Op 21 februari maakte de jury van de Herman de Coninckprijs voor poëzie de genomineerden voor dit jaar bekend. De vereisten voor de nominaties zijn dat de bundels tussen 1 januari 2020 en 31 december 2020 zijn verschenen en één moet een debuut zijn. De jury selecteerde bundels van K. Michel, Alfred Schaffer, Maud Vanhauwaert, Anne Vegter, Wout Waanders en de Eindhovense Kreek Daey Ouwens uit een totaal van 115 inzendingen. De jury maakt winnaar 21 maart (Wereld Poëziedag) de winnaar. De prijs bestaat uit een geldbedrag van € 7.500.

Op 12 november zal voor de eerste maal een nieuwe poëzieprijs worden uitgereikt: De Johnny, een oeuvreprijs voor podiumpoëzie. De prijs is voor een dichter, woordkunstenaar of podiumkunstenaar in de breedste zin van het woord, die op uitzonderlijke wijze bijdraagt of heeft bijgedragen aan de receptie van poëzie in het Nederlandse taalgebied. De prijs bestaat uit een geldprijs van € 10.000, waarvan € 2.000 door de winnaar wordt besteed aan een opkomend talent naar keuze. Naast de geldprijs ontvangt de winnaar uit handen van de Stichting voor Poëzie en het gesproken Woord de Johnny van Doorntrofee. De Johnny maakt deel uit van de activiteiten van Prijs de Poëzie 2021, een initiatief van Stichting Poëzieclub, en wordt uitgereikt in samenwerking met de Stichting voor Poëzie en het gesproken Woord. Op 1 september wordt een shortlist bekend gemaakt, op 12 november 2021 wordt de prijs uitgereikt in Arnhem.

Minister-president Rutte heeft (nog) niet gereageerd op de brief van de Koninklijke Boekverkopersbond van 18 februari. Dat meldt directeur Anne Schroën op de website van de brancheorganisatie van de boekhandel, na de persconferentie van 23 februarti. De organisatie gaat door met aandacht vragen bij de overheid voor de situatie van de boekhandel. ‘’En dat betekent ook dat we weer juridische afwegingen maken, en tegelijkertijd bezien hoe we onze lobby optimaal inzetten.”

De werkbijdrage theatertekst is bedoeld voor theaterauteurs om nieuw werk voor theater te schrijven. Het Fonds Podiumkunsten werkt bij deze subsidie samen met het Nederlands Letterenfonds. Het gezamenlijke doel is de kwaliteit, diversiteit en ontwikkeling van het Nederlands theaterrepertoire te stimuleren. Eerstvolgende deadline is 14 april.

Het literair festival Nieuwe types gaat online. Van 1 t/m 31 maart een hele maand van podcasts, interviews, films, wandelingen en schrijversgesprekken. Het festival is een productie van De Nieuwe Oost |Wintertuin in Nijmegen.

Het ministerie van OCW heeft Airport Library voor een nieuwe periode van vier jaar subsidie toegekend. De bibliotheek op Amsterdam Airport Schiphol biedt een multimediaal aanbod, waarmee passagiers van over de hele wereld kennis kunnen maken met onze cultuur. De bibliotheek heeft als doel om met name de buitenlandse transferreizigers, die op Amsterdam Airport Schiphol overstappen, met de Nederlandse cultuur te laten kennismaken. De collectie bestaat uit Nederlandse literatuur vertaald in zo’n veertig verschillende talen – geleverd door het Nederlands Letterenfonds – en (foto)boeken over de Nederlandse cultuur en geschiedenis. Daarnaast zijn er wisselende fysieke en digitale presentaties. Er wordt momenteel gewerkt aan de terugkeer van muziek in de collectie en de ontwikkeling van een digitale wereldkaart met beelden en informatie over uitingen van onze cultuur in het buitenland. Airport Library startte in 2010 als samenwerking tussen bibliotheekorganisaties en Amsterdam Airport Schiphol. De bijzondere bibliotheek genereerde meteen veel nationale en internationale aandacht en werd verkozen tot de beste nieuwe luchthavenvoorziening wereldwijd. Probiblio zorgt sinds juli 2019 weer voor de exploitatie. Per 1 januari 2020 ligt de formele verantwoordelijkheid voor Airport Library bij het Nederlands Letterenfonds, dat eerder al als partner betrokken was.

Scrollbook, Boek door Puck en Immer maken kans op de Innovation Award van € 50.000,- van Renew the Book. De jury van Renew the Book – Innovation Award heeft deze shortlisters vastgesteld uit de longlist van in totaal 10 inzendingen. Op 30 maart vindt tijdens een livestream vanuit Pakhuis de Zwijger de bekendmaking plaats van de winnaar. Renew the Book is het innovatieprogramma van de Groep Algemene Uitgevers. Na twee edities Renew the Book, waarin door samenwerking met startups van over de hele wereld nieuwe ideeën, businessmodellen en partnerships het Nederlandse boekenvak werd geïnspireerd, is deze derde editie een juryprijs: Renew the Book – Innovation Award.

Literair agent Paul Sebes (van Sebes & Bisseling Literary Agency) vroeg onlangs in de besloten Facebookgroep ‘Tips uit het boekenvak’ aandacht voor de problematische situatie die door de coronacrisis is ontstaan voor de keten auteur-uitgever/agent. Omdat de grote boekenbeurzen zoals die van Frankfurt, Londen en Bologna zijn afgelast, vindt de aankoop van boekenrechten al sinds een jaar plaats vanuit thuis. Niet zo’n probleem voor grote auteurs, maar kleinere titels die het moeten hebben van persoonlijk contact, smaak en toeval, vallen al snel buiten de boot. Ook de contacten tussen auteurs en hun begeleiders hebben zwaar te lijden. Marcella van der Kruk, redacteur bij uitgeverij Atlas Contact, beaamt wat Sebes zegt. ‘De begeleiding van een manuscript is een kwetsbaar proces.’ Digitaal overleg is niet gelijkwaardig aan persoonlijk contact. Diverse boekpublicaties zijn inmiddels uitgesteld omdat de auteurs niet verder komen met hun manuscript. Daarnaast wijst Van der Kruk op het totaal wegvallen van presentaties, borrels, zaaloptredens en andere inspirerende contactmomenten voor auteur.

KBb-directeur Anne Schroën heeft in een open brief bij minister-president Mark Rutte aangedrongen op een gesprek over de manier waarop boekwinkels weer open kunnen. ‘’Het water staat de boekverkopers inmiddels aan de lippen, ondanks het openen van een afhaalloket en de vaak hartverwarmende morele steun.’’ (…) “In 2020 daalde de omzet bij een derde van de fysieke boekwinkels met meer dan 20% ten opzichte van het jaar ervoor. Die daling is met name veroorzaakt door de lockdown (slechts twee weken in december), hetgeen duidelijk maakt dat het cadeauseizoen van cruciaal belang is voor de boekhandel. Persoonlijk bezorgen (hoe sympathiek ook) en het afhaalloket zetten voor de boekhandels geen zoden aan de dijk. De gemiddelde omzetstijging na opening van het loket is vrijwel nihil terwijl de administratieve druk toeneemt. Uit een peiling van vandaag blijkt dat 60% van de boekverkopers in Nederland binnen drie maanden ernstige liquiditeitsproblemen verwacht.” De boekverkopersbond geeft aan dat als het nodig is om gefaseerd te openen (bijvoorbeeld door variabele openingstijden, met een nadruk op daluren) dat de branche klaar staat om dit uit te voeren. Er zijn draaiboeken gereed en die wil de brancheorganisatie graag met de minister-president bespreken.

Alle 525 leden van Primera zijn per 1 januari jongstleden lid geworden van de Koninklijke Boekverkopersbond (KBb). Met deze vergroting van het ledenbestand neemt de collectiviteit van de KBb toe en wordt de positie van boekverkopers verder versterkt en verbreed. Anne Schroën, directeur van de KBb is verheugd met de toetreding van Primera. “Het verwelkomen van zo’n grote groep nieuwe ondernemers is goed voor de collectiviteit, maar ook voor de kracht van de KBb. Samen kunnen we optrekken in deze voor iedereen moeilijke tijden en hopelijk een nog sterkere vuist maken om op te komen voor de belangen van boekverkopers in Nederland. We zijn daarnaast blij dat de Boekenbon nu ook bij Primera kan worden ingeleverd, de waarde van de bon wordt daarmee vergroot. Zo blijft de Boekenbon dé cadeaubon van de branche.”

In 2020 heeft de Federatie Auteursrechtbelangen het Steunfonds Rechtensector opgericht met 5 miljoen euro eigen inleg van de deelnemende uitvoerende organisaties en 5 miljoen euro beschikbaar gesteld door het ministerie van OCW. Omdat het Steunfonds heeft aangetoond op doeltreffende wijze duizenden uitvoerende artiesten en creatieve professionals te kunnen ondersteunen, stelt de minister van OCW, zo bleek uit haar brief aan de Tweede Kamer van 10 februari, nog eens € 10 miljoen beschikbaar. ‘“Er is gekozen voor instrumenten die hebben aangetoond steun snel bij makers te kunnen brengen (en op deze manier het nagestreefde doel van deze steun te realiseren): met in totaal € 10 miljoen uit het eerste steunpakket hielp het Steunfonds Rechtensector dertien duizend makers, uitvoerende artiesten en creatieve professionals.” De Federatie en betrokken organisaties zijn hier heel blij mee.

Nadia de Vries sprak met filmmaker Vanesa Abajo Pérez en dichter Maud Vanhauwaert over hun expositie in het Amsterdamse Museum Tot Zover : Ik ben mijn lichaam niet : de verdwijning van de mens. In de tentoonstelling staan de persoonlijke spullen van overleden mensen centraal. Rondom deze spullen, die in de tentoonstelling ook te zien zijn als onderdeel van de object-installatie, hebben Abajo Pérez en Vanhauwaert beelden en teksten gemaakt. Met het project bevragen de twee kunstenaars de materiële voorwaarden van het menselijk bestaan. Besta je nog wanneer je geen lichaam meer hebt? Kan een overleden persoon voortleven via overgebleven bezittingen, zoals kledingstukken, meubels of persoonlijke objecten? “In de huidige ‘selfie-society,’ zoals ik het zelf noem, zijn we erg gewend om onszelf als protagonist te zien. Voor deze documentaire vond ik het belangrijk om aan te kaarten dat je als individueel mens geen centrale rol speelt in het leven, maar dat je slechts een klein deeltje bent van een groter geheel. Als mens ben je een bijfiguur; de wereld om je heen, díe is de protagonist.”

