Trends & Ontwikkelingen

Stichting Stokroos heeft de lancering aangekondigd van de Seed Grant, een stimuleringsfonds bedoeld voor het ondersteunen van bijzondere artistieke projecten en de voortzetting van veelbelovende artistieke praktijken. Met de subsidie kunnen makers experimenteren, onderzoek doen, nieuw werk realiseren of starten met samenwerkingen en kunst- of designinitiatieven. 

De Seed Grant is bedoeld voor vormgevers, ontwerpers en beeldend kunstenaars die hun eerste drie carrièrejaren succesvol hebben afgerond en een consistent portfolio en cv hebben. Aanvragers moeten origineel en urgent werk tonen, met een bijzondere omgang met materialen of uitdagende concepten. De subsidie is beschikbaar voor mensen met de Nederlandse nationaliteit of degenen die in Nederland, inclusief de Caribische delen, of Suriname wonen en werken.

Podium Klassiek Eindhoven (PKE) bestaat inmiddels tien jaar. Podium Klassiek Eindhoven is in 2014 opgericht door Marjolijn Sengers. Zij studeerde zelf viool en werkte voor onder meer de kranten in Noord-Brabant als muziekjournalist en recensent. In een stad als Eindhoven ontbrak een klein podium speciaal gericht op de veelzijdigheid en schoonheid van de klassieke kamermuziek, vond zij. Dat podium creëerde Sengers met haar vrijwilligers aanvankelijk in de Oude Rechtbank en later in de Kazerne waar zij op zondagmiddagen verrassende ensembles en solisten wist te presenteren. Maar de Kazerne besloot op zondagen voortaan te sluiten. Sinds vorig seizoen vindt PKE nu onderdak in de voormalige studentenkapel van Domusdela. Zondag 15 september mochten twee van oorsprong Russische zussen met een gloedvol concert de aftrap van dit seizoen doen.

Ieder jaar op Prinsjesdag maakt de regering de Miljoenennota en de Rijksbegroting bekend. Hierin staat hoeveel geld het kabinet beschikbaar stelt voor plannen én waar dat geld vandaan moet komen. Dit is hét moment waarop het kabinet zijn visie op belastingheffing, overheidsuitgaven en economische stimulering deelt. Deze maatregelen hebben invloed op alle Nederlanders. De Creatieve Coalitie geeft een overzicht van de impact van deze maatregelen op jouw portemonnee als zzp’er of werknemer in de culturele of creatieve sector. Tevens licht de Creatieve Coalitie de kabinetsplannen toe voor de culturele en creatieve sector.

Ga je straks naar het museum, dan geldt een btw-tarief van 21 procent. Een dagje naar de Efteling: 9 procent, want attractieparken zijn uitgezonderd van de btw-verhoging. Maar hoe zit het dan met een openluchtmuseum dat ook een paar draai- en zweefmolens heeft staan? Betaal je dan 9 of 21 procent? En wat te denken van een festival (hoog tarief) dat ook films vertoont? Bioscopen blijven namelijk in het lage tarief vallen. Waarom het kabinet dit onderscheid maakt, wordt nergens uitgelegd. En dat vindt de Raad van State maar niks. ,,Door het gebrek aan motivering voor deze differentiatie komen de gemaakte keuzes willekeurig over.”

En de kans is bovendien aanwezig dat het kabinet nat gaat bij de rechter als het dit plan ongewijzigd voortzet, waarschuwt de Raad. Want uit Europese jurisprudentie blijkt dat goederen en diensten die vanuit het oogpunt van de gewone consument met elkaar concurreren, niet aan verschillende tarieven onderworpen mogen zijn. En dat is niet de enige kritiek die de Raad heeft. Neem nou de verhoging van het btw-tarief op nieuwsmedia. Die staat volgens het adviesorgaan op gespannen voet met het waarborgen van de pluriformiteit van de pers, ofwel dat er genoeg aanbod is van verschillende media. 

De komende maanden zal moeten blijken hoe stevig het btw-plan is. De Tweede Kamer buigt zich op 21 oktober de hele dag over de belastingwetgeving. Daarna volgen waarschijnlijk nog meerdere debatten. De stemming is half november voorzien.

