Uit het jaarrapport 2020 van het College van Toezicht Auteursrechten blijkt dat de collectieve beheersorganisaties (CBO’s) het weer prima gedaan hebben. Het collectief beheer is nog meer transparant geworden, er wordt tijdig uitgekeerd, er zijn nauwelijks klachten van rechthebbenden en betalingsplichtigen en het gemiddelde kostenpercentage bevindt zich ruim beneden de norm.

FotoAnoniem werd opgericht in 1984, met als doel het voor gebruikers mogelijk te maken een foto te gebruiken ook al is de maker onbekend. Vanaf nu geldt dat niet alleen voor fotografie maar ook voor illustraties. Iedereen die wel eens een foto of illustratie wil gebruiken, weet dat je daarvoor het auteursrecht moet respecteren. Aan de maker of een vertegenwoordiger vraag je vooraf toestemming voor gebruik, en maak je een prijsafspraak. Maar wat als je de maker niet kent, en hem of haar ook niet kan vinden? In dat geval kun je bij BeeldAnoniem terecht: de stichting geeft namens de onbekende maker toestemming voor gebruik, en stuurt een factuur voor het auteursrecht. Sinds kort werkt de Stichting BeeldAnoniem dus niet alleen voor fotografie, maar ook voor illustraties.

Auteursrechtenorganisatie Pictoright richt samen met de BBK, BNO, Beroeps Organisatie Kunstenaars (BOK), DuPho, Kunstenbond en NVJ-NVF de Federatie Beeldrechten op. Met dit nieuwe samenwerkingsverband willen zij de exploitatie van beeldrechten voor en door de betrokken makers versterken en hun positie verbeteren. Beeldende kunstenaars, fotografen, illustratoren en ontwerpers (kortom, beeldmakers) leveren een steeds essentiëlere bijdrage aan de samenleving. Beelden zijn alomtegenwoordig in het dagelijks leven en hebben een enorme impact. Visuele herkenning creëert waarde. Met 138 miljard euro komt de hoogste omzet in Europa binnen de creatieve en culturele industrie uit de visual arts. Het CBS laat zien dat de bijdrage van cultuur en media aan de Nederlandse economie 3,4 procent bedraagt, 26,5 miljard euro . De waarde van beeld is groter dan vaak wordt gedacht, het stelsel behoeft aanpassing. In het huidige rechtenlandschap blijft de value gap voor beeldwerken onderbelicht: waar langzamerhand de rechten voor muziek op online platforms als Instagram en YouTube geregeld worden, blijkt de urgentie voor beeld nog niet vanzelfsprekend. De Federatie Beeldrechten wil beeld op de juiste economische waarde geschat zien worden en aan beeldmakers toerekenen. Doel is een eerlijker verdeling in de keten van maker tot kijker. Het initiatief van Pictoright en de beroepsorganisaties voor beeldmakers om de Federatie Beeldrechten op te richten vormt een belangrijke eerste stap. Auteursrechtenorganisatie Pictoright gaat hierbij als kwartiermaker aan de slag.

Architect Wim Quist spant een kort geding aan tegen Evides Waterbedrijf in Rotterdam. Een nieuw kantoorgebouw dreigt het door hem ontworpen drinkwaterbedrijf te ‘verminken’. Dat deze collectie van gebouwen, zorgvuldig ingepast tussen stad en natuur, van grote culturele waarde is, spreekt uit het feit dat toenmalig minister Jet Bussemaker (OCW) de Berenplaat in 2013 heeft genomineerd als beschermd rijksmonument uit de wederopbouwperiode. Erfgoedorganisatie Heemschut stelt dat het complex in Kralingen, ‘in afwachting van een mogelijke opname op de lijst van rijksmonumenten, in elk geval de status van gemeentelijk monument verdient’.

In een videocollege bespreekt professor Dirk Visser van de Universiteit Leiden, het auteursrecht met betrekking tot vormgeving. In deel 1 bespreekt hij welke rechten er op vormgeving rusten, wie auteursrechthebbende is, wat het auteurscontractenrecht voor vormgeving betekent en hoe lang het auteursrecht duurt. In deel 2 gaat hij in op de vragen wanneer vormgeving auteursrechtelijk beschermd is en wanneer er sprake is van auteursrechtinbreuk.

'In 2019 is de EU Richtlijn inzake auteursrecht in de digitale eengemaakte markt aangenomen (DSM-richtlijn). De implementatiewet die deze richtlijn omzet naar Nederlands recht, is sinds 7 juni dit jaar van kracht. De regels zijn bedoeld om het auteursrecht te moderniseren en meer rekening te houden met een steeds digitalere samenleving. Ook moet het de positie van makers versterken. De implementatie heeft onder andere gevolgen voor de wet Auteurscontractenrecht (ACR), maar ook op de regelingen over filmwerken in de Auteurswet,' schrijft Roland Wigman van Versteeg Wigman Sprey Advocaten. Hij zet de drie belangrijkste wijzigingen op een rij. Wat wijzigt er voor filmproducenten?

