Niet de fysieke functies, maar de manier waarop mensen gebruik maken van gebieden moet centraal komen staan in het debat over de sociaal duurzame stad. Céline Janssen legt op basis van haar promotieonderzoek uit wat dit betekent voor gebiedsontwikkeling. “Dit is ingewikkeld, maar wel een manier om verder te komen dan sociale duurzaamheid alleen in termen van fysieke leefbaarheid van een gebied te interpreteren.”

Elk jaar dumpen we wereldwijd maar liefst 2,12 miljard ton afval, dat stijgt de komende decennia met 70 procent. Natuurlijk heeft niet alleen de consument schuld, óók de producent, en óók de ontwerper. De befaamde Canadese ontwerper Bruce Mau zegt het treffend: "Design got us into this mess, now it needs to take us out of it." Het is dus tijd voor totaal iets anders, vindt Richard van der Laken, ontwerper en creative director leider van What Design Can Do. Hij stelt dat de ontwerpgemeenschap leiding moet nemen, hun opdrachtgevers dient te wijzen op hun verantwoordelijk en massaal haar creatieve potentieel inzet.

Op 18 februari vond de kick-off plaats van Driving Dutch Design (DDD). Via een video call leerden de 23 geselecteerde ontwerpers elkaar kennen, ontmoetten ze hun coaches ontmoet en hebben ze de eerste masterclass gehad. Driving Dutch Design is een professionaliserings- en netwerkprogramma van ABN AMRO, BNO en Dutch Design Foundation (DDF) dat gedreven ontwerpers op weg helpt in de wereld van het creatief ondernemerschap. Op basis van de eerste ervaringen met deze nieuwe en sterke lichting hebben de drie initiatiefnemers er alle vertrouwen in dat zij zich de komende maanden professioneel verder goed zullen ontplooien.

De BNA is tevreden over de stappen van staatssecretaris Mona Keijzer van Economische zaken voor betere rechtsbescherming bij overheidsaanbestedingen. Architecten lopen veelvuldig op tegen onredelijke voorschriften en buitensporige deelnamekosten. Het is slikken of stikken. Klagen bij de aanbesteder heeft weinig zin en procederen biedt ook weinig soelaas. Een aanscherping van de Aanbestedingswet moet voor verbetering zorgen, zodat gedupeerde architecten beter hun recht kunnen halen.

Update coronamaatregelen Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, dd. 22 februari.

Met de Regeling Vormgeving ondersteunt het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie projecten die bijdragen aan de kwaliteit, ontwikkeling of verdieping van het vakgebied vormgeving. De regeling sluit aan bij de doelstellingen van het fonds om de ontwikkeling van artistieke kwaliteit te bevorderen, experiment en onderzoek te stimuleren en reflectie en debat te ondersteunen. Eerstvolgende deadline 7 april.

Ambitieus en idealistisch is het plan van stichting Peel Natuurdorpen zeker. De stichting wil 3500 hectare nieuwe natuur ontwikkelen in de Peel met daarin vijf of zes ‘peeldorpen’: clusters met in totaal tienduizend tiny houses. Op 23 februari wordt het eerste kleine huis geplaatst in het dorp Zeeland, gemeente Landerd. Willem Verkuijlen en Liza Simons uit De Mortel hadden graag een stuk grond beschikbaar gesteld voor een proef met tiny houses. „We zijn er heel enthousiast over”, zegt Simons. „Het gaat om de gebiedsontwikkeling. Wat lever je terug aan maatschappelijke meerwaarde?” Het idee is om boeren het recht te geven maximaal drie tiny houses neer te zetten op elke hectare landbouwgrond die ze omzetten naar nieuw bos, legt Jan Ottens van stichting Peel Natuurdorpen uit. Maar de pilot komt voor De Mortel te snel. „Die gaat aan onze neus voorbij”, zegt Simons. Gemeente Gemert-Bakel wil eerst regels opstellen hoe om te gaan met tiny houses.

De Koepel in Breda gaat nu echt in de verkoop. Naar verwachting kan de openbare verkoop met voorselectie in het eerste kwartaal van 2021 starten. De resultaten van de markt- en stadsconsultatie zijn bekend. Aan de hand hiervan heeft de gemeente Breda een Nota van Uitgangspunten van het koepelcomplex vastgesteld. Zodra het Rijksvastgoedbedrijf gereed is met de voorbereidingen wordt de openbare verkoop gestart.

Bij duurzame gebiedsontwikkeling gaat het uiteindelijk om het creëren van een prettige leefomgeving. Strategisch adviseur Agnes Franzen en onderzoeker Tom Daamen laten zien dat een afgewogen programma in een gebiedsontwikkeling geen vanzelfsprekendheid is. Zij reiken zowel instrumenten als denkrichtingen aan voor gebiedsontwikkeling die oog heeft voor People, Planet én Profit

Er doen zich structurele knelpunten voor in het aardgasvrij maken van Nederland die extra aandacht vragen op rijksniveau. Worden die knelpunten niet aangepakt, dan zal het aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving lastig het gewenste tempo bereiken. Dat blijkt uit onderzoek door het Planbureau voor de Leefomgeving, dat betrokkenen interviewde bij veertien voorloper-wijken in de transitie naar aardgasvrij.

Volgens de BNA is er in de op 17 februari gepresenteerde Actieagenda Wonen te weinig aandacht voor kwaliteit en integraliteit. Ook is de brancheorganisatie voor architectenbureaus te laat betrokken om de voorstellen en afspraken nog te kunnen beïnvloeden, stelt BNA-directeur Fred Schoorl. “Deze agenda voelt als een stap terug ten opzichte van het plan van de Woningbouwalliantie vorig jaar.”

Het leven in de stad gaat gepaard met vele uitdagingen. Sociale ongelijkheid, duurzame transitie, huizentekorten; allemaal problemen die niet vanuit één sector op te lossen zijn. Om uit te zoeken hoe deze uitdagingen optimaal kunnen worden aangepakt, zijn samenwerkingen tussen verschillende partijen nodig. Een publiek-private samenwerking (pps) is hier een voorbeeld van, maar ook living labs zijn in veel steden in ontwikkeling. Het Urban Living Lab in Breda probeert stedelijke problemen op te lossen door het gesprek aan te gaan met verschillende partijen. Dit netwerk is vanaf de grond opgebouwd en moet een voedingsbodem zijn voor onder andere onderwijsinnovatie. ScienceGuide sprak met Marcel Kesselring, docent bij de opleiding Communicatie van Avans Hogeschool in Breda en kwartiermaker van het Urban Living Lab Breda

Kunst en cultuur dragen bij aan levendige en aantrekkelijke wijken. Maar wat is nodig om broedplaatsen, cultuurhuizen en creatieve hubs te laten slagen en zo toegevoegde waarde te hebben voor gebiedsontwikkeling? Marketingstrateeg Rinske Brand maakt duidelijk wat stadmakers, overheden en ontwikkelaars moeten doen om dit mogelijk te maken. “Durf los te laten en geef de community de ruimte.”

FashionClash heeft de finalisten bekendgemaakt voor de vierde editie van Fashion Makes Sense Award, een stimuleringsprijs voor jonge duurzame ontwerpers. In de race zijn Andrea Grossi, Arí van Twillert, Esra Copur, Kevin Pleiter, Marko Feher, Mathilde Rougier, Matthew Needham, Sankim en Saskia Lenaerts. De finalisten presenteren hun werk tijdens de Fashion Makes Sense Award Show op 27 februari tijdens de digitale editie van FashionClash Festival. Er zijn twee prijzen te vergeven: een juryprijs van 2500 euro en een publieksprijs van 1000 euro. De twaalfde editie van FashionClash Festival vindt plaats van 26 tot en met 28 februari. Het programma bestaat uit virtuele modeshows, exposities, korte films, cross-overs met podiumkunsten en live fashion talks met een aantal deelnemers. Het digitale publieksprogramma en de virtuele presentaties zijn gratis toegankelijk.

Melle Haak, een 22-jarige masterstudent architectuur aan de TU Delft, heeft een film gemaakt over de gevolgen van de coronapandemie voor de architectuur. In ’Sprekend Stil’, denkt hij samen met vier architecten uit verschillende generaties na over de toekomst van de stad. Wat leert de crisis ons, nu we de ruimte ineens vanuit een totaal ander perspectief bekijken, is de centrale vraag in de 25 minuten durende film. Haak spreekt erover met Herman Hertzberger, Sjoerd Soeters, Nathalie de Vries en Armand Paardekooper. Ook laat hij zien wat de lockdown voor hem als architectuurstudent betekent.

Wereldwijd zorgt verstedelijking steeds vaker voor grote druk op stadsnatuur. Het aantal inwoners groeit, maar het groen groeit niet mee. De Green Space Factor is een rekenmethode die steeds vaker wordt ingezet om de natuur in de stad te kwantificeren en te laten groeien. Ook Londen wil de factor introduceren, maar is beducht voor valsspelers en een te belangrijke rol voor cijfers.

BNA Onderzoek heeft samen met ARCAM de publicatie ‘Het Stadsranden-lab – nieuwe typologieën voor de kreukelzones van de stad’ gelanceerd. Precies een jaar na de start van de ontwerpstudie ‘Het Stadsranden-lab’ zijn de resultaten nu te lezen in een magazine. Stadsranden zijn geen officiële zones in het gemeentebeleid, ze zijn niet omkaderd, en dat maakt ze interessant. De rafelranden of kreukelzones van de stad bieden nog ruimte voor verandering. Op plekken waar de gebouwde omgeving en het landschap elkaar ontmoeten, gebeurt van alles. Hier is ruimte voor verdichting, vergroening, nieuwe typologieën en sociale verbindingen. Kern van het magazine vormen de visies die vijf ontwerpteams vorig jaar hebben ontvouwd voor de randen van Amsterdam.

In ‘Stadverlaters & Nieuwe Ruralen’ komen jongeren aan het woord die het platteland verkiezen boven de stad. De publicatie van een onderzoek van Pop-Up City beschrijft de afweging tussen het drukke, dure en vaak egocentrische stadsleven en rustige, ruimtelijke, sociale en betaalbare platteland. De claims dat het tij zich lijkt te keren in het voordeel van het platteland en dat het platteland daar ook van profiteert, maken de auteurs, volgens Hans-Hugo Smit, nergens in het boek waar. Maar de kwalitatieve beschouwingen en de leuke interviews met ‘nieuwe ruralen’ maken het toch lekker lockdown-leesvoer voor gebiedsontwikkelaars in stad en land.

De jaarlijkse BNO Branchemonitor 2021 biedt een overzicht van de omzet, bedrijfsresultaat, markten, personeel en uurtarieven van de ontwerpwereld in 2019. Omdat de situatie in dit jaar heel anders was hebben we een aantal vragen toegevoegd over de de impact van corona op de ontwerppraktijk en de verwachtingen voor de toekomst. De cijfers tonen nog een groeiende omzet voor zzp'ers en starters.  Maar welke gevolgen hebben de coronamaatregelen gehad, en wat zijn de omzetverwachtingen voor 2020 en komend jaar?

Er is de laatste jaren veel te doen over het ‘heruitvinden’ van de architect. Bij sommigen bestaat het idee dat de vroeger vanzelfsprekende rol en positie langzaam afbrokkelt en deels overgenomen wordt door andere partijen. Anderen zien juist kansen voor architecten om als bouwmeesters nieuwe stijl wederom een belangrijke regisserende rol in het plan, ontwikkel en bouwproces te verwerven. Armand Smits, Assistant Professor of Organizational Change and Design Institute for Management Research Radboud University Nijmegen, blogt erover

Een van de mogelijkheden om meer Rijksregie in het ruimtelijk domein vorm te geven is volgens het Ministerie van BZK een nog op te richten Rijksontwikkelbedrijf. Tijdens een expertsessie werd duidelijk dat “een Rijksontwikkelbedrijf, of welke entiteit dan ook, gebaseerd moet zijn op maatschappelijke behoeften en de hieruit voortvloeiende sturingsopgave in de ruimtelijke ontwikkelingspraktijk.”

Trendforecasters Christine Boland en Lidewij Edelkoort namen de woorden ‘nieuwe roaring twenties’ al in de mond en ook Belgisch ontwerper Raf Simons hintte op de mogelijkheid. Springt de wereld, als het allemaal weer verantwoord kan, uit de band? Hoe ziet er de mode uit na de lockdown? En zo ja, wat kan de mode industrie dan verwachten?

Nederland kent een relatief hoog aantal dak- en thuisloze jongeren. Ondanks dat er veel nieuwe woonconcepten voor deze doelgroep bestaan, blijkt het opschalen van goede initiatieven en daadwerkelijke systeemverandering lastig. Daarom bundelden het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, de TU/Eindhoven, Atelier Rijksbouwmeester, Stichting Zwerfjongeren Nederland en het Actieprogramma Dak- en Thuisloze Jongeren van het Ministerie van VWS afgelopen maanden de krachten. In een interactieve online talkshow presenteerden de teams van ontwerpers en maatschappelijke organisaties de uitkomsten daarvan: nieuwe concepten met de ambitie om dak- en thuisloosheid onder jongeren systematisch tegen te gaan. Het fonds vraagt bestuurders, ambtenaren, professionals, jongeren of buurtbewoners mee te denken en te werken aan doorontwikkeling van deze voorstellen met het doel tot systeeminnovatie te komen.

In oktober schreef het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie de Open Oproep Research, Act & Reflect uit. De oproep was gericht op grassroots platforms, collectieven en organisaties die met hun programma bijdragen aan een meer cultureel diverse en inclusieve creatieve industrie. De belangstelling voor de oproep was groot en uiteindelijk zijn 5 van de 39 ingediende voorstellen ondersteund. De Open Oproep Research, Act & Reflect vindt plaats tegen een achtergrond van maatschappelijk debat en protesten tegen systematische ongelijkheid en discriminatie. Het fonds constateert dat er in Nederland de afgelopen jaren initiatieven zijn ontstaan van makers en platforms die vanuit een 'geleefde ervaring' en persoonlijke drive thema's aansnijden en gevestigde systemen bevragen die binnen de ontwerpsector nog onvoldoende worden gezien en erkend. Voor veel partijen was het de eerste keer dat zij een aanvraag indienden bij het Stimuleringsfonds. De thematiek van de open oproep werd vanuit opvallend uiteenlopende perspectieven benaderd. Het onderzoeken van dekoloniaal denken kwam in veel aanvragen terug, ook in enkele van de positief beoordeelde voorstellen. Van de 39 in behandeling genomen subsidieverzoeken zijn er 13 positief beoordeeld. Vanwege het gelimiteerde budget van € 440.000 moest er worden geprioriteerd en werd de selectie teruggebracht tot 5. Het honoreringspercentage komt daarmee op 13%. Het budget voor deze oproep is afkomstig uit de covid-19-steunmaatregelen van het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap.

Op 10 februari 2021 liep de jaarlijkse deadline binnen de Regeling Talentontwikkeling af om in aanmerking te komen voor een talentontwikkelingsbeurs 2021–2022. Er zijn in totaal ruim 200 portfolio's ingestuurd door diverse, talentvolle makers en ontwerpers. Maar wie de kans krijgt zich in het komende jaar zowel artistiek, professioneel en als cultureel ondernemer te ontwikkelen, blijft nog even spannend. Niet in het minst omdat er voor de scout nights nog kan worden aangemeld, tot 24 februari. Een gesprek met over het vervolg van de procedure met Marieke Ladru, programmaleider Talentontwikkeling bij het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.

Willemineke Hammer begon in 1998 bij EGM architecten als assistent ontwerper en is inmiddels partner-architect. Ze houdt zich bezig met projecten in de zorg die uiteenlopen van grote academische settings, algemene ziekenhuizen en specifieke woonzorgprojecten tot initiatieven waar ‘zo normaal mogelijk wonen en leven’ centraal staat. “Wat ze gemeen hebben”, zegt Hammer, “is dat het locaties betreft waar mensen eigenlijk liever niet zijn, maar er door hun kwetsbare situatie wel moeten verblijven. Dat vraagt om zorgvuldig ontworpen omgevingen waarin patiënten, maar ook bezoekers en medewerkers, zich veilig, op hun gemak en niet verloren voelen. In de zorg is de menselijke maat extra belangrijk.” BNI sprak met haar over de rol die kunst speelt in de ontwerpen van EGM architecten. Voor Willemineke Hammer houdt architectuur niet op bij techniek en functionaliteit. “Met vorm, materiaal en kleur kan je op verschillende niveaus schoonheid in een gebouw of ruimte brengen.” EGM is o.m. verantwoordelijk voor de healing environment in Erasmus MC, Rotterdam.

Nu de roep om meer regie van het Rijk op de ruimtelijke ordening steeds luider wordt, maakt Peter van Rooy duidelijk dat een Ministerie van Ruimte alleen zinvol is als dit aan drie voorwaarden voldoet. "We raken ervan doordrongen dat er decentraal niet zoveel kan als het centraal niet goed geregeld is."

De overheid neemt diverse maatregelen om de leefomgeving te verduurzamen. De digitale kant krijgt daarbij echter onvoldoende aandacht, stelt de Raad van de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in het advies Digitaal duurzaam, dat op 9 februari is aangeboden Het digitaliseringsbeleid richt zich vooral op de economische kansen van digitalisering, zoals eerlijke concurrentie en de bescherming van rechten van burgers, maar niet op de duurzaamheidseffecten. In het duurzaamheidsbeleid wordt dan weer onvoldoende aandacht besteed aan de ‘onmisbare rol’ van digitale technologie en data om de duurzaamheidsdoelen te bereiken.

Haperende ICT-systemen, gerommel in de Eerste Kamer en oplopende kosten. 2021 is nog niet het jaar van de Omgevingswet, maar de wet moet toch echt 1 januari 2022 in werking treden. Voor- en tegenstanders ruziën over het nut van de wet terwijl overheden nog niet warmlopen voor de invoering. Maar hoe staat de wet er nu precies voor, 11 maanden voor invoering? Analyse van Jasper Monster.

De invoering van de Omgevingswet gaat overheden tussen de 1.3 en 1.9 miljard kosten. De transitieperiode duurt van 2016 tot 2029 en het geld wordt dus in die periode uitgegeven. Dit staat in een onderzoek van accountants – en advieskantoor KPMG. Minister Kajsa Ollongren (BZK) heeft de uitkomsten gedeeld met de Tweede Kamer.

Over iets minder dan een jaar treedt de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (Wkb) in werking. Dankzij proefprojecten, die worden ondersteund door de BNA, het ministerie van Buitenlandse Zaken en de VNG, is het nu al mogelijk om ervaring op te doen met deze nieuwe wet. Lex van Deudekom (Lex Architecten) besloot mee te doen aan een proefproject. BNA sprak met hem. Deze wet - die als doel heeft om de bouwkwaliteit en het bouwtoezicht te verbeteren - zal samen met de Omgevingswet ingrijpende gevolgen hebben voor het proces van bouwen en vergunningverlening. Zo zullen private kwaliteitsborgers toezicht houden op het bouwproces, zal de aansprakelijkheid van aannemers worden verruimd, zal het bouwproces moeten worden ingericht volgens toegelaten instrumenten en zal in sommige gevallen geen vergunningplicht meer gelden maar een meldingsplicht

Inspirerende en innovatieve renovatie- en transformatieprojecten kunnen weer meedingen naar de jaarlijkse NRP Gulden Feniks. Het Nationaal Renovatie Platform heeft de termijn voor inzenden en voordragen van projecten geopend.  Projecten kunnen tot en met 15 februari worden voorgedragen, waarna NRP betrokkenen bij deze projecten uitnodigt om in te zenden. Inzenden kan tot en met 4 maart.

De komst van The Dutch Mountains nabij het station van Eindhoven is een stuk dichterbij gekomen. Architect Marco Vermeulen heeft bevestigt dat de initiatiefnemers en de gemeente Eindhoven bijna een akkoord hebben bereikt over de realisatie van het project. The Dutch Mountains bestaat uit twee grotendeels houten torens van 130 en 102 meter hoog. De gevels van beide torens vloeien over in het dak van het middendeel, dat het hart vormt van het complex. Deze groene binnenruimte verbindt de diverse programmaonderdelen met elkaar en met de omgeving. Een brede trap met zitgelegenheid en beplanting leidt naar de eerste verdieping waar zich onder meer een conferentiecentrum en een restaurant bevinden. Volgens de huidige plannen gaat The Dutch Mountains naast de genoemde functies plaats bieden aan tweehonderd woningen (koop en huur), 17.000 vierkante meter aan flexwerkplekken en kantoren, een 160 kamers tellend hotel, vijftig shortstay-appartementen, een fitness- en sportcentrum, horeca, winkels en een gemeenschappelijke wintertuin.

De Eerste Kamer heeft het ontwerp-Koninklijk Besluit (KB) met de beoogde inwerkingtredingsdatum van de Omgevingswet wet, 1 januari 2022, niet controversieel verklaard. Ook de Tweede Kamer heeft het ontwerp-KB niet controversieel verklaard.  Eerder verklaarde de Tweede Kamer het ontwerp-KB wel controversieel. Op 9 februari  kwam de Tweede Kamer hier, tijdens een nieuwe stemming, op terug. Er is een debat aangevraagd om nog deze week over het ontwerp-KB te stemmen in de Tweede Kamer. Beide Kamers – dus zowel de Eerste als de Tweede Kamer – moeten het ontwerp-KB behandelen. Hierbij bepalen zij elk hun eigen procedure. Als beide Kamers met de voorgestelde datum instemmen, kan de Omgevingswet op de beoogde inwerkingtredingsdatum, 1 januari 2022, ingaan. Ruim een op de drie wethouders wil dat invoering van de Omgevingswet wordt uitgesteld. Een kleiner aantal (11%) ziet zelfs liever dat de wet wordt afgeblazen. Dat melden belangenorganisatie Wethoudersvereniging en Binnenlands Bestuur op 9 februari op basis van eigen onderzoek, waarvoor 177 wethouders een vragenlijst invulden. Nederland telt zo'n 1.400 wethouders.

Het Nieuwe Instituut nodigt ontwerpers, onderzoekers, archiefbeheerders en beleidsmakers uit om op 4 maart van gedachten te wisselen over het erfgoed van het ontworpen landschap. Waardevol archiefmateriaal gaat nu verloren omdat een beleidsstrategie of concrete opvangplek ontbreekt. Maar wat is een werkbare oplossing die past bij deze tijd en de middelen die er zijn? Hoe kunnen we stapsgewijs toewerken naar een Collectie Nederlandse Tuin- en Landschapsarchitectuur? In 2018 kaartte het College van Rijksadviseurs haar zorgen aan over het beheer en ontsluiting van de archieven van tuin- en landschapsarchitecten bij minister van Engelshoven (OCW). De Rijksadviseurs stelden in een brief dat - gelet op de beeldbepalende en culturele betekenis van deze discipline voor onze leefomgeving - het te betreuren is dat richtlijnen en beleid voor de archieven van de tuin- en landschapsarchitecten ontbreken. Het materiaal dat bewaard wordt in het Nationaal Archief, Het Nieuwe Instituut, Speciale Collecties WUR, regionale archieven en stadsarchieven is zeer waardevol maar geeft slechts een gefragmenteerd beeld van de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur. Om te kunnen voortbouwen op het verleden en dat als tijdsbeeld en cultuurdaad een rol te laten spelen in vernieuwing, is het van belang waardevol materiaal duurzaam te bewaren en ontsluiten. Het Nieuwe Instituut is daarom in opdracht van het Ministerie van OCW een onderzoek gestart naar een mogelijk verzamelbeleid ten aanzien van tuin- en landschapsarchitectuurarchieven. Het onderzoek mondt uit in een advies dat in mei 2021 wordt aangeboden aan de minister.

Met het Dutch Designers Jaarboek van de BNO als aanleiding werd op Design Digger LIVE #6 ingezoomd op de veranderkracht van ontwerp. Het gesprek vanuit Pakhuis de Zwijger op 8 februari met vijf ontwerpers had als focus duurzaamheid en ontwerp voor sociale vraagstukken als eenzaamheid.

Begin februari kwamen de deelnemers van FoodLab teeltondersteunende voorzieningen (tov) voor de tweede keer bijeen. Niet zoals gepland op een erf in Zundert, maar wegens coronamaatregelen online. Met de basiskennis over aardbeienteelt op zak was aan de deelnemende ontwerpers gevraagd een korte pitch voor te bereiden met daarin hun eerste ideeën. Die liepen uiteen van vernieuwende abstracte denkbeelden tot bijna-tastbaar voor te stellen concepten. Telers zijn op zoek naar een beter imago en de ontwerpers dagen hen uit; zijn ze bereid aanpassingen op hun bedrijf te doen om dat te bereiken? En zijn de gedroomde aanpassingen realistisch? Een verslag.

De Designprijs 2021 van het Brabantse Prins Bernhard Cultuurfonds is voor kunstenaar en ontwerper Bart Hess uit Eindhoven. Dat heeft juryvoorzitter Maarten Hartveldt bekendgemaakt: ,,Bart Hess doet de wereld versteld staan met zinnenprikkelend en revolutionair design.” Met Hess is de verbeelding aan de macht. In zijn werk vervagen de grenzen tussen het menselijk lichaam, huid, materiaal en ontwerp. Met de organische vorm als terugkerend ankerpunt neemt de mens nieuwe gedaanten aan. Hess zet bij deze transformaties alles in wat nodig is om zijn punt te maken; techniek, animatie en sound design. Het resultaat is even adembenemend als fascinerend, of het nu gaat om ‘jurken’ die hij maakte voor Lady Gaga of om ‘bodysculptures’ voor Nationale Opera & Ballet. Hess maakt vaak ook decors en kostuums voor Dance Company Nanine Linning. ,,Met zijn grensverleggende ontwerpen representeert Bart Hess alles waar Brabant voor staat: innovatie, internationale focus, samenwerking en ambachtelijkheid”, aldus de jury. De Designprijs wordt iedere twee jaar toegekend, beurtelings aan een gearriveerd ontwerper (deze editie) en aan een aankomend talent. Eerder ging de prijs naar Piet Hein Eek, eveneens uit Eindhoven. Er is een bedrag van €10.000 aan verbonden. Commissaris van de Koning Ina Adema, die ook voorzitter is van het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant, reikt de prijs aan Bart Hess op 19 juni uit in Design Museum Den Bosch.

Heb jij je in de praktijk professioneel ontwikkeld als maker of ontwerper zonder te zijn afgestudeerd aan een relevante ontwerpopleiding en wil je graag een beurs aanvragen om je talenten verder te ontwikkelen? Meld je dan aan voor de scout nights van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en overtuig de jury van jouw unieke talent. De deadline is 24 februari 2021. Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie organiseert vier online scout nights voor de regio's Amsterdam, Eindhoven, Rotterdam en Utrecht. Tijdens de scout nights krijgen makers die buiten de gebaande paden hun ontwerppraktijk opbouwden, de gelegenheid om hun werk voor een jury te pitchen en zo een aanvraag te doen voor de Regeling Talentontwikkeling

Sprang-Capelle krijgt een wijkje met maximaal vijftien 'tiny houses'. De micro-woningen verrijzen vlakbij de Poolsestraat. De bouw van de (huur)huizen start waarschijnlijk in het voorjaar. Woningbouwcorporatie Casade zet vaart achter het project. Het is voor veel woningzoekenden lastig om een betaalbaar huis te vinden. De interesse daarvoor blijkt groot. Een oproep van Casade leverde in 2019 maar liefst 400 reacties op van belangstellenden, die aan het project mee wilden werken. Uiteindelijk ging de woningbouwcorporatie met 25 potentiële bewoners (Tiny Verkenners) de plannen verder uitwerken. Verder is de hulp ingeschakeld van de architect en ontwerper van het tiny house- project Stichting Minitopia in ’s-Hertogenbosch. Ook andere partijen zijn bij het project betrokken, zoals de gemeente Waalwijk, Rezone en Platform 31.

“In de Nederlandse mode-industrie is nog een gebrek aan samenwerking en uitwisseling van kennis en ervaring”, zegt Esther Muñoz Grootveld, hoofd programma van platform en modebiënnale State of Fashion. “In andere disciplines in de creatieve industrie is samenwerking vanzelfsprekender. In mode wordt vaak nog op eilandjes gewerkt.” En dat wil de Taskforce Fashion doorbreken. Deze taskforce is een samenwerkingsverband, dat sinds juni 2019 bestaat, tussen State of Fashion en de presentatie- en ontwikkelplatforms FASHIONCLASH en stichting M-ODE. Naast Taskforce Fashion is inmiddels ook Culture.Fashion ontstaan, een netwerk met diverse stakeholders, waaronder onderwijsinstellingen als ArtEZ en AMFI, een onderzoeksinstituut als Waag, maar ook ontwerpers, modejournalisten en de drie platforms achter Taskforce Fashion. Het initiatief voor Culture.Fashion is genomen door minister van Engelshoven (OCW). Culture.Fashion is een netwerk dat zich inzet voor een toekomstbestendige modesector in Nederland. DesignDogger sprak met betrokkenen over de Taskforce Fashion en de doelstellingen, waarin maatschappelijke vraagstukken als diversiteit, welvaartsongelijkheid of klimaatcrisis en de rol van mode daarin centraal staan.

Het idee dat de architectuur werkt vanaf een tabula rasa is niet langer houdbaar, stellen de vier redacteuren van ‘Rewriting Architecture. 10 + 1 Actions. Tabula Scripta’. Naast Floris Alkemade zijn dat Michiel van Iersel, Mark Minkjan en Jarrik Ouburg. Voor de talrijke urgente vragen – schaarste, klimaatverandering, woningnood, vergrijzing, om er maar een paar te noemen – kan architectuur oplossingen vinden door de complexiteit te accepteren en te gebruiken, door te werken met wat er al is en met respect voor de (natuurlijke) hulpbronnen die we nog hebben. Het boek is het resultaat van de Tabula Scripta Research Group aan de Academie van Bouwkunst Amsterdam. De onderzoeksgroep richtte zich op architectonische, stedenbouwkundige en landschapsprojecten die werken met de complexiteit en kwaliteiten van een gegeven context. Die benadering is niet alleen een noodzakelijke, het kan volgens de samenstellers van het boek een inspirerende en verrijkende weg zijn. ‘Het is te lijvig voor een manifest, maar de inhoud is te ‘activistisch’ voor een doorwrocht, historisch/filosofisch gefundeerd ‘academisch’ betoog. Wat is het wel? Het is niet minder dan een poging om het vak te herijken.’ Architect Xander Vermeulen Windsant over de ambities van het boek.

De bouwsector en gebiedsontwikkeling kunnen in de omslag naar een duurzame, circulaire economie een essentiële rol spelen, stellen hoogleraar Ellen van Bueren en onderzoeker Jolien Kramer. Ze inventariseren de hobbels en bijbehorende oplossingen. “Mogelijk kunnen we van de energietransitie leren hoe het níet moet.”

Ballast Nedam Development ontwikkelt in Rotterdam Tuinbuurt Vrijlandt, een nieuwe inbreidingswijk met 290 woningen. Eind 2021 start de bouw. Femke Jochems (Vogelbescherming Nederland), Jasper Nijveldt en Joep Meijer (Karres en Brands landschapsarchitectuur en stedenbouw) en Maarten Wittens (Ballast Nedam Development) vertellen over natuurinclusief en klimaatadaptief bouwen op een financieel haalbare manier. Neem bijvoorbeeld een stadsecoloog in de arm.

In het recent verschenen Dutch Designers Yearbook van de BNO wordt zowel teruggeblikt op het afgelopen jaar als vooruitgeblikt op de toekomst. Het boek beschrijft de actuele mentaliteit van ontwerpers aan de hand van essays, opvallend eindexamenwerk, prijswinnende werken en interviews met ‘designhelden’. Als een rode draad door het jaarboek loopt het streven van ontwerpers om een rol te spelen in maatschappelijke vraagstukken. Op het event DesignDigger Live wordt in samenwerking met de BNO ingezoomd op dit jaarboek in Pakhuis de Zwijger. Net als eerdere edities zijn diverse ontwerpers te gast die met interviews, debat en columns ingaan op actuele thema’s. DesignDigger Live neemt twee dominante thema’s in het jaarboek onder de loep: duurzaamheid en activisme. Het event is 8 februari van 18.30-19.30u live te volgen via zoom.

BNA Beste Gebouw 2021 gaat van start. Architecten kunnen met hun opdrachtgever hun beste gebouw, in gebruik genomen in 2020, inzenden op Gebouwvanhetjaar.nl. Er zijn 4 categorieën : Identiteit & Icoonwaarde, Leefbaarheid & Sociale Cohesie, Stimulerende Omgevingen, en Particuliere Woonbeleving. BNA-voorzitter Francesco Veenstra blogt over de wedstrijd.

Zonder extra geld en bevoegdheden gaat het de veertig middelgrote gemeenten niet lukken om tot 2030 genoeg wijken van het aardgas af te halen en met een duurzamere bron te verwarmen. "De huidige middelen en instrumenten zijn simpelweg niet toereikend", waarschuwt stedennetwerk G40. Daar maken steden als Eindhoven, Alkmaar, Amersfoort, Tilburg en Maastricht deel van uit. De G40-gemeenten doen nu een appél op de landelijke politiek. Na 17 maart wordt er een nieuwe kabinet geformeerd. Landelijk moet commitment over het van aardgas afhalen duidelijk worden bevestigd. Ook moeten de formerende partijen afspraken maken over extra middelen voor gemeenten en bewoners en over regelgeving die gemeenten in staat stelt aardgas uit te faseren.

Nederlanders willen ook na de coronacrisis meer blijven thuiswerken. Het Centraal Planbureau (CPB) meldt op basis van eigen onderzoek dat werkenden verwachten gemiddeld acht uur per week thuis te werken als de kantoren weer opengaan. Als ze het aantal uren zelf zouden mogen kiezen, zou het gemiddeld om negen uur per week gaan. Volgens het CPB werd er voor de coronacrisis gemiddeld bijna vier uur per week thuisgewerkt. Uit onderzoek blijkt dat werknemers iets productiever zijn wanneer ze een deel van de tijd kunnen thuiswerken. De meest genoemde oorzaken zijn minder reistijd, een verhoogd welzijn en dat medewerkers minder vaak worden onderbroken door collega's. Randvoorwaarde is een goed ingerichte thuiswerkplek.

Nederland zal de komende jaren miljarden euro's extra moeten investeren in het elektriciteitsnetwerk om de ambities op het gebied van duurzame energie waar te maken. De consument kan een hogere elektriciteitsrekening tegemoetzien, zo wordt duidelijk uit een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Volgens het PBL valt verder nog niet met zekerheid te zeggen of het gaat lukken om in 2030 de hoeveelheid zonne- en windenergie op te wekken die is afgesproken in het Klimaatakkoord.

De Call for Entries voor Dutch Design Awards (DDA) 2021 is geopend. Voor het 19e jaar op rij wordt ontwerpend Nederland uitgenodigd om hun beste werk in te sturen vóór 24 april 2020. Men kan zich in een van de zes hoofdcategorieën: Product, Fashion, Habitat, Communication, Design Research en Data & Interaction. Ook kan er worden aangemeld voor de Young Designer Award en de Best Commissioning Award.

Met de regeling Upstream : Music x Design ondersteunt het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie samen met het Fonds Podiumkunsten en Sena vernieuwende artistieke formats en samenwerkingen binnen de Nederlandse pop-/urban muziek. De deelregeling Upstream: Music x Design wordt uitgevoerd door het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en is bedoeld voor projecten waarin artiesten samen met ontwerpers en makers werken aan nieuwe toepassingen van ontwerp, beeldcultuur en technologie binnen de muziek. De fondsen en Sena willen met behulp van Upstream de muziekindustrie in Nederland verbreden en versterken, internationaal sterker voor de dag komen en cross-overs naar andere disciplines stimuleren. Talentontwikkeling, professionalisering, innovatie en experiment staan centraal. Het jaarbudget wordt beschikbaar gesteld in twee aanvraagrondes van elk € 150.000. Eerstkomende deadline is 31 maart

Het programma i-Portunus, de mobiliteitsregeling van Creative Europe, heeft een nieuwe oproep gepubliceerd voor mobiliteit van makers en cultuurprofessionals. Deze oproep staat specifiek open voor architecten of professionals in de architectuur. Eind vorig jaar werden al oproepen geopend voor componisten, muzikanten en zangers, en voor literair vertalers. Half februari worden nog oproepen verwacht voor muziek en cultureel erfgoed. Architecten kunnen een aanvraag doen voor reis- en verblijf in het kader van internationale samenwerking, productiegerichte residentie en beroepsontwikkelingsactiviteiten. Deadline is 14 maart 2021.

In de vierde ronde Festivals van 2020 van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie zijn zes aanvragen gehonoreerd. Dat 2020 voor festivals een heel moeilijk jaar was, is bekend. Als gevolg van de coronamaatregelen kwamen veel organisaties voor de keuze te staan hun festival te verplaatsen, aan te passen of af te gelasten. Dat was ook merkbaar in de drie geplande subsidierondes van de deelregeling Festivals. Omdat in deze rondes sprake was van een onderbesteding van het budget besloot het fonds een extra ronde in te lassen. Deze vierde en laatste ronde van 2020 werd met name georganiseerd voor festivals die in de loop van 2021 plaatsvinden. Het fonds nam deze ronde veertien aanvragen in behandeling. Gezien de huidige situatie verwachtte de adviescommissie dat de covid-19-realiteit, voor zover mogelijk, in de plannen werd meegenomen. Zes aanvragen werden positief beoordeeld. Het beschikbare budget in deze extra subsidieronde was € 200.000. Met 6 gehonoreerde aanvragen op de 14 die in behandeling werden genomen, komt het honoreringspercentage op 43 procent. Per januari 2021 is het Stimuleringsfonds Creatieve Industrue een nieuwe beleidsperiode ingegaan. Hiervoor zijn alle regelingen tegen het licht gehouden en geactualiseerd. Voor de nieuwe Regeling Festivals heeft het fonds besloten de ontwikkelingen rond covid-19 de eerste maanden van het jaar af te wachten. De nieuwe festivalregeling, waarin meer nadruk ligt op regionale spreiding, wordt in het tweede kwartaal gepubliceerd. De eerste deadline is in april. Tot die tijd kunnen festivals terecht bij de regelingen Vormgeving, Architectuur en Digitale Cultuur.

Zeven projecten werden na een succesvolle eerste fase in de tweede fase van de Open Oproep Fresh Perspectives #4 ondersteund. In 2021 start het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie met een aangepaste Open Oproep Fresh Perspectives. Deze is gericht op mid-career ontwerpers die in een langer lopend traject hun praktijk willen verdiepen in samenwerking met één of meerdere maatschappelijke partner(s). In het traject staat een relevant maatschappelijk vraagstuk centraal, waaraan door middel van ontwerpend onderzoek een bijdrage wordt geleverd. De volgende Open Oproep Fresh Perspectives #5 wordt begin februari gepubliceerd in de nieuwsbrief van het fonds. De deadline om een aanvraag in te dienen is 7 april 2021. Aandacht voor het project van Anne Geenen en David Schmidt van architectuur- en ontwerpbureau Site Practice om de toepasbaarheid van kalkhennep te onderzoeken. Behalve dit 'The Hemp Project' van Site Practice werd ook na een succesvolle eerste fase in de tweede fase van de Open Oproep Fresh Perspectives het project De kleinkijk academie van Sjaak Langenberg, Rosé de Beer en Gehandicaptenzorgorganisatie Severinus ondersteund.

In de laatste ronde Vormgeving van 2020 van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie zijn 41 voorstellen geselecteerd. Alle positief beoordeelde aanvragen werden gehonoreerd. Net als in de laatste rondes van Architectuur en Digitale cultuur betrof een opvallend groot aantal van de aanvragen van 2020 een startsubsidie. Deze subsidievorm biedt de mogelijkheid om de inhoudelijke opzet van een beoogd project te onderzoeken, inhoudelijke deskundigheid te betrekken en op zoek te gaan naar financieel draagvlak. Op projecten die met een startsubsidie worden gehonoreerd, volgt in een latere fase vaak een vervolgaanvraag. Het beschikbare budget in deze laatste ronde van 2020 was € 576.958; het oorspronkelijke budget van € 240.000 werd met € 250.000 aangevuld uit door het ministerie van OCW extra beschikbaar gestelde middelen als gevolg van de covid-19-crisis. Daarnaast was er in de vorige ronde sprake van onderbesteding waardoor € 86.958 werd toegevoegd aan het beschikbare budget van deze ronde. Van de 85 in behandeling genomen subsidieverzoeken zijn er 41 gehonoreerd. Het honoreringspercentage komt daarmee op 48 procent. De eerste ronde van 2021 is al gesloten, de deadline voor de tweede ronde Vormgeving van 2021 is 7 april. Coördinator Eva Roolker reflecteert op de ronde.

Interview met Simone Kramer en Petra Janssen, initiatiefnemers van stichting Social Label, in 's-Hertogenbosch, een beweging naar een inclusieve maatschappij via design en communicatie én partner van Brabant C. Hoe is Social Label omgegaan met de corona crisis en wat voor alternatieven zijn hieruit ontstaan? Wat is hun toekomstbeeld?

Uit 27 inzendingen heeft de jury zes teams geselecteerd om deel te nemen aan de design Challenge ‘Onze Energie, Ons Landschap’. In samenwerking met Staatsbosbeheer en Nationaal Landschap Het Groene Woud schreef Kunstloc Brabant deze design challenge uit. De vraag ‘Hoe kunnen we een geluidswerend ontwerp maken, waarbij energieopwekking wordt gekoppeld aan de omringende natuur én ook de verbeelding wordt aangesproken?’ voor het snelweglandschap van de A67 ter hoogte van de Strabrechtse Heide staat centraal. De teams worden de komende maanden bijgestaan door experts. De resultaten zijn op 16 april te bezichtigen tijdens het Landschapslaboratorium ‘Onze Energie, Ons Landschap bij de Landschapstriënnale21

De enige overgebleven gevangenistoren van de voormalige Bijlmerbajes wordt ontwikkeld tot het kloppende, duurzame hart van het nieuwe Bajeskwartier in Amsterdam. Het ‘Groene Toren Living Lab’ heeft de ambitie om naast een verticaal stadspark ook een innovatieproeftuin te zijn die toegankelijk is voor een breder publiek. Bajes Kwartier Ontwikkeling C.V., een consortium van gebiedsontwikkelaar AM, AT Capital en Cairn, en Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS Institute) hebben hier de handen voor ineen geslagen. Het doel van de samenwerking is het testen en toepassen van nieuwe innovaties op het gebied van duurzame gebiedsontwikkeling in de nieuw te ontwikkelen groene, gezonde stadswijk Bajeskwartier. Hierbij valt onder andere te denken aan verticale stadslandbouw’, aldus Harko Kloeze, projectdirecteur Bajes Kwartier Ontwikkeling C.V. ‘In zekere zin kan het Groene Toren Living Lab worden gezien als een bouwkeet voor duurzame gebiedsinnovaties. Net als de metafoor van de keet, kunnen proeftuinen als deze worden ‘verplaatst’ en vervolgens bij andere grootschalige gebiedsontwikkelingen hun waarde bewijzen.’

De publicatie Competition Culture in Europe 2017-2020 compileert de activiteiten en onderzoeks- en onderwijsprojecten op het gebied van prijsvragen in Europa. Hiermee wordt het vierjarig programma Competition Culture in Europe, geïnitieerd door Architectuur Lokaal, afgesloten. Twintig Europese landen waren betrokken bij de implementatie van het programma; in zes daarvan werden onderzoeksprogramma’s met studenten opgezet. Doel van het programma was de kwaliteit van de opdrachtverlening te verbeteren om hiermee bij te dragen aan de ontwikkeling van de Europese bouwcultuur door middel van de uitwisseling van kennis en ervaringen tussen Europese landen. Daarbij was er veel aandacht voor verbetering van de toegankelijkheid en transparantie van ontwerpwedstrijden in Europa. Gedurende vier jaar is er veel gedaan om wederzijds begrip tussen de verschillende nationale culturen te verbeteren. Het boek bundelt de vele activiteiten op het gebied van prijsvragen in Europa, inclusief onderzoeks- en onderwijsprojecten in de verschillende Europese landen.

Het Experiment: onder die naam startte toenmalig Rijksbouwmeester Jo Coenen in 2003 een programma voor beroepservaring om de kloof te dichten die hij zag tussen de ontwerpopleidingen en de bouwpraktijk. Het idee: koppel de afgestudeerde architect in spé aan een ervaren collega die hem wegwijs maakt in het vak, van acquisitie en honoraria opstellen tot het bijwonen van een bouwvergadering. Daaruit kwam in 2015 de wijziging van de Wet op de Architectentitel voort, die afgestudeerde ontwerpers verplicht om de tweejarige beroepservaringperiode te volgen. Het Professional Experience Programme (PEP) biedt het geïntegreerde programma voor beroepservaring aan. Met de wijziging van de wet groeide het aantal deelnemers aan PEP snel, van 30 naar 200 per jaar. De stichting leunde voor een groot deel op vrijwilligers: geëngageerde architecten die daarnaast hun eigen bureau hadden, maar steeds meer moesten regelen. De nieuwe status vroeg om professionalisering, en daarom zocht de stichting in 2018 de samenwerking met de BNA, die eerder al financieel garant stond. Op 13 januari ondertekenden BNA-voorzitter Francesco Veenstra en bestuursvoorzitter Stichting PEP Jeroen van Schooten een akte, waarmee de verbintenis tussen PEP (Professional Experience Programme) en de BNA een feit is.

Terwijl steden voor steeds meer mensen onbetaalbaar zijn, krimpen de dorpen. Beide problemen zijn op te lossen door te investeren in het platteland, stelt TU Delft-promovendus Maarten Koreman. "Het kan best iets minder met de vele ministeries, overheidsorganisaties, cultuurinstellingen en universiteiten in de grote steden."

Nederland staat aan de vooravond van een grote verbouwing. Tot 2030 zijn een miljoen extra woningen nodig. Woningen die niet allemaal binnen de stad passen. Tegelijkertijd oefenen verscheidene andere grote opgaven ruimtelijke druk uit op de beperkt beschikbare gronden die ons kikkerlandje te bieden heeft. Denk aan de energietransitie, klimaatadaptatie en bedrijvigheid. Hoe balanceren we dat allemaal?

Tien jaar na het opheffen van het ministerie van VROM willen de meeste politieke partijen dat de centrale overheid de regie over de ruimte  weer in handen krijgt. Een minister van Ruimtelijke Ordening moet vorm gaan geven aan het beleid. Maar zelfs dat is niet genoeg, stellen deskundigen. Zij pleiten voor een geheel nieuw masterplan.

Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie opent op 1 februari een nieuwe subsidieregeling, gericht op kleinschalig experiment-gedreven onderzoek binnen de creatieve industrie: de Regeling Experiment. Met de Experiment biedt het fonds een snelle (binnen 6 weken) en laagdrempelige procedure waardoor er op korte termijn een extra impuls kan worden gegeven aan vernieuwing. Co-financiering niet verplicht. Binnen deze regeling kan de aanvrager een bijdrage ontvangen van maximaal € 10.000. Aanvragen kan op elk moment, er is dus geen deadline. Een gesprek met Gabriella Fiorentini, coördinator van de nieuwe regeling.

Waarom werken er zo weinig vrouwen als architect? Merel Pit liet negentien vrouwelijke architecten en diverse deskundigen aan het woord in haar boek Mevrouw de Architect. Daaruit komt een beeld over de beroepsgroep naar voren van keihard werken, lange dagen maken, de weekenden doorhalen. En jezelf goed weten te positioneren. “Het is behoorlijk competitief. Wie mag er partner worden bij een bureau? Binnen een architectenbureau moet je je helemaal van ¬onderaf opwerken. Om mee te doen in die wereld wil je aangesproken worden op de kwaliteit van je werk, niet op het feit dat je een vrouw bent.” In het machowereldje ontbreekt het aan rolmodellen, zegt Merel Pit. En die zijn nodig. Het viel haar op dat de vrouwen die hun sporen al hebben verdiend in de architectuur – naast De Vries ook Francine Houben, Liesbeth van der Pol en Dikkie Scipio – zich in de interviews voor het boek makkelijker uitspreken over het onderwerp. “Zij kunnen niet meer als zeur worden weggezet, want ze hebben het heel knap gedaan.”

De Keuzegids mbo 2021 is uit. De (onafhankelijke) gids is een veelgebruikt instrument dat aspirant-studenten helpt bij hun studiekeuze. Wat opvalt is dat KW1C in ’s-Hertogenbosch er op meerdere fronten flink op los scoort. De opleiding Junior Stylist/Fashion & Design is zelfs verkozen tot ’s lands beste topopleiding op mbo-niveau.

Nu het kabinet is gevallen, roepen de gezamenlijke provincies en de gemeenten de Tweede en Eerste Kamer op om het inwerkingstreding-KB niet controversieel te verklaren. Alle noodzakelijke wetgeving is door het parlement aangenomen en ook grotendeels al gepubliceerd in het Staatsblad. Provincies en gemeenten bereiden zich voor op de inwerkingtreding van de Omgevingswet per 1 januari 2022. Een snelle invoering van de Omgevingswet blijft gewenst.

De eerste Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER 2021) schetst de voortgang van de transitie naar een circulaire economie in Nederland. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) schrijft dit rapport op verzoek van het kabinet, dat streeft naar een volledig circulaire economie in 2050. De 'volledig circulaire economie' is nog lang niet in zicht. Het PBL maakt in een rapport duidelijk dat het vooralsnog ook niet de goede kant opgaat. Het Nederlandse grondstoffengebruik zou fors moeten dalen, maar de afgelopen tien jaar is nauwelijks iets veranderd. Volgens het PBL is het beleid te veel gericht op vrijwilligheid. De ICER zal eens in de twee jaar verschijnen en wordt in samenwerking met andere kennisinstellingen gemaakt

Eind 2020 presenteerden ministers Ollongren (BZK) en van Engelshoven (OCW) het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp 2021-2024. De BNA reageert met een positieve, maar ook kritische brief aan de Ministers. BNA-voorzitter Francesco Veenstra: “Een actieprogramma dat ‘breder en beter’ wil zijn, zal ook ‘integraler en concreter’ moeten zijn. Onze overtuiging is dat kwalitatief hoogwaardig ruimtelijk ontwerp in het hele plannings- en bouwproces doorwerkt.”

De bouw van het nieuwe schoenenmuseum in Waalwijk loopt vertraging op. Het gaat niet lukken om de deuren eind dit jaar te openen, zoals eerder gepland. Als alles meezit, gaat het museum begin februari 2022 open voor publiek. De vertraging is een stevige tegenvaller. Het is de gemeente veel waard om het schoenenmuseum voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 te openen. Maar dat wordt nog een hele race tegen de klok. De grootscheepse verbouwing bij het Raadhuisplein is in november echt goed begonnen, twee maanden later dan oorspronkelijk de bedoeling was. Het wachten was op de benodigde omgevingsvergunning. Volgens wethouder John van den Hoven vergden die procedures meer tijd dan gedacht. Zonder grote tegenslagen is de bouw nu in oktober klaar. De opening van het museum laat dan nog even op zich wachten. De uiteindelijke inrichting van het complex kost ook aardig wat tijd.  Verder zal het museum met allerlei audiovisuele effecten nog uitgebreid getest worden, voordat het open gaat. Met deze miljoeneninvestering wil de gemeente het kwakkelende centrum in Waalwijk een flinke impuls geven. Het nu nog wat mistroostige pand bij het Krophollercomplex, moet straks een modern familiemuseum worden. 

Een tijdloze klassieker lanceren, welk merk wil dat niet. Maar wat maakt nou dat het ene product wel een design klassieker wordt, en het andere niet? Een icoon moet tijdloos zijn en toch met de tijd mee gaan. Jeroen Junte over het fenomeen. Zoals een zweefvlieger hoogte wint door op zoek te gaan naar thermiek, zo is elk bedrijf op zoek naar de trends die de aantrekkelijkheid van zijn producten omhoog kunnen stuwen. Robert Kromhof over ontwerpen in de wereld van trends.

De CDA, PVDA, D66, GroenLinks en Partij voor de Dieren roepen in hun verkiezingsprogramma’s op tot meer stadsparken. Maar het ene park is het andere niet. Wat maakt een stadspark aantrekkelijk? Stadszaken sprak met experts in dit vakgebied. Berdie Olthof (Feddes/Olthof Landschapsarchitecten), Kyra Kuitert (Bureau KM en auteur van het handboek ‘Prettige Plekken’) en Egbert Roozen (directeur van Branchevereniging VHG) komen allemaal tot dezelfde conclusie: een stadspark aanleggen is maatwerk. Toch zijn er enkele voorwaarden waar elk stadspark aan zou moeten voldoen.

Na de coronacrisis zullen nog meer kerken leeg komen te staan. Wat doen we met deze toch zo beeldbepalende gebouwen? Met het boek Kerkgebouwen – 88 inspirerende voorbeelden van nieuw gebruik, uitgegeven in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, bestaat voor sloop niet langer een excuus. Elke functie is denkbaar, toont dit abc van herbestemmingen, van appartement tot zorgcomplex. Maar uit de inventarisatie van herbestemde kerken blijkt dat de meeste een culturele of maatschappelijke functie hebben gekregen. De Volkskrant kiest 5 aansprekende voorbeelden, waaronder de Sint-Petruskerk, Vught en kloostercomplex Mariënhage, Domusdela, Eindhoven.

Het thema het Fashion + Design Festival Arnhem dit jaar is ‘purpose’ en de deelnemers zullen opzoek gaan naar een nieuwe vorm van zingeving door middel van design. Denk bijvoorbeeld aan de rol van consumptie in ontwerpen. nieuwe vormen van repurposing en nieuwe vormen van genderneutraliteit. Om het thema vorm te geven heeft het festival diverse ontwerpers aangetrokken. Zo zijn de volgende namen al bevestigd: Sjaak Hullekes, Sarah Aphrodite, Jef Montes, Elsien Gringhuis, Mirte Engelhard, Fraenck, Erik Stehmann, Lenneke Wispelwey, Saskia van Drimmelen, Living Colour Collective en Pascale Gatzen. FDFA gebruikt voor het festival de tien dimensies van Kabbala om de veranderende focus van materieel naar immaterieel geluk en zingeving vorm te geven. Deze dimensies refereren naar consumptie, gelijkheid, ratio, emotie, empathie en zijn afgeleid van de Boom des Levens uit de Kabbalistische leer. De zevende editie van het Fashion + Design Festival Arnhem vindt van 4 juni tot en met 4 juli plaats. De organisatie zet een volledig corona-proof editie op poten.

Op 18 januari heeft de Europese Commissie de ontwerpfase van het nieuwe Europese Bauhaus-initiatief gelanceerd, dat eerder door president Von der Leyen in haar State of the Union-toespraak voor 2020 werd aangekondigd. Het Nieuwe Europese Bauhaus is een ecologisch, economisch en cultureel project, gericht op het combineren van design, duurzaamheid, toegankelijkheid, betaalbaarheid en investeringen om het Europese Green Deal te helpen realiseren. De kernwaarden van het New European Bauhaus zijn duurzaamheid, esthetiek en inclusiviteit. Het doel van de ontwerpfase is om via een co-creatie proces het concept vorm te geven ideeën onderzoeken, de meest urgente behoeften en uitdagingen identificeren en geïnteresseerde partijen met elkaar verbinden. Als onderdeel van de ontwerpfase zal de Commissie dit voorjaar de eerste editie van een Nieuwe Europese Bauhaus-prijs lanceren

In de laatste ronde Architectuur van 2020 van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie zijn 31 voorstellen geselecteerd. Alle positief beoordeelde aanvragen werden gehonoreerd. Een groot deel daarvan betreft een startsubsidie. Coördinator Maarten Tas reflecteert op de ronde. Van duurzame stedelijke ontwikkeling en circulair bouwen, tot voedselvoorziening, place-making, collectieve woonvormen, alternatieve financieringsconstructies of het ontwerpen met data. Het scala van thema's die deze ronde centraal werden gesteld was breed. Ook de diversiteit in projectvorm was groot. Tot de gehonoreerde projecten behoort Focus on TAC – Temporary Art Centre, Eindhoven. Van de 53 in behandeling genomen subsidieverzoeken zijn er 31 gehonoreerd. Het honoreringspercentage komt daarmee op 58 procent. Het beschikbare budget in deze ronde was € 688.027. De verhoging van het oorspronkelijke rondebudget met € 200.000 was mogelijk door de middelen die door de minister van Engelshoven (OCW) als gevolg van de covid-19-crisis extra beschikbaar zijn gesteld en door herallocatie van subsidiebudget uit de deelregeling Internationalisering dat door covid-19 niet kan worden benut. Daarnaast was er in de voorgaande ronde sprake van onderbesteding; het resterende bedrag van die ronde is toegevoegd aan deze laatste ronde van het jaar. De deadline voor de eerste ronde van 2021 is 27 januari.

Uit de 63 inzendingen die het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie ontving in reactie op de Open Oproep Bouwen aan talent zijn twaalf young professionals geselecteerd. Zij zullen met gevestigde ontwerpbureaus, die al eerder werden geselecteerd, gaan samenwerken aan actueel maatschappelijke opgaven. Met de Open Oproep Bouwen aan talent wil het fonds de aansluiting van startende architecten, stedenbouwers, tuin- en landschapsarchitecten en interieurarchitecten met het werkveld verstevigen en ruimte bieden aan artistieke en professionele uitwisseling. De ontwerpbureaus en young professionals gaan een werkperiode aan van drie maanden. De werkperiodes zijn parttime en starten in het eerste half jaar van 2021.

Zelfstandige professionals, organisaties en consortia die werkzaam zijn in de creatieve industrie en hun werkpraktijk internationaal willen positioneren, kunnen in de International Support Index gemakkelijk opzoeken welke ondersteunende regelingen er voor hen beschikbaar zijn. Het Nieuwe Instituut en het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat ontwikkelden samen een online tool waarin alle financiële en niet-financiële regelingen voor internationalisering van de creatieve industrie in kaart zijn gebracht. Voor professionals werkzaam in de sectoren architectuur, design, digitale cultuur, gaming, film of mode zijn over de grens allerlei mogelijkheden om hun praktijk uit te breiden. Vanuit de overheid zijn hiervoor ook steeds meer ondersteunende regelingen beschikbaar bij onder meer het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, SEE NL, DutchCulture, Het Nieuwe Instituut, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Horizon Europe, Fonds voor Cultuurparticipatie en het Nederlands Filmfonds.

Met de Regeling Talentontwikkeling ondersteunt het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie een nieuwe generatie ontwerpers en makers – werkzaam in vormgeving, architectuur of digitale cultuur – bij het verder ontwikkelen en profileren van het eigen artistieke talent, professionele praktijk en het eigen cultureel ondernemerschap. Eerstkomende deadline is 10 februari.

Energietransitie, woningbouw, biodiversiteit en klimaatadaptatie zijn ruimtelijke opgaven die vragen om een integrale langetermijnvisie van het Rijk. Maar, zeggen Wageningse onderzoekers, om deze groene weg in te kunnen slaan is de terugkeer van de planologische kernbeslissing, de PKB, noodzakelijk.

De Gezonde Stad Index 2020 laat zien dat Groningen op gezondheid veruit het beste scoort van alle 20 onderzochte grote Nederlandse steden. John Boon, hoofd landschapsarchitectuur en groene stad bij Arcadis, raadt andere steden aan gezondheid centraal te stellen in beleid en vooral actie te nemen om de leefomgeving in hun gemeenten gezonder te maken.

“Werklandschappen in de stad en daarbuiten zijn aan het veranderen, deels door hoe wij het willen, deels door hoe de wereld het mogelijk maakt. “Het succes van steden meten we veel te veel af aan inwonersaantallen en economische groei, en veel te weinig aan hun strategie. Dat stelt TU Delft-onderzoeker Karel Van den Berghe. "Mocht je de circulaire economie niet vanuit de vraag, maar vanuit het aanbod plannen, dan zou in een klap de waarde van bedrijventerreinen de hoogte inschieten."

De omzetverwachting van de bedrijven in de bouwketen is na een daling direct na de start van de coronacrisis nu bijna neutraal. Gemiddeld nog maar 1% van de bedrijven in de bouwketen verwacht in de komende drie maanden een afname van de omzet. Een half jaar geleden verwachtte nog bijna 40% van de bedrijven een omzetdaling. Deze verbetering is opvallend, maar de onzekerheid voor de langere termijn blijft bestaan. Dat blijkt uit de Monitor Bouwketen najaar 2020 die het Economisch Instituut voor de Bouw heeft uitgevoerd in opdracht van de BNA, Bouwend Nederland, Koninklijke NLingenieurs en Techniek Nederland.

Harm Tilman doet een poging om een preview te schrijven op de architectuur en stedenbouw in 2021. Riskant en giswerk, gezien de coronacrisis. Hij heeft een zevental observaties, waaronder : steden worden groter en lokaler, bedrijventerreinen transformeren in groene woonwerk-gebieden, en sociale isolatie en ongelijkheid als grootste uitdaging.

Op 12 januari lanceerde What Design Can Do een wereldwijde design competitie voor radicale oplossingen voor het afvalprobleem. Dat gebeurde in zeven wereldsteden. De No Waste Challenge, de derde Climate Action Challenge in samenwerking met de IKEA Foundation sluit op 1 april. Winnaars krijgen 10.000 euro aan financiering en toegang tot een, samen met Impact Hub vormgegeven, ontwikkelingsprogramma van twaalf maanden om hun ideeën te realiseren.

Per 1 januari 2021 is Waag onderdeel van de basisinfrastructuur van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, als Future Lab voor design en technologie. Waag pleit voor een radicaal anders denken over technologie: technologie is immers niet neutraal. Waag staat voor digitale soevereiniteit: het hebben van zeggenschap en eigenaarschap over je eigen gegevens en gedrag op het internet. Waag vindt dat niet commerciële, maar publieke waarden en belangen voorop moeten staan bij het ontwerp en de toepassing van technologie. ’ Vanaf voorjaar 2021 gaat Waag wandelen naar de toekomst. Wandel jij mee? Als Future Lab voor design en technologie zal Waag deze nieuwe status aftrappen met expedities door heel Nederland. Hierin staan wandelen en het gesprek over de toekomst centraal. We nodigen iedereen uit om mee te wandelen en het gesprek aan te gaan met mede-inwoners, buurtbewoners, vage bekenden en verre vrienden.”

BLASt, het platform voor landschap, architectuur en stedenbouw in Breda, roept architecten, ontwerpers, aannemers en opdrachtgevers op om hun beste plannen aan te melden voor de BLAStprijs 2021. De BLAStprijs staat in 2021 in het teken van studentenhuisvesting. Inschrijven kan tot 1 februari 2021.

De bijna-sloop van de Witte Dame vormde in de jaren 90 de aanleiding voor de start van het Architectuurcentrum Eindhoven (ACE). Al 25 jaar probeert het ACE het publieke debat over architectuur en over Eindhoven vorm te geven. Een terug - en vooruitblik.

Next Nature Network is een internationaal netwerk van denkers en doeners dat steun krijgt van leden uit 44 landen. Het netwerk streeft ernaar een debat op gang te brengen over de toekomst in het hier en nu, en de rol die natuur en technologie hierin speelt. In de kunstprojecten, die de hele wereld rondgaan, vermengen oude waarden zich met nieuwe ideeën over hoe mens en natuur zich tot elkaar kunnen verhouden. Voor het Future Lab for design & technologie, gevestigd in het Evoluon, Eindhoven,  heeft het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een bijdrage gegeven voor de komende vier jaar om deze visie verder te ontwikkelen. Esther van Rosmalen sprak met oprichter, kunstenaar en filosoof Koert van Mensvoort. Het museum moet de samenhang tussen mens en natuur tonen. "Het Evoluon is een ruimteschip, de aarde is het moederschip", zegt Van Mensvoort tegen het NRC.  "Ik zie het Evoluon als een ruimteschip dat is geland om ons te leren hoe we een betere bemanning kunnen zijn van moederschip aarde."

Op 18 december presenteerden minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en minister van Engelshoven van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het “Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp 2021-2024”. Het Actieprogramma is een vierjarig stimuleringsprogramma om de inzet van ruimtelijk ontwerp voor de maatschappelijke vraagstukken te versterken. Het actieprogramma vormt een onderdeel van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en het cultuurbeleid.

Op 1 januari 2021 start de nieuwe beleidsperiode en om alle veranderingen in onder andere het subsidieaanbod toe te lichten, organiseerde het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie op 3 december een online-informatiebijeenkomst voor (potentiële) aanvragers. Voor de nieuwe beleidsperiode zijn alle regelingen van het fonds tegen het licht gehouden en herzien waar nodig. Tijdens Bring it online! lichtten medewerkers van het Stimuleringsfonds de belangrijkste wijzigingen in het subsidieaanbod toe en beantwoordden vragen over de subsidieprocedure.

Bij Techneut Zoekt Ontwerper werken Cultuur Eindhoven en SIDN fonds samen om bij digitale technische projecten de juiste ontwerpers te vinden, zodat samen de impact van de projecten kan vergroten. Na een geslaagde eerste ronde, waaruit de eerste twee matches kwamen, is besloten de oproep voor ontwerpers te verlengen. Er waren nog zeven projecten ‘in de race’ en daar hebben veel ontwerpers op gereageerd. Op 3 december vonden maar liefst 27 matchingsgesprekken plaats, waarbij elke partij kon proeven of er een samenwerking inzat met de desbetreffende ontwerper. Inmiddels zijn er 6 nieuwe matches zijn gevonden. De projecten en welke ontwerpers zijn bekendgemaakt.

Het TextielMuseum sluit 2020 af met bijna 40.000 bezoekers. Door de noodgedwongen sluiting in het voorjaar en andere coronamaatregelen ontving het museum ruim de helft van de bezoekers ten opzichte van vorig jaar. Toen wist het museum bijna 75.000 bezoekers te trekken. Door het inzetten van online alternatieven bleef het museum het publiek zo goed mogelijk bedienen. Het digitaliseren van de kennis en expertise van het TextielLab maakte het voor kunstenaars en ontwerpers mogelijk om (deels) op afstand te werken. Zo kon in 2020 de ontwikkeling van circa 200 bijzondere kunstwerken, mode-collecties en designobjecten doorgang vinden. “We zijn de gemeente Tilburg, de Provincie Noord-Brabant en het Rijk zeer dankbaar voor de steunmaatregelen die ons dit jaar ademruimte boden om in razend tempo onze processen aan te passen en ons zo goed mogelijk voor te bereiden op het komende jaar. Cultureel ondernemen zit in ons DNA. Juist omdat we voor een groot deel afhankelijk zijn van eigen inkomsten, raken de gevolgen van de crisis ons hard. We zijn dan ook blij met de aankondiging dat de overheid ook in 2021 cultuur zal ondersteunen om het hoofd boven water te houden.” aldus directeur Errol van de Werdt.

Kunstenaars, ontwerpers, illustratoren en andere beeldmakers. Wordt jouw werk gepubliceerd in boek, krant of tijdschrift? Is het te zien op TV? Pictoright heeft een video laten maken over de collectieve rechten. Hierin wordt kort uitgelegd wat collectieve rechten zijn, waar ze vandaan komen en hoe je ze bij Pictoright kunt claimen.

Dutch designers staan wereldwijd bekend om hun originaliteit en gedurfde innovaties, en hun werk dringt door tot in de haarvaten van onze maatschappij. Design is overal en de wereld lijkt maakbaar. Daaraan dragen ontwerpers bij, met hun onorthodoxe methoden en creatieve kracht. Al treft de coronacrisis de creatieve sector ingrijpend, de grote maatschappelijke en economische uitdagingen waar de wereld voor staat bieden ook veel kansen. Over hoeveel veerkracht beschikt de ontwerpsector, en hoe draagt ze bij aan de noodzakelijke transities? Dutch designers Yearbook beschrijft het designjaar 2020 en kijkt vooruit. Het boek geeft een openhartige inkijk in wat designers nu denken en maken. De publicatie is een initiatief en productie van de BNO, en wordt uitgegeven in samenwerking met nai010 uitgevers.

Hoewel Nederland grote, internationaal succesvolle architecten kent als Francine Houben (1955), Liesbeth van der Pol (1959) en Nathalie de Vries (1965) en bovendien vijftig procent van de huidige bouwkundestudenten vrouw is, denken veel mensen bij het woord architect nog steeds aan een man. In elk geval bleek vakblad De Architect zo te denken, toen het eind 2018 het congres De Kracht van de Nederlandse Architectuur organiseerde: er werden tien (witte) mannen uitgenodigd als sprekers. Dat was onbewust, bezwoer hoofdredacteur Harm Tilman toen hierover commotie ontstond in de architectuurwereld. En: vrouwelijke sprekers waren nu eenmaal ‘moeilijk te vinden’. Met haar boek Mevr. de architect wil architectuurjournalist Merel Pit deze situatie doorbreken, door vrouwelijke architecten te interviewen en zo zichtbaar te maken. De interviewserie verscheen eerder als rubriek op het onlineplatform Azine, dat Pit in 2019 oprichtte om een ‘nieuw perspectief op architectuur’ te bieden. De Volkskrant over het werk van vijf iconische vrouwelijke architecten.

Het is de bedoeling dat het Verenigd Koninkrijk volgend voorjaar de EU verlaat. BNO zet de gevolgen van de Brexit op rij voor ontwerpers en ontwerpbureaus.

Natuurinclusief ontwikkelen wordt steeds gebruikelijker in gebiedsontwikkeling. Toch is het volgens Sabine Boukens tijd voor een volgende stap. In haar onderzoek naar ‘parkinclusief ontwikkelen’ formuleert Boukens negen ontwerpprincipes om de stad als park te ontwikkelen. Centraal daarbij staat het realiseren van betere verbindingen met en tussen andere, bestaande groenstructuren. Niet alleen in de wijk, maar zelfs op stads- en provinciaal niveau.

Nu steeds meer winkels sluiten, zijn steden naarstig op zoek naar een alternatief om leegstand te voorkomen. Transformeren is tijdrovend, kostbaar en risicovol. Rinske Brand pleit er daarom voor te experimenteren met wat het beste past bij een specifieke plek. Zij geeft vijf argumenten voor wat zij ‘placetesting’ noemt en doet dat aan de hand van voorbeelden uit de praktijk. “Bij deze tijd past een methode die helpt om het uiteindelijke concept voor een gebied gaandeweg te ontwikkelen.”