijke auteurs zijn vaak vernieuwers, maar in de literatuurgeschiedenissen zie je daar nauwelijks iets van terug. Want op een heel subtiele manier denken we allemaal dat vernieuwing hoort bij mannelijke auteurs en dus zijn literatuurgeschiedenissen vooral verhalen van witte, westerse mannen.’ Zorg voor meer diversiteit in de literaire canon, bepleiten schrijvers Fleur Speet, Jannah Loontjens en Manon Uphoff. Ze zijn lid van schrijverscollectief Fix dit, dat zich inspant voor meer diversiteit in de canon en het literaire veld. De website Fixdit.nu is vanaf 9 januari te bezoeken.

Next Nature Network is een internationaal netwerk van denkers en doeners dat steun krijgt van leden uit 44 landen. Het netwerk streeft ernaar een debat op gang te brengen over de toekomst in het hier en nu, en de rol die natuur en technologie hierin speelt. In de kunstprojecten, die de hele wereld rondgaan, vermengen oude waarden zich met nieuwe ideeën over hoe mens en natuur zich tot elkaar kunnen verhouden. Voor het Future Lab for design & technologie, gevestigd in het Evoluon, Eindhoven,  heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een bijdrage gegeven voor de komende vier jaar om deze visie verder te ontwikkelen. Esther van Rosmalen sprak met oprichter, kunstenaar en filosoof Koert van Mensvoort. Het museum moet de samenhang tussen mens en natuur tonen. "Het Evoluon is een ruimteschip, de aarde is het moederschip", zegt Van Mensvoort tegen het NRC.  "Ik zie het Evoluon als een ruimteschip dat is geland om ons te leren hoe we een betere bemanning kunnen zijn van moederschip aarde."

‘We hebben kunstenaars en schrijvers nodig’: het is het nieuwe mantra. We hebben kunstenaars en schrijvers nodig om de post-corona wereld vorm te geven, om de klimaatcrisis op te lossen en het verdelingsvraagstuk, om toekomstscenario’s op te stellen over identiteit en terrorisme. En wat kunnen die kunstenaars en schrijvers dan bijdragen? De kracht van verbeelding, leest de schrijver in zijn mail, als hij weer eens wordt opgetrommeld. Kennelijk gaat iedereen er voetstoots van uit dat kunst en literatuur een heilzame bijdrage komen leveren, dat ze de mensheid in de goede richting sturen. Maar wat is de goede richting? En hoe weten we dat? En heeft de kunst eigenlijk niet iets beters te doen? Op 11 december sprak schrijver en filosoof Maxim Februari de 49e Huizingalezing uit in het Academiegebouw te Leiden. Deze opname van de lezing is tot 15 januari 2021 beschikbaar.

Dutch designers staan wereldwijd bekend om hun originaliteit en gedurfde innovaties, en hun werk dringt door tot in de haarvaten van onze maatschappij. Design is overal en de wereld lijkt maakbaar. Daaraan dragen ontwerpers bij, met hun onorthodoxe methoden en creatieve kracht. Al treft de coronacrisis de creatieve sector ingrijpend, de grote maatschappelijke en economische uitdagingen waar de wereld voor staat bieden ook veel kansen. Over hoeveel veerkracht beschikt de ontwerpsector, en hoe draagt ze bij aan de noodzakelijke transities? Dutch designers Yearbook beschrijft het designjaar 2020 en kijkt vooruit. Het boek geeft een openhartige inkijk in wat designers nu denken en maken. De publicatie is een initiatief en productie van de BNO, en wordt uitgegeven in samenwerking met nai010 uitgevers.

Hoewel Nederland grote, internationaal succesvolle architecten kent als Francine Houben (1955), Liesbeth van der Pol (1959) en Nathalie de Vries (1965) en bovendien vijftig procent van de huidige bouwkundestudenten vrouw is, denken veel mensen bij het woord architect nog steeds aan een man. In elk geval bleek vakblad De Architect zo te denken, toen het eind 2018 het congres De Kracht van de Nederlandse Architectuur organiseerde: er werden tien (witte) mannen uitgenodigd als sprekers. Dat was onbewust, bezwoer hoofdredacteur Harm Tilman toen hierover commotie ontstond in de architectuurwereld. En: vrouwelijke sprekers waren nu eenmaal ‘moeilijk te vinden’. Met haar boek Mevr. de architect wil architectuurjournalist Merel Pit deze situatie doorbreken, door vrouwelijke architecten te interviewen en zo zichtbaar te maken. De interviewserie verscheen eerder als rubriek op het onlineplatform Azine, dat Pit in 2019 oprichtte om een ‘nieuw perspectief op architectuur’ te bieden. De Volkskrant over het werk van vijf iconische vrouwelijke architecten.

