Graffitikunstenaars zijn op 19 oktober aan de slag gegaan om de schutting bij het Bossche Gasthuiskwartier te voorzien van nieuwe graffiti. Patrick de Kaste heeft onlangs op verzoek van de gemeente ’s-Hertogenbosch de tunnel bij de Diezebrug een ander aanzien gegeven. En vijf jaar geleden mocht hij als mede-oprichter van Kings of Colors aan de slag met de schutting van het Gasthuiskwartier. Het ging om cartoons en zogenaamde fotorealistische portretten. Vooral de chirurg met mondkapje zag er levensecht uit. ,,Dat is er dit keer niet bij. Want vorige keer hadden de opdrachtgevers zoals de gemeente en de projectontwikkelaar er een redelijk bedrag voor over. En nu zo goed als niets. Maar de mensen die ons vroeger zouden wegjagen, waarderen het nu. Er is een soort acceptatie.’’

Er komen nog twee kunstwerken aan, daarmee staat de teller van het Tilburgse muurschilderingenexperiment eind dit jaar op tien stuks. Het bevalt zo goed - van online reacties tot bijval van alle politieke partijen - dat er in ieder geval nog twee jaar een vervolg moet komen. Dat vindt het Tilburgse college. Er wordt 60.000 euro uitgetrokken om nog twee jaar door te gaan. Het voorstel wordt volgende maand tijdens de begrotingsbehandeling besproken. Er moet wel worden geëvalueerd wat er goed ging, en wat minder goed, aldus wethouder Jacobs. Meer diversiteit bijvoorbeeld: tussen de schilderingen die tot dusver werden gemaakt, zat nog geen werk van vrouwen. Daar komt binnenkort verandering in.

In Noord-Brabant is de match verbeterd tussen vraag en aanbod van grond op bedrijventerreinen, zowel in oppervlakte als in type terreinen. Dat blijkt uit de Monitor Brabantse Bedrijventerreinen 2020.

Naar aanleiding van de uitbraak van covid-19 schreef het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie de Open Oproep This is not a Simulation! uit. Ontwerpers werden opgeroepen om met concrete sociaal-ruimtelijke interventies nieuwe vormen van intimiteit en ontmoeting in de publieke ruimte te onderzoeken. Uit 33 aanvragen maakte de adviescommissie, bestaande uit Martijn de Waal, Pauline van Dongen, Marina Otero en Michelle Provoost, een selectie van tien. Nazanin Hedayati, stafmedewerker Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp, reflecteert op de open oproep.

De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) stelt in een recent advies de beperkte toegankelijkheid van voorzieningen, wonen en vervoer voor de meer kwestbare bewoners in de stad aan de orde. Dat is volgens Frans Soeterbroek, specialist 'Samen stad maken', een positief signaal, maar om in die situatie verandering te brengen is het nodig dat bewoners toegang krijgen tot besluitvorming in de stad. Hij formuleert daarvoor 5 instrumenten.

De gemeenteraad van Bladel heeft duidelijk gemaakt dat de Egyptische Poort een speciaal project moet worden. Er moet een duidelijke verbinding in zitten met de kern van Bladel. Sporten en recreëren moet in het oostelijk deel, wonen in het westelijk deel (richting De Sleutel). De opdracht aan een stedenbouwkundig bureau betreft het ontwerp van het woondeel van Egyptische Poort. Het is aan de ontwerpers om tot een inrichting te komen die recht doet aan het gebied. Door deze vrijheid in vormgeving verwacht de gemeente zeer verschillende ideeën en oplossingen. Dat geldt ook voor de verbinding met het centrum. Op 13 en 14 oktober presenteren De Zwarte Hond Lichtstad architecten,, Van der Sande Architecten, KAW en SeARCH bun plannen. Een jury kiest een winnaar die het ontwerp verder mag uitwerken.

