Trends & Ontwikkelingen

Er is geen Nederlander te bekennen in het Gustav Mahler Jugendorchester en in het European Union Youth Orchestra zitten er nog maar twee. Algemeen directeur van Het Concertgebouw Simon Reinink en dirigent Jaap van Zweden luiden de noodklok. In een open brief in De Telegraaf schrijven zij dat ze zich zorgen maken over de afname van het aantal jonge, Nederlandse musici in internationale toporkesten. Reinink vertelt erover in de uitzending van De Ochtend.

Volgens Reinink en Van Zweden is de afname van het aantal Nederlandse jongeren in de internationale muziekwereld het resultaat van de jarenlange afbraak van het Nederlandse muziekonderwijs. "Muziekscholen sluiten en het muziekonderwijs wordt steeds ontoegankelijker, onder meer door de vele regels en afschaffing van subsidies", vertelt Reinink. "Al die stapelingen op elkaar zorgen ervoor dat je op een dag wakker wordt en beseft dat er geen één Nederlander meer in zo'n belangrijk orkest zit." In de brief staat hoe belangrijk muziekonderwijs is voor kinderen. Kinderen leren op hoog niveau muziek te maken. Tegelijkertijd leren ze zich te concentreren, discipline op te brengen, samen te spelen, hun fijne motoriek te ontwikkelen, te plannen, muziek te lezen en zich te uiten. Dat is belangrijk in een samenleving waarin veel jongeren kampen met mentale en cognitieve problemen.

Het college heeft ingestemd met het advies van de onafhankelijke adviescommissie over de meerjarige subsidieregeling cultuur voor de periode 2025 – 2028. Daarmee komt er een bedrag aan subsidies vrij dat kunstenaars en instellingen de mogelijkheid geeft om Tilburg nog leuker en interessanter te maken.

Er is voor deze 4 jaar meer geld vrijgemaakt ten opzichte van eerdere jaren (1.15 miljoen ten opzichte van 790.000 daarvoor). Hiermee maken we onder andere FairPay mogelijk; een fatsoenlijk en verantwoord salaris voor kunstenaars. Het is voor het eerst dat het college zich bij de verdeling van de subsidies laat adviseren door een onafhankelijke commissie. Tilburg werkt met zo’n commissie omdat we geloven dat dit de beste manier is om zo objectief en professioneel mogelijk te adviseren over de subsidietoekenningen. 

Er staat geen cultuurparagraaf in het regeerprogramma, maar al langer is duidelijk wat het kabinet met de sector wil: er minder geld aan uitgeven en er meer geld aan overhouden (subsidies omlaag, btw omhoog). De sector zelf vreest als gevolg van deze maatregelen een kaalslag.

Een puur economische benadering van cultuur voelt wellicht wat ongemakkelijk omdat het hoofddoel van bijvoorbeeld theater, concerten of musea niet economisch is. Toch is het interessant om door een economische bril naar de sector te kijken. Het gaat vaak over wat kunst en cultuur kosten, maar wat levert het eigenlijk op? De NOS duidt het in grafieken. 

De ‘boekenpetitie van CPNB, KBb en GAU die in recordtijd ruim 300.000 handtekeningen verzamelde tegen de btw-verhoging op boeken, wordt in de Tweede Kamer geëxposeerd. Een ruim twee meter hoog boek van kinderboekenschrijver Francine Oomen met de fictieve titel Hoe overleef ik 21% btw op boeken? staat centraal opgesteld.

Vanaf vanmiddag wordt tot en met februari een tentoonstelling georganiseerd ‘De stem van de Burger’, daar worden allerlei objecten en documenten getoond die ooit als petitie zijn aangeboden aan Kamerleden en belanghebbenden in de Tweede Kamer. De boekenpetitie maakt onderdeel uit van deze tentoonstelling.

De boekensector zal samen met een breed bondgenootschap van organisaties uit de sport-, evenementen-, logies-, media- en cultuursector op Prinsjesdag actievoeren tegen de btw-verhogingen. Een keur aan getroffen makers, journalisten, sporters en ondernemers zal zich in Den Haag roeren die dag.

De subsidieregeling Levendig Brabant 2023/2024 van de provincie Noord-Brabant is een groot succes. Het plan is vele malen overtekend, blijkt uit de evaluatie die naar Provinciale Staten is gestuurd: de provincie kreeg 217 aanvragen, waarvan er 68 toegekend werden. Met de pilots Levendig Brabant steunt de provincie kleinschalige initiatieven uit Brabant die cultuur, erfgoed, sport en vrijetijd verbinden. Een goed voorbeeld is het project ‘Bosch BuitenSpel’, een theaterproductie waarin sportverhalen van Bossche vrijwilligers tot leven komen. Deze productie wordt opgevoerd als een fietstocht langs sportlocaties en is gericht op het bereiken van nieuwe doelgroepen.