Op 12 september heeft Airbnb een samenwerking aangekondigd met De Hollandsche Molen om monumentale molens in Nederland te beschermen. De samenwerking is onderdeel van de belofte van Airbnb om unieke en historisch belangrijke gebouwen in Europa te behouden.

De focus ligt voornamelijk op twee hoofdgebieden: gastvrijheid en ondernemerschap. Via een speciaal Molenerfgoedfonds worden bijdragen verstrekt om molens in heel Nederland te ontwikkelen, onderhouden, restaureren en promoten. Deze innovatieve financieringsvorm geeft molenorganisaties en molenaars in Nederland de kans om meer te investeren in onderhoud en behoud van molens. Naast financiële ondersteuning krijgen ontvangers deskundige begeleiding van Airbnb over gastvrijheid, verhuurmogelijkheden en ondernemerschap.

Het Grootste Museum van Nederland, het landelijke project van Museum Catharijneconvent waarbij kerken, synagogen, tempels en moskeeën door heel Nederland hun deuren openen voor een breed cultureel publiek, is nog groter geworden. Op zaterdag 14 september is de Laurentiuskerk in Kimswerd toegevoegd aan dit project. Daarmee telt het Grootste Museum van Nederland maar liefst 27 ‘museumzalen’. Daarnaast is de Laurentiuskerk de eerste zaal in Friesland.

De festivals staan onder druk, voor een groot deel door de aangekondigde btw-verhoging. Wat gaat dat betekenen en hoe proberen festivals toekomstbestendig te blijven? "Het lijkt alsof het ergens hoger heffen meer binnenhaalt, maar dit gaat tot iets anders leiden", aldus Ide Koffeman, festivaldirecteur van Down The Rabbit Hole. 

"De btw gaat met 12 procent omhoog, maar de subsidies groeien niet mee", zegt Mariska Berrevoets, festivaldirecteur van Grasnapolsky. "Als stichting hebben we geen investeerders achter ons. We hebben geen buffer, zeker niet na afgelopen coronajaren. Het zijn al heel heftige jaren geweest." Bij Festival Grasnapolsky staat het ontdekken en een podium bieden aan nieuw talent centraal. Al vele festivals van dit formaat zijn gesneuveld door de prijsverhogingen. "Daarin denk ik dat Grasnapolsky, binnen de keten, een belangrijk element heeft voor opkomend talent", zegt Berrevoets 

De organisatie van Down the Rabbit Hole onderzocht in Beuningen en Wijchen, de omliggende gemeentes van het festivalterrein, wat de economische gevolgen van het festival, waar 45 duizend mensen naartoe komen, zijn. "Dat lag rond de 21,7 miljoen euro. Dat betekent dat daar al ongeveer 300 euro per inwoner wordt vergaard doordat wij daar iets organiseren. Ik denk dat er aan dat soort zaken voorbij wordt gegaan." Volgens Koffeman leidt de btw-verhoging tot een hogere drempel voor mensen om een kaartje te kopen. "Ik denk dat in die zin dit kabinet haar eigen glazen ingooit.

Het nieuwe kabinet kwamen gisteren met het langverwachte regeerprogramma. Het omvat veel plannen voor veel verschillende doelgroepen. Maar één onderwerp werd niet genoemd. Niet door de kabinetsleden en ook niet in het regeerakkoord: cultuur. En dat doet pijn, zegt directeur Cathelijne Broers van het Cultuurfonds. “De kater is heel erg groot. Landbouw en Visserij wordt bijvoorbeeld wel genoemd, maar cultuur is twee keer zo groot, economisch gezien”, zegt Broers.

Voor haar sector staat er niet veel hoopgevends in de plannen van het nieuwe kabinet, zegt ze. Vooral de btw-verhoging gaat pijn doen. “Dan horen we premier Schoof zeggen dat huishoudens erop vooruit gaan. Dat is natuurlijk fantastisch, en daarvoor moet je natuurlijk ook wel meer geld in de schatkist hebben. Maar met zo’n btw-verhoging denk ik: ja, dan heb je als huishouden de hele week gewerkt en dan wil je naar een popconcert, dan is zo’n btw-verhoging echt aanzienlijk. Dat is echt zorgelijk.”