Lichtkunstfestival GLOW in Eindhoven gaat dit jaar niet door. GLOW stond eigenlijk gepland van 7 tot en met 14 november. Het populaire lichtfestival trok vorig jaar nog 770.000 bezoekers naar de Eindhovense binnenstad. ''We kunnen met coronamaatregelen geen honderdduizenden mensen in de binnenstad ontvangen'', vertelt een woordvoerder. De organisatie zegt een alternatief te hebben: "Een uniek moment waar iedereen het nog lang over zal hebben. Door en voor de stad." Wat daarmee precies bedoeld wordt, is nog onduidelijk. Daarover wordt later meer bekendgemaakt

Een meerderheid van de Brabantse Provinciale Staten wil dat de provincie meer te zeggen krijgt over grote distributiecentra. De Brabantse oppositie, maar ook coalitiepartij Forum voor Democratie, wil dat er meer regie komt en de groei van het aantal grote ‘superdozen’ niet ten koste gaat van het Brabantse landschap. GroenLinks en de Partij voor de Dieren willen een breed onderzoek naar de toekomst van logistieke centra in Brabant, en Forum sloot zich daarbij aan. GroenLinks-Statenlid Michiel Philippart. ’De provincie moet meer inzetten op integraliteit, waarbij wordt voorkomen dat gemeenten tegen elkaar worden uitgespeeld.’ Hij noemde Zuid-Holland als voorbeeld waar de provincie wel een regierol vervuld

In veel Nederlandse steden is de drang om snel woningen te bouwen én te verduurzamen zo groot, waarschuwt Maarten Hoorn in Ruimte + Wonen, dat er nauwelijks nog ruimte is voor maatschappelijke initiatieven in gebiedsontwikkelingen. Om daar verandering in te brengen doet Hoorn een aantal aanbevelingen.

Architectuur Lokaal analyseerde hoe gemeenten de begrippen omgevingskwaliteit en participatie invullen in hun omgevingsvisie. Het resultaat: gemeenten worstelen met het begrip omgevingskwaliteit, en er is sprake van een parade aan participatievormen: ansichtkaarten, schetsboeken, enquêtes en tekenwedstrijden. Er spreken goede intenties uit de visies, maar de weg is nog lang.

Eind september was het dan zover: de definitieve Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is naar de Tweede Kamer gestuurd. Net nu het kabinet zich opmaakt voor de laatste etappe op weg naar de verkiezingen van maart 2021, presenteert het een langetermijnvisie op de ruimtelijke toekomst van Nederland. Wie de afgelopen kwarteeuw rijksruimtelijk beleid overziet, kan niet anders dan constateren dat de publicatie van de NOVI een planologische waterscheiding markeert. De terugtrekkende beweging van de Rijksoverheid in het ruimtelijk domein lijkt ten einde. Aldus Joks Janssen, onderzoeker en adviseur bij kennisinstituut Het PON & Telos. Wel is het volgens hem zaak dat alle overheden leren om samen aan de slag te gaan. "Laat de NOVI dé test zijn om die samenwerking de komende periode in de praktijk te beproeven.", schrijft hij.

Stefan Thelen, werkzaam onder de naam Super A, legde op 5 oktober de laatste hand aan het werk waar katoenplanten en Doornroosje verwijzen naar het textielverleden van de stad (Doornroosje prikt zich aan een spinnewiel). In het pand waar het werk op verscheen wonen ouderen. Die vroegen Super A om ook natuur in zijn kunstwerk op te nemen. Het is de zesde muurschildering die in opdracht van de gemeente Tilburg is vervaardigd.

Op 29 september stelde de gemeente Tilburg vast dat door de huidige Covid-19 maatregelen het niet mogelijk is om Dansjacht 2020 doorgang te laten vinden op 18 oktober. Vooral de bepaling dat buiten niet meer dan 40 mensen mogen samenkomen heeft hierbij de doorslag gegeven. Naar een vervangende datum wordt gezocht. Zodra deze is vastgesteld, zal dat worden gecommuniceerd. Het was de bedoeling langs een lint van de binnenstad van Tilburg naar de Piushaven het weefsel van Tilburg te verkenen en te tonen hoe, ook met anderhalve meter afstand, mensen met elkaar verbonden zijn.