“Ik ben blij dat dit initiatief succesvol blijkt”, zegt gedeputeerde Bas Maes (cultuur, erfgoed, sport en vrijetijd). “Levendig Brabant is een belangrijk onderdeel van ons provinciaal beleid. Waarbij voorop staat dat iedereen telt, de kans krijgt zich te ontwikkelen en deel te nemen aan de samenleving. Met het leggen van verbanden tussen cultuur, sport, erfgoed en vrijetijd is een breed, divers en laagdrempelig aanbod gecreëerd. Hiermee hebben we veel mensen bereikt, ook de Brabander die hier anders misschien niet mee in aanraking zou komen.”

Op Prinsjesdag maakt minister Bruins o.a. de subsidies voor de culturele basisinfrastructruur (bis) bekend. Er is ruim meer afgewezen dan toegekend, zelfs instellingen met een positief advies krijgen soms niks uitgekeerd. Bij de Rijkscultuurfondsen, die ondersteuning bieden naast de bis, speelt hetzelfde. Gemeentes en provincies hebben ook te maken met knellende begrotingen en bezuinigingen. Het cultuurbudget lokaal verhogen kan dus ook niet zomaar.

Veel zzp’ers maken zich daarnaast zorgen over de aanpak van schijnzelfstandigheid en de invoering van een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering. De Kunstenbond blijft lobbyen voor maatregelen die zzp’ers daadwerkelijk helpen. Zo stuurden we op 11 september, samen met de Creatieve Coalitie, een Position paper over onze zorgen naar de Tweede Kamer. 

Maar de grootste bedreiging is volgens de Kunstenbond de aangekondigde btw-verhoging. Politiek is nooit een gelopen race. Schade voorkomen is beter dan schade herstellen. De Kunstenbond voert daarom actie: houd deze kaalslag tegen! 

Staatssecretaris Idsinga (Fiscaliteit en Belastingdienst) geeft antwoord op vragen over btw-verhogingen op boeken, cultuur, sport en logies. De vragen kwamen van de Tweede Kamerleden Vijlbrief, Paternotte, Rooderkerk, Paulusma en Sneller (allen D66) aan de minister van Financiën, de staatssecretaris van Financiën (Fiscaliteit en Belastingdienst) en de ministers van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en van Economische Zaken en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (Jeugd, Preventie en Sport) over de btw-verhogingen op boeken, cultuur, sport en logies. (ingezonden 15 juli 2024)

Idsinga geeft onder andere aan dat de tariefswijziging (afschaffing van het verlaagde BTW-tarief) een structurele opbrengst van € 2.331 miljoen oplevert en dat de tariefswijziging daarnaast bijdraagt aan een vereenvoudiging van het belastingstelsel. Voor de voorgenomen btw-verhoging is geen specifieke impactanalyse verricht. De staatssecretaris wil de negatieve gevolgen van de verhoging van het btw-tarief bovendien niet verder onderzoeken. 

De Creatieve Coalitie en Kunstenbond wenden zich nu tot de Tweede Kamercommissie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid. Donderdag 12 september vindt een commissiedebat plaats over het zzp-beleid. “Het is noodzakelijk om een gedegen beeld te krijgen van de gevolgen van het beleid voor zzp’ers in onze sector,” aldus De Creatieve Coalitie en de Kunstenbond in de position paper. “Voer een impacttoets uit zodat de gevolgen van het kabinetsbeleid op het verdienvermogen en de bestaanszekerheid van zzp’ers in kaart wordt gebracht.”

Het voorgenomen cultuurbeleid van het kabinet zorgt voor een kaalslag van 350 miljoen euro en een negatief domino-effect in de kunst- en cultuursector. Dat blijkt uit een analyse in opdracht van private financiers, gemeenten en de kunst- en cultuursector, waaronder het Cultuurfonds en Kunsten ’92.

“Vlak voor Prinsjesdag luiden wij als consortium de noodklok. De ongecoördineerde stapel van bezuinigingen en maatregelen heeft een enorme impact op de hele kunst- en cultuursector, zowel op de korte als op de lange termijn”, vertelt Cathelijne Broers, directeur van het Cultuurfonds. Het consortium vraagt met klem om uitstel van btw-verhoging, zodat er eerst gedegen onderzoek komt naar de daadwerkelijke opbrengsten en gevolgen voor de sector. Ook de gevolgen van de korting op het gemeentefonds dient nader onderzocht te worden. Volgens de private financiers, gemeenten en de kunst- en cultuursector is het een ongecoördineerde stapel van maatregelen waar niemand zicht op heeft of vanuit het Rijk verantwoordelijkheid voor neemt. Zij roepen minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de regie te pakken.

Het Museum van de Geest verkeert in een ernstige financiële crisis en dreigt nog deze maand de deuren te moeten sluiten. De combinatie van de gevolgen van corona, inflatie en het uitblijven van structurele subsidie, heeft geresulteerd in een acuut tekort in de exploitatie. Met een nieuwe campagne wordt gezocht naar sponsoren – groot en klein – om zo sluiting te voorkomen.