Roel Soffers uit Bergen op Zoom wint de Willem Ivenprijs 2021 voor mooiste verhaal in Brabants dialect. Maar liefst vijftig auteurs stuurden in totaal 34 verhalen en vijftien gedichten in en één schrijver integreerde een gedicht in zijn verhaal. En dat alles binnen het thema ‘Wel of nie? Ge wit ’t nie’. Uiteindelijk kregen tien deelnemers van de jury het predicaat ‘zeer verdienstelijk’, was er een ex-aequo tweede plek voor Brigit Bakx-Hermans en Cor Swanenberg, maar stak Roel Soffers er met zijn verhaal rond de geboorte van zoontje Toine met kop en schouders bovenuit, zo vertelde juryvoorzitter Riny Boeijen.

De coronamaatregelen zijn van grote invloed geweest op de klantreis van boekenkopers. Zo kopen consumenten meer gericht, meer online en vinden zij het moeilijker om rustig door de boekhandel te struinen. De meest recente meting van het GfK-SMB-kwartaalonderzoek besteedt aandacht aan de klantreis onder invloed van corona. Onderzoeksbureau GfK stelde een zestal klantreizen samen om het koopgedrag van de Nederlandse consumenten in kaart te brengen. Eén persoon kan verschillende klantreizen hebben: iemand kan de ene week een gerichte aankoop doen en de volgende week een boek als cadeau voor iemand anders kopen. Het veldwerk voor dit kwalitatieve onderzoek vond in september plaats, nog voor de gedeeltelijke lockdown. In het recente kwartaalonderzoek is verder onderzocht hoe vaak boekenkopers een van de klantreizen volgen.

In 2022 wordt de tiende Poëzieweek gehouden en het thema is dan ‘Natuur’ en het motto is ‘bloesemingen en overvloed’. Ramsey Nasr schrijft het Poëziegeschenk. De Poëzieweek 2022 start op Gedichtendag, donderdag 27 januari, en loopt tot en met woensdag 2 februari.

Poëzie kom je echt overal tegen: als je over straat loopt, kun je zomaar oog in oog staan met een muurgedicht. Als je de krant openslaat zie je in de rouwadvertenties vaak gedichten of poëziecitaten afgedrukt. En de mensen die de meeste poëzie lezen, doen dat op hun mobiele telefoon. Populaire Instagramdichters hebben daar miljoenen volgers. Als je op deze manier naar poëzie kijkt, is het genre een wezenlijk onderdeel van onze cultuur. En toch wordt poëzie vaak weggezet als een nicheproduct, en zelfs met regelmaat doodverklaard. Dat komt doordat de wetenschap tot nu toe vaak vanuit een ‘boekcentrisch’ perspectief naar poëzie keek, verklaart Kira van der Starre. Literatuurwetenschapper van der Starre (Universiteit Utrecht) deed promotieonderzoek naar poëzie buiten het boek. Wat ook opvalt in het onderzoek van Van der Starre, is dat poëzieliefhebbers buiten het boek vaak vrouwen zijn.

In een presentatie die het korte verhaal alle eer aandeed werd via livestream vanuit het Felix Meritis in Amsterdam op 14 februari bekend gemaakt dat Mensje van Keulen met haar verhalenbundel ‘’Ik moet u echt iets zeggen’’ de J.M.A. Biesheuvelprijs 2021 heeft gewonnen. Naast de eer won Van Keulen een geldbedrag van € 8.774, dat door middel van crowdfunding bijeen was gehaald, wat uniek is voor een literaire prijs. De Biesheuvelprijs werd zeven jaar geleden in het leven geroepen als stimulans voor- en de waardering van het korte verhaal. Sinds 2010 komt dit genre niet meer in aanmerking voor een literaire prijs. Het instellen van de Biesheuvelprijs is daar een reactie op.

Uit het leven van een hond van Sander Kollaard is bekroond met De Inktaap 2021. Meer dan 1.000 jongeren hebben de drie genomineerde boeken gelezen en hun stem uitgebracht. De Inktaap is dé jongerenprijs van de Nederlandse literatuur. Scholieren van 15 t/m 19 jaar lezen hiervoor de meest recente winnende titels van de BNG Bank Literatuurprijs, de Libris Literatuur Prijs en de BookSpot Literatuurprijs, en kiezen daaruit hun favoriet.

"Nu de boekwinkels in de steden en dorpen door de coronamaatregelen tijdelijk dicht zijn, worden er veel minder boeken verkocht en dat vinden we een zorgelijke ontwikkeling voor het leesklimaat in Nederland. Met onze extra financiële bijdrage aan CPNB hopen wij te kunnen helpen bij de ondersteuning van het gehele boekenvak." Aldus directeur boeken bij bol.com Annet Scheermeijer.Bol.com heeft de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) gesteund met een "substantieel bedrag". De webwinkel steunt hiermee de actie van CPNB om mensen op te roepen boeken te kopen bij hun favoriete boekhandel. De hoogte van het bedrag is niet bekendgemaakt.

‘Wat mij altijd geholpen heeft om me te kunnen inleven in patiënten, is verhalen lezen’, vertelt universitair docent Remco Haringhuizen. ‘Ik vind het mooi dat je in een boek iemands gedachten leest. Ik dacht: “wat nou als ik de studenten dat via literatuur probeer aan te reiken?”’ Haringhuizen, docent eerstelijnsgeneeskunde bij Radboudumc, Nijmegen, benaderde de Bibliotheek Gelderland-Zuid. Samen met Marjolein Hordijk, daar al twaalf jaar werkzaam als educatiemedewerker en programmamaker, zette hij een experimenteel geneeskundevak op, onderdeel van de minor ‘Kwetsbare groepen’. Hordijk en Haringhuizen willen door middel van literatuur het empathisch vermogen van hun studenten verbeteren.

Het Nederlands Letterenfonds en het Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS) nodigen uitgevers en anderen uit schrijvers kandidaat te stellen voor de positie van writer in residence aan het NIAS in Amsterdam in het academisch jaar 2021-2022. Het residentieprogramma aan het NIAS richt zich op schrijvers wier project concreet baat heeft bij de specifieke academische setting. Voordrachten kunnen tot 15 maart 2021 worden ingediend. In het nieuwe academisch jaar is er ruimte voor een Nederlandse schrijver in de periode september 2021 tot februari 2022 en voor een buitenlandse schrijver in de periode februari tot juli 2022. Het Letterenfonds stelt voor de Nederlandstalige schrijver een beurs beschikbaar. Het NIAS stelt een verblijfsbeurs voor de buitenlandse schrijver beschikbaar.

Wie wil weten wat de afstand tot een bibliotheek is, of wat de openingsuren en faciliteiten zijn, kan terecht op de website Bibliotheekatlas. Ook is op de website te zien welke locaties bibliotheken door een verbouwing, toevoeging of herinrichting voldoen aan de ‘hedendaagse brede bibliotheekfunctie’. De website moet helpen in de strijd tegen laaggeletterdheid. De ontwikkeling van de Bibliotheekatlas is onderdeel van de Bibliotheekconvenant 2020-2023. Overheden en bibliotheekpartijen ondertekenden deze convenant afgelopen zomer om laaggeletterdheid te bestrijden, om te zorgen dat iedereen digitaal mee kan komen en om te zorgen dat mensen zich een leven lang kunnen blijven ontwikkelen.

De Koninklijke Boekverkopersbond (KBb) is de afgelopen week bezig geweest om helderheid te krijgen over een aantal vragen rondom het afhaalloket. Om misverstanden te voorkomen citeert de brancheorganisatie de reactie van het ministerie van Economische Zaken op vragen o.m. over het afhalen van de bestellingen aan de deur, het tijdslot en het maximaal aantal mensen aan het loket of in een tijdslot.

 Marlon Schotel wint de Scriptieprijs Leesbevordering 2020, een initiatief van Iedereen Leest en Stichting Lezen Nederland. De laureaat onderzocht in haar masterscriptie of een boek lezen meer oplevert op vlak van sociale cognitie dan een film bekijken. Schotel ontvangt met deze prijs 1000 euro, die ze graag wil investeren om structureel over boeken te praten op school. Schotel, die de masteropleiding Jeugdliteratuur volgde aan Tilburg University, vergeleek in haar scriptie de leeservaring van twaalfjarigen bij het boek Wonder (R.J. Palacio, 2014) met hun kijkervaring bij de gelijknamige filmadaptatie (Stephen Chbosky, 2017). De lezers bleken een voetje voor te hebben op de filmkijkers. Stichting Lezen sprak daarover met haar.

De Boekenweek, die dit jaar zou plaatsvinden van 6 tot en met 14 maart, wordt verplaatst naar de zomer, het traditionele Boekenbal wordt geschrapt. Het is een unicum, aldus de organisatie, Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB).. Alleen in de Tweede Wereldoorlog ging de Boekenweek niet door, nu is er in maart wel vast een alternatief programma. De beslissing is ingegeven door corona, maar boekenwurmen kunnen in maart tóch hun hart ophalen, met een week vol activiteiten om ‘het boek te vieren’. Geen evenementen zoals het Boekenbal of een dag vrij reizen dus, wel coronaproof online en offline activiteiten tijdens dit ‘voorwoord van de Boekenweek'. De échte Boekenweek vindt in de zomer plaats, als vermoedelijk boekhandels en bibliotheken weer open zijn. Maar de organisatie vindt ook dan het Boekenbal, waarbij honderden auteurs samenkomen, niet verantwoord. Eveline Aendekerk, directeur van Stichting CPNB, zegt dat het een moeilijke beslissing was. Maar er is uiteindelijk besloten gehoor te geven aan een ‘dringend verzoek’ van de boekhandels. Die willen de boekenweek pas vieren als ze weer open zijn. Het lastige besluit past volgens Aendekerk wel precies bij het thema van de boekenweek: tweestrijd. 

Het Letterenfonds stimuleert de ontwikkeling van vernieuwende literaire projecten in een multimediale omgeving. Het kan daarbij gaan om plannen voor nieuw literair werk, maar ook voor reflectie op de beroepspraktijk of oordeelsvorming over literatuur. Kwaliteit en inhoudelijke meerwaarde ten opzichte van de gedrukte media staan bij deze regeling voorop. Het beschikbare budget is € 111.400 per kalenderjaar, met een maximum van € 20.000 per aanvraag. Eerstkomende deadline is 12 april.