Kunstenaar Daan Roosegaarde wordt beschuldigd van plagiaat. Zijn installatie Liquid Landscape, die 24 augustus is onthuld in het Italiaanse openluchtmuseum Arte Sella, zou een exacte kopie zijn van een werk uit 2013 van de Nederlandse kunstenaar Zoro Feigl. Daan Roosegaarde beaamt de treffende gelijkenis tussen de werken. ‘Maar’, verzekert hij, ‘ik zag dat werk pas voor het eerst twee weken geleden in een tv-uitzending over Feigl. Ik had het gevoel in een nare droom te zijn beland. Ik heb hem meteen opgebeld en uitgenodigd in de studio om het prototype te bekijken. Dat was een constructief gesprek. Vervolgens zijn wij de afgelopen twee weken in contact gebleven.’ Feigl ervoer de ontmoeting naar eigen zeggen als intimiderend. Om te beginnen bleek dat de werken ‘in de basis’ technisch hetzelfde zijn. ‘Vervolgens kwam de vraag of ik mijn werk niet kon aanpassen. Dat heb ik geweigerd. Waarna per mail nog enkele voorstellen over een gezamenlijk statement volgden. Maar het kwam er telkens op neer dat ik hun werk moest erkennen. Wat de omgekeerde wereld is. Mijn werk is ouder.’

Recent schikte BREIN met een persoon die een faciliterende rol speelde in de ongeautoriseerde digitalisering en ter beschikking stelling van stripbladen en -boeken, met name op usenet. Deze persoon hield een lijst bij van alle strips die zijn uitgebracht en verzamelde daar zoveel mogelijk digitale kopieën van. Deze ongeautoriseerde kopieën waren ook door hem en anderen naar het usenet geüpload. Daarbij ook de nieuwste uitgaven van populaire stripbladen en -boeken, ook als die niet alleen op papier maar tevens online legaal verkrijgbaar zijn. BREIN heeft ook een grote uploader en beheerder van een aantal illegale link sites geïdentificeerd en aansprakelijk gesteld. De man heeft ervoor gekozen de zaak voor 15.000 euro te schikken in plaats van het voor de rechter te laten komen. Er is bij hem thuis apparatuur met data in beslag genomen. Die zal worden onderzocht onder meer om bewijs over andere inbreukmakers te vergaren.

Architect Wim Quist spant een rechtszaak aan omdat Evides Waterbedrijf in Kralingen een nieuw hoofdkantoor wil bouwen op een door hem ontworpen drinkwatercomplex. Hij vindt dat de nieuwbouw zijn ontwerp ‘ernstig verminkt’. Het kort geding tegen het bedrijf is op 29 september in Rotterdam.

Alle facetten van de Nederlandse entertainmentindustrie zijn het afgelopen anderhalf jaar keihard geraakt door de wereldwijde pandemie. Belangenvereniging Buma/Stemra is daar geen uitzondering op. Entertainment Business sprak met CEO Bernard Kobes en CFO Marleen Kloppers. O.m. over de toekomstbestendigheid van de dienstverlening van de organisatie, met name vanwege de enorme opkomst online, en het Noodfonds Muziek. Ondanks corona zijn ze positief over de toekomst.

Het begon met Bob Dylan die eind 2020 de rechten van zijn songs verkocht aan Universal. Met deze deal was naar verluidt een slordige 400 miljoen dollar gemoeid. Ook andere grote namen als Neil Young, Stevie Nicks, Paul Simon, Imagine Dragons, Shakira en de Red Hot Chili Peppers verkochten voor vele honderden miljoenen dollars de rechten op (een groot deel van) hun oeuvre. Waarom doen deze artiesten dit? Willen ze op hun oude dag nog even snel cashen? Of willen ze juist dat hun kinderen er na hun dood warmpjes bijzitten en er geen ruzies ontstaan over de rechten? Dat artiesten momenteel hun rechten verkopen, past weliswaar in de huidige marktontwikkelingen, maar het is niet iets van de laatste tijd. In 1984 kocht Michael Jackson voor 50 miljoen dollar de uitgaverechten van het Beatles-oeuvre. Dat dit soort deals steeds vaker in het nieuws komen, heeft vooral te maken met het Engelse, beursgenoteerde investeringsfonds Hipgnosis, opgericht door Chic-gitarist Nile Rodgers en ex-manager Merck Mercuriadis. De afgelopen -jaren heeft zijn Hipgnosis Songs Fund al voor meer dan 2 miljard dollar aan rechten gekocht. “De hits die we kopen, zorgen voor voorspelbare en betrouwbare inkomstenstromen en hebben een staat van dienst die vele jaren teruggaat”, zo vertelde hij in een interview met de BBC. “We maximaliseren de mogelijkheden voor dat nummer om inkomsten te genereren – of het nu gaat om licentie-, sync- of streamingdeals, gebruik in tv-commercials en games of coverversies.” “Hits bewijzen hun aantrekkingskracht, zelfs in deze lastige coronatijden”, aldus Mercuriadis. “De streaminginkomsten lagen tijdens de tweede helft van het afgelopen boekjaar zelfs 18,4 procent hoger dan tijdens de eerste helft.” Entertainment Business sprak met enkele Nederlanse muziekindustrieprofessionals over deze praktijken.

Er zit een gat in het stelsel van leenvergoedingen, en daar zijn kinderboekenauteurs de dupe van. Dat is al jaren zo, maar nu willen de auteurs, nadat eerdere toezeggingen tot niets leidden, dat het gat wordt gedicht. En dat demissionair minister van Engelshoven (OCW) dat bewerkstelligt. Op 1 juli overhandigden makers van jeugdliteratuur – auteurs, illustratoren, uitgevers – een brandbrief aan de minister. Veel bibliotheken sloten vanwege bezuinigingen hun nevenvestigingen in de wijken, en brachten de jeugdcollectie onder bij scholen. Daarmee sloegen ze twee vliegen in één klap; ze konden bezuinigen, én de literatuur werd letterlijk dichter bij de kinderen gebracht. Er is ook een officieel beleidsprogramma voor: De bibliotheek op school. Er wordt per jaar 8 miljoen euro betaald aan leenvergoeding voor boeken door bibliotheken, zegt Arjen Polman, directeur van de stichting Leenrecht. „En auteurs en uitgevers lopen jaarlijks 1,5 miljoen euro mis door de schoolbibliotheken. Dat treft een hele beperkte groep, er zijn maar zo’n 300 kinderboekenschrijvers in Nederland. Klaas Gravesteijn, directeur van de vereniging van Openbare Bibliotheken. „Zolang de schoolbibliotheek volledig onder de verantwoordelijkheid van de openbare bibliotheek valt en ook boeken uitleent, dan wordt er een leenvergoeding betaald. Maar in andere gevallen valt het gebruik van boeken in onderwijs onder de onderwijsvrijstelling in het auteursrecht.” De Stichting Lezen onderschrijft de noodzaak tot goede afspraken te komen.