Bijna 20 jaar heeft het Museum van de Geest zonder enige structurele subsidie kunnen opereren, mede dankzij founders uit de gezondheidszorg, fondsen, een particuliere geefkring en onze enthousiaste bezoekers. Maar de beperkte middelen voor de culturele sector raken het Museum van de Geest nu ook. Hiermee wordt het museum in haar directe voortbestaan bedreigd.

Het Museum van de Geest heeft een unieke missie: mentale gezondheid bespreekbaar maken via kunst en cultuur. Het museum biedt bezoekers een diepgaande blik op mentaal welzijn door middel van kunstwerken en tentoonstellingen die zowel historische als hedendaagse perspectieven belichten. In 2022 werd Museum van de Geest uitgeroepen tot European Museum of the Year vanwege haar innovatieve programma over mentale gezondheid.

De Haagse theaters Diligentia en PePijn lijken gered. Het college van B en W maakt toch geld vrij om te voorkomen dat de theaters, die dreigden per 1 januari 2025 hun subsidie te verliezen, de deuren moeten sluiten. Dat volgt uit het meerjarenplan Kunst en Cultuur 2025-2028, dat het Haagse stadsbestuur dinsdag heeft gepresenteerd.

De totale pot van 70 miljoen euro aan cultuursubsidies wordt eens per vier jaar verdeeld. Eerder leek het erop dat de twee instellingen, die sinds 2001 onder één directie vallen, buiten de boot zouden vallen. Een adviescommissie gaf aan bij de twee theaters een „herkenbare signatuur” te missen en verweet ze geen artistiek-inhoudelijke visie te hebben.

Dat leidde de afgelopen tijd tot een stevige lobby om de theaters open te houden. In een brandbrief deden 150 artiesten vorige week een oproep aan de gemeenteraad en het college om Diligentia en PePijn niet te laten vallen. Met succes. 

De kunst- en cultuursector dreigt vanaf 2026 een klap van 200- tot 350 miljoen euro per jaar te krijgen als gevolg van de voorgenomen btw-verhoging, de korting op het gemeentefonds en een stapeling van andere financiële maatregelen van het kabinet. Tot die schatting op basis van openbare cijfers komen het Cultuurfonds, belangenorganisatie Kunsten ’92 en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). 

Hoewel in het hoofdlijnenakkoord niets over cultuurbeleid was opgenomen, hangt de sector via het ministerie van Financiën alsnog een bezuiniging boven het hoofd. De stapeling kan even hard uitpakken als de subsidiekorting van 200 miljoen euro in 2011, onder het door de PVV gedoogde eerste kabinet-Rutte. Namens het consortium van drie organisaties brengt Kunsten ’92 deze boodschap woensdag tijdens een kennismakingsgesprek over aan minister van Cultuur Eppo Bruins (NSC). Gezamenlijk roepen ze hem op ‘regie te nemen’ om ‘kaalslag’ te voorkomen en, met andere woorden, zijn collega op Financiën op andere gedachten te brengen. Vooralsnog wijst niets erop dat er in het regeerprogramma dat het kabinet-Schoof vrijdag presenteert aparte ambities voor cultuurbeleid zijn opgenomen. 

In het hoofdlijnenakkoord zitten maatregelen die samen een ‘ongecoördineerde stapel’ vormen, die de economische motor onder de kunsten ontregelt. ‘Het kabinetsbeleid veroorzaakt een domino-effect, doordat financiers elkaars gaten niet kunnen dichten’, zegt Cathelijne Broers, directeur van het Cultuurfonds. ‘De financiers zullen vooral ‘risicomijdende’ projecten gaan steunen, wat ten koste zal gaan van kleine en middelgrote instellingen en makers.’

De cultuursector draait op een mengsmering van subsidies (50 procent), kaartverkoop en andere eigen inkomsten (40 procent) en particuliere giften (10 procent). Raakt de btw de kaartverkoop, plannen om de giftenaftrek te verlagen en de kansspelbelasting te verhogen raken particuliere fondsen en instellingen met een kring van donateurs. De korting op het gemeentefonds in 2026 en een algemene bezuinigingsopdracht aan alle ministeries kunnen ten koste gaan van kunstsubsidies.

Door het overlijden van Robert de Kok dreigt ook zijn levenswerk – muziekschool De Heraut in zijn woonplaats Kaatsheuvel – te verdwijnen. Dat mag niet gebeuren, vinden ze in de plaatselijke muziekscene. Er komt een benefietconcert, met onder meer zijn oude band VOF de Kunst. Doel van het benefietconcert is uiteraard geld op te halen om een doorstart van de muziekschool mogelijk te maken. 

Bezoekers wordt gevraagd naar draagkracht entree te betalen. Jan: ,,Toen Robert ziek werd, heeft Willy De Heraut met onmiddellijke ingang gesloten. Het idee is om van de opbrengst een stichting op te zetten om daarmee fondsen en subsidies te werven.” De school staat er al, maar er moet wel geld zijn om de hypotheek te kunnen betalen. Ook moet er geld zijn om de docenten en een manager te kunnen betalen. ,,Dit is de muzikale huiskamer van Kaatsheuvel”, zegt Fleur Janssens. ,,Mensen komen vanuit Den Bosch en Tilburg om hier les te nemen. Als we niet uitkijken, is dit straks gewoon weg.”