Gemeenten werken hard aan de transformatie naar de Omgevingswet, maar maken zich zorgen over de kosten van de invoering van de wet. Die zijn hoger dan het ministerie van Binnenlandse Zaken oorspronkelijk schatte. De ledenvergadering van de VNG nam 25 september een motie aan waarin een budgetneutrale overgang naar de Omgevingswet centraal staat.

Laten we steden niet overhaast en structureel coronaproof maken, maar nadenken hoe we steden op de langere termijn leefbaarder, groener en eerlijker kunnen maken. Dat is het perspectief dat steeds meer stadsonderzoekers en bestuurders kiezen na een half jaar corona.

Door de concentratie van werk en voorzieningen die de stad biedt, blijft de wens van mensen om er te wonen immer toenemen. Tegelijkertijd wordt wonen in de stad steeds lastiger door oplopende huur- en koopprijzen, verschraalt het aanbod van publieke voorzieningen als bibliotheken en sportfaciliteiten, en ondervinden steeds meer mensen problemen met hun stedelijke mobiliteit. In het advies ‘Toegang tot de stad,’ dat op 1 oktober werd aangeboden aan de ministers van BZK en I&W, is de Raad van de leefomgeving en infrastructuur (Rli) dan ook stellig: de mogelijkheden die burgers in Nederland hebben om deel te nemen aan de stedelijke samenleving nemen af, en een steeds grotere en diversere groep mensen komt hierdoor in de knel. Aan het rijtje van groepen kunnen naast ‘traditioneel kwetsbaren’ nu mensen met een middeninkomen, flexwerkers en zzp’ers worden toegevoegd.

De energieplannen van dertig energieregio’s zijn ambitieuzer dan nodig is. Volgens hun eerste plannen bieden ze gezamenlijk 50 terawattuur aan, terwijl er nationaal 35 terawattuur vanaf 2030 is afgesproken. Dat maakt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) op uit de concept-energiestrategieën die de meeste regio’s al hebben ingeleverd. Het PBL heeft, op verzoek van het Nationaal Programma Regionale Energie Strategieën (RES’en), deze tussentijdse analyse gemaakt van de (voorlopige) concept-RES’en die begin juni 2020 openbaar waren. De RES is een van de manieren uit het Klimaatakkoord om klimaatdoelen te kunnen bereiken.

De grote ruimtelijke vraagstukken van nu vragen om een integrale blik en actie. Om actuele opgaven op het gebied van woningbouw, landschap en landbouw, milieu, mobiliteit en energie het hoofd te kunnen bieden is er een overheid nodig die de regie pakt, de lange termijn voor ogen houdt en boven de belangen uit kan stijgen. Wordt het tijd voor een minister van Ruimte? Die vraag wierp het College van Rijksadviseurs vandaag op tijdens een gesprek hierover met stedenbouwkundige Hans Leeflang, wethouder van Utrecht Lot van Hooijdonk en hoogleraar bos- en natuurbeleid aan de WUR, Esther Turnhout, bij live talk show in de slotuitzending van de online Panorama4daagse.

Een nieuwe Blind Walls Gallery schildering in Breda heeft de bijzondere eigenschap dat hij CO2 uit de lucht haalt. De schildering in het viaduct aan de Liesboslaan is gemaakt met speciale ‘Graphenstone’ verf die zo’n 17 ton CO2 uit de lucht haalt. Het werk is gemaakt door kunstenaar NasePop. Het gaat om de grootste Blind Walls Gallery schildering tot nu toe, waar hij samen met drie assistenten ruim twee weken aan heeft gewerkt.

Beeldend Berghem probeert al jaren om ‘Zicht op Berghem’ letterlijk en figuurlijk van de grond te krijgen. Het kunstwerk in de vorm van de oude gemeentegrenzen zou aanvankelijk op een heuvel meters boven de Spaander Straatsche Akkers uit moeten torenen. Later volgde nog een bescheidener variant. Via allerlei sponsoren en activiteiten werd 11.000 euro opgehaald. Een imposant bedrag, maar niet de benodigde 29.000 euro. Daarom verlegt het kunstenaarscollectief nu de focus naar de enige rotonde in het dorp, die aan de Osseweg. Daar kan een kleinere uitvoering van het beeld komen, bijna helemaal bekostigd uit het opgehaalde geld.