“Nadat ik een boek heb gelezen in jouw vertaling, voel ik dat ik het oorspronkelijke boek heb gelezen.” Onder de titel De kunst van vertalen spreken de Israëlische “heavy” redacteur Menakhem Perry en Ran HaCohen, vertaler van zowel klassieke als hedendaagse Nederlandse literatuur in het Hebreeuws en laureaat van de Letterenfonds Vertaalprijs 2020, over hun samenwerking, de Max Havelaar, het werk van Anna Enquist, de overeenkomsten tussen Nederlands en Jiddisch, en de vragen die vertalen en uitgeven omringen. Ran HaCohen ontving tijdens een feestelijke online bijeenkomst op 20 januari j.l. de Letterenfonds Vertaalprijs, de jury noemde hem daarbij een ‘sleutelfiguur voor de Nederlandse literatuur in Israël’. De video met het tweegesprek tussen Ran HaCohen en Menakhem Perry werd gemaakt in het kader van de 22ste Literaire Vertaaldagen, met als thema de relatie tussen vertalers, redacteur en schrijver. Deze online editie van de Vertaaldagen vindt plaats van 8 januari tot en met 26 februari 2021.

Stichting A. Roland Holst heeft haar driejaarlijkse oeuvreprijs voor poëzie toegekend aan de dichter Saskia de Jong (1973). Ze volgt hiermee het advies van de jury, bestaande uit Obe Alkema (voorzitter), Asha Karami en Bernke Klein Zandvoort. ‘Saskia de Jong schrijft compromisloze bundels, associatief van aard en tegelijk goed gecomponeerd, en werkt aan een activerend en inspirerend oeuvre,’ aldus de jury. De prijs wordt uitgereikt op 29 mei 2021 in de Ruïnekerk in Bergen. De feestelijke uitreiking zal in verband met de coronamaatregelen te volgen zijn via een livestream. Naast het stipendium van 10.000 euro ontvangt de winnares een bronzen penning, vervaardigd door kunstenaar Geer Roobeek. Het bij het stipendium behorende geldbedrag is met ingang van deze editie verhoogd naar 10.000 euro. De A. Roland Holst Prijs behoort daarmee tot de hoogst gedoteerde poëzieprijzen van Nederland. De prijs wordt iedere drie jaar uitgereikt op initiatief van het A. Roland Holst Fonds.

Als je bijna elke nacht wakker schiet, zo rond een uur of drie, dan kun je gaan piekeren. Je kunt ook een podcast bedenken. Precies dat deed Juliet Gagnon van het Eindhovense literaire platform Watershed. Samen met theatermaker Mirjam van Dijk en schrijver Corrine Heyrman, ondersteund door muziek van Axel Lukkien. Ze maakten de intieme en indringende serie ‘Drie uur ‘s nachts’. ,,Waarom? Omdat elke schrijver op zoek is naar een zo intiem mogelijke relatie met zijn lezer. Waarin die dus heel snel meegaat met het personage of de situatie. Het mooie van een podcast is dat je letterlijk in een klein hoekje van een oor kruipt en dus heel dicht bij iemand bent. Alles komt ook goed door, tot fluisteren aan toe. En je kunt iets met je stem doen. Met geluid, klanken en muziek voeg je vervolgens nog een laag toe. Dat zijn dingen die je niet kunt bereiken op tekst op een bladzijde.” De vijfdelige serie heeft als ondertitel ‘De goede leugen’ en dat is het grote thema van de uitzendingen die gemiddeld drie kwartier duren. Achtereenvolgens worden de geliefden, kinderen, vrienden, artsen en de drie makers over het voetlicht gebracht.

Op 18 februari organiseert de Koninklijke Bibliotheek (KB) een online workshop over de vraag hoe openbare bibliotheken hun collecties op een verantwoorde en inclusieve manier kunnen vormgeven en hoe technologie daarbij kan helpen. De workshop maakt onderdeel uit van een nieuw project, waarin de TU Delft en de KB samen onderzoek doen naar de pluriformiteit en inclusiviteit van bibliotheekcollecties.

Gerbrand Bakker valt in een open brief de jury van de Libris Litratuur Prijs aan over de keuze om het boek Min of meer opmerkelijke gebeurtenissen uit het leven van een treuzelaar van Cindy Hoetmer op de longlist te zetten. Is er hier wel sprake van een roman?

Schrijvers hebben tijdens de lockdown grote moeite om hun lezers te ontmoeten via de fysieke boekhandel, bibliotheken en scholen. Daarom komt het Nederlands Letterenfonds in samenwerking met De Schrijverscentrale en de Koninklijke Boekverkopersbond met een nieuwe steunmaatregel om schrijversoptredens te stimuleren. Boekhandels, bibliotheken en scholen in Nederland kunnen via De Schrijverscentrale een schrijversoptreden boeken, waarbij het Letterenfonds het honorarium voor de schrijvers subsidieert tot € 500. Bovendien ontvangt de boekhandel via de Boekverkopersbond een bijdrage van maximaal € 500 voor de (extra) organisatiekosten. Zo wordt de drempel verlaagd voor het organiseren van (online) optredens en publieksactiviteiten van schrijvers die – afhankelijk van de dan geldende mogelijkheden – online, hybride of kleinschalig zijn en plaatsvinden tussen 1 maart en 1 juli 2021. Boekhandels, onderwijs en bibliotheken kunnen voor boekingen van schrijvers contact opnemen met De Schrijverscentrale.

Er werden 107 bundels ingezonden voor De Grote Poëzieprijs 2021. Daarvan werd 39% geschreven door een vrouw en 61% door een man. Ongeveer een kwart van de dichters woont in Vlaanderen, bijna driekwart in Nederland en enkele dichters daarbuiten. Voor het derde jaar op rij was De Grote Poëzieprijs opengesteld voor dichtbundels die in eigen beheer zijn uitgegeven; 8% van de bundels verscheen in eigen beheer. De organisatie publiceerde op 3 februari de longlist met 16 titels.

Het Letterenfonds verstrekt projectsubsidies voor publicaties van schrijvers van literair werk. Op 15 maart  sluit de aanvraagronde voor de groep recent gedebuteerde literaire schrijvers alsmede de schrijvers die inmiddels twee literaire titels hebben gepubliceerd, de starters.  

Met de deelregeling Ontwikkelbeurzen stelt het Letterenfonds een ontwikkelbeurs ter beschikking voor auteurs die een projectsubsidie ontvangen in het kader van de Regeling projectsubsidies voor publicaties voor het creëren van nieuw literair werk. Indien een aanvraag voor een projectsubsidie wordt afgewezen, kan de aanvrager evenmin aanspraak maken op een ontwikkelbeurs. Deadline voor starters  16 maart.

De longlist met daarop de achttien kandidaten voor de Libris Literatuur Prijs 2021 is door de jury bekendgemaakt. De Libris Literatuur Prijs wordt toegekend aan de auteur van de beste oorspronkelijk Nederlandstalige roman van het afgelopen jaar, die 50.000 euro ontvangt. Voorzitter van de jury dit jaar is Lilianne Ploumen, PVDA-lijsttrekker en woordvoerder Buitenlandse Zaken. Zij maakt de winnaar bekend op 10 mei in het Amstel Hotel, live in Nieuwsuur op NPO2.

Op Nationale Gedichtendag deelde de Bernhezer Kunstkring vierhonderd A4'tjes met een gedicht uit alle ouderen in de verpleeghuizen in de gemeente. Dit om hen een hart onder de riem te steken. Het thema van de Nationale Gedichtendag is dit jaar ‘Samen’.

Meer dan honderd gezaghebbende Nederlandse schrijvers hebben een open brief gestuurd aan premier Mark Rutte. Zij vragen hem, zeker in deze tijd van crisis en polarisatie, de boekhandels per direct aan te merken als 'essentieel'. De winkels zouden dan open kunnen met een afhaalloket. Volgens hen hanteert Nederland in Europa als het om boekhandels aankomt een van de strengste regimes.

Het Prins Bernard Cultuurfonds is op zoek naar talentvolle theaterauteurs voor het TheaterTekstTalent Stipendium 2022. Jaarlijks wordt een bedrag van € 12.500 beschikbaar gesteld in de vorm van een stipendium om toneelschrijvers in staat te stellen een nieuw toneelstuk te schrijven. Naast dit bedrag, dat ten goede komt aan de ontwikkeling van het toneelstuk, is er € 22.500 beschikbaar als startbijdrage voor de productie van de voorstelling. Het stipendium werd in 2013 bij het Cultuurfonds ingesteld op initiatief van stichting De Versterking. Om kans te maken op het stipendium van 2022 kunnen theaterauteurs zich aanmelden vóór 1 maart 2021. De aanmeldingen worden beoordeeld door een lezersgroep bestaande uit een dramaturg, een toneelschrijver en de adviseur theater van het Cultuurfonds. Na een voorselectie kunnen maximaal acht kandidaten hun plan presenteren aan deze jury.

Voor iedereen die vanuit de bibliotheeksector op uitvoerend niveau bezig is met de gezinsaanpak is er de nieuwe publicatie van Samenwerkende Provinciale Ondersteuningsinstellingen Nederland (SPN), Stichting Lezen en KB ‘Criteria voor kansrijke activiteiten binnen de gezinsaanpak van laaggeletterdheid’’. Deze brochure bevat een criterialijst waarmee je gezinsaanpak-activiteiten sterker en effectiever kunt maken. Het accent ligt op activiteiten die ouders ondersteunen om heel direct de taalontwikkeling van hun kinderen te stimuleren.

Ook het boekenvak heeft het zwaar met de COVID maatregelen en de gesloten deuren van de boekhandels. Maar dit zorgt er wel voor dat er meer out-of-the-box gedacht moet worden. Dit komt heel duidelijk naar voren in de grote hoeveelheid aan innovaties die zijn ingezonden voor de Renew the Book – Innovation Award waarvan de longlist naar buiten is gebracht. 10 van de 34 inzendingen hebben het gehaald tot de longlist. Hans Lodders, juryvoorzitter van Renew the Book over de kwaliteit van de inzendingen: “We zijn enorm blij met de 34 inzendingen, die kwalitatief erg sterk waren. We kwamen inzendingen tegen die meestal in de volgende drie categorieën vallen: Ten eerste: data gerelateerde innovaties en B2B toepassingen die ervoor zorgen dat de keten efficiënter opereert. Ten tweede: innovaties die de leeservaring verrijken via augmented reality en virtual reality en nieuwe interfaces. Ten derde: relatie-gerelateerde innovaties die samenwerking, co-creatie, en ook echte relaties stimuleren. Ook richtte een aantal inzendingen zich op het stimuleren van lezen in de klas, en het bevorderen van lezen door jongeren. De ontlezing van jongeren is een maatschappelijk probleem dat de laatste tijd – terecht – veel focus krijgt.” De 10 genomineerden op de longlist wordt nu gevraagd om verdiepende informatie aan te leveren en een video-pitch van hun innovatie te maken voor de jury. Op basis hiervan gaat de jury weer in beraad en maakt op 19 februari de shortlist bekend.