De komende twee jaar kunnen tien culturele organisaties rekenen op ondersteuning van de gemeente Breda. Samen krijgen zij 380.000 euro per jaar. Dat blijkt uit het nieuwe cultuurbeleid ‘Stad van Creatief Talent 2025-2040'. Met dit nieuwe beleid wil de gemeente bewoners, bezoekers, talenten, bedrijven en internationals verbinden met een interessant cultuuraanbod. Met vooral de focus op jeugd- en jongerencultuur en talentontwikkeling. Het beleid moet Breda’s imago versterken als stad van toegepaste technologie en creativiteit. De ‘Tweejarige Subsidieregeling Cultuur Breda 2025-2026’ is een uitwerking van het nieuwe cultuurbeleid ‘Stad van Creatief Talent 2025-2040′.  

De subsidie is bedoeld voor organisaties die bezig zijn in de professionele kunst- en cultuursector en bijdragen aan de Bredase culturele voorzieningen. De tien organisaties die de komende twee jaar subsidie ontvangen, zijn: Body of Art, Popmonument, Bühne Breda, Kunstbende, Club Solo, het zuid land, Van Gogh Galerie & Gastatelier, Breda Beats, Poppodium Phoenix en Studio Kasboek.

De toekenning van meerjarige subsidies in de culturele sector voor de periode 2025-2028 heeft voor veel beroering gezorgd. Vooral bij de instellingen die een negatief bericht kregen. De danswereld in Noord-Brabant, eigenlijk in het hele land, krijgt zware klappen te verduren. Nu de subsidieregelingen voor 2025-2028 van het Rijk, Provincie Noord-Brabant en ook de steden bekend zijn, blijkt dat meerdere gezelschappen helemaal of deels buiten de boot vallen. Dat betekent grote onzekerheid. 

Dansgezelschap voor kinderen de Stilte in Breda is het zwaarst getroffen, maar ook professionele dansgezelschappen als The100Hands, Stichting Kostić en This is not a show (van choreograaf Katja Heitmann) verkeren in zwaar weer. Urban dance (breakdance), in ieder geval The Ruggeds uit Eindhoven, en mixed-abled gezelschappen die werken met dansers met een beperking als Tiuri uit Breda krijgen wel middelen. Gaan gezelschappen die al vele jaren hedendaagse dans brengen omvallen? Gaan ze afgeslankt verder? Joost Goutziers maakt de balans op voor de moderne dans in Noord-Brabant: een somber beeld. Ook dansstad Tilburg is minder ruimhartig, met alle gevolgen vandien.

Ronkend klinken de aankondigingen van het nieuwe museum ZAMU in Zaandam, dat ‘een van de grootste musea ter wereld’ zegt te willen worden. Hans den Hartog de Jager vraagt zich af: Om wiens belangen gaat het hier nu echt? Steeds meer particuliere geldschieters richten privémusea op. Daarbij zie je óók dat de doelen van zulke museumstichters gevarieerder is geworden. Het stichten van een museum gaat niet meer louter over altruïsme, het doel bevindt zich eerder op een spectrum dat loopt van zeer genereuze vrijgevigheid tot vrij fanatiek nagestreefd eigenbelang.. Als het ZAMU er daadwerkelijk in slaagt om geldschieters voor hun plan te interesseren, vloeit er geld van bedrijven of instellingen die potentieel in kunst zijn geïnteresseerd naar een ronkend initiatief waar de kunst weinig aan heeft.

Bedrijven, overheden en instellingen zouden er, juist in deze tijden, écht beter van doordrongen moeten raken dat het één geheel is: dat commerciële publiekstrekkers als Moco, ZAMU en zelfs Voorlinden profiteren van een artistieke infrastructuur die niet alleen bestaat uit grote musea en beroemde kunstenaars, maar ook uit kleine, zoekende instellingen waar talentvolle kunstenaars kunnen experimenteren om soms, later, zowaar, héél beroemd te worden. Zulke initiatieven zijn de kraamkamers waaruit de poenmusea uiteindelijk hun geld halen. Dat die twee niet automatisch met elkaar in verband worden gebracht, dat de Moco’s en ZAMU’s van deze wereld zich zonder enige genoegdoening aan die structuur kunnen onttrekken, is de echte schande. Daarom ook zijn de jubelzangen op het ZAMU misplaatst. Zoals het ZAMU zich nu presenteert trekt het de kunstwereld alleen maar verder uit het lood: een liefdeloos, flodderig initiatief dat geld en aandacht wegtrekt van instellingen die de kunst en de maatschappij echt iets geven: aandacht, experiment, durf, nieuwsgierigheid.   