Een jaar geleden overleed Fons van Iersel, die van grote betekenis is geweest voor de ontwikkeling van de popmuziek in Brabant en daarbuiten. Hij was een van de grondleggers van het Pophuis. Bij wijze van eerbetoon is er op zondag 6 oktober 2024 in Tilburg een festival waaraan popartiesten uit Noord-Brabant hun medewerking verlenen. 

Een popfestival met talentvolle Brabantse bands, hiphoppers en singer-songwriters, een beetje naar het voorbeeld van Noorderslag in Groningen. Dat was de wens van gedreven popanimator Fons van Iersel (Loon op Zand 1950) die in 2023 om het leven kwam. Het plan van de grondlegger van Noorderligt (later 013), Rockacademie en het Pophuis krijgt binnenkort gestalte in de Tilburgse Hall of Fame met festival Pop Up. Daar zijn optredens van bands en solisten die door coaches van het Pophuis zijn begeleid.

Op maandag 16 september heeft PostNL het speciale postzegelvel ‘Immaterieel cultureel erfgoed’ uitgebracht. Op de postzegels worden diverse tradities afgebeeld die de Nederlandse cultuur levend houden en gemeenschappen verbinden. 

Het postzegelvel toont 15 verschillende tradities. Deze zijn het afsteken van consumentenvuurwerk met oud en nieuw, de anansi-verteltraditie, bakken van poffertjes, bloemencorso’s, boerenkaas maken, Chinees-Indische restaurantcultuur, damsport, fierljeppen, gabbercultuur, Nederlandse fietscultuur, pangi, postduivensport, stamppot koken, de Vierdaagse Nijmegen en het Westfries dialect. Het postzegelvel is ontworpen door grafisch ontwerper Hans Gremmen.

De voorstellingen dat wat ontembaar is van Melisa Diktaş, Noorderlicht van Jonathan Bonny & Theater Babel Rotterdam en Love Is Abundant van Pensive Vivifier hebben gisteren de Fringe at Best Awards gewonnen. De ‘FAB Awards’ werden uitgereikt als afsluiting van het 11-daagse Amsterdam Fringe Festival. Fernando Troya won voor zijn voorstelling We play so hard it hurts de International Bursary Award. 

De Fringe at Best-winnaars worden na het festival door het Fringe team actief voorgesteld aan programmeurs van festivals, theaters en andere mogelijke speelplekken. Hierbij kunnen de winnaars leunen op het grote netwerk van het team. Ook krijgen ze hierbij productionele ondersteuning. De International Bursary-winnaar krijgt een bedrag van 3000 euro om het spelen van de show op Fringe Festivals in het buitenland te bekostigen en krijgt hierbij ook ondersteuning van het Fringe team.

Voorafgaand aan het Gala van het Nederlands Theater is door de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties de VSCD Oeuvreprijs uitgereikt aan actrice en theatermaker Marlies Heuer. Dat zij bekend staat als de Grand Dame van de Mime dankt Heuer aan haar uitzonderlijk mooie fysieke articulatie. Elk optreden van Heuer is een beeldschone compositie in beweging, stem en ruimtelijkheid. Twee keer won Heuer met haar uitzonderlijke acteerprestaties een Theo d’Or. In 1998 voor haar indrukwekkend welbespraakte Hedda Gabler in de gelijknamige Ibsen-voorstelling van theatergroep Carroussel. En in 2012 voor haar ‘verfijnde mimiek en uiterst muzikale tekstbehandeling’ in Am Ziel, een talig complex stuk van Thomas Bernhard bij Toneelschuur Producties.
 

De Terugreis van regisseur Jelle de Jonge is geselecteerd als de Nederlandse inzending voor de 97ste Academy Awards in de categorie Beste Internationale Speelfilm. Martin van Waardenberg en Leny Breederveld spelen de hoofdrollen in deze melancholische en humoristische roadmovie, waarin herinneringen, langdurige liefde en het accepteren van veranderingen centraal staan. De Terugreis werd dit voorjaar uitgebracht in de Nederlandse bioscopen door Dutch FilmWorks, trok binnen twee weken meer dan 100.000 bezoekers en werd bekroond met een Gouden Film. De film deed het zeer goed in de Nederlandse bioscopen en trok meer dan 250.000 bezoekers. In de Verenigde Staten werd de film vertoond op het Flickers’ Rhode Island International Film Festival.