Op 21 januari 2021 heeft het College van Toezicht Auteursrechten (CvTA) goedkeuring gegeven aan de afspraken die de Mediafederatie heeft gemaakt samen met LIRA, Pictoright, PRO en Reprorecht zelf om te komen tot een nieuwe verdeelsleutel voor de zogenaamde Reprorechtgelden. Die afspraken, in november 2019 vastgelegd in een Hoofdlijnenakkoord en ook in een nieuw Reglement Uitkeringen, komen erop neer dat deze gelden zoals tot enkele jaren geleden (voor de uitspraak van het Europese Hof in de zaak HP/Reprobel) 50/50 verdeeld worden tussen makers en producenten. Deze zaak speelt dus al geruime tijd, maar vorig jaar weigerde het CvTA nog de noodzakelijke goedkeuring te geven aan het nieuwe Reglement Uitkeringen waardoor een deel van de gelden die voor uitgevers waren bestemd, moesten worden gereserveerd. Deze gelden worden binnenkort uitgekeerd. De Mediafederatie en de brancheorganisaties zijn zowel bij de totstandkoming van de afspraken als bij de procedure tegen het CvTA nauw betrokken geweest. Alle betrokken partijen, LIRA, Pictoright, Reprorecht, PRO en de Mediafederatie (namens alle brancheorganisaties) hebben in dit dossier eensgezind opgetreden met deze positieve uitkomst voor de uitgevers.

Het Never Grow Up! programma presenteerde in 2019 en 2020 Nederlandse jeugdfilm, -literatuur en -podiumkunsten in de Verenigde Staten. Dutch Performing Arts, een initiatief van het Fonds Podiumkunsten, was een van de partners in dit multidisciplinaire programma. Er is een videoverslag gemaakt van twee jaar Never Grow Up!. Het programma heeft als doel de bekendheid en verspreiding van Nederlandse jeugdkunst te stimuleren en de uitwisseling en samenwerking met Amerikaanse programmeurs en organisaties te bevorderen. Toen live evenementen niet langer mogelijk waren als gevolg van de coronacrisis, werd een aantal van de geplande activiteiten omgevormd tot online presentaties en digitale schoolreisjes.

De zesde editie van het Slow Writing Lab, een ‘vrije master’ voor schrijftalent, start dit jaar met maar liefst elf deelnemers. Ze zijn geselecteerd door de HBO-schrijfopleidingen en talentontwikkelhuizen; voor het eerst doen ook twee Vlaamse talenten mee. Op 22 januari vond de kick off van het Slow Writing Lab 2021 plaats tijdens een gezamenlijke online bijeenkomst met de deelnemers aan de vijfde editie - als afsluiting maakten zij een publicatie waarin ze hun onderzoek/werk presenteren. Vanaf januari werken de elf talenten van Lab VI een jaar lang intensief aan een persoonlijk creatief onderzoek. Het Lab is ingericht als een ‘vrije master’: de talenten kiezen zelf hun onderwerp of thema, en stellen een individueel programma samen. Nieuw in deze editie is dat alle talenten starten met een individuele coach. Daarnaast is er ruimte voor specifieke inhoudelijke begeleiding bij onderdelen in het eigen ontwikkeltraject. Het Lab bestaat voorts uit maandelijkse plenaire (werk)bijeenkomsten en masterclasses. Het Nederlands taalgebied kent (nog) geen masteropleiding creatief schrijven. Om de kloof tussen onderwijs en beroepspraktijk te verkleinen hebben het Nederlands Letterenfonds, Literair Productiehuis Wintertuin en de HBO-schrijfopleidingen ArtEZ, Gerrit Rietveld Academie en Hogeschool voor de Kunsten Utrecht in 2015 het Slow Writing Lab opgericht. Het biedt een select aantal jonge schrijvers een omgeving waarin ze hun talent op creatief en professioneel gebied kunnen ontwikkelen. Het Slow Writing Lab maakt deel uit van een breder talentenprogramma waarvoor het ministerie van OCW extra budget ter beschikking heeft gesteld aan het Nederlands Letterenfonds.

De dichtbundel Zon van dichter, romancier en regisseur Peter Verhelst heeft de Awater Poëzieprijs 2020 gewonnen. Negenentwintig Nederlandse en Vlaamse beroepslezers (poëziecritici, -docenten en -bloemlezers) kozen uit het poëzieaanbod van het afgelopen jaar de bundel die zij het meest waarderen. De Awater Poëzieprijs is de jaarlijkse poëzieprijs van poëzietijdschrift Awater ter waarde van € 500,-. Dat bedrag is weliswaar bescheiden, maar de symbolische waarde van de prijs is groot: ze representeert de waardering van de gezamenlijke poëziekritiek.

Sinds 1997 maakt de stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek bij de start van het nieuwe jaar de CPNB Top 100 bestverkochte boeken bekend. Sinds 2015 gebeurt dat ook voor de CPNB Top 100 meest uitgeleende boeken. De CPNB presenteert tegelijkertijd de cijfers over de boekenmarkt van het voorbije jaar 2020. Bij deze 23ste editie van de Top 100 zijn een aantal opvallende zaken uitgelicht. CPNB directeur Eveline Aendekerk maakte deze cijfers bekend in een video. Zij onderstreepte daarbij het grote belang van ‘krachten bundelen’ in het boekenvak, om samen de coronacrisis zo goed mogelijk door te komen

Een klein aantal zeer populaire titels zorgt voor een groot deel van de verkopen in de boekenmarkt: de toptitels. Het belang van toptitels voor de jaaromzet stijgt, zeker voor fictie en het literair-culturele segment. KVB Boekwerk over het belang van toptitels in 2020.

De verschuiving naar online verkoop is de grootste verandering die de boekensector heeft meegemaakt in 2020. Waar de fysieke winkels 11% minder omzet maakten dan in 2019, steeg de omzet van e-commerce met maar liefst 27%. Dat blijkt uit het Dashboard Verkoopkanalen van KVB Boekwerk

De impact van de coronamaatregelen op het boekenvak was groot. De fysieke boekwinkels kregen te maken met beperkingen en uiteindelijk een volledige sluiting. E-commerce maakte juist een enorme groei door. Een analyse van 2020 van de boekensector door KVB Boekwerk.

Het Nederlands Letterenfonds biedt in de beleidsperiode 2021-2024 de mogelijkheid een vierjarige instellingssubsidie aan te vragen. De subsidie is bedoeld voor toonaangevende literaire manifestaties en literair-educatieve organisaties die bijdragen aan het bevorderen van hoogwaardige kwaliteit en, ontwikkeling van de literaire cultuur en crossovers met andere kunsten. Deadline is 3 maart 2020. Het aan te vragen subsidiebedrag varieert per subsidiecategorie van € 100.000 tot € 275.000 per jaar.

Omroep Brabant sprak met 2 boekhandels, Van Piere in Eindhoven en Heinen in ’s-Hertogenbosch over de succesvolle campagne om lokaal boeken te bestellen. Sinds de start van de campagne is de vraag online enorm toegenomen. "Wij werken ons hier uit de naad", zegt een medewerker van Van Pierre. Anders dan in Duitsland en België zijn de boekenzaken hier niet essentieel volgens de regering. "Daar is niet goed over nagedacht, vrijheid van meningsuiting en van drukwerk is heel belangrijk", zegt Ad Heinen. Door de lockdown verloor hij zeventig procent van zijn omzet. Door de enorme online verkopen is dat gat inmiddels verkleind naar ongeveer vijftig procent. Jan Verhagen van Van Piere ziet ook een verschuiving in wat de mensen kopen: minder literatuur en meer kook- en zelfhulpboeken. Momenteel gaan er tussen de 150 tot 200 boeken per dag de deur uit bij beide boekwinkels.

De actie ‘’Steun je boekhandel’’ van het CPNB is een groot succes. ‘CPNB campagne meer dan succesvol racen tegen de klok om alles op tijd ingepakt te krijgen!’ schrijft boekhandelaar Daan van der Valk van boekhandel H. de Vries in Haarlem en daarbij plaatst hij op Facebook een foto van een enorme berg ingepakte boeken. Boekhandels zouden, net als bouwmarkten en coffeeshops, toestemming moeten krijgen voor afhaalloketten. Daarvoor pleitte Anne Schroën, directeur van de KBB, in een open brief aan het kabinet en de Tweede Kamer. Maar ze kreeg geen gehoor. Bij boekhandel Laan in Castricum zitten ze niet stil. ‘We zijn nu noodgedwongen veranderd in een postorderbedrijf’, zegt eigenaar Hans Laan, ‘maar een artikel uit de winkel opzoeken na het lezen van een bestelling en het vervolgens inpakken, verzendklaar maken en bezorgen, is meer werk dan wanneer een klant het zelf pakt en afrekent. Dat zijn we niet gewend.’ De Wit: ‘Wij verliezen waarschijnlijk zo’n 90 procent aan omzet, terwijl we zo hard doorwerken.’ Een boekhandel is meer dan een postorderbedrijf. De lockdown is moeilijk vol te houden voor de boekhandel.

De boekenbranche verkeert in zwaar weer. Boekwinkels zien hun inkomsten wegvallen, uitgeverijen stellen boekreleases uit en schrijvers hebben geen podium meer waar ze zichzelf kunnen etaleren. De CPNB luidt de noodklok met een campagne. NU.nl deed een rondvraag: hoe erg is het probleem? Gaan er veel winkels omvallen?

Audax, actief op het gebied gedrukte media en de landelijke distributie van kranten, tijdschriften en boeken en bekend van de winkelformules Bruna, AKO en The Readshop, heeft in navolging van uitgevers, distributeurs en brancheverenigingen een dringende oproep aan het kabinet gedaan om boekwinkels niet langer als niet-essentieel te beschouwen en toe te staan dat de boekwinkels hun deuren weer openen. Vanzelfsprekend zullen daarbij alle geldende veiligheidsmaatregelen in acht worden genomen. Algemeen Directeur Hubert de Leeuw van Audax: “We zijn van mening dat een laagdrempelige beschikbaarheid van lectuur (kranten, tijdschriften, boeken) een belangrijke rol vervult in het vormen van een mening en daarmee de vrijheid van meningsuiting ondersteunt. Nu het supermarktkanaal nog wel tijdschriften mag verkopen is niet alleen een vorm van oneerlijke concurrentie ontstaan, maar durven wij zelfs te stellen dat er inmiddels sprake is van censuur. In de supermarkt wordt immers een beperkt assortiment gevoerd, waardoor nu een groot gedeelte van de titels nu nergens verkrijgbaar is. Hiermee wordt indirect ook de persvrijheid, zoals bepaald in artikel 7 van de grondwet, aan banden gelegd.” Audax heeft het kabinet gevraagd om een voorbeeld te nemen aan buurlanden Duitsland en België, waar boekhandels inmiddels als essentieel zijn aangemerkt. Sluiting van boekenwinkels is in strijd met vrijheid van meningsuiting.  Boekhandels worden beschermd door artikel 7 van de grondwet, over de vrijheid van meningsuiting, betoogt Willem Korthals Altes, oud-rechter.