Het Cultuurfonds heeft eerder (eind 2022 / begin 2023) een extra investering van bijna twee miljoen euro gedaan voor 65 VNPF-podiumleden. Deze financiële injectie was bedoeld om de popsector, die nog steeds worstelde met de gevolgen van de coronacrisis, te ondersteunen. Poppodia spelen een cruciale rol in het bereiken van jong publiek en het bieden van een platform voor jonge makers en nieuwe muziekstromingen. De VNPF-podia, die vaak afhankelijk zijn van ticket- en merchandise-inkomsten, werden zwaar getroffen door inflatie, stijgende energiekosten en de nasleep van de coronamaatregelen. 

De extra investering van het Cultuurfonds, waarvan elk VNPF-podium 30.000 euro ontving, was bedoeld om hen te helpen deze uitdagingen het hoofd te bieden.  Voorbeelden van uitdagingen waren marketinginitiatieven om verloren publiek terug te winnen en voor het blijven programmeren van jonge, experimentele makers. Uit een recente enquête blijkt dat deze extra financiering al een positieve impact heeft gehad op de sector: Sectorversterking: Meer dan de helft van de podia geeft aan dat hun organisatie is verstevigd en toekomstbestendiger is geworden. Publieksbereik: 80% van de podia meldt dat ze dankzij de bijdrage meer publiek hebben kunnen trekken, hoewel deze groei met 5% nog bescheiden is. Vernieuwing van het aanbod: Bijna driekwart van de podia heeft de financiering gebruikt om nieuwe en experimentele programmering te ondersteunen, met speciale aandacht voor startend talent.
Hoewel de impact van de steun overwegend positief is, blijven er zorgen over het bereiken van nieuwe doelgroepen en het bieden van voldoende kansen voor startend talent.

De Dutch Game Garden is bij de gemiddelde Nederlander niet bekend, maar was jarenlang de motor van de game-industrie. Maar liefst 150 gamebedrijven huurden er een kantoor, de grootste gamemakers verzamelden zich op de conferenties en evenementen van de organisatie. Nu moeten de deuren alsnog sluiten. Komende maanden wordt het bedrijf afgebouwd, tot in januari 2025 de deuren definitief dichtgaan. ,,Deze beslissing is genomen als gevolg van een gewijzigd subsidielandschap, waardoor het niet langer mogelijk is om een sluitende begroting te realiseren”, leest de aankondiging. De provincie Utrecht zou niet langer bereid zijn om net als in vorige jaren in de Dutch Game Garden te investeren, waardoor er onvoldoende geld is om het initiatief voort te zetten.

,,We verliezen het kloppende hart van de Nederlandse game-industrie”, stelt Rami Ismail, die namens brancheorganisatie Dutch Games Association met de overheid onderhandelt. ,,De Game Garden had invloed op ieder Nederlands succesverhaal. Overheden in landen om ons heen waren jaloers dat wij zoiets hadden.” Het is het zoveelste gamebedrijf dat in korte tijd zijn deuren moet sluiten. Internationaal hebben alleen al in 2024 meer dan 11.000 mensen hun baan verloren bij een gamebedrijf, waaronder een recordaantal van 1900 ontslagen bij Microsofts Call of Duty-studio Activision Blizzard. Die ontslagteller blijft oplopen: er zijn nu al meer mensen bij gamebedrijven in 2024 ontslagen dan in heel 2023 bij elkaar, een jaar waarin ook al een stijging was gezien.

‘We zijn kwaad. We zijn totaal ontgoocheld.” Op het podium van de Kleine Komedie in Amsterdam stond plots een groep boze theatermakers. De Staat van het Theater, de traditionele opening van het theaterjaar, was nog maar net begonnen of ze drongen zich naar voren voor hun protestactie. Bij monde van Lisa Verbelen van theatercollectief BOG stelden ze zich voor als de makers die in de toekomst veel minder, bijna niet of helemaal niet meer te zien zullen zijn. Want: geen of veel minder subsidie gekregen van de Raad voor Cultuur of het Fonds Podiumkunsten, afgelopen juli, voor de komende kunstenplanperiode (2025-2028). Na jarenlang wel structureel te zijn ondersteund. Te zien waren onder meer leden van Wunderbaum, De Warme Winkel en Orkater, groepen met een grote staat van dienst.

„Dat is kapitaalvernietiging!” „Onze kennis, ervaring, band met het publiek en artistieke praktijk wordt de nek omgedraaid.” „Dit is geen cultuurbeleid, dit is kleiduivenschieten.” De boosheid was voelbaar in elke zin. Te voelen was ook hoe klem deze makers zitten in het gebrek aan geld dat de theatersector kwelt. Want anderen, collega-groepen, krijgen die subsidie wel. Voor veertig procent zijn het gezelschappen die voor het eerst geld krijgen. De sector krijgt een nieuw aangezicht. En ja, ook zij zijn voor vernieuwing, stelden de actievoerders. Maar veertig procent is te gortig. Daarna was het alsnog de beurt aan de drie sprekers die waren uitgenodigd voor de Staat van het Theater.