Zonder florerende culturele plekken geen bloeiende steden. Broedplaatsen, culturele hotspots, cultuurhuizen, makersplaatsen en wijkpaleizen: ze houden onze steden, wijken en buurten levendig. Ze zorgen ervoor dat steden en hun inwoners zich kunnen blijven ontwikkelen. Maar hoe realiseer je nu eigenlijk een succesvolle culturele plek? Vastgoedpartijen, cultuurmakers en gemeenten hebben behoefte aan nieuwe strategieën en aan innovatieve organisatie- en financieringsmodellen.

In de reeks Cultuur & GO staat steeds een gebiedsontwikkeling met een culturele component centraal. Wat was de gevolgde aanpak? Wat waren succesfactoren en sleutelmomenten? Welke lessen helpen antwoord te vinden op de vraag hoe we succesvolle culturele en creatieve plekken realiseren en exploiteren?

In de Rotterdamse Merwe-Vierhavens (M4H) wordt de waarde van de aanwezige tijdelijke initiatieven erkend en gewaardeerd. Niet eruit bonjouren maar de betrokken partijen meenemen in de plannen voor het meer permanente perspectief.

De belastingverhoging die PVV, VVD, NSC en BBB hebben bedacht, is de meest verguisde maatregel van het nieuwe kabinet. Door de btw op bepaalde diensten te verhogen van 9 naar 21 procent, wordt van alles duurder: van voetbalwedstrijden en concerten tot boeken, kranten en weekendjes weg. De getroffen sectoren waarschuwen: 800.000 mensen dreigen te gaan stoppen met sporten, de cultuursector loopt straks 350 miljoen euro per jaar mis, de boekensector en krantenuitgevers waarschuwen voor ontlezing en de jongerenkampen en kleine hotels dreigen eraan te gaan nu logies duurder worden.

Wat een contrast: zo omstreden als het plan is in de samenleving, zo snel waren de partijen het erover eens in de formatie. Alles bij elkaar is er misschien ‘een middag’ over gesproken, klinkt het in kringen rond de onderhandelaars. De btw-verhoging levert namelijk een enorme slok belastinginkomsten op: 2,3 miljard euro in potentie.

Opvallend, want in de verkiezingscampagne heeft niemand deze melkkoe geopperd. Sterker nog: de PVV pleitte in haar verkiezingsprogramma voor ‘verlaging van de btw op boodschappen naar 0 procent’. En ook de BBB wilde vanwege ‘gezonde keuzes’ dat groente en fruit ‘onder het 0 procent-tarief’ zouden worden gebracht. In het regeerprogramma stond nota bene dat het kabinet ‘de bestrijding van laaggeletterdheid’ en een ‘gezonder en fitter Nederland’ wil.

Op Prinsjesdag 2024 is de miljoenennota gepresenteerd en zijn de besluiten voor de Basisinfrastructuur 2025-2028 bekendgemaakt. 

Bij de ontwikkelinstellingen zijn slechts 16 van de 49 BIS-aanvragen gehonoreerd. De talentontwikkeling in de sector loopt daarmee flinke schade op. Hoewel minister Bruins binnen de muzieksector op dit gebied voor wat verlichting zorgt, is dit niet voldoende. Van de meerjarige regelingen van de Rijkscultuurfondsen voor instellingen in de podiumkunsten en de beeldende kunsten is ook maar voor éénderde van de aanvragers subsidie toegekend. Voor veel organisaties betekent dit dat hun bestaanszekerheid op de tocht staat.

Het grote tekort aan publieke financiering wordt verergerd door de verhoging van het btw-tarief, dat nu nog 9% is. Kortom: er is een stapeling van maatregelen die de werkgelegenheid enorm onder druk zetten. Deze regering lijkt het geen probleem te vinden dat voor kunstenaars de bestaanszekerheid nog verder uit het zicht raakt. In plaats van afbraakbeleid pleit de Kunstenbond voor kunstenaarsbeleid en voor directe subsidies voor makers. Anders hebben we straks lege zalen en kale muren.