‘Vrouwelijke auteurs zijn vaak vernieuwers, maar in de literatuurgeschiedenissen zie je daar nauwelijks iets van terug. Want op een heel subtiele manier denken we allemaal dat vernieuwing hoort bij mannelijke auteurs en dus zijn literatuurgeschiedenissen vooral verhalen van witte, westerse mannen.’ Zorg voor meer diversiteit in de literaire canon, bepleiten schrijvers Fleur Speet, Jannah Loontjens en Manon Uphoff. Ze zijn lid van schrijverscollectief Fix dit, dat zich inspant voor meer diversiteit in de canon en het literaire veld. De website Fixdit.nu is vanaf 9 januari te bezoeken.

De derde editie van Renew the Book – Innovation Award roept op tot het indienen van innovaties ten gunste van de lezer. Om een indruk te krijgen wat zoal de wensen van de lezer zouden kunnen zijn, is in november 2020 een enquête gehouden onder de leden van Hebban.nl, waarin gevraagd werd voor welke problemen lezers graag een oplossing of innovatie zouden zien. De enquête is ingevuld door 494 actieve leden van Hebban.nl, die met gemiddeld 4,9 uur per week aanzienlijk meer uren lezen dan de gemiddelde Nederlander (in 2019 was dat 0,8 uur per week). Martin Voigt, Program Director Renew the Book, over de resultaten.

Na de plotselinge corona-uitbraak en de gevolgen daarvan voor het boekenvak én voor (jonge) literaire makers, sloegen het Prins Bernhard Cultuurfonds en het Nederlands Letterenfonds de handen ineen. Het Cultuurfonds ontwierp in overleg met het Letterenfonds de tijdelijke Aanvullende regeling letteren, speciaal gericht op het ondersteunen van te debuteren auteurs en op bijzondere uitgaven. Uitgevers werd gevraagd voordrachten te doen. In totaal zijn 37 aanvragen ontvangen door het Prins Bernhard Cultuurfonds, waarvan er 26 zijn gehonoreerd. Dertien verschillende uitgeverijen ontvangen voor deze projecten een bijdrage van € 10.000. Het gaat daarbij om literatuur in alle genres, van romans tot graphic novels, van vertalingen tot poëzie, essays en andere non-fictie. De titels zullen binnen twee jaar verschijnen. De helft van de bijdrage is bestemd voor de auteur, vertaler of bloemlezer(s); de andere helft kan door de uitgever onder meer worden ingezet voor de promotie van het betreffende boek, waarbij (minimaal) € 1.500 is geoormerkt voor publiciteitsevenementen in bibliotheken en boekhandels.

Acht organisaties die bij het Letterenfonds een aanvraag voor een tweejarige subsidie indienden, hebben een positief besluit ontvangen. In totaal is € 890.000 toegekend voor de jaren 2021-2022. De acht literaire festivals en literair-educatieve organisaties die subsidie ontvangen zijn : Boekids (€ 100.000), Brainwash (€ 120.000), Explore the North Productiehuis (€ 120.000), Poetry Circle Nowhere / professionele producties en talentontwikkeling, € 100.000), Read My World (€ 100.000), Samenleving en Kunst (€ 100.000), Tilt in Tilburg (€ 100.000) en Watershed in Eindhovern. (€ 150.000). Aan Watershed is een toeslag verleend voor de belangrijke regionale functie van deze organisatie voor de literaire infrastructuur in Noord Brabant. De organisaties zijn regionaal over Nederland verspreid. Bij alle aanvragers is er sprake van een landelijk bereik. Alle aanvragers ontvangen gemeentelijke subsidies (ook buiten de vestigingsplaats). Alle aanvragen zijn beoordeeld op basis van de plannen die in oktober bij het Letterenfonds zijn ingediend. Daarin hebben de aanvragers rekening gehouden met eventuele corona-beperkingen en alternatieve scenario’s ontwikkeld, met deels analoog aanbod voor een kleiner publiek, activiteiten in de openlucht en online-aanbod. Dit is op 21 december 2020 bekend geworden.

Nu de toekomst van De Voorste Venne in Drunen dankzij (extra) financiële steun van de gemeente Heusden lijkt veiliggesteld, is voor de bibliotheek een belangrijke hobbel genomen om verder te gaan praten over verhuizing naar het cultureel centrum. ,,We gaan nu de voorwaarden, onze wensen en de kosten op een rij zetten”, aldus voorzitter Henk Willems. ,,Wij wilden niet onze nek in een strop steken, nu hebben we vertrouwen dat er een sterke financiële basis onder De Voorste Venne ligt", aldus Willems. ,,Al denken sommige politieke partijen dat de financiële steun te weinig zal blijken.” Hij merkt daarbij op dat een verhuizing wel een gunstig effect zal hebben op de exploitatie van De Voorste Venne. Hoe dan ook, de bibliotheek gaat nu verder met inventariseren wat de mogelijkheden in De Voorste Venne zijn. Kan het centrum aan de voorwaarden van de bieb voldoen, waar is er ruimte in het gebouw en wat gaat een verhuizing kosten. Willems denkt de periode tot 1 april daar wel voor nodig te hebben.

De brancheorganisaties in het boekenvak, Boekverkopersbond, GAU en CPNB, hebben op 15 december een brief gestuurd aan de fractievoorzitters van alle partijen in de Tweede Kamer met een oproep om de boekhandels tijdens de lockdown open te houden. Het CPNB heeft direct de cadeau-acties rondom boeken en lezen aangepast. In de brief wordt verwezen naar de landen om ons heen en de functie van de boekhandel: "In landen om ons heen (o.a. in Berlijn) worden boeken gezien als essentieel voor de geest in deze zware tijden. Boeken vervullen ook een vitale functie als het gaat om meningsvorming en debat. Boekhandels moeten daarom ook worden aangemerkt als essentiële winkels.” In het Kamerdebat op 15 december is het kabinet meermalen gevraagd oog te hebben voor de gevolgen van het sluiten van boekhandels en in elk geval een afhaalmogelijkheid toe te staan. Premier Rutte heeft bevestigd dat hij oog heeft voor deze knelpunten bij boekhandels en bij andere lokale ondernemers. Hij heeft advies gevraagd aan staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat Mona Keijzer omtrent de mogelijkheden voor afhaalpunten. Hierbij is wel direct opgemerkt dat de mogelijkheden beperkt zijn omdat de maatregelen genomen zijn om reisbewegingen zo veel mogelijk te minimaliseren. Op verzoek van het ministerie van Economische Zaken is een position paper opgesteld door de Koninklijke Vereniging van het Boekenvak en naar het ministerie van Economische Zaken gestuurd.

Op 14 december heeft het bestuur van de Stichting P.C. Hooft-prijs voor Letterkunde de P.C. Hooft-prijs 2021 toegekend aan Alfred Schaffer. De oeuvreprijs is dit jaar bestemd voor poëzie. De P.C. Hooft-prijs is toegekend op voordracht van een jury bestaande uit Jeroen Dera, Janita Monna (voorzitter), Ester Naomi Perquin, Carl De Strycker en Michael Tedja. Aan deze belangrijkste Nederlandse literatuurprijs voor een oeuvre is een geldbedrag verbonden van € 60.000. De prijsuitreiking, die in mei plaatsvindt, wordt georganiseerd door het Literatuurmuseum.

Het Cultuurfonds kent de Martinus Nijhoff Vertaalprijs 2021 toe aan de vertaler Rokus Hofstede voor zijn vertalingen uit het Frans. De jury noemt zijn oeuvre ‘een indrukwekkende prestatie van zeer hoge klasse’. Aan de prijs is een bedrag van 35.000 euro verbonden. De prijs is bestemd voor vertalers die vertalen in en uit het Nederlands. Elk jaar wordt een vertaler die vertaalt in het Nederlands bekroond. Eens in de vijf jaar – bij elk lustrum van het Cultuurfonds – krijgt tevens een vertaler die vertaalt uit het Nederlands de prijs toegekend. Aan de prijs is een bedrag verbonden van 35.000 euro euro. Het is daarmee een van de grootste vertaalprijzen van Europa.

Het programma i-Portunus heeft twee oproepen geopend voor mobiliteit van artiesten en cultuurprofessionals. Deze oproepen staan specifiek open voor: componisten, muzikanten en zangers, liefst uit de genres klassiek, jazz en traditionele muziek, en literaire vertalers. Men kan zich aanmelden voor een korte uitwisseling in de context van internationale samenwerking, een residentie met als doel productie van een werk of i.v.m. activiteiten die van belang zijn voor de carrièreontwikkeling. Dit moet plaatsvinden tussen 1 juni en 30 november 2021, voor de duur van 7 tot 60 dagen. De oproep staat open voor individuele professionals én voor groepen van max. 5 personen. De oproep staat open voor alle deelnemende landen aan Creative Europe, waaronder het Verenigd Koninkrijk, en staat nadrukkelijk open voor professionals uit de Overzeese Landen en Gebieden (waaronder Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint Maarten, Sint Eustasius en Saba). Deadline 28 februari 2021

Literaire organisaties uit Nederland kunnen een eenmalige subsidie aanvragen voor een manifestatie of activiteit. Het project moet plaatsvinden in Nederland. Universiteiten, scholen en uitgevers kunnen geen subsidie aanvragen. Met een literair project of literaire manifestatie wordt bedoeld: een activiteit op het gebied van de literatuur (proza, literaire non-fictie, poëzie, spoken word, slam poetry. storytelling, kinder- en jeugdliteratuur, toneelteksten, graphic novel, etc.), met deelname van literaire auteurs of literaire vertalers en met een publiek karakter of publieke component. Literair-educatieve activiteiten vallen ook binnen de regeling; ook hierbij wordt gekeken naar publieksbereik in de zin van binnen- en buitenschoolse deelnemers aan de educatieve activiteiten. Voor eenmalige manifestatie- of activiteitensubsidie geldt dat de activiteit of de literaire manifestatie binnen één jaar na indiening van de aanvraag moet zijn afgerond. Er kan worden aangevraagd voor een subsidie van minimaal € 7.500 en maximaal € 40.000. Het subsidieplafond voor de eerste ronde 2021 (deadline 25 januari 2021) wordt in januari op de website  van het Letterenfonds gepubliceerd.