Op 16 december beslist de rechtbank in Amsterdam of het schilderij Bild mit Häusern (1909) van Wassily Kandinsky moet worden teruggeven aan erfgenamen van de oorspronkelijke Joodse eigenaren. Het doek werd in oktober 1940, vijf maanden na de Duitse inval van Nederland, op een veiling in Amsterdam gekocht door het Stedelijk Museum Amsterdam. Omdat dit een gemeentelijk museum is, is de rechtszaak ook aangespannen tegen de stad Amsterdam. Volgens de normale juridische regels is de roof van kunst bij Joden tijdens het nazibewind (1933-1945) al lang verjaard. In 1998 werd evenwel internationaal afgesproken dat deze kunst alsnog moet worden teruggegeven. Nederland heeft in 2001 een speciale instantie opgericht om dit soort zaken te beoordelen: de Restitutiecommissie. Die heeft inmiddels 163 uitspraken gedaan. In ongeveer de helft van die zaken werd een claim toegewezen. Maar dat gold niet voor deze Kandinsky: dat verzoek wees de Restitutiecommissie in 2018 af. In het oordeel was ook de betekenis van het schilderij voor de collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam meegewogen. Dat is volgens de critici in strijd met het principe dat iets moet worden teruggegeven als het geroofd is. De erfgenamen besloten in beroep te gaan bij de rechter.  De rechtbank stelt de erfgenamen op alle punten echter in het ongelijk. "Belangrijk is dat het toetsingskader van de rechter wettelijk beperkt is. Het gaat hier om een bindend advies van de Restitutiecommissie, waarbij zowel de gemeente als de erfgenamen zelf voorafgaand aan het onderzoek hebben aangegeven het bindend advies van de commissie te zullen accepteren."

De wereld van de klassieke muziek is ‘te wit’, klinkt het steeds vaker. De Volkskrant stelt vast dat in de programma’s van muziekinstellingen diversiteit een grotere rol is gaan spelen en sprak met 4 Nederlandse musici van kleur over hun ervaringen in een wereld die “per definitie conservatief” is. Hoe komt het dat er zo weinig zwarte musici in orkesten spelen? En waardoor kan dat veranderen?

Het aantal zwarte balletdansers neemt weliswaar gestaag toe, maar ze zijn nog steeds ver in de minderheid. Te vaak krijgen zwarte dansers nog te horen dat ze zich witter moeten schminken of niet passen in de esthetiek van het ballet. Ook de mythe dat de hogere wreef van een zwarte dansersvoet niet in spitzen zou passen heeft lang standgehouden. Als nieuwe choreograaf bij Het Nationale Ballet wil Sedrig Verwoert, zelf zwart en queer, de komende jaren onderzoeken ‘wat het betekent een zwarte danser te zijn bij een witte instelling’ en is vast van plan ‘het balletlijf in alles te gaan bevragen’.

Teeltondersteunende voorzieningen zijn nodig voor de economische vitaliteit van het platteland, maar hebben impact op de ruimtelijke kwaliteit en recreatieve- en landschappelijke waarden van een gebied. Kunstloc Brabant, Rewin, Fruitport West-Brabant, ZLTO en diverse projectpartners vonden het tijd om te kijken naar de mogelijkheden en onmogelijkheden.  Daarvoor zijn de samenwerkende partijen een nieuw foodlab gestart waarin ontwerpers, telers en toeleveranciers bekijken wat de uitdagingen, kansen en mogelijke innovaties zijn van teeltondersteunende voorzieningen.

Kunstenaar en onderzoeker Eef Veldkamp interviewde Jonas Staal, Malou den Dekker (BP or not BP) en Daniela Paes Leão (Fossil Free Culture) over hun positie als kritische kunstenaar in het neoliberale tijdperk. Ter introductie schreef hij eerder een kort essay. 'Kunstenaars willen, aldus tegen beter weten in, niet meer de bittere smaak van de voedende hand proeven en dus gaan ze over tot actie, met succes. In die precaire situatie, die mij ook niet onbekend is als kunstenaar, heerst een klemmend bewustzijn van hypocrisie: je wilt wel maar kan niet, je kan wel maar wilt soms ook niet. De wereld zoals we die kennen is geen makkelijk medium om mee te werken.' Het interview met kunstenaar Daniela Paes Leão van Fossil Free Culture.