Zaterdagavond 14 september 2024 werden voorafgaand aan de slotfilm de prijzen bekendgemaakt en uitgereikt op het filmfestival Film by the Sea in Vlissingen. De film ‘Poison’, naar het door Lot Vekemans (Oss 1965) geschreven toneelstuk Gif, won de belangrijkste prijs. Vekemans schreef ook het scenario voor deze film die werd geregisseerd door Désirée Nosbusch, met in de hoofdrollen Tim Roth en Trine Dyrholm.

Na Prinsjesdag is nog altijd onzeker wat de cultuursector kan verwachten aan bezuinigingen. Minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, NSC) moet structureel 361 miljoen euro bezuinigen op de subsidies die onder zijn ministerie vallen. In november maakt hij bekend hoe dat verdeeld wordt, en hoeveel daarvan bij cultuur terecht komt. Hij kan, zo legt hij dinsdagmiddag uit in de hal van zijn ministerie, nu nog niet zeggen hoe groot de bezuiniging is die bij de cultuursector terechtkomt. Voor 2025 is de geplande bezuiniging op cultuur nog laag: 2,15 miljoen euro.

De omstreden btw-verhoging op cultuur en sport blijft wel staan in de plannen van het kabinet, en moet nog steeds per 2026 ingaan. D66 en CDA hebben alvast duidelijk gemaakt de btw-verhoging op sport niet te willen steunen in de Eerste Kamer, en stellen in plaats daarvan een belasting op e-sigaretten voor. Zo’n voorstel willen de twee partijen ook indienen voor de btw-verhoging op cultuur, legt D66-partijleider en Tweede Kamerlid Rob Jetten dinsdagochtend uit.

Het Fonds voor Cultuurparticipatie zal op verzoek van Bruins een specifieke meerjarige regeling maken voor talentontwikkeling in de klassieke muziek, waarvoor jaarlijks 1,9 miljoen euro beschikbaar is. Dat geld komt uit de begroting van het Fonds voor Cultuurparticipatie, Fonds Podiumkunsten en de cultuurbegroting.

Een ander lichtpunt voor de cultuursector is het overeindblijven van het fiscale voordeel dat particulieren krijgen als ze schenken aan goede doelen – anders dan in het hoofdlijnenakkoord uit mei stond. Die zogeheten giftenaftrek zorgt voor een belangrijke bron van inkomsten voor culturele instellingen. 

Dertien jaar geleden schokte staatssecretaris Zijlstra de kunst- en cultuursector met keiharde bezuinigingen, zo’n tweehonderd miljoen. Nu zet de artistieke sector zich opnieuw schrap voor een grote bezuiniging door het kabinet Schoof. Kaalslag dreigt, vreest de sector. Voor wethouder Marcelle Hendrickx voelt dit beleid als ‘minachting’ voor kunst en cultuur. “We zijn met elkaar tien jaar bezig geweest om de kaalslag die in 2011 is aangericht te repareren”, aldus de Tilburgse wethouder Marcelle Hendrickx (D66, cultuur). Het beleid van het kabinet Schoof ten aanzien van kunst en cultuur maakt dat weer ongedaan. 

In het nieuwe Bredase cultuurbeleid 'Stad van Creatief Talent 2025-2040' is vastgesteld dat Breda ruimte wil bieden aan een jaarlijks festival dat diverse vormen van cultuur presenteert aan het publiek. De gemeente stelt hiervoor vier jaar lang €100.000 per jaar beschikbaar aan de partij met het beste plan. Stichting TURF wist de subsidie te bemachtigen en geeft de komende jaren invulling aan dit nieuwe culturele event in Breda.

Voor de cultuursector biedt het regeerprogramma weinig duidelijkheid. Net als in het hoofdlijnenakkoord dat in mei werd gepresenteerd, staat er niets over cultuurbeleid in het document.  Deze week riep de sector minister Eppo Bruins (OCW) nog op om ,,de regie te pakken” op onder andere de gevolgen van de voorgenomen btw-verhoging van 9 naar 21 procent. 

Lid worden van een raad van toezicht of bestuur van een culturele organisatie: voor twaalf Nijmeegse en Arnhemse jongeren een toekomstdroom. Cultuur Academy, de organisatie voor scholing en ontwikkeling van cultuurprofessionals in Nijmegen en Arnhem, heeft met steun van gemeenten Nijmegen en Arnhem een scholingstraject voor deze jongeren ontwikkeld dat op 3 september 2024 van start is gegaan.