Renew the Book, de innovatiewedstrijd voor het boekenvak, heeft een enquête ontwikkeld voor de leden van Hebban.nl, de grootste leescommunity van Nederland met meer dan 200.000 leden. In de enquête wordt de lezers gevraagd op welke gebieden zij bepaalde problemen ervaren en waar innovaties wenselijk zijn. Renew the Book wil graag van de lezers horen of er iets is waar ze op zitten te wachten. Ervaren ze een bepaald probleem dat opgelost kan worden met innovatie? Of moet de sector iets bedenken waardoor hun leven als lezer gemakkelijker wordt?

Boekenlezers begrijpen taal namelijk beter, zo laat Saoradh Favier zien in haar onderzoek, waarop ze aan het Max Planck Instituut in Nijmegen promoveert. “Boekentaal is een rijke bron van grammaticale variatie”, verklaart de onderzoeker. Maar dat is niet het enige wetenschappelijk bewezen positieve effect van lezen.

Het Nederlands Letterenfonds heeft inmiddels 1 miljoen euro verdeeld als tijdelijke steunmaatregel voor schrijvers, vertalers, graphic novelists en illustratoren. Tot nu toe ontvingen 400 makers die een voorstel indienden een beurs van € 2.500 om hun plan in 2020 of 2021 te realiseren. De tijdelijke regelingen, Van maker tot lezer en Van maker tot lezer, de uitbreiding, gingen respectievelijk in mei en augustus open. Over de aanvragen kon meestal relatief snel, binnen drie dagen tot drie weken worden besloten. De laatste regeling is inmiddels gesloten, voor de eerstgenoemde kan nog worden aangevraagd worden door schrijvers en vertalers die dit jaar een projectsubsidie van het fonds ontvingen voor nieuw werk of wiens werk met een translation grant beschikbaar komt voor de internationale markt. De aanvragen worden behandeld op volgorde van binnenkomst, aanvragen dienen bij voorkeur voor 10 december aanstaande te worden ingediend. De tijdelijke steunmaatregelen zijn mogelijk gemaakt met extra budget dat door het ministerie van OCW ter beschikking is gesteld. Naast deze regeling voor makers, zijn/waren er dit jaar ook incentives voor onder meer Nederlandse uitgevers om bijzondere risicovolle publicaties, waaronder literaire vertalingen en debuten, mogelijk te blijven maken; en voor internationale uitgevers en vertalers uit het Nederlands om de promotie van Nederlandse auteurs te stimuleren. In november maakte minister van Engelshoven (OCW) het tweede steunpakket voor de culturele en creatieve sector bekend. Het Nederlands Letterenfonds ontvangt hieruit circa 2 miljoen.. Begin 2021 volgt de uitwerking van de middelen voor het literaire veld door het Letterenfonds

Als alternatief op de najaarsbijeenkomst organiseerde de Tiele-Stichting in november 2020 een webinar over het verdienmodel van literaire auteurs. Ook de literaire wereld heeft volop te maken met de gevolgen van de coronacrisis: schrijvers leven zelden alleen van de boeken die ze publiceren, maar moeten het juist ook hebben van voordrachten, optredens op scholen en workshops. Wie onderzoek doet naar inkomens van schrijvers door de eeuwen heen, kan vaststellen dat zij altijd veel verschillende klussen met elkaar hebben moeten combineren, en begrijpt des te beter waarom ook schrijvers in deze crisis al snel in moeilijkheden kunnen raken. In het webinar bespreken onderzoekers van verschillende Nederlandse en Vlaamse universiteiten de relatie tussen geld en auteurschap vanaf de middeleeuwen tot nu.

15 januari 2021 is de deadline van de regeling Projectsubsidies voor publicaties van het Letterenfonds voor schrijvers van literair werk. Deze deadline is er voor de zgn. ervaren schrijvers, d.w.z. schrijvers die al minimaal vijf projectsubsidies c.q. werkbeurzen hebben ontvangen.

Het Cultuurfonds heeft het TheaterTekstTalent Stipendium 2020 toegekend aan Marc Wortel en Tjeerd Posthuma. Vanwege de hoge kwaliteit van beide toneelschrijvers en vanwege de coronacrisis en de daarom noodzakelijke extra steun voor onafhankelijke cultuurmakers, wordt het stipendium aan twee kandidaten toegekend. De toneelschrijvers ontvangen allebei een bedrag van 12.500 euro om hun plan uit te werken tot een nieuwe theatertekst én 22.500 euro voor de uitvoering ervan.

Printing on demand blijkt populair, juist in dit moeilijke jaar 2020. De POD-dienst van het CB haalde dit jaar de mijlpaal van meer dan 1 miljoen on demand geproduceerde boeken. Hubert de Koning van CB. “We plussen meer dan 40% ten opzichte van vorig jaar en de aantallen via Short Print Run zijn meer dan verdubbeld.” De Koning : “Uitgevers kiezen steeds vaker voor Print on demand. Je wilt je boeken immers altijd leverbaar houden en je moet kritisch zijn op de investering in je voorraad. Zeker dit jaar is het lastig om de verkoopkansen van een titel goed in te schatten. Print on demand sluit goed aan bij de wens van uitgevers om flexibiliteit te combineren met snelle productie.” CB verzorgt Print on demand met Printforce. CB zorgde dit jaar al voor printproducties voor zo’n 360 verschillende uitgeverijen.

VUmc is in 2014 gestart met een jaarlijkse poëzieprijs rond het thema ziekte en gezondheid: de VUmc Poëzieprijs. Na de fusie van VUmc en AMC is deze prijs omgedoopt tot de Amsterdam UMC Poëzieprijs. Iedereen kan inzenden voor deze prijs, ook meerdere gedichten. Een jury zal de inzendingen beoordelen. De beste bijdragen worden beloond met geldprijzen, €1000,- voor de winnaar, €500,- voor de tweede prijs en €250,- euro voor de derde prijs en met opname in een in april 2021 te verschijnen boek. De bekendmaking van de prijswinnaars van de Amsterdam UMC Poëzieprijs gebeurt tijdens het symposium Literatuur en Geneeskunde, dat op  15 april 2021 plaatsvindt. Het thema dit jaar is ‘de patiënt’. Deadline 15 december.

De beoogde overname van Simon & Schuster door Bertelsmann (Penguin Random House) roept binnen de branche in de USA flink wat weerstand op: The Authors Guild (schrijversvakbond) en de ABA (American Booksellers Association) hebben hun bedenkingen bij de deal. The Authors Guild stelt dat het nieuwe conglomeraat na de overname verantwoordelijk zal zijn voor bijna 50% van de gepubliceerde boeken en dat vind de organisatie niet wenselijk. De auteursorganisatie is echter vooral bezorgd dat er voor schrijvers straks minder keuze zal zijn bij het benaderen van een uitgeverij. Minder keuze leidt volgens hen tot een verlaging van de bedragen die uitgeverijen aan uitgevers zullen gaan betalen. Het zal voor agenten en auteurs moeilijker worden goede deals te sluiten. Daarnaast zal het voor auteurs moeilijker zijn om over te stappen als men niet tevreden is of een betere deal wil proberen te sluiten. De vakbond vraagt daarom aan het Justice Department om de overname kritisch te bekijken en om een verdere consolidatie in de Amerikaanse Boekenbranche niet toe te staan. De ABA, de boekverkopers, sluit zich volledig aan bij de zienswijze van The Authors Guild: de overname leidt volgens hen dat de Big Four (in plaats van de huidige Big Five) teveel macht zullen hebben over auteurs en lezers. Ook de ABA roept het Justice Department op tot actie.

Ons medialandschap verandert, en daarmee ook het lezen. Hoe dit precies gebeurt, is het onderwerp van een congres van de Stichting Lezen ‘De nieuwe lezer: lezen in het digitale tijdperk’. Hoe ziet lezen eruit in het tijdperk van digitale media? Welke positie heeft lezen binnen het bredere mediadieet van kinderen en jongeren? Wat zijn de verschillen tussen lezen van papier en lezen van het scherm? Staat het ‘diep lezen’ onder druk, zoals soms wordt beweerd? Zijn nieuwe technologieën een bedreiging voor het lezen, of een mogelijke verrijking? Welke kruisbestuivingen tussen literatuur en andere media ontstaan er? En op welke manieren komen we tegenwoordig in aanraking met boeken? Op 10 december vindt het tweejaarlijkse wetenschappelijk congres van de Stichting Lezen plaats. Dit jaar is het congres online te bezoeken.

In de Open Brieven-reeks van Rekto Verso vraagt dichter Dean Bowen aandacht voor wat de Rotterdamse dichter noemt de 'moloch van wokeness', die in zijn ogen een rem zet op de vrije gedachtenwisseling. 'Wanneer ik schrijf over de moloch van de wokeness, doe ik dat niet omdat ik direct iets aan te merken heb op de motivaties en consideraties die ik ontwaar in de progressieve, intersectionele, anti-racistische, feministische, LHBTIA+ rechten voorvechtende positie. Waar ik het echter wel over wil hebben is de ruimte hierbinnen voor interne kritiek en een alternatief verbeeldingsvermogen en hoe daarmee om te gaan.'

De Anton Wachterprijs is gered. Het Centraal Comité 1945 dat de prestigieuze tweejaarlijkse literatuurprijs voor het beste romandebuut organiseert, houdt op te bestaan, maar burgemeester Roel Sluiter van Harlingen beloofde bij de 21ste uitreiking aan Annemarie Haverkamp dat de gemeente zich erover gaat ontfermen. De gemeente Harlingen zal de prijs samen met de lokale bibliotheek en Boekhandel Van der Velde continueren.

Zo’n tien jaar geleden werd de bibliotheek in Leende wegbezuinigd en moesten de inwoners om een boek te lenen naar Heeze of Valkenswaard. Nu is met financiële steun van de Rijksoverheid in dorpshuis De Schammert een nieuwe bibliotheek ingericht. Dat dankzij Tweede Kamer-lid Lodewijk Asscher (PvdA). Zijn motie voor bibliotheekvoorzieningen in kleine kernen is in Leende concreet gemaakt. Via die bewuste motie werd namelijk 3 miljoen euro vrijgemaakt door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Daarvan is 225.000 euro naar Leende gegaan. Bibliotheek Dommeldal heeft nu in de foyer van het nieuwe dorpshuis zo’n duizend boeken staan.