Hiphop verdeelt en verbindt, en werkt als een spiegel voor de samenleving. Maar hoe vergroten we de kennis over hiphop? Een van de aanbevelingen: maak meer geld vrij voor onderzoek naar Nederlandse hiphop. Aldus Miriam Geerdes-Gazzah. Dit artikel kwam tot stand naar aanleiding van de eerste Europese Hiphopconferentie in Nederland ‘Breaking Rules’ (11 en 12 september 2020 in Rotterdam).

De Verenigde Naties hebben in 2015 de grootste maatschappelijke vraagstukken op aarde in kaart gebracht: de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (of: Sustainable Development Goals, kortweg: SDG’s). Deze doelen dienen in 2030 te zijn behaald. De urgentie is dus groot. Ook de filantropie draagt – al dan niet bewust – bij of kan bijdragen aan het verwezenlijken van de SDG's. De filantropische sector werkt immers op een breed maatschappelijk terrein. De diversiteit aan filantropische instellingen is groot, zowel wat betreft het bestedingsbeleid als de werkwijze. Dus er is altijd wel een verband te leggen met een of meerdere van de 17 SDG’s. Altijd? Er zijn twijfels of ook cultuurfondsen bijdragen aan de SDG’s. Want wat draagt de restauratie van een kerkorgel bij? Een balletvoorstelling? Of een tentoonstelling van moderne kunst? Inderdaad komt in de beschrijvingen van de duurzaamheidsdoelen het woord ‘kunst’ niet voor. Wel wordt op diverse plekken expliciet gerefereerd aan ‘cultuur’ en ‘erfgoed’. Kees Kaffka en Luuk van Term zien drie invalshoeken hoe kunst en cultuur verband houden met de SDG’s.

Is het dit jaar een ambitieuze museumdirecteur? Een stercurator? Of een topkunstenaar? Helemaal niet. De gezaghebbende Power 100, de lijst die jaarlijks het krachtenveld in de internationale kunstwereld meet, heeft een opvallende uitkomst: antiracismebeweging Black Lives Matter (BLM) staat op nummer 1.

VUmc is in 2014 gestart met een jaarlijkse poëzieprijs rond het thema ziekte en gezondheid: de VUmc Poëzieprijs. Na de fusie van VUmc en AMC is deze prijs omgedoopt tot de Amsterdam UMC Poëzieprijs. Iedereen kan inzenden voor deze prijs, ook meerdere gedichten. Een jury zal de inzendingen beoordelen. De beste bijdragen worden beloond met geldprijzen, €1000,- voor de winnaar, €500,- voor de tweede prijs en €250,- euro voor de derde prijs en met opname in een in april 2021 te verschijnen boek. De bekendmaking van de prijswinnaars van de Amsterdam UMC Poëzieprijs gebeurt tijdens het symposium Literatuur en Geneeskunde, dat op  15 april 2021 plaatsvindt. Het thema dit jaar is ‘de patiënt’. Deadline 15 december.

In de Open Brieven-reeks van Rekto Verso vraagt dichter Dean Bowen aandacht voor wat de Rotterdamse dichter noemt de 'moloch van wokeness', die in zijn ogen een rem zet op de vrije gedachtenwisseling. 'Wanneer ik schrijf over de moloch van de wokeness, doe ik dat niet omdat ik direct iets aan te merken heb op de motivaties en consideraties die ik ontwaar in de progressieve, intersectionele, anti-racistische, feministische, LHBTIA+ rechten voorvechtende positie. Waar ik het echter wel over wil hebben is de ruimte hierbinnen voor interne kritiek en een alternatief verbeeldingsvermogen en hoe daarmee om te gaan.'