De zes Nederlandse organisaties die talenten opleiden in de klassieke muziek raken hun financiële basis kwijt en krijgen niet langer subsidie van het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP). Forum voor Democratie vindt het een opmerkelijk besluit van het FCP om deze organisaties op hetzelfde moment hun subsidie te ontnemen. Het fonds beoordeelde hun activiteiten positief, maar besloot desondanks andere organisaties voorrang te geven. Het past in de trend die we de laatste jaren in de cultuursector hebben gezien: vernieuwing en inclusie boven stabiliteit en kwaliteit.

Forum voor Democratie heeft de klassieke muzieksector altijd een warm hart toegedragen en wil deze traditie ook voor de toekomst behouden. Daarom vraagt fractievoorzitter Thierry Baudet de minister van Onderwijs om opheldering over de gang van zaken en verzoekt hij hem de financiële dekking alsnog te garanderen.

De gemeente Tilburg grijpt in bij de Hall of Fame. Het cultureel jongerencentrum in de Spoorzone staat er een jaar na de verbouwing financieel en organisatorisch slecht voor. Interim-manager Ruud Lemmen moet orde op zaken stellen. Na een veelomvattende verbouwing van onder meer het skatepark, de podiumzaal en de broedplaatsen, werd de Hall of Fame in april vorig jaar feestelijk heropend. Maar sinds die verbouwing, waarvoor de gemeente zo’n 9 miljoen euro uittrok, staat de financiële situatie onder druk. Voor 2024 kampt de ‘cultuurfabriek’ met een begrotingstekort van 250.000 euro.

Volgens de gemeente zijn de problemen voor een groot deel ontstaan door de fors gestegen huisvestingskosten. De verwachte vermindering van de energielasten door de verbouwing blijken in de praktijk tegen te vallen. Daarnaast is de subsidie gebaseerd op de bedrijfsvoering van vóór de pandemie, terwijl de kosten veel harder zijn gestegen dan de inkomsten, onder meer door de stijging van het minimumloon. Het bestuur heeft Ruud Lemmen aangesteld als interim-manager. De Tilburger gaat in nauwe samenspraak met de gemeente op zoek naar een reëel financieel plan voor de komende jaren.

De Haagse theaters Diligentia en PePijn, die sinds 2001 onder één directie vallen, dreigen hun subsidie per 1 januari 2025 te verliezen, en zouden in dat geval moeten sluiten. Komende dinsdag bespreekt het Haagse college van burgemeester en wethouders de toekomst van beide cabaretpodia. Meerdere bekende cabaretiers als Dolf Jansen en Sanne Wallis de Vries hebben inmiddels hun steun voor de theaters uitgesproken.

De Haagse ‘Adviescommissie Meerjarenbeleidsplan Kunst en cultuur 2025-2028’ adviseerde begin juni dat Diligentia/PePijn subsidie verdient, maar had veel kritiek op de aanvraag. Diligentia en PePijn behoren tot de schaarse theaters in Nederland die bijna exclusief cabaret en comedy programmeren. Het kleine PePijn (100 stoelen) is een plek om nieuw materiaal uit te proberen of om de eerste meters te maken, terwijl het grotere broertje Diligentia (500 stoelen) een geliefd podium is voor gevestigde namen. Een noodkreet, ondertekend door zo’n beetje elke bekende cabaretier, is naar de Haagse raad gestuurd. 

Theaters vrezen een leegloop als de geplande btw-verhoging op cultuur van 9 naar 21 procent doorgaat blijkt uit onderzoek in opdracht van het Nationaal Theaterfonds. Nederlanders blijven het belangrijk vinden dat veel mensen een concert of voorstelling mee kunnen maken. Uit het onderzoek van Hendrik Beerda Brand Consultancy blijkt echter ook dat de kosten van een theaterbezoek één van de redenen is om minder vaak te gaan. Door de beoogde btw-verhoging geeft zelfs 37% van de ondervraagden aan minder vaak een voorstelling bij te wonen.

Albert Verlinde, naast musicalproducent ook voorzitter van het Nationaal Theaterfonds, spreekt over een ‘zorgelijke ontwikkeling'. ,,Theaters en theatergezelschappen zullen uiteraard zo veel mogelijk doen een de prijsverhoging beperkt te houden. Maar dit is een onrustbarend signaal, en dat net in een tijd dat het theaterbezoek zich na corona aan het herstellen was.’’

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft € 142,6 miljoen aan subsidies toegekend voor de instandhouding van rijksmonumenten. Dit jaar heeft de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) 7.686 aanvragen voor de woonhuissubsidie kunnen honoreren voor in totaal € 48,3 miljoen. De RCE heeft dit jaar voor de instandhoudingssubsidie 2.103 aanvragen kunnen honoreren voor in totaal € 94,3 miljoen. 315 aanvragers hebben een afwijzing ontvangen door het bereiken van het subsidieplafond. Dit is een grote stijging ten opzichte van vorig jaar. Deze stijging komt vooral doordat het aantal aanvragen fors is toegenomen, terwijl het budget voor de subsidieregeling ongeveer gelijk is gebleven. 