Hoe divers is het Nederlandse literatuuronderwijs? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er een serieuze disbalans is tussen mannelijke en vrouwelijke, westerse en niet-westerse, Nederlandse en Vlaamse auteurs in de boekkeuzes die leerlingen maken. Jeroen Dera, literair criticus, docent en onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen, licht toe.

Tijdens de lockdown is de Nederlandse consument meer gaan lezen. Veel van de boeken worden nu online gekocht. Het percentage consumenten dat hun laatste boek in de online winkel kocht steeg van een derde voor de lockdown naar bijna de helft tijdens de lockdown. Dat de webwinkel in populariteit is gestegen, heeft waarschijnlijk te maken met corona: 16% van de respondenten zegt bij Bol.com te kopen vanwege de coronamaatregelen. Maar ook andere factoren spelen al jaren een rol bij de groei van online. Hierbij zijn de grootste factoren het zoekgemak, het vanuit huis kunnen winkelen en de openingstijden. Tegelijk zijn er consumenten die juist in deze tijd de voorkeur geven aan de fysieke boekhandel. Meer dan de helft van de consumenten koopt liever een papieren boek in de boekhandel. Maar liefst vier op de tien consumenten zegt de voorkeur te geven aan de fysieke boekwinkel waar hij altijd komt. Deze loyaliteit aan de fysieke boekwinkel is gestegen sinds 2019. Mogelijk speelt corona hier een rol: de voornaamste reden die men aangaf om in de lokale winkel te kopen was het steunen van de lokale ondernemers. Andere belangrijke redenen zijn dezelfde die de consument al jaren aangeeft: de prettige en inspirerende omgeving die de boekhandel biedt, de persoonlijke bediening en het advies van het personeel. Een boekhandel in de buurt wordt zeer gewaardeerd.

Op 20 november verscheen het rapport ‘’Voorleesprojecten voor vluchtelingenkinderen: hoe kan de kracht van verhalen worden ingezet om de psychosociale gezondheid te versterken?”. Het rapport onderzoekt op welke manier voorlezen en activiteiten rond boeken en verhalen de veerkracht en het psychosociaal welbevinden van vluchtelingenkinderen kunnen versterken. Stichting Lezen beschouwt het als haar taak om alle kinderen de rijkdom van boeken te laten ervaren, en wil professionals daarom handvatten aanreiken om ook vluchtelingenkinderen waardevolle voorleeservaringen te bieden.

De educatieve website literatuurgeschiedenis.nl is aangepast en in een modern jasje gestoken. In de nieuwe vorm sluit literatuurgeschiedenis.org beter aan bij de behoeften van leraren Nederlands die lesgeven over literatuurgeschiedenis op de middelbare school. De aanpassingen zijn doorgevoerd in overleg met letterkundige neerlandici, vakdidactici, leraren en leerlingen uit Nederland en Vlaanderen. Met de vernieuwing van de website hopen de KB en de Taalunie het literatuuronderwijs in Nederland en Vlaanderen te ondersteunen en inspireren.

In de biografieregeling van het Letterenfonds zijn dit jaar elf aanvragen ontvangen, vijf daarvan zijn nu gehonoreerd. De toegekende beurzen variëren van € 10.000 tot € 40.000 voor een totaalbedrag van € 155.000. Hiermee worden nog te schrijven biografieën van schrijvers en andere kunstenaars ondersteund. Van de 11 binnengekomen aanvragen moesten er twee om formele redenen worden afgewezen. Negen aanvragen konden in behandeling worden genomen en werden voorgelegd aan de adviescommissie biografie, bestaande uit Hein Aalders, Marijke Meijer Drees (vz), Marita Mathijsen en Thomas Heerma van Voss. Alle commissieleden maken deel uit van de Raad van advies van het Nederlands Letterenfonds.

Hoe schrijvers van romans, poëzie, scenario’s, kinderliteratuur én hun vertalers door de coronacrisis getroffen zijn, is op het eerste gezicht minder duidelijk. Uitgeverijen brengen nog steeds romans en dichtbundels uit en de boekwinkels zijn opengebleven, is het niet in de winkelstraat, dan wel online. Maar de verkoop van boeken is slechts voor een minderheid van 115 auteurs (inclusief thriller- en kookboekenschrijvers) voldoende om boven het minimuminkomen uit te komen, zegt Maria Vlaar, voorzitter van de Auteursbond. De duizenden anderen in het vak hebben naast het schrijven een baan of een gemengde praktijk van lezingen geven, in opdracht schrijven, debatten leiden en schrijfcursussen geven. ‘Veel van dat werk is weggevallen en komt ook nog niet echt terug’, zegt Vlaar. ‘Ik verwacht in de winter grote klappen als de spaarrekeningen van mensen op zijn. Sommigen van onze leden denken na over omscholen.’ De Volkskrant sprak met schrijvers en de twee fondsen, die schrijvers ondersteunen. De Auteursbond, die 500 duizend euro te verdelen heeft aan inkomenssteun, afkomstig uit het Steunfonds Rechtensector waarin een bijdrage is geleverd door Lira, de organisatie die vergoedingen afhandelt voor gebruiksrecht van literaire en andere teksten, en door het ministerie van Cultuur, en het Letterenfonds. Op 23 november bespreekt de Tweede Kamer de brief van Minister van Engelshoven (OCW), waarin zij aankondigt dat er in het tweede steunpakket voor de makers bijna 50 miljoen euro beschikbaar is: € 35,75 miljoen voor subsidies via de zes rijkcultuurfondsen, € 10 miljoen voor producties via NPO en € 4 miljoen voor scholing van zelfstandigen. Maar komt dit geld ook werkelijk bij de zzp’ers in de culturele sector terecht? Voorzitter van de Auteursbond Maria Vlaar wijst de leden van de Commissie Cultuur in een brief op de grote bezorgdheid onder auteurs over de verdeling van deze bestemde gelden.

Op 16 november maakte minister van Engelshoven (OCW) in een Kamerbrief de uitwerking van het tweede steunpakket van € 482 miljoen bekend. Het tweede steunpakket voor de culturele en creatieve sector is primair gericht op (opdrachten en werk voor) makers. Het Nederlands Letterenfonds ontvangt circa 2 miljoen als tijdelijke ondersteuning voor het literaire veld. De nieuwe tijdelijke steunmaatregelen van het fonds zullen gericht zijn op makers – op schrijvers, vertalers in en uit het Nederlands, illustratoren en graphic novelists - en op opdrachtgevers, zoals literaire organisaties, boekhandels en bibliotheken. De coronapandemie heeft vanzelfsprekend gevolgen voor de literaire podia en festivals en treft daarmee een grote groep schrijvers en spoken word-artiesten voor wie de optredens een belangrijke en noodzakelijke bron van inkomsten vormt. Daarnaast voorziet het Letterenfonds ook problemen voor literair vertalers. Eerder bleek al dat vertaalde literatuur, dat hogere risico’s met zich meebrengt voor uitgeverijen, extra conjunctuurgevoelig is. Ook heeft er dit jaar nauwelijks acquisitie via internationale boekenbeurzen kunnen plaatsvinden. Het Letterenfonds verwacht begin 2021 de nieuwe tijdelijke steunmaatregelen te kunnen openstellen

De website pratenoverfictiefragmenten.nl bietd kant-en-klaar lesmateriaal bij recente jeugd- en adolescentenromans voor alle leerwegen in het vmbo en voor de onderbouw havo/vwo. Het lesmateriaal bestaat uit een zelfstandig te lezen fictiefragment inclusief een werkblad met vragen die een open en verdiepende bespreking kunnen bevorderen. Elke lessuggestie zal ongeveer één lesuur tijd in beslag nemen. De website is in opbouw: de docentenwerkgroep is alweer aan de slag met nieuwe titels. De website is mede mogelijk gemaakt door Stichting Lezen & Stichting De Versterking.

Met een combinatie van computergestuurde data-analyse en traditionele letterkundige methoden onderzoekt Roel Smeets hoe groepen mensen worden afgebeeld in hedendaagse Nederlandstalige literaire fictie. Zo ontstaat en uitgebreid beeld van de manieren waarop mannen en vrouwen, mensen met en zonder een migratieachtergrond, lager en hogeropgeleiden, en jongeren en ouderen terugkomen in 170 hedendaagse romans. Smeets promoveert op 24 november aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. ‘Mijn proefschrift gaat over het spanningsveld tussen literatuur en de maatschappij. Hoe worden bepaalde groepen mensen afgebeeld in hedendaagse literatuur? En hoe verhoudt zich dat tot de situatie in de hedendaagse maatschappij?’ In de analyse van de romans ziet Smeets bovendien allerlei conflicten tussen bepaalde groepen terugkomen. ‘Je ziet bijvoorbeeld klassenstrijd terugkomen, laagopgeleide personages versus hoge personages, dat thema heeft vaak een centrale rol in veel romans.’

De Joost Zwagerman Essayprijs 2020 is toegekend aan Anouk Kootstra. De jury noemt het essay Een jas die past, over klasse in de Nederlandse maatschappij, ‘niet alleen goed geschreven, persoonlijk en grappig, maar ook een serieuze analyse van een maatschappelijk verschijnsel dat een taboe is’. Deze prijs is een initiatief van de Van Bijleveltstichting en de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, uitgevoerd in samenwerking met de erven van Joost Zwagerman. De prijs bedraagt 7500 euro. De Joost Zwagerman Lezing werd gehouden door Benjamin Moser.

Studenten van de masters Neerlandistiek, Literatuur Vandaag en Nederlandse taal en cultuur: educatie en communicatie van de Universiteit Utrecht zijn een website begonnen over klimaatliteratuur. Met deze website proberen zij een bijdrage te leveren aan de klimaatgeletterdheid in Nederland. Op de site wordt literatuur besproken die een antwoord kan geven op vragen zoals: Hoe is er de afgelopen jaren gedacht en geschreven over de relatie tussen mens en natuur? Kan literatuur bijdragen aan het creëren van meer bewustwording en gedragsverandering met betrekking tot de klimaatcrisis? Hoe gaan de auteurs om met zoiets groots en ongrijpbaars dat de menselijke maat te boven gaat?

Berichtgeving over het verwijderen van boeken met Zwarte Piet uit bibliotheekcollecties heeft voor veel ophef gezorgd. Aanleiding voor de commotie was een artikel in het Algemeen Dagblad waarin Anton Kok, directeur van de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB), het ‘logisch’ en ‘passend bij de tijdsgeest’ noemt dat bibliotheken kinderboeken met Zwarte Piet uit de collectie verwijderen. De VOB wijst in een reactie op het feit dat bibliotheken aansluiten bij de tijdgeest en dat het gaat om keuzes van de afzonderlijke lokale bibliotheken.