De twaalf jongeren tussen de 18 en 35 jaar die deel zullen nemen aan het scholingstraject waren niet de enige die er enthousiast over waren: bijna 80 jongeren reageerden op de vacature voor het programma. Een duidelijk signaal dat jongeren hun stem graag willen laten horen in de culturele sector. Na een scherpe selectieprocedure bleef de huidige groep van twaalf zeer gemotiveerde deelnemers over.

Een demonstratie zaterdagmiddag in het centrum van Den Bosch trekt flink wat bekijks. Onder de noemer ‘reclaim the streets’ trekt een groep actievoerders van Streetrave Den Bosch al dansend en muziekmakend door de stad. Met name de harde muziek zorgt voor aandacht van winkelend publiek en bewoners van de binnenstad. De organisatie zegt te dansen ‘voor betaalbare underground cultuur’ en ‘tegen de commercialisering van de stad’. ‘Cultuur hoeft immers niet om winst te draaien. We vragen aandacht voor het gebrek aan vrijplaatsen en kraakpanden als broedplaats voor culturele opleving en ontwikkeling’, zo zeggen ze in een bericht op hun Instagram-account.

,,Steeds meer culturele broedplaatsen staan onder druk, omdat ontwikkelaars onbetaalbare woontorens met appartementen willen bouwen die voor veel mensen onbetaalbaar zijn.Wij gaan niet zonder ons te laten horen weggejaagd worden’, meldt Streetrave Den Bosch in een statement.

Meer geld voor muziekeducatie, een cultuurcoach en een geldpotje voor nieuwe initiatieven. Maar vooral: zorg dat iedereen, van 0 tot 100 jaar oud, mee kan doen. Wethouder Hans Heesen wil kunst en cultuur in Boxtel graag (nog) toegankelijker maken. ,,Het vorige beleid was meer gebaseerd op cultuureducatie in het bijzonder, maar dit keer richten we ons op alle Boxtelaren”, zegt cultuurwethouder Hans Heesen (Combinatie95). Want cultuur draagt volgens de wethouder bij aan het gemeenschapsgevoel in Boxtel. ,,Voor de inwoners is het daarom van belang dat er genoeg aanbod is. Dat maakt het ook aantrekkelijker om hier naartoe te komen”, denkt Heesen.

Minister Bruins (OCW) neemt de adviezen van de Raad voor Cultuur over voor de toekenning van rijkssubsidies aan 115 instellingen in de culturele basisinfrastructuur 2025-2028.

Bruins neemt het advies van de Raad voor Cultuur over om 117 aanvragen, van in totaal 115 instellingen, voor de culturele basisinfrastructuur (bis) te honoreren. Bij 13 instellingen heeft de raad voorwaardelijk positief geadviseerd. Die instellingen dienen voor 1 november 2024 te voldoen aan de gestelde voorwaarden. De rijkscultuurfondsen honoreren gezamenlijk 306 meerjarige aanvragen in de periode 2025-2028.

In totaal krijgen 115 bis-instellingen en de 6 rijkscultuurfondsen €559 miljoen subsidie per jaar. Dit is €146 miljoen meer dan in de periode 2021-2024. Het verschil tussen beide periodes wordt onder meer bepaald door onder meer de investering in eerlijke beloning (fair pay) en de gebruikelijke compensatie voor inflatie en kostenstijgingen.

Door de besluiten van het Fonds voor Cultuurparticipatie is een knelpunt ontstaan bij de talentontwikkeling in de klassieke muziek. Op het terrein van talentontwikkeling was geen enkele aanvraag geheel gehonoreerd waardoor de doorstroom naar de professionele sector onder druk komt te staan. Daarom is jaarlijks een bedrag van 1,9 miljoen vrijgemaakt waarmee het Fonds voor Cultuurparticipatie een meerjarige regeling kan opzetten om talentontwikkeling in de klassieke muziek te behouden.