Op 19 juli zal de nieuwe editie van de Auteursrechtgids. Hoofdlijnen voor de praktijk van Michel Frequin verschijnen, de derde druk van deze gids die is gemaakt voor iedereen die professioneel te maken heeft met auteursrecht en naburige rechten. De nieuwe editie is aangepast aan de wijzigingen van de Auteurswet per 7 juni 2021, maar is verder in de opbouw gelijk gebleven aan vorige edities, vooral gericht om de gebruiker op toegankelijke wijze door het proces te begeleiden vanaf het tot stand komen van een werk tot en met de exploitatie daarvan. Over wat beschermd wordt, welke rechten de auteur kan hebben, uitzonderingen, collectief beheer etc.

Er is één groep bibliotheken die door de overheid is vrijgesteld van leenrechtgeld en dat zijn de bibliotheken op school (dBos). ‘Neem de regie’ heet de actie waarbij schrijvers van kinderboeken zich tot minister van Engelshoven (OCW) wenden. Deze auteurs worden namelijk vaak uitgeleend via schoolbibliotheken, maar krijgen voor die uitleningen helemaal niets in tegenstelling tot de uitleningen bij gewone bibliotheken. De minister moet daar verandering in aanbrengen.

Google's videokanaal YouTube en soortgelijke onlineplatforms zijn in principe niet aansprakelijk voor schending van de auteursrechten op content die gebruikers uploaden. Dat zou alleen het geval zijn als de exploitanten het publiek actief op de illegale filmpjes zouden wijzen, oordeelt het Europees Hof van Justitie.  Zolang bijvoorbeeld YouTube niet weet dat één van zijn gebruikers auteursrechtelijk materiaal heeft gedeeld, kan het daar ook niet aansprakelijk voor worden gehouden. Zulke websites en diensten krijgen dan een uitzondering op hun aansprakelijkheid, maar wel onder bepaalde voorwaarden, stelt het Hof.  YouTube is wél aansprakelijk op moment dat het weet dat een gebruiker illegaal auteursrechtelijk beschermd materiaal deelt, maar daar niks aan doet. Ook moeten de "passende technologische maatregelen" worden toegepast om het illegaal delen van auteursrechtelijk materiaal tegen te gaan. De creatieve industrie is al jaren in gevecht met onlineplatforms over illegale uploads en eist daar compensatie voor of op zijn minst dat niet-geautoriseerde content wordt verwijderd.

VOI©E en Federatie Auteursrechtbelangen brengen resp. een bestuurverslag en een jaarverslag uit over 2020. De impact van de Coronacrisis op de rechthebbenden is groot: de Federatie heeft samen met collectieve beheersorganisaties en cultuursubsidie van OCW het leed iets kunnen verzachten, terwijl de in de markt actieve CBO’s compensatieregelingen hebben getroffen voor de zwaar getroffen sectoren in het bedrijfsleven. De samenwerkende organisaties kunnen terugzien op effectieve lobby en goede resultaten van het onderwijsproject en BREIN.

Buma, Sena en Videma en werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland hebben afspraken gemaakt over het compenseren van ondernemers die te maken hadden met verplichte sluitingen vanwege de coronacrisis. Deze ondernemers krijgen de volledige som van de betaalde licentiegelden terugbetaald. Het gaat onder andere om winkeliers, restauranthouders, kroegbazen en andere ondernemers die betaald hebben voor het afspelen van muziek, maar gezien de lockdown (deels) hun deuren gesloten moesten houden. Deze ondernemers zullen voor de periode van verplichte sluitingen in 2021 volledig gecompenseerd worden voor deze kosten.

De Auteursbond en de LUG/GAU zijn na een periode van constructief onderhandelen een aantal aanpassingen aan het modelcontract voor oorspronkelijk werk overeengekomen. Het herziene contract sluit aan bij de (digitale) ontwikkelingen in het boekenvak, en de aanpassingen aan de Auteurswet. De mogelijkheid tot opzegging van het contract door de auteur bij een zeer ‘gering exploitatieresultaat’ is meer concreet gemaakt, door te noemen bij welk minimum aan inkomsten aan die voorwaarde is voldaan. In het herziene contract is opgenomen dat de uitgever het luisterboek zelf kan publiceren en exploiteren, niet meer uitsluitend als nevenrecht. Daarnaast is nu expliciet omschreven dat exploitatie van het e-book en het luisterboek mag plaatsvinden via alle beschikbare digitale transmissiemogelijkheden, waaronder downloaden en streamen. Voor de royaltyberekening tellen nu ook de mogelijke directe inkomsten uit advertenties mee. De royalty-afrekeningen worden transparanter, waarmee ook vooruit wordt gelopen op de wettelijke transparantieverplichting vanaf juni 2022.