De graffitikunst in de twee fietstunnels in Geldrop is op 27 september officieel geopend. Bart van Eshof en Emil van der Wijst vormen het kunstenaarsduo dat verantwoordelijk is voor het werk dat duidelijk verwijst naar het textielverleden van Geldrop. Gebiedsregisseur Karen Denton heeft met de koffiedames Wanda Wormser en Ellen Schoumacher verhalen van inwoners van Geldrop verzameld om te verwerken in het ontwerp. De graffitikunstwerken in de twee fietstunnels langs de Dommel zijn een onderdeel van een kunstroute door de regio, maar ook bedoeld om mensen zich meer op hun gemak te laten voelen in de donkere tunnels. ,,Door het kleurrijke geheel voelen mensen zich veiliger’’, zegt wethouder Rob van Otterdijk

We willen als consument lekker makkelijk, snel en goedkoop bestellen en liefst dezelfde dag ‘het bestelde’ gratis thuisbezorgd krijgen. Grote distributiecentra voorzien in die behoefte. Maar diezelfde burger maakt zich zorgen over het verrommelde landschap. Dat knelt. Cees-Jan Pen, sociaalgeograaf en sinds mei 2016 onafhankelijk lid van de SER Noord-Brabant, over de verdozing. ''De huidige manier van planning van distributiecentra is niet meer van deze tijd en frustreert de gewenste ruimtelijke verduurzaming en zorgen over landschappelijke waarden. Wij willen niet langer wegwerpdozen, maar logistieke hallen die kunnen worden hergebruikt.''

Lappen grond vol met grauwe, grijze opslagdozen die het landschap steeds verder opslokken - kan dat niet anders? CAST daagde - in samenwerking met Kunstloc Brabant en Vereniging Deltametropool - vier teams van architecten en ontwerpers uit met design challenge ‘Out of the Box’. De opdracht: kom met alternatieven voor het logistieke landschap van de toekomst.

De Vereniging Nederlandse Gemeenten heeft een Model Verordening op de gemeentelijke adviescommissie opgesteld. De aanleiding is dat de taken en bevoegdheden van de huidige monumenten- en welstandscommissies vervallen bij inwerkingtreding van de Omgevingswet. Gemeenten moeten daarom een nieuwe gemeentelijke adviescommissie instellen.

Het uitstel van de Omgevingswet leidt nauwelijks tot minder achterstand bij gemeenten. Nog altijd zegt de helft van hen niet op koers te liggen voor de invoering van de wet per 1 januari 2022, blijkt uit onderzoek van Binnenlands Bestuur en I&O Research.

Hans-Hugo Smit bespreekt het boek The Innovation Complex van Sharon Zukin. Daarin is de Amerikaanse stadssociologe vooral kritisch over stadsbesturen, bedrijfsleven en universiteiten die samen met projectontwikkelaars en durfkapitalisten aan een nieuwe, op digitale innovatie gebaseerde, werkelijkheid van de stad werken.

In de Rijksbegroting zijn diverse maatregelen bekendgemaakt die moeten bijdragen aan het oplossen van het oplopende woningtekort. De Woningbouwalliantie, waarin ook de BNA actief is, verwelkomt het pakket als een eerste stap in het aanjagen van de bouw van betaalbare en toekomstbestendige woningen. In plaats van ‘gebouwd geld’ moet ‘gebouwd geluk’ voorop staan, in het belang van deze en de volgende generaties gebruikers, stelt BNA-directeur Fred Schoorl. “Als ‘doorbouwen’ geen ‘anders bouwen’ wordt, dan wordt investeren desinvesteren.’

Biodiverse bedrijventerreinen bestaan. Mondjesmaat weliswaar, maar de gerealiseerde voorbeelden smaken naar meer. Hiervoor is intensieve samenwerking nodig tussen ecologen, ontwikkelaars en andere gebiedspartijen. Dat voelt soms als een interculturele kennismaking, waarbij je eerst elkaars taal, eten en opvattingen moet leren kennen en waarderen. Maar het is het waard om uit de eigen bubbel te stappen, met open geest te luisteren naar ‘anderstaligen’, om door te vragen en mee te denken. Het resultaat kan verrassend en mooi zijn, betogen Karin Maatje en Arnold van Kreveld.