De verschuiving van de klassieke uitleenbibliotheek naar de brede maatschappelijke bibliotheek, die al een aantal jaren gaande is, blijft doorzetten. In 2019 organiseerden openbare bibliotheken circa 220 duizend activiteiten, onder meer rondom taalvaardigheid, digitale vaardigheden en leesbevordering: 15% meer dan in 2018. Dit blijkt uit de bibliotheekgegevens die de KB, de nationale bibliotheek, over het jaar 2019 heeft verzameld en in samenwerking met het CBS heeft gepubliceerd. De statistieken tonen aan dat steeds meer bibliotheken een brede maatschappelijke dienstverlening aanbieden.

Tijdens de eerste aanvraagronde voor de Steunregelingen auteurs dienden 246 auteurs een aanvraag in van maximaal 5000 euro voor een projectsubsidie of inkomenssteun. Schrijvers en vertalers die geraakt zijn door de coronacrisis konden in september een beroep doen op deze regeling die wordt uitgevoerd door de Auteursbond. Het totaal aangevraagde bedrag oversteeg de 1 miljoen euro, terwijl de beoordelingscommissies slechts 176.000 euro te verdelen hadden. 67 auteurs konden uiteindelijk worden ondersteund. In januari 2021 opent de tweede aanvraagronde. De regelingen maken deel uit van het zogeheten Steunfonds Rechtensector dat een totaalbudget van 10 miljoen euro beschikbaar heeft voor steun aan zelfstandige musici, theatermakers, fotografen, regisseurs en andere rechthebbenden. De steunregelingen voor de auteurs zijn mogelijk gemaakt door een bijdrage van Lira, de collectieve beheerorganisatie voor schrijvers, vertalers en journalisten, en van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en zijn bedoeld voor auteurs die geen recht hebben op ondersteuning door een van de Rijksfondsen.

De tijdelijke steunmaatregel Van maker tot lezer, de uitbreiding van het Letterenfonds is op 15 augustus geopend. Een grote groep van literair makers (schrijvers en vertalers, inclusief illustratoren en graphic novelists) wier werk direct of indirect door het fonds is ondersteund kan een beurs van € 2.500 aanvragen waarmee hij of zij in deze tijden van social distancing een brug kan slaan naar de lezer. In de eerste zes weken zijn 122 aanvragen toegekend, er zijn geen aanvragen afgewezen. Vier aanvragen zijn ingetrokken omdat de aanvrager niet voldeed aan de criteria. Inmiddels (eind oktober 2020) zijn 191 aanvragen toegekend, zes aanvragen zijn ingetrokken. Het duurt op dit moment gemiddeld twee weken voor de aanvrager het besluit (en het bedrag) ontvangt.

De gemeenteraad van Laarbeek discussieerde op 5 november over de bezuinigingen op Bibliotheek De Lage Beemden. De raad gaat accoord met het voorstel van B&W dat er vanaf 2023 fors minder geld beschikbaar is: 75.000 euro minder dan nu het geval is. Het CDA, De Werkgroep en de PVDA willen dat ze medio 2021 geïnformeerd wordt over van de gevolgen van de bezuiniging, zodat de raad nog bij kan sturen. Ook vragen ze van De Lage Beemden om de resultaten van activiteiten op het gebied van laaggeletterdheid en lees- of computervaardigheid inzichtelijk te maken. De kritiek van wethouder Buter is dat het Taalhuis, waar mensen op een laagdrempelige manier hulp kunnen krijgen bij taalproblemen, ‘misschien niet helemaal aan de verwachtingen voldoet’. De gemeente en De Lage Beemden gaan de komende maanden met elkaar in gesprek over de toekomst van de bibliotheek, met minder budget.

De Tweede Kamer heeft op 4 november besloten dat bibliotheken en buurthuizen tijdens de ‘verzwaarde lockdown’ van 4 tot en met 18 november voor bepaalde activiteiten toch deels open moeten kunnen blijven. Het gaat om georganiseerde activiteiten als huiswerkbegeleiding of dagbesteding. De uitzondering wordt gemaakt omdat beide instellingen volgens de Kamer een belangrijke maatschappelijke functie vervullen voor kwetsbare groepen.

Bibliotheek Eindhoven werd de afgelopen jaren fors gekort op subsidie van de gemeente Eindhoven. De instelling besloot daarop om de wijkfilialen te sluiten, veel personeel te ontslaan en ook het aanbod van de bieb in de Witte Dame te verschralen. Anderhalf jaar geleden werd in Winkelcentrum Woensel nog de dependance Expeditie E geopend maar deze week maakte directeur Albert Kivits bekend dat deze begin 2022 weer de deuren zal sluiten omdat er geen extra subsidie komt en de kosten stijgen. Tussen de bibliotheek en de gemeente loopt nog een rechtszaak over het korten op de subsidie. Een PvdA voorstel om de bibliotheek een belangrijkere rol in de stad te spelen  kreeg op 3 november bij de behandeling van de begroting ruime steun. De raad wil dat er uit eigen middelen maximaal 10.000 euro beschikbaar wordt gesteld. Eind maart volgend jaar zou een werkgroep dan met een advies moeten komen over hoe de bibliotheek van de nabije toekomst eruit moet komen te zien. Ook de samenwerking met kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven moet onderdeel zijn van het onderzoek.

In de tweede ronde van de regeling Incidentele manifestaties en activiteiten van het Letterenfonds zijn juli 2020 22 aanvragen in behandeling genomen. Daarvan zijn er acht afgewezen, veertien aanvragen konden worden gehonoreerd. In totaal werd € 191.064 toegekend. Tilt in Tilburg werd gehonoreerd voor het project Wanderlöss in Limburg, 14.250 euro. In 2021 zullen er weer twee aanvraagrondes zijn voor incidentele subsidies voor literaire manifestaties en activiteiten. De deadlines hiervoor worden nog bekendgemaakt.

Om het leesonderwijs te verbeteren moet de overheid breken met 5 hardnekkige gewoontes, schrijft een coalitie van hoogleraren Nederlands en onderwijsdeskundigen. De eerste gewoonte is dat het leren lezen de laatste jaren  te veel afhankelijk is gemaakt van het gezin en de familie. De tweede gewoonte is dat er op het terrein van technisch lezen geen absolute en/of ambitieuze norm wordt gehanteerd. De derde gewoonte is dat begrijpend lezen als zelfstandig vak wordt gedoceerd, al in het primair onderwijs. In het voortgezet onderwijs is het vooral een zaak van het schoolvak Nederlands, waar veel aandacht uitgaat naar een beperkt aantal leesstrategieën. De vierde gewoonte is dat er bij begrijpend lezen te weinig gebouwd wordt op de kracht van fictie; voor het lezen van romans en verhalen is in het Nederlandse onderwijs steeds minder tijd. De vijfde gewoonte is dat het vak Nederlands op de middelbare scholen niet meer over de Nederlandse taal en cultuur gaat. Sinds de laatste grote hervorming van het schoolvak, in de jaren ’90, is het accent meer op alledaagse taalvaardigheid dan op taal en cultuur gelegd.

Bibliotheek Eindhoven heeft onlangs in reactie op haar subsidieaanvraag van de Stichting Cultuur Eindhoven (SCE) te horen gekregen dat de hoogte van het subsidiebedrag voor de periode 2021-2014 onveranderd blijft. De bibliotheek stelt in een reactie hierdoor financieel in de problemen te komen omdat ze wel te maken heeft met flink toenemende kosten. Albert Kivits, directeur van Bibliotheek Eindhoven, spreekt over een bedrag van twee miljoen euro dat de komende vier jaar omgebogen moet worden. Bibliotheek Expeditie E in Winkelcentrum Woensel gaat zijn deuren na anderhalf jaar weer sluiten, daarnaast verdwijnt de studentenkorting, gaan andere tarieven omhoog en het activiteitenaanbod omlaag. Deze bezuinigingen zijn gevolg van stijgende kosten en een gelijkblijvende subsidie.

Op 2 november begint het jaarlijkse literatuur- en muziekfestival Crossing Border in Den Haag, dat dit jaar tot en met 8 november zal duren. In die week wordt ook duidelijk of dit na 28 jaar de laatste keer is. Want de gemeente Den Haag neemt deze week een definitief besluit over het voorstel van de adviescommissie om de subsidie te staken. Omdat het festival dit jaar alleen online plaatsvindt, de schrijvers en musici treden op zonder publiek, zou het een weinig glorieus slotakkoord zijn. „Het is sowieso een spannende week”, zegt Michel Behre, directeur van Crossing Border. „Het kan ook zijn dat er dinsdag een lockdown komt, waardoor alle theaters sluiten.” Behre : „De wethouder heeft een technocratische manier van naar kunst kijken. Hij praat over participatie, het middensegment, maar je wil het toch gewoon over kunst hebben? De kern van de zaak is dat je artistiek-inhoudelijk de boel op orde moet hebben.” Op basis van bezoekcijfers en aandacht in de (internationale) pers zit dat volgens Behre wel goed, en dat wordt in het advies erkend. „Wij willen een mooi festival maken, de gemeente wil cultuur goed brengen, je bent allemaal van goede wil. Je kunt toch niet een heel festival elimineren op basis van bedrijfsvoering?”

In de Uitgeversmonitor 2019 geeft KVB Boekwerk een overzicht van de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de Nederlandse boekensector. Om recht te doen aan de diversiteit van het uitgeeflandschap worden de uitgeverijen in vier kwarten verdeeld, gebaseerd op hun consumentenomzet. Vorig jaar werd 60% van de boeken in de boekhandel verkocht, 40% ging online. Die verhouding geldt voor alle vier kwarten. In het eerste kwart, de grote uitgeverijen, werden 15% meer titels (ISBN’s) verkocht, maar de omzet per titel nam met 20% af. Terwijl de gemiddelde consumentenprijs steeg van € 9,30 naar € 10,00. In kwart twee lag de gemiddelde prijs per boek een stuk hoger op. € 15,40. Ook de gemiddelde omzet per titel ligt een stuk hoger dan bij de grote bedrijven. Volgens KVB Boekwerk komt dit doordat de iets kleinere uitgeverijen relatief meer fictie uitgeven. In het derde kwadrant zijn veel uitgevers van kinderboeken te vinden. Doordat er meer titels zijn verschenen is de omzet per titel met 17% gedaald. De gemiddelde prijs per boek was in dit segment € 12,30. Ten slotte het vierde kwart. Die zijn weliswaar klein, maar ze zijn wel met heel veel: 4.200 uitgeverijen die maar liefst 75.800 verschillende titels verkopen. In 66% van de gevallen gaat het om een literair-culturele titel. De gemiddelde prijs is € 10,00.