Speelt een acteur of muzikant in een film, serie of op tv, dan verdienen partijen daar geld aan. Stichting NORMA zorgt ervoor dat ook de acteurs en muzikanten zelf iets terug zien van hun werk, via hun zogeheten naburige recht. Hoe werkt het NORMA verdeelproces? Die verdeling gebeurt aan de hand van vijf stappen, die op een website wordt uitgelegd.

Muzikanten, filmmakers en fotografen zagen jarenlang hoe hun werk zonder vergoeding online werd gebruikt. Maar daar kwam op 7 juni verandering in. Op die dag treedt de implementatiewet van de nieuwe auteursrechtrichtlijn in werking. Daarmee wordt het veelbesproken artikel 17 in de Nederlandse wet opgenomen. Dat is het artikel over de zogenaamde value gap. Voor beeldmakers betekent dit dat het de bedoeling is dat zij vanaf nu gecompenseerd gaan worden voor het gebruik van hun werk op de grote platforms. Pictoright gaat zich er de komende tijd voor inspannen een collectieve regeling op dit punt tot stand te brengen. De NOS sprak met organisaties die auteursrechthebbenden vertegenwoordigen, met makers zelf, platforms die de regels moeten gaan toepassen en mensen die kritisch staan tegenover de regelgeving. De belanghebbenden verwachten dat, als alles goed gaat, gebruikers niks zullen merken van de wijzigingen. Tegelijkertijd is de vraag hoe de regels in de praktijk uitpakken.

Een primeur in het Verenigd Koninkrijk : de regeling, AuthorSHARE, gaat ervoor zorgen dat auteurs ook gaan verdienen aan het tweede leven van hun boeken. Momenteel kunnen royalty's voor tweedehands boeken alleen worden betaald voor aankopen die rechtstreeks op de websites van World of Books en Bookbarn International worden gedaan, maar beide detailhandelaren hopen dat andere bedrijven in de sector zich bij de regeling zullen aansluiten, zodat meer auteurs ervan kunnen profiteren. Alleen schrijvers die lid zijn van de Authors 'Licensing and Collecting Society ( ALCS ) zullen een vergoeding ontvangen uit de Author Share-regeling.

Op 24 maart ging in Eye Filmmuseum de zevende editie van start van de openbare collegereeks This is Film! Film Heritage in Practice . In tegenstelling tot voorgaande edities is er dit jaar één overkoepelend thema: het recyclen, hergebruiken en remixen van archiefmateriaal. Zo zijn er bijeenkomsten over They Shall Not Grow Old (2018) van Peter Jackson, die archiefbeelden van de Eerste Wereldoorlog inkleurde en van geluid voorzag, en licht een VJ haar gebruik van de ‘Bits and Pieces’-collectie van Eye toe. Tijdesn de eerste bijeenkomst was Claudy Op den Kamp gastspreker. Zij is verbonden aan de Universiteit van Bournemouth. Zij schreef een boek over film en de copyrightproblematiek, The Greatest Films Never Seen: The Film Archive and the Copyright Smokescreen , 2018. Een verslag.

Op 18 mei heeft de Federatie Auteursrechtbelangen een brief gezonden aan de informateur. In deze brief wordt aandacht gevraagd voor een aantal actuele onderwerpen waar Platform Makers, Platform Creatieve Media Industrie en VOI©E een gezamenlijk standpunt over innemen. De onderwerpen waarvoor de Federatie aandacht vraagt zijn: nieuw onderzoek naar het economisch belang van auteursrecht; snelle inzet van het Europees herstelfonds voor de culturele sector; het belang van ‘know your business customer’ voor handhaving; het overeind houden van de uitgangspunten van artikel 17 Auteursrechtrichtlijn; het belang van een goed functionerend collectief beheer en herstel toepassing wederkerigheid bij uitvoering naburige rechten.

Platform Makers heeft een brief aan de informateur gezonden waarin specifiek aandacht wordt gevraagd voor een eerlijke beloning voor creatieve makers en verdere verbetering van het auteurscontractenrecht.

Op het door architect Wim Quist ontworpen drinkwaterleidingcomplex in Rotterdam Kralingen is door opdrachtgever Evides een nieuw hoofdkantoor gepland, naar een ‘principe-ontwerp’ van V8 Architects uit Rotterdam. Architect Kees van der Hoeven bekritiseert in een opiniebijdrage het onvoldragen voorbereidingsproces en roept op tot protest tegen het resultaat van deze volgens hem kwalijke combinatie van macht en ondeskundigheid.

Pictoright lanceert een richtlijn voor ontleningskunst. Mag het nou wel of niet, werk van anderen gebruiken voor een eigen kunstwerk? Andy Warhol deed het, Jeff Koons doet het nog steeds. En met hem vele anderen, ook dichter bij huis, denk aan kunstenaars als Marlene Dumas en Rob Scholte. Toch leidt appropriation art soms tot hoogoplopende geschillen, ook bij Pictoright. Het komt geregeld voor dat een aangesloten maker Pictoright wijst op gebruik van zijn werk door een andere maker. Wat doe je dan als auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers? Strikt de wet handhaven? Ook als een grote groep beeldmakers ‘ontlening’ ziet als iets wat bij de kunst hoort? En wat als je er liever níet tegen wilt optreden; zijn daar dan goede argumenten voor te vinden? Al die vragen komen samen in de eerste online Pictoright Special, waarin de nieuwe richtlijn, die Pictoright voor ontleningskunst heeft gemaakt, vanuit allerlei verschillende standpunten wordt belicht.