Overheden moeten meer doen om de doelen uit de NOVI te halen. Vooral op het gebied van de energietransitie, circulaire economie en de natuur-, water- en milieukwaliteit. Dit blijkt uit de Monitor van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), als reactie op het recent uitgebrachte beleidsplan Nationale Omgevingsvisie.

Op 17 september vertoonde het TIAFF, het Tilburg Architectuur Film Festival, de film Rijksbouwmeester. Hierin wordt Rijksbouwmeester Floris Alkemade op de voet gevolgd bij zijn werk. Eerder dit jaar verscheen van zijn hand het essay De toekomst van Nederland – de kunst van richting te veranderen. Het boekje is de weerslag van het verhaal dat Alkemade in vijf jaar rijksbouwmeesterschap opbouwde. Pieter Waijer zag de film, las het essay, en zag dat de toekomst van Nederland al die tijd bij Alkemade op zolder lag. ‘’Boeken waarin urgente vraagstukken moeiteloos worden verknoopt met cultuur, politiek en filosofie en waarin moraal, al dan niet christelijk, ongegeneerd een hoofdrol krijgt, vragen om gelijke delen denkkracht en moed, en zijn daarom zeldzaam. Floris Alkemade schreef zo’n boek.”

VDG Real Estate en Next Level hebben in Waalwijk vergunning aangevraagd voor de bouw van een distributiecentrum aan de Sluisweg 36. Het gaat om een perceel aan de haven. Het plan is een distributiecentrum te bouwen van 32.000 vierkante meter groot. Het stuk grond waar VDG Real Estate en Next Level willen gaan bouwen, bestaat uit de percelen waar vroeger Excluton en Bia Beton waren gehuisvest. Brownfield locaties, heet dat in vakjargon. Vanwege de verdozingsdiscussie, zien gemeenten vaak liever dat er gebouwd wordt op lege plekken op bestaande bedrijventerreinen dan op lege weilanden.

De gemeenteraad van Tilburg heeft, na een lange digitale raadsvergadering, ingestemd met de komst van bedrijventerrein Wijkevoort tussen Tilburg en Gilze, langs de A58. Ondanks het grote aantal protesten tegen het nieuwe bedrijventerrein van tachtig hectare was de meerderheid van de raad toch voor. In het gebied Wijkevoort zitten nu nog vooral recreatiebedrijven en boerderijen. Die moeten gedeeltelijk plaats maken voor innovatieve bedrijven.Volgens wethouder De Vries moet de crème de la crème van de logistiek en maakindustrie zich vestigen op het terrein. GroenLinks heeft als coalitiegenoot ja gezegd tegen het nieuwe bedrijventerrein. De partij gaf daarmee het laatste zetje voor doorgang van het plan. De coalitiepartners CDA en D66 hielpen die partij, in een netelige positie, om de plannen voor Wijkevoort een groenere tint te geven. Dat dit lukte was een opluchting voor GroenLinks-fractieleider Evelien Kostermans. ,,Het bedrijventerrein heeft ontegenzeglijk een grote impact op het landschap”, weet ook zij. Maar nu kreeg ze de zekerheid dat het effect een stukje wordt verzacht

Klimaatverandering, het verlies van biodiversiteit en landdegradatie vormen een steeds grotere bedreiging voor ons welzijn. De tijd begint te dringen om daar iets tegen te doen en 'woorden in daden om te zetten'. De studie Inzichten uit mondiale milieuverkenningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geeft een samenvatting van de hoofdboodschappen van vijf mondiale milieuverkenningen op het gebied van klimaat, landgebruik, biodiversiteit en grondstoffengebruik. Hieruit zijn lessen getrokken voor Nederlandse duurzaamheidstransities.