Vandaag gaat de Fair Pop Pilot van start, een baanbrekend project van de Ketentafel Popmusici, dat mede door de inzet van Kunstenbond/Ntb, fair pay voor popmusici werkelijkheid wil maken. Acht poppodia verspreid over Nederland voeren de komende drie maanden eerlijke vergoedingen uit voor optredende artiesten en muzikanten. De pilot is een belangrijke stap in het streven naar structurele invoering van fair pay in de popsector en loopt van september tot en met november 2024.

De Kunstenbond is vanaf het begin betrokken geweest bij de Ketentafel en wijst op het probleem dat uit eerder onderzoek door Berenschot bleek: professionele muzikanten verdienen gemiddeld slechts de helft van een minimumsalaris voor hun optredens. Directeur Ronald Gijsbertsen: “Het is onverteerbaar dat juist de musici, de mensen waarvoor publiek komt, degene zijn die niet eerlijke gehonoreerd worden.”

Deze zomer werd er op verschillende locaties in Nederland door jongeren en bekende kunstenaars gebouwd aan prachtige kunstwerken tijdens Future Village 2024. Op 1 september was het dan zover: het Future Village Onthullingsfeest. Alle kunstwerken uit Amersfoort, Den Haag en Hilversum waren te bewonderen tijdens een geweldig feest op het festivalterrein van Into the Woods in Amersfoort. 

Deze zomer brachten meer dan 82.000 mensen een bezoek aan de VriendenLoterij ZomerConcerten in Het Concertgebouw. Na een zomer met meer dan 80 concerten is de reeks gisteren met het concert At the Movies: for heroes and lovers door de Nordwestdeutsche-Philharmonie afgesloten. Het doel van de zomerprogrammering om een breder publiek Het Concertgebouw te laten ontdekken met laagdrempelige concerten in een informele sfeer is geslaagd: 42 procent van de bezoekers kocht voor het eerst een kaart. Bij Videogames in concert was maar liefst de helft van het publiek voor het eerst in Het Concertgebouw.

Aan het begin van de zomer kondigden Het Concertgebouw en de VriendenLoterij aan dat de samenwerking voor de ZomerConcerten is verlengd tot en met 2027. Dit jaar was maar liefst 28 procent van de bezoekers van de ZomerConcerten deelnemer van de VriendenLoterij.

Wanneer je aan het crowdfunden bent als zelfstandige maker denk je misschien niet na over de implicaties voor je belastingaangifte. Toegegeven, het lijkt ook best ingewikkeld. Daarom heeft Voordekunst een expert gevraagd om het nog eens even heel goed uit te leggen: Kees de Boekhouder. 

De eerste vragen gaan over de belasting over het opgehaalde bedrag. Want zowel een donatie zonder tegenprestatie als een donatie met tegenprestatie moet je opgeven bij de belastingdienst. De tweede set vragen gaat over de btw. Als er een tegenprestatie is, dan is er in het algemeen btw.

In deze interviewreeks gaat Brabant C in gesprek met onze partners over de transitie van Brabant C naar een publiek-privaat cultuurfonds. Dit keer spraken we met Jeroen van der Zweth, Hoofd Afdeling Cultuur van de Gemeente Den Bosch, over de waarde van deze ontwikkeling voor cultuur in Brabant. 

“Ik ben blij dat in het bestuursakkoord van Den Bosch is opgenomen dat we het bedrijfsleven betrekken bij onze culturele ambities, want deze kunnen we als gemeente zeker niet alleen realiseren.” zegt Jeroen. “Met het traject dat we nu met jullie doorlopen, laat je echt zien dat we samen het verschil kunnen maken voor cultuur in Den Bosch." Jeroen benadrukt dat cultuur een intrinsieke waarde heeft, maar ook breder kan worden ingezet om bijvoorbeeld maatschappelijke doelen te bereiken. De samenwerking tussen met de overheid en maatschappelijke organisaties rondom gedeelde thema’s is cruciaal om echt impact te kunnen maken, geeft Jeroen aan.

Per 1 september 2024 lanceert Cultuurloket DigitALL een aanvullende regeling om digitale ontwikkelingen in de cultuursector extra goed te kunnen ondersteunen: de pilotbijdrage. Cultuurloket DigitALL ondersteunt hiermee het maken van een eerste pilot, protoype of live-versie van een digitale tool. Per 1 september 2024 kunnen culturele instellingen geld aanvragen voor een pilotbijdrage van 10.000 t/m 75.000 euro. Met de pilotbijdrage wordt extra ingezet op de ontwikkeling van meer digitale technologieën en toepassingen voor de cultuursector.

Je kunt niet zomaar zeggen dat cultuur in zichzelf nuttig is, een hele brede definitie van cultuur kiezen en vervolgens alle cultuur aan het staatsinfuus leggen. Maar dat is wel wat Winnie Sorgdrager in een nieuwe publicatie voorstelt. Een te makkelijke en onjuiste aanpak, schrijft Gerry van der List in EW.