Sena regelt de rechten van muzikanten en producenten. Zij ontvangen van een vergoeding als hun muziek in het openbaar gedraaid wordt. Die vergoeding krijgen zij dankzij muzieklicenties die bedrijven en organisaties bij Sena afsluiten. Sena heeft 22 april de resultaten over 2020 bekendgemaakt. De organisatie spreekt zelf van een veelbewogen jaar, onder andere dankzij de coronacrisis. Ook twee Europese arresten hadden verregaande gevolgen voor de licentietarieven en doorbetalingen. De gefactureerde licentie-inkomsten daalden in 2020 met € 11,7 miljoen naar een totaal van € 60,4 miljoen, een afname van 16,3 procent ten opzichte van 2019. De ontvangen licentie-inkomsten namen ook af maar lagen wel hoger dan de gefactureerde licentie-inkomsten, als gevolg van ontvangsten over eerdere jaren. “Wij ontvingen € 63,0 miljoen aan daadwerkelijke inkomsten, waarvan € 56,2 miljoen uit Nederland en € 6,8 miljoen uit het buitenland; een overall daling van 10,5 % ten opzichte van 2019. De bruto doorbetaling aan onze rechthebbenden daalde met 8,7 procent naar een totaal van € 60,1 miljoen.” Na overleg met representatie brancheorganisaties heeft Sena muziekgebruikers het afgelopen jaar op basis van de gemaakte afspraken deels kunnen compenseren voor de gevolgen van het verminderde muziekgebruik in hun ondernemingen vanwege de lockdowns. Rechthebbenden konden juist aanspraak maken op een bijdrage uit het Noodfonds Muziek en/of het Steunfonds Rechtensector, onder andere door extra tranches van het Sena (Performers) Muziekproductiefonds.

Nederlandse tekstschrijvers willen dat de vergoeding die zij krijgen voor succesvolle nummers beter wordt geregeld. Ze starten een collectief en sluiten zich hiermee aan bij een soortgelijk Engels initiatief. De auteurs en componisten stellen dat bij nieuwe liedjes nu zangers en hun managers vaak, onterecht, een auteurscredit claimen. Dit betekent dat zij ook geld ontvangen voor de auteursrechten als een nummer veel gedraaid wordt. Het initiatief voor de Nederlandse actie komt van Jan Tekstra. Een groot aantal Nederlandse schrijvers heeft een collectief opgericht dat gaat pleiten en lobbyen voor hun doel, vertelde Tekstra op 14 april in het NPO Radio 1-programma De Nieuws BV. Volgens Tekstra is het probleem voor auteurs en componisten de afgelopen jaren steeds erger geworden. "Streamingdiensten betalen heel slecht voor liedjes", rekent hij voor. "Bij één miljoen streams staat iedereen op de banken. Maar wij krijgen 6.000 euro, waarvan we dan na allerlei verdeelposten maar 600 euro overhouden."

Bob Dylan, Stevie Nicks, RZA: de ene na de andere artiest verkoopt zijn songcatalogus. Sinds streaming, het succes van Spotify en andere platforms, geloven grote beursgenoteerde bedrijven weer in muziek. Met de rechten op grote pakketten songs valt geld te verdienen. Muziek is waardevaster dan goud. Wat een investeerder precies koopt van een artiest, verschilt overigens per deal. Naast de compositierechten kunnen bijvoorbeeld ook de liedtekstrechten apart gekocht worden. Bij het grote geld dat verdiend wordt met het streamingmodel blijft de individuele, gemiddelde artiest veelal achter. Het is vooral profijtelijk voor wie de rechten heeft op véél liedjes. „Dit model werkt goed op grote schaal. Dus voor streamingdiensten, grote platenmaatschappijen, grote artiesten en uitgevers. Als je als label een hoop verschillende artiesten onder je hebt met een hoop populaire liedjes, of als je een grote artiest bent met hits, dan leveren die paar cent per stream veel op. Maar voor de gemiddelde artiest is dat verwaarloosbaar.”, zegt Mark Mulligan, die zich met zijn Britse onderzoeksbureau MIDiA specialiseert in de muziekindustrie. Dat de verkoop van rechten nu plaatsvindt, heeft ook te maken met de coronapandemie. Nu bijvoorbeeld Bob Dylan niet meer kan toeren, is de verkoop van zijn rechten een snelle manier om misgelopen inkomsten uit optredens te compenseren.

Als een serie op Netflix een hit wordt, verdienen hoofdrolspelers, regisseurs en scenarioschrijvers geen cent extra. Voor tv is dit in Nederland wel geregeld, voor streaming niet. Acteurs krijgen doorgaans op twee manieren betaald. Ze ontvangen een dagtarief voor opnamedagen en maken afspraken over een vergoeding voor het afstaan van hun zogeheten 'naburige rechten'. Die rechten lijken een beetje op het auteursrecht van schrijvers. Ook acteurs hebben als uitvoerend kunstenaars het recht om te beslissen of het werk dat ze afleveren, opgenomen en verspreid mag worden. In de praktijk wil een producent altijd dat je die rechten afstaat. "Bij een serie of film zijn al snel veertig acteurs, een scenarioschrijver en een regisseur betrokken. Als die allemaal het recht hebben om het scherm op zwart te zetten, is dat onwerkbaar", zegt Joey Cramer van Norma. De rechtenorganisatie incasseert bij onder andere kabelmaatschappijen vergoedingen voor acteurs voor het afstaan van die rechten. Om het werkbaar te houden beheert Norma vervolgens een deel van die rechten, om ze voor acteurs te gelde te maken. Acteursbelangenorganisatie ACT en rechtenorganisatie Norma pleiten voor een aanpassing van de wet. Met de NPO en Videoland van RTL zijn inmiddels op vrijwillige basis afspraken gemaakt voor een deel van de films. Maar, zegt Cramer, dat is maar een klein deel van de markt. Netflix is verreweg het meest gebruikte platform, en met buitenlandse platforms als Disney+ en Amazon Prime Video konden er nog geen afspraken worden gemaakt. Het ministerie van Justitie laat weten dat er een wetsvoorstel over vergoedingen door streamingdiensten in de maak is. Netflix zegt in een reactie dat er aan gewerkt wordt. Amazon laat in een reactie weten dat het geen financiële gegevens deelt. Disney was niet bereikbaar voor een reactie.