Als het aan het kabinet ligt, gaat de nationale overheid weer een actieve rol spelen bij de ruimtelijke ordening en gebiedsontwikkelingen in Nederland. Dat blijkt uit de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) die minister Ollongren (BZK) op 11 september naar de Tweede Kamer heeft verstuurd. De visie spreekt onder meer over de oprichting van een Rijksontwikkelbedrijf en de selectie van 14 gebieden waar het Rijk (meer) de regie neemt bij de ontwikkeling.

Bedrijven die zich in de toekomst willen vestigen aan de Kempenbaan-Oost, moeten ‘in aard en uitstraling’ passen bij de woonomgeving. Dat staat in het ontwerpbestemmingsplan Leijpark-Koningshoeven dat sinds 14 september ter inzage ligt. Het plan biedt daarmee geen ruimte meer voor een groot distributiecentrum langs de stadsentree van Tilburg. Ontwikkelaar Somerset Capital Partners (SCP), eigenaar van het voormalige HaCas-terrein en het naastgelegen Verschuuren-terrein, heeft met verbazing gereageerd op het plan. SCP wil langs de stadsentree een groot distributiecentrum bouwen met een ontsluiting op de Kempenbaan.

De gemeente Etten-Leur presenteerde begin 2020 een ‘60 procent-versie’ van de Omgevingsvisie. 60 procent, omdat belangrijke thema’s in dit concept nog ontbreken. Zo moet de gemeente in latere versies nog aangeven waar in de toekomst nieuwbouw plaats kan vinden, en of er ruimte is voor wijzigingen in het hoofdwegennet. Iedereen die wilde kon een eerste reactie geven op de 60 procent die er al wél ligt. Het leidde tot 25 reacties van uiteenlopende belanghebbenden. Ook de provincie Noord-Brabant reageerde. De provincie is lovend over de voortgangen zegt dat Etten-Leur voorop lijkt te lopen, een hoog ambitieniveau laat zien en op erg veel terreinen al een richting heeft aangegeven. Elke gemeente in ons land moet over een paar jaar beschikken over een Omgevingsvisie

De ministerraad heeft op voorstel van minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op 11 september ingestemd met toezending aan de Tweede Kamer van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Met de NOVI geeft het kabinet richting aan de grote opgaven die de inrichting van Nederland de komende dertig jaar ingrijpend zullen veranderen. Denk aan het bouwen van ongeveer 1 miljoen nieuwe woningen, ruimte voor opwekking van duurzame energie, aanpassing aan een veranderend klimaat, ontwikkeling van een circulaire economie en omschakeling naar kringlooplandbouw. Alles met zorg voor een gezonde bodem, schoon water, behoud van biodiversiteit en een aantrekkelijke leefomgeving.

In de Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp (ARO) formuleert de Rijksoverheid haar programma voor het ruimtelijk ontwerp in Nederland en het rijksbeleid dat daarop betrekking heeft, voor een periode van vier jaar. In de visie van het College van Rijksadviseurs ( CRa ) kan de ARO een belangrijke toegevoegde waarde hebben, in de vorm van een meerjarig stimuleringsprogramma waarin de omgevingskwaliteit van Nederland centraal staat. De ARO vervult daarbij een schakelfunctie tussen het Rijksbeleid aan de ene kant en de concrete ontwerpopgaven aan de andere kant. Het advies van het CRa doet een voorzet voor de inhoud van dit programma, aan de hand van hierboven genoemde kernbegrippen: zorgvuldig opdrachtgeverschap en de inzet van ontwerpkracht.

Het College van Rijksadviseurs pleit voor een nieuwe deal tussen boer en de maatschappij. We moeten toe naar een landschapsinclusieve landbouw, waarin boeren een eerlijk inkomen ontvangen voor het produceren van gezond voedsel en een aantrekkelijk, toegankelijk, biodivers landschap en waarbij het zorgen voor schoon water, schone lucht en een vitale bodem vanzelfsprekend zijn. Dit staat in een advies dat Rijksadviseur Berno Strootman op 9 september aanbood aan Minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Hoe komt het toch dat onze steden steeds mooier maar ook ‘armer’ worden? In het boek Age-Inclusive Public Space denken twee jonge architecten na over zintuiglijkheid en polyvalentie van de openbare ruimte. Zij onderzoeken op welke manier iedereen werkelijk onderdeel uit kan maken van de stad. Andrea Prins bespreekt het boek.