‘We moeten ophouden over het nut van cultuur’ was de kop boven het vraaggesprek in Trouw. Een afkeer van ‘nutsdenken’ spreekt ook uit het boek van Winnie Sorgdrager. Maar hier ontwijkt ze toch een ingewikkelde kwestie. Het heeft niet zoveel zin om een discussie te beginnen over het nut van tafeltennissen of duivenmelken. Ieder diertje zijn pleziertje. Maar Sorgdrager wil cultuur graag uitbundig door de staat laten steunen. En dan moet je toch op een of andere manier aannemelijk maken dat belastinggeld nuttig is besteed.

Het productiehuis Captains heeft het Dutch International Film Fund (DIFF) gelanceerd, een nieuw investeringsfonds gericht op het ondersteunen van documentaireproducties die zowel nationaal als internationaal een groot publiek kunnen bereiken. Het fonds, dat begint met een kapitaal van 2,5 miljoen euro, heeft als doel de Nederlandse documentairesector te versterken en de verhalen over de landsgrenzen heen te brengen.

DIFF is opgezet om de groeiende populariteit van documentaires wereldwijd te benutten en Nederland als een vooraanstaand centrum voor documentaireproductie te positioneren. Volgens Jop Goslinga, CEO van Captains, biedt het fonds een oplossing voor de vaak trage financiering van documentaires, waardoor makers sneller aan de slag kunnen met hun projecten. “We willen de Nederlandse documentaire-industrie laten uitblinken en de verhalen toegankelijk maken voor een breed publiek, zowel in Nederland als daarbuiten,” aldus Goslinga.

Het wordt tijd om muzikanten eerlijk te gaan betalen. Dat vindt de muzieksector, dat vindt de staatssecretaris van cultuur, het moet maar eens gebeuren. Maar hoe doe je dat nou in de praktijk? Dat gaan acht Nederlandse poppodia de komende maanden testen, vertelt Pien Feith van Friendly Fire, onderdeel van de ketentafel Fair Pay van Platform ACCT. ‘We hebben door Berenschot onderzoek laten doen naar fair pay. Dan moet je denken aan de vraag: hoeveel tijd besteedt een muzikant nou werkelijk aan een optreden, en hoe moet je dat vertalen naar een gage om tot minimumloon te komen?’

Dat onderzoek sterkte de gedachte dat je carrières in moet delen in verschillende fases: een startende of upcoming artiest zou minder moeten verdienen dan een mid career artiest of een gevestigde naam. In de pilot worden vijf fases onderscheiden, en door middel van een speciaal ontwikkelde rekentool moeten artiest in zijn management zelf zo'n nauwkeurig mogelijk aan de hand van elf objectieve criteria aangeven waar de artiest zich bevindt. ‘De fase die er dan uitrolt; daar hoort een bedrag bij. De acht deelnemende podia zijn Hedon (Zwolle), Doornroosje (Nijmegen), Neushoorn (Leeuwarden), Melkweg (Amsterdam), EKKO (Utrecht), Paard (Den Haag), Patronaat (Haarlem) en Effenaar (Eindhoven). In januari moeten de eerste resultaten van de pilot gepresenteerd worden op ESNS in Groningen.

Sinds 1961 wordt het honorarium van de literaire schrijver in de meeste gevallen bepaald op basis van het modelcontract dat is vastgesteld door de Literaire Uitgeversgroep (LUG) van de Groep Algemene Uitgevers (GAU) enerzijds, en de Auteursbond anderzijds. Hoewel het maken van boeken in het afgelopen decennium mede dankzij digitalisering en nieuwe technieken goedkoper is geworden, is het verdienmodel van het boek niet wezenlijk gewijzigd. Auteurs ontvangen volgens het modelcontract over de eerste 4.000 verkochte exemplaren een royalty van 10 procent van de verkoopprijs van het boek exclusief btw. Over nummer 4.001 tot en met 10.000 krijgen ze 12,5 procent, en nummer 10.001 tot en met 100 duizend leveren 15 procent op. Boven de 100 duizend boeken gaat het percentage naar 17,5. Maar dergelijke oplagen zijn maar voor heel weinig auteurs weggelegd. Slechts drie boeken zijn in 2023 meer dan 100 duizend keer verkocht, blijkt uit de jaarlijkse top-100 van het CPNB. 

De overheid krijgt via de btw per verkocht boek 9% van de verkoopprijs. Als de btw wordt verhoogd van 9 naar 21 procent wordt, ligt het voor de hand dat de meeste uitgevers een btw-verhoging gaan doorberekenen aan de lezers. Verreweg de grootste hap van de verkoopprijs die de lezer betaalt komt terecht bij de boekhandel. Volgens hoogleraar boekwetenschap Lisa Kuitert van de Universiteit van Amsterdam is het nog altijd in Nederland, met zijn kleine taalgebied, niet goed mogelijk van de pen te leven: ‘Mede daarom hebben we hier ook zo absurd veel literaire prijzen, dat vult de inkomsten nog een beetje aan. Ik denk dat de meeste schrijvers niet boven de duizend verkochte exemplaren uitkomen. Een schrijver verdient in Nederland doorgaans niks aan zijn boeken.’