SENA regelt de rechten van muzikanten en producenten. Zij krijgen van SENA een vergoeding als hun muziek in het openbaar gedraaid wordt. Die vergoeding krijgen zij dankzij muzieklicenties die bedrijven en organisaties bij SENA afsluiten. Entertainment Business sprak met SENA directeur Markus Bos over de langdurige gevolgen van de coronacrisis. De muziekindustrie wordt hard geraakt door de crisis. Aan de ene kant kwamen live-evenementen volledig stil te liggen, aan de andere kant hebben de lockdowns ook een uitgesteld effect op de inkomsten van artiesten en muziekmaatschappijen.

De Federation of European Screen Directors (FERA), een vereniging van Europese film- en tv-regisseurs, heeft wereldwijde streamingbedrijven opgeroepen om kijkcijfers te delen en filmmakers naar behoren te compenseren voor succes van hun producties op hun platforms.

De laatste tijd komen er weer vragen van leden van de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF) binnen over hoe, qua auteursrechten, om te gaan met livestreaming, zodat dit op correcte wijze gebeurt met toestemming van de muziekauteur of andere rechthebbenden. Nadere uitleg.

Met de Tweede Kamer verkiezingen in aantocht is een overzicht gemaakt van de thema’s auteursrecht, cultuur en media in de verkiezingsprogramma’s van de zittende politieke partijen, voor zover ze daar iets over melden. Van de nieuw aangemelde partijen is alleen de Piratenpartij, die van (beperking van het) auteursrecht een speerpunt maakt, meegenomen in het overzicht. Positief is dat veel partijen aandacht besteden aan kunst en cultuur en de positie van makers. Sommige partijen hebben bij collectieve regelingen, zoals de thuiskopie- en reprorechtregeling blijkbaar alleen oog voor de mening van bepaalde betalingsplichtigen, zonder rekening te houden met de algemene belangen bij eenvoudige, transparante en onder overheidstoezicht staande regelingen die enerzijds zorgen voor optimale toegang tot informatie en anderzijds voor een billijke vergoeding voor de makers. De voorlichtende taak van de Federatie Auteursrechtbelangen, namens Platform Makers, Platform Creatieve Media Industrie en VOI©E blijft hard nodig.

Koornetwerk Nederland verzorgt collectief de afdracht van Buma-gelden voor de aangesloten korenbonden. Vanuit de achterban van de bonden klinkt nogal eens de vraag of het livestreamen van concerten ook valt onder deze Buma-afdracht. Of is voor livestreamen een aparte licentie nodig? Antwoord: dat hangt af van de plek waar de livestream geplaatst wordt. Op sociale media platforms of op de eigen website.

Zowel uitgever als platenlabel verdienen mee aan het succes van een liedje, wat de vraag oproept: hoeveel blijft er over voor de schrijvers en uitvoerenden in het tijdperk van streaming en airplay? Nader onderzoek aan de hand van het liedje Door de wind van Stef Blok, dertig jaar geleden geschreven, verbonden aan muziekuitgeverij Hans Kusters Music, en onlangs een hit van Miss Montreal. Het voorbeeld illustreert hoe de muziekindustrie werkt. En vooral: wie de grootverdieners zijn. Het platenlabel eindigt met stip op één, gevolgd door de streamingdienst, de band, de songwriter en de uitgeverij.

De coronacrisis betekent volgens BREIN een dubbele klap voor de culturele sector. ‘’Optredens zijn geen alternatief voor verlies van inkomsten door illegaal streamen en downloaden”, aldus Brein. “Nooit niet en nu al helemaal niet met corona dat hard de inkomsten uit de optredens hakt.’’ Entertainment Business sprak met directeur Tim Kuik over de plannen van BREIN in 2021. In 2021 start BREIN met nieuwe anti-piracycampagnes. Zo is de organisatie begonnen met een voorlichtingscampagne gericht op frequente en langdurige uploaders. Tim Kuik: ‘’De eerste meldingen daarvoor gaan in januari de deur uit. We vragen serviceproviders deze meldingen naar de betreffende abonnees door te sturen, dat kan dan anoniem.’’

Onder de noemer ‘To the beat of the drum’ lanceerde Buma/Stemra eind oktober zijn nieuwe koers. De presentatie vormde het startpunt voor concrete ontwikkelingen en verbeteringen op korte en langere termijn. Entertainment Business sprak met Bernard Kobes, CEO Buma/Stemra en voorzitter Raad van Bestuur. “Onze missie is een bijdrage te leveren aan een gezond muziekecosysteem. Dat betekent dat er een kringloop moet ontstaan, waarin nieuwe muziek wordt gegenereerd, betalingen plaatsvinden door muziekgebruikers en het geld uiteindelijk weer bij de makers terechtkomt. Op deze manier ontstaat er een duurzaam evenwicht. Buma/Stemra speelt hierbij een belangrijke rol, aangezien wij de zakelijke partner van veel uitgevers en componisten zijn.”. Wat is het voornaamste verschil met de ‘oude’ koers? “Een van de grootste verschillen is de nog altijd toenemende digitalisering. Muziek wordt steeds meer digitaal geconsumeerd. En dat zorgt er ook voor dat ons werkveld internationaler wordt. We hebben te maken met techreuzen als Spotify, Deezer, TikTok en YouTube. In de toekomst maken wij steeds vaker deals met dit soort bedrijven, waarbij we het repertoire van onze leden ook buiten Nederland vertegenwoordigen.”