‘De coronacrisis luidt het einde in van de compacte stad. Een betoog met deze strekking laat zich moeiteloos onderbouwen’, aldus Friso de Zeeuw. Is het heus? Planoloog Jos Gadet is een tegenovergestelde mening bedeeld. Hij zet graag de feiten eens op een rijtje.

Zowel binnenstedelijke verdichting als een op de mens gefocust leefbaar stadsleven zijn populaire concepten in de hedendaagse Nederlandse stedenbouwkunde. Sebastien Reinink onderzocht hoe deze op het oog tegengestelde discoursen over de stad elkaar kunnen versterken. Uit zijn TU Delft masterthesis stedenbouwkunde ‘Victory compact city’ blijkt dat er drie specifieke elementen zijn die de compacte stad op een haalbare manier kunnen verbinden aan ‘urban life’.

Inklinkend veen en bijbehorende verzakkingen vormen een serieus probleem, waarbij onder meer klimaatverandering en de landbouw een versterkend effect hebben. Stedenbouwkundige Riek Bakker wijst daarom op de noodzaak van een grondige analyse van grote problemen als klimaatverandering, woningtekort, bodemdaling en landbouw - om vervolgens ‘fundamentele keuzes’ voor de inrichting van Nederland niet te schuwen. "Doorgaan met bouwen, maar niet meer in de drassige Randstad", zegt ze in een interview met De Volkskrant. Bakker, bekend van o.m. Leidsche Rijn in Utrecht en de Kop van Zuid in Rotterdam, zag haar eigen huis wegzakken in het veen van het Groene Hart.

De Tilburgse gemeenteraad staat in september voor de keuze: wel of geen bedrijventerrein Wijkevoort. Coalitiepartij GroenLinks kan daar de weegschaal doen doorslaan. Maar wanneer ze alsnog tegen het geplande terrein voor XXL logistiek en industrie stemt, betekent dat hoogstwaarschijnlijk een breuk met de partners D66, VVD en CDA. Een terugblik op een verhitte discussieperiode over XXL-logistiek.

Hoe zorgen we voor een betere deal tussen boer en maatschappij? Het College van Rijksadviseurs heeft ontwerpend onderzoek ingezet om te onderzoeken hoe de transitie naar een natuur- en landschapsinclusieve landbouw vorm kan krijgen. De resultaten van de pilots in De Marne, de Krimpenerwaard en Salland zijn op 9 juli gepubliceerd. De resultaten van elke pilot zijn gebundeld in een eigen publicatie die op de website  van het CRA staan. Deze publicaties worden de komende maanden aangevuld met diverse essays en interviews. Daarnaast verschijnt in september een overkoepelend advies aan het Rijk.

Laat het herstel na de coronacrisis samengaan met aandacht voor werkgelegenheid én een duurzame leefomgeving. Dat adviseert de Raad voor de leefomgeving (Rli) in het briefadvies ‘Groen uit de crisis’, dat op 10 juli is aangeboden aan minister Wiebes. In onder meer de woningbouw, mobiliteit en het landelijk gebied zijn diverse maatregelen denkbaar die duurzaam herstel mogelijk maken. Tegelijkertijd kan het bij sommige beleidsthema’s juist verstandig zijn pas op de plaats te maken.

De ruimtelijke opgaven in Nederland zijn dermate groot én ingewikkeld, dat een andere manier van sturen noodzakelijk is. Dat is de kern van de publicatie Nieuw sturingsconcept voor de inrichting van Nederland. Het eerste exemplaar van deze publicatie van de hoogleraren gebiedsontwikkeling Friso de Zeeuw en Co Verdaas werd op 2 juli aangeboden aan minister Ollongren (BZK). De woningbouwopgave, de energietransitie, mobiliteit, de toekomst van het landelijk gebied, duurzame economische groei en klimaatadaptatie: dát zijn de zes grote opgaven waar Nederland voor staat. Daarover bestaat weinig discussie, iets wat ook blijkt uit de inhoudelijke totstandkoming Nationale Omgevingsvisie (NOVI). ‘Het Rijk neemt de regie’, ‘We gaan meer dan voorheen sturen op de ruimtelijke ordening van Nederland’; het zijn de meest opmerkelijke uitspraken van minister Ollongren tijdens het webinar : De NOVI – werken aan de toekomst van Nederland.