Al eerder bleek uit onderzoek van de econoom René Goudriaan dat de afschaffing van het laag-btw tarief voor boeken zal betekenen dat er 4 miljoen boeken minder verkocht gaan worden. Hij becijferde ook dar openbare bibliotheken 150.000 abonnees minder zullen krijgen. En dat terwijl de opbrengst naar inschatting slechts 50 tot maximaal 75 miljoen zal opleveren, een fractie van de beoogde 2,2 miljard die de maatregel op zou moeten leveren.

In opdracht van de Mediafederatie en NDP Nieuwsmedia heeft Decisio, een onafhankelijk bureau voor economisch onderzoek en advies, een rapport opgesteld over de gevolgen voor uitgevers van boeken, kranten en tijdschriften. Decisio berekende in haar basisscenario dat de omzet zal dalen met 13% en bij algemene uitgevers een verlies van 120 fte te verwachten valt. Dit staat los van de gevolgen voor de rest van de keten, van auteur en illustrator tot drukker en boekhandelaar. 

Ook in de cultuurwereld speelt diversiteit tegenwoordig een rol, en terecht, maar één groep wordt vaak vergeten. De uitkomst van de subsidieverdeling is een ramp voor kunstenaars met een beperking, zo stelt een groep betrokken experts. ‘Hoe kunnen we het stelsel zo vernieuwen dat het zo goed mogelijk bijdraagt aan een rijk cultureel leven voor iedereen in Nederland?’, zo begint het advies van de Raad voor Cultuur over hoe het cultureel stelsel er in Nederland uit moet gaan zien. En om dat te bereiken wordt er bij alle rijksfondsen extra op gelet dat vrouwen, mensen van kleur en queerpersonen hun terechte plek krijgen in het kunstenveld.

Maar één groep wordt hierbij structureel vergeten: mensen met een beperking, van ‘crip’ (mensen met een fysieke beperking) tot neurodivergent. Vaak zijn ze autodidact. Vooral in de beeldende kunst lijkt het alsof iedereen denkt: ‘Ja leuk en prima die inclusiviteit, maar mensen met een beperking daar hebben we geen zin in.’ Het lijkt erop alsof fondsen hier in theorie wel zeggen toegankelijk te willen zijn voor iedereen, maar in de praktijk moeilijk afscheid kunnen nemen van het monopolie van highbrow kunst en het strikte onderscheid tussen amateur- en ‘echte’ kunst blijven hanteren.

Geen enkele beeldende kunstinstelling die zich hard maakt voor deze brede en diverse groep geld heeft gekregen van een van de rijksfondsen of het Amsterdams Fonds voor de Kunst. De verantwoordelijkheid dat kunstenaars met een beperking kunnen doorstromen ligt nu bij een handjevol instellingen, die met nauwelijks geld en mensen, keer op keer moet bewijzen dat deze kunstenaars ook heus ertoe doen. Instellingen die nu met lege handen staan.

Het is een toneelstuk met onverwachte wendingen. Het Helmondse theater Speelhuis zou zelfstandig worden en samengaan met de Cacaofabriek. Eerst werd die 'fusie’ al afgeblazen, nu gaat ook de verzelfstandiging niet door. Wat is er precies gebeurd waardoor deze omslag komt? Die vraag brandt op de lippen bij Helder Helmond , VVD en Forum voor Democratie. Want de argumenten waar wethouder Marita van Lierop van Cultuur mee komt, kunnen de drie partijen niet overtuigen. De rest van de raad wel: die stemt ermee in dat er een streep wordt gezet door de voorgenomen verzelfstandiging.

In 2021 vindt de gemeente nog dat de tijd rijp is voor Het Speelhuis om op eigen benen te staan. Zo luidt ook de conclusie van het bureau Courante dat een dik onderzoeksrapport uitbrengt. De startdatum wordt enkele keren verschoven. Van uitstel komt geen afstel, belooft wethouder Harrie van Dijk (die dan Van Lierop vervangt) in juni 2023. Een jaar later is juist dát wat er wel gebeurt.

Verzelfstandiging van het theater zou nu financieel niet verstandig zijn, aldus Van Lierop die spreekt van ‘voortschrijdend inzicht’. ,,Culturele organisaties hebben het lastig in Nederland. Het heeft ook te maken met de uitkomst van de gevolgen van de sociale plannen (personeel van het Speelhuis zou dan niet meer in dienst zijn van de gemeente). En er komt een ravijnjaar aan”, refereert ze aan 2026 als gemeenten minder geld krijgen.