Kunstenaars, ontwerpers, illustratoren en andere beeldmakers. Wordt jouw werk gepubliceerd in boek, krant of tijdschrift? Is het te zien op TV? Pictoright heeft een video laten maken over de collectieve rechten. Hierin wordt kort uitgelegd wat collectieve rechten zijn, waar ze vandaan komen en hoe je ze bij Pictoright kunt claimen.

Buma/Stemra versterkt de online positie door een samenwerking met de Australische auteursrechtenorganisatie APRA AMCOS. APRA AMCOS vertegenwoordigt nu het repertoire van Buma/Stemra via haar ‘Pan Asian Multi-Territory Licensing (PAL) hub’. De overeenkomst voorziet in de licentieverlening, inning en distributie van auteursrechten van het door Buma/Stemra vertegenwoordigde repertoire op digitale en internationale online diensten in de bredere Aziatische regio, inclusief India.

KNMO, de muziekkoepel voor de instrumentale amateurmuziek, en Buma/Stemra zijn overeengekomen om de invoering van een nieuw tarief voor het gebruik van muziek op te schorten. Verenigingen die aangesloten zijn bij de KNMO maken gebruik van een collectieve regeling om te betalen voor het gebruik van de muziek die ze spelen. Deze auteursrechten worden via Buma/Stemra geïnd en doorbetaald aan de rechthebbenden (tekstschrijvers, componisten en muziekuitgevers). Naar aanleiding van de coronacrisis zijn de KNMO en Buma/Stemra overeengekomen om de onderhandelingen over de invoering van een nieuw tarief met een jaar op te schorten. Zowel voor verenigingen als rechthebbenden heeft de crisis een grote impact en daarom is in goed overleg en met wederzijds begrip voor de situatie besloten om niet per 2021, maar per 2022 in drie jaar tijd tot invoering van het nieuwe tarief te komen.

Al zeven jaar is journalist Wim de Jong (1957) op zoek naar één ding: vrouwelijk bloot. Hierbij geeft hij voorkeur aan amateurfotografie die volgens hem spontaner en experimenteler oogt dan haar professionele tegenhanger. De Kunsthal in Rotterdam presenteert de vruchten van zijn jarenlange zoektocht. 'Het zonder toestemming openbaar maken van seksueel privébeeldmateriaal is in steeds meer landen een strafbaar feit. Ook in Nederland is dat sinds begin dit jaar het geval.' Marthe Goudsmitt vindt dat deze regel ook geldt voor kiekjes van vrouwen die al dood zijn en nooit toestemming gegeven voor hun openbaarmaking, zoals nu in de Kunsthal. 'Menselijke waardigheid kan ook na de dood worden aangetast: het is bijvoorbeeld een van de redenen dat necrofilie strafbaar gesteld is. Wie gaat kijken, moet goed weten dat hij of zij daarmee bijdraagt aan een vernedering van mensen die daartegen niet meer kunnen protesteren.'

Van de Wet Auteurscontractenrecht, die ten doel heeft om de contractuele positie van auteurs en uitvoerende kunstenaars te versterken, wordt in de praktijk nog weinig gebruik gemaakt. De Wet, die in 2015 als een nieuw onderdeel van de Auteurswet werd ingevoerd, belooft auteurs en artiesten die met exploitanten in zee gaan een ‘billijke vergoeding', geeft makers de kans om contracten open te breken en verbiedt oneerlijke contractsbepalingen. Auteurs en artiesten blijken maar zelden op de bepalingen van de Wet een beroep te doen. Daarbij lijkt de angst voor verlies aan opdrachten of om op een zwarte lijst te komen een belangrijke rol te spelen. Ook blijkt de door de Wet in het leven geroepen laagdrempelige geschillenprocedure nauwelijks te functioneren. Ook de in de audiovisuele sector tot stand gekomen vrijwillige collectieve vergoedingsregeling met betrekking tot video on demand (VOD)-diensten blijkt in de praktijk slecht te werken. Dit zijn enkele van de conclusies van een praktijkevaluatie van de Wet Auteurscontractenrecht die door onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Leiden in opdracht van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) is uitgevoerd.

Binnenkort gaat Stichting Brein van start met het voorlichtingsproject voor frequent of langdurig inbreukmakende uploaders (FLU) van auteursrechtelijk beschermde werken zoals films, series, boeken en muziek. Brein gaat met behulp van speciaal daarvoor ontwikkelde software op zoek naar Nederlandse IP-adressen via welke meermaals inbreukmakende uploads plaatsvinden van op de Nederlandse markt gericht populair werk, bij voorkeur origineel Nederlands werk. Een en ander met voorafgaande toestemming van de betreffende rechthebbenden. De afgelopen weken zijn tests gedraaid met het programma. Zodra ze van start gaan, komt er een pagina met uitleg op de website van de stichting.

Met welke rechten moet je als culturele instelling rekening houden wanneer je materiaal wilt inzetten in het onderwijs? Vaak wordt gedacht ‘ik gebruik deze foto voor het onderwijs, dus dan mag het wel’. Dat is helaas niet altijd het geval. Bij het gebruik van erfgoed in het onderwijs gelden er in sommige gevallen andere rechten dan normaal. De onderwijsexceptie in de Auteurswet bijvoorbeeld: deze is ontwikkeld voor scholen, niet voor culturele instellingen.