De expositie Say it Loud in het Bonnefantenmuseum in Maastricht is ontstaan uit Musea Bekennen Kleur, een samenwerkingsverband tussen verschillende Nederlandse musea met als doel om culturele diversiteit duurzaam te verankeren binnen de sector. Een geslaagd tentoonstelling, volgens Sarah van Binsbergen. Zeventien kunstenaars, van bekende namen als de Afro-Amerikaanse Kerry James Marshall en de Nederlands-Colombiaanse Raquel van Haver, zijn in het museum samengebracht voor een eerbetoon aan de antiracismebeweging.’’ Anders dan de titel doet vermoeden zijn hier namelijk niet zomaar wat trotse zwarte kunstenaars bij elkaar gezet bij wijze van ‘divers programmeren’. Veel meer dan over identiteit gaat het in deze tentoonstelling – die kunstenaars met heel uiteenlopende achtergronden samenbrengt– over het koloniale verleden en hoe dit verleden doorwerkt in het heden. Dat is een mooie invalshoek, het heeft weinig zin om iets over zwarte trots te zeggen als je niet ook laat zien welke krachten die trots structureel ondermijnen en eroderen.’’

‘’Musea en kunstinstellingen moeten zich niet onder druk laten zetten door een vaak van buiten de Nederlandse grenzen opererende kosmopolitische links-radicale lobby. Hoe sympathiek en lovenswaardig hun uitgangspunten ook zijn. De actievoerders zijn vaak niet eens goed op de hoogte van de situatie in de Nederlandse kunstsector, of worden uitsluitend voorgelicht door selectieve ’tolken’ die de internationale agenda weer met hun Nederlandse agenda en eigenbelang combineren. De projecties en dwarsverbanden zijn eindeloos en werken verwarrend, ook wat de herkomst ervan betreft.’’ De musea en kunstinitiatieven moeten afstand houden tot cancelcultuur. Emancipatiestreven eindigt vaak in intolerantie en nieuw vooroordeel. Aldus George Knight.

BredaPhoto heeft niet willen leren van het protest tegen het werk van Erik Kessels, zo bleek tijdens het recente debat over de kwestie in Breda. Het fotofestival bleef volharden in het eigen gelijk, het protest van de briefschrijvers ondertussen steeds maar weer betitelend als 'cancel culture'. Florian Göttke vraagt zich af waarom het kennelijk zo moeilijk is een seksistische (of racistische) uitspraak in te trekken. En hij geeft een voorbeeld hoe dat ook anders kan. “Het is tenslotte niet de kunstenaar alleen die bepaalt wat een werk betekent. Het is pas in de ervaring van het publiek dat werkelijk duidelijk wordt wat een werk doet. Zeker buiten de veilige muren van het museum of kunstinstituut zijn er krachten die aan de autonomie van de kunst trekken.”

Shakespeare, Blackface and Race: Different Perspectives luidt de titel van dit onderzoek van universitair docent Coen Heijes (Rijksuniversiteit Groningen), afgelopen september gepubliceerd in de Cambridge Element Series Elements in Shakespeare Performance. Taaie academische kost? Nee, zeker niet. De tekst is toegankelijk en, belangrijker, biedt een toevoeging aan het debat rondom institutioneel racisme. Iris Spanbroek las de publicatie.

Eén op de vier Nederlandse gebedshuizen wordt niet langer gebruikt voor religieuze doeleinden. Dit blijkt uit onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) naar alle kerkgebouwen van Nederland. Van de 7.110 kerken, synagogen, moskeeën en tempels in Nederland zijn er 1.530 herbestemd en 295 staan op het punt een nieuwe functie te krijgen. Deze en vele andere gegevens van alle gebedshuizen in Nederland zijn te vinden in een boek en een gebedshuizendatabase die worden gepresenteerd binnen het Programma Toekomst Religieus Erfgoed, een samenwerking tussen acht partners die werken aan een duurzame toekomst voor alle gebedshuizen in Nederland.

Zeg je ‘cultuureducatie’ dan heb je het over alles wat plaatsvindt op het snijvlak van onderwijs en cultuur. Over kunst in de klas en ver daarbuiten. Over prikkelen, verrijken en verbinden. Breed en belangrijk dus. En ook actueel. Want 2020 gaat de geschiedenisboeken in als een pittig jaar voor beide sectoren. Zowel financieel als organisatorisch. Thuisonderwijs of juist onderwijs op anderhalve meter. Het nagenoeg wegvallen van de culturele agenda. Er zijn drempels genoeg in onze nieuwe werkelijkheid. Tijd dus voor wat broodnodige duiding én een constructieve blik op de toekomst. In dit laatste artikel van het drieluik rondom het thema cultuureducatie komen Jitske Steenaart, adviseur cultuureducatie bij Kunstloc Brabant en Karin Kotte, trainer procesgericht didactiek in het primair onderwijs, aan het woord. Over burgerschap, het vinden van je eigen ‘ik’ en hoe cultuureducatie daarbij kan helpen.