Rotterdam krijgt er volgend jaar twee splinternieuwe musea bij. Fenix, het migratiemuseum en het Fotomuseum met een nieuwe locatie. Bezoekers konden dit weekend tijdens Open Monumentendag alvast een bezoek brengen. Bij Santos, het voormalig koffiepakhuis op de Rijnhaven, komt eind 2025 het nieuwe Nederlandse Fotomuseum. Het fotomuseum is nu nog gevestigd in Las Palmas op de Wilhelminapier. Dankzij een schenking van de filantropische miljardairsfamilie Van der Vorm, kon het pakhuis worden gekocht. 900 meter verderop genieten bezoekers van Fenix, het migratiemuseum van 16.000 vierkante meter, dat aan de hand van kunst migratieverhalen vertelt. Van mensen uit heel Europa die met stoomschepen naar de Verenigde Staten en Canada trokken tot de komst van vele migranten hiernaartoe. Ook dit museum wordt gerealiseerd door de miljardairsfamilie.

Voormalig PvdA-leider Lodewijk Asscher is benoemd tot voorzitter van een commissie die advies gaat uitbrengen over verweesde Joodse roofkunst. Dat meldt het Centraal Joods Overleg, dat de oud-minister heeft benoemd in samenspraak met minister Eppo Bruins van OCW.

Asscher zal advies uitbrengen over de toekomst van roofkunst in de Nederlandse Kunstbezit-collectie (NK-collectie). Die bestaat uit duizenden kunstobjecten – schilderijen, werken op papier en toegepaste kunst zoals meubelen en keramiek – die de nazi’s hebben geroofd of onder dwang hebben aangekocht tijdens de twaalf jaar waarin ze aan de macht waren.

Na de Tweede Wereldoorlog haalden de geallieerden de voorwerpen terug en kwamen ze onder beheer te staan van de Nederlandse staat. Tot in de jaren vijftig heeft de staat een deel van de werken teruggegeven aan de rechtmatige eigenaren, en een deel heeft het verkocht. De kunstobjecten die overbleven, kregen samen de titel NK-collectie.

Het kabinet-Schoof rekent zich rijk met de bezuinigingen op kunst en cultuur. Want de sector is ook economisch van groot belang, schrijft Barbara Baarsma.

Een btw-verhoging, een ­hogere kansspelbelasting, minder giftenaftrek en minder subsidie: er vallen zware klappen in de culturele sector. Samen zetten deze maatregelen een neerwaartse spiraal in werking die ook economisch bezien problematisch is: kunst en cultuur zijn een onmisbaar onderdeel van de economie. Het kabinet-Schoof onderschat dit.

Onderschat kunst en cultuur niet als groeimotor. De sector stimuleert creativiteit, jaagt innovatie en daarmee de arbeidsproductiviteit aan, en is belangrijk voor vestiging van talenten en bedrijven. Dat levert verdichtingsvoordelen op: voordelen van ruimtelijke nabijheid tot andere bedrijven en talenten. De effecten daarvan op de productiviteit staan onomstotelijk vast. Kunst en cultuur zijn hiervoor de vruchtbare ­bodem.

De stapeling van maatregelen raakt de kunst- en cultuursector zo hard dat de maatschappelijke kosten hoger zijn dan de extra opbrengsten voor de schatkist. Het rijk rekent zich zo rijk, en verarmt de economie.

De Muziekfabriek kwam van vrijdag 6 t/m zaterdag 14 september in actie om geld op te halen voor het Leerorkest: een muzikaal én sociaal project dat kinderen in lagere inkomenswijken de kans geeft om zich muzikaal te ontwikkelen. En hoe: er is maar liefst €104.804,11 opgehaald. Er wordt nog steeds gedoneerd dus het bedrag loopt nog op. Zaterdag was de slotdag van de actie Elk kind een instrument. Het was een week waarin NPO Klassiek samen met de luisteraar geld hebben opgehaald voor het Leerorkest om ervoor te zorgen dat er nog meer kinderen in aanraking kunnen komen met muziekinstrumenten, ongeacht hun sociaal-economische achtergrond.