'Rijksakademie op de kaart, 150 jaar beelden in Amsterdam’, is een Amsterdamse stadsplattegrond met daarop 441 kunstwerken in de openbare ruimte van de hand van kunstenaars die de afgelopen 150 jaar aan de Rijksakademie verbonden waren. Dit ter gelegenheid van het haar 150 jarig bestaan van de Rijksakademie. De kaart laat zien welke plek kunst in de openbare ruimte in Amsterdam inneemt – van gedenkstenen en figuratieve beelden tot abstracte, experimentele of conceptuele installaties – in parken, op straat, in de metro, op gevels. Ook wordt de maatschappelijke rol die kunstenaars hebben gespeeld in stadsontwikkeling belicht, bijvoorbeeld in de gebouwen van de Amsterdamse School. Daarnaast geeft de kaart inzicht in overheersende perspectieven door de jaren heen en stelt daarmee vragen over representatie, over wie en wat ontbreekt. De werken op de kaart zijn permanent en bevinden zich in de openlucht, of in gebouwen die nadrukkelijk een publieke functie hebben; bibliotheken, ziekenhuizen, stadsdeelkantoren.

Er is een luide roep om het eenzijdige en soms ronduit pijnlijke beeld van de nationale geschiedenis, zoals vertegenwoordigd in monumenten op straat, te herzien. Om er andere monumenten tegenover te stellen. Maar hoe doe je dat in een tijd die bewijst dat geschiedenis niet eeuwig houdbaar is? Vincent van Velsen over de noodzaak in de publieke ruimte een stem te geven aan alle delen van de bevolking, in fluïde monumenten die de beweging van de tijd in zich dragen.

Met het combineren van woningbouw en herbebossing valt veel winst te behalen, bepleiten Vincent Lokin (Kernteam Coalitie Bos & Hout) en Harry Boeschoten (Staatsbosbeheer – Programmadirecteur Groene metropool). Zowel voor de gezondheid en welzijn van bewoners als de businesscase voor woningbouwontwikkeling.

De 21e eeuw kent grote uitdagingen: het weer wordt extremer, de zeespiegel stijgt, de biodiversiteit neemt af en er is een nijpend tekort aan woningen. Deze uitdagingen concentreren zich vaak in steden. Overheden, bedrijven en burgers hebben grote ambities waarmee ze deze uitdagingen willen aangaan, maar het bijbehorende budget is vaak beperkt. In het boek Reinventing Multifunctionality: innovation through integration beschrijven adviseurs Jurgen van der Heijden en Denise de Blok van AT Osborne hoe deze ambities gerealiseerd kunnen worden op een manier die juist geld oplevert. Hoe deze aanpak werkt belichten ze aan het voorbeeld van Waterplein Oudenbosch in de gemeente Halderberge.

In het Klimaatakkoord staat dat afspraken over de energietransitie om een goede ruimtelijke aanpak vragen. Dat wordt zelfs genoemd als ‘noodzakelijke voorwaarde voor het halen van de klimaatdoelstellingen’. Hoe de instrumenten van de nieuwe Omgevingswet precies te benutten, is wat acht pilotgemeenten in 2019 onderzochten in een kennistraject. Boxtel, Den Haag, Goes, Groningen, Maastricht, Súdwest-Fryslân, Tilburg en Zoeterwoude presenteerden op 23 juni deze uitkomsten in een digitale slotbijeenkomst, waar zo’n 160 belangstellenden aanwezig waren. Eén van de conclusies: samenwerking tussen de vakwerelden ruimte en energie vraagt tijd en energie, maar loont.

Goede omgevingskwaliteit is