Bij de verkoop van veel apparaten wordt een heffing boven op het aanschafbedrag gerekend, om te compenseren voor potentiële kopieën die van media worden gemaakt en opgeslagen. De zgn. thuiskopieheffing. De afgelopen twee jaar lag de heffing op maximaal 4,70 euro. Van 2021 tot en met 2023 gaat dat bedrag omhoog naar 7,30 euro. Nog nooit steeg het bedrag zo hard. NLDigital, dat spreekt namens meerdere aanbieders van smartphones, laptops en cloudopslag in Nederland, is dat niet uit te leggen. De organisatie eist een herziening. Er is een brief verstuurd naar minister Sander Dekker (Rechtsbescherming), waarin ze hem vragen de thuiskopieheffing nog eens te evalueren. De brancheverenigingen zijn van mening dat de bescherming van auteursrechten via de Thuiskopieheffing niet meer aansluit op de technische en economische realiteit.

De IFPI (International Federation of the Phonographic Industry) en WIN (Worldwide Independent Network) hebben aangekondigd dat de nieuwe wereldwijde rechten- en repertoiregegevensuitwisselingsdienst (RDx) nu volledig operationeel is. RDx zorgt ervoor dat platenmaatschappijen en naburige rechtenorganisaties via één centraal platform gestandaardiseerde en uniforme recording- en rechteninformatie kunnen uitwisselen. Sena-directeur Markus Bos: “RDx is een IT -oplossing die de levering van repertoire- en rechtengegevens van platenmaatschappijen aan naburige muziekorganisaties wereldwijd enorm gaat vereenvoudigen. Sena was een van de initiatiefnemers van dit project. De toevoeging van steeds meer platenmaatschappijen en muziekrechtenorganisaties zal de efficiëntie in de keten en de accuratesse van de verdeelprocessen een grote positieve impuls geven. Hiermee wordt weer een mooie stap gezet richting standaardisatie en verdergaande digitalisering in het belang van onze rechthebbenden.”

TikTok, ’s werelds grootste platform voor korte mobiele video’s, heeft een licentieovereenkomst gesloten met muziekauteursrechtenorganisatie Buma/Stemra. De overeenkomst bouwt voort op de bestaande relatie tussen de beide organisaties. TikTok heeft op dit moment in Europa 100 miljoen actieve gebruikers op haar platform. Ole Obermann, Global Head of Music van TikTok: “Deze overeenkomst met Buma/Stemra verzekert de betaling van gelden uit het auteursrecht aan Nederlandse muziekauteurs en onderstreept de inzet van TikTok om makers te betalen als hun muziek is gebruikt.” Bernard Kobes, CEO Buma/Stemra: “Het is goed nieuws voor onze schrijvers en uitgevers, zeker in deze tijd waarin het inkomen uit andere markten zo gedaald is. We zien er naar uit om deze samenwerking in de toekomst verder uit te bouwen samen met TikTok en onze leden.”

De auteursrechthebbende van een foto kan de verspreiding en openbaarmaking van zijn werk door derden verbieden. Maar wanneer de fotograaf zelf het werk in omloop heeft gebracht, verandert de situatie. Er is dan sprake van uitputting van het auteursrecht. Lorena van den Berg, Dirkzwager advocaten, bespreekt uitputting van het auteursrecht precies is. Aan de hand van een recent gewezen arrest van het gerechtshof Amsterdam wordt uitgelegd waarom ook fotografen zich bewust moeten zijn van het fenomeen uitputting en wat zij kunnen doen om (ongewenste) uitputting van het auteursrecht te voorkomen.

Stichting Reprorecht int vergoedingen voor (digitaal) kopiëren van boeken, kranten en tijdschriften bij de overheid, het onderwijs en het bedrijfsleven. De reprorechtvergoedingen uit de Verdeling 2019 heeft Stichting Reprorecht uitgekeerd aan Stichting Lira, ter verdere verdeling en uitkering. In voorgaande jaren ontvingen freelance tekstauteurs van vak-, wetenschappelijke en educatieve publicaties hun reprorechtvergoeding via hun uitgever(s). Voortaan ontvangen zij hun reprorechtvergoeding via Stichting Lira.

Het gerechtshof in Amsterdam heeft componist Maarten Hartveldt gedeeltelijk gelijk gegeven in het geschil dat hij had met auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra. Volgens het hof had Buma/Stemra Hartveldt niet moeten vergoeden volgens een verdeelsleutel die voor muziekgebruik op radio en tv geldt, maar op basis van het ‘daadwerkelijk muziekgebruik in de parken’. De componist moet daarom aanvullende vergoedingen krijgen voor het gebruik van zijn muziek in de Efteling vanaf 2011 en in Toverland in Sevenem (Limburg) vanaf 2013. Hartveldt was sinds 2006 in een gevecht verwikkeld met Buma/Stemra over de inschaling en het bijbehorend tarief van zijn muziek voor de Efteling.

Het Europees Hof van Justitie heeft 9 juli bepaald dat onlineplatformen als YouTube niet gedwongen kunnen worden om bepaalde privégegevens, zoals het email- en IP-adres te delen van illegale uploaders. De uitspraak volgt na een jarenlange zaak tussen het Duitse bedrijf Constantin Film en YouTube. Die eerste is houder van de exclusieve rechten op films als Parker en Scary Movie 5. In 2013 en 2014 werden deze films zonder toestemming naar YouTube geüpload en zouden tienduizenden keren zijn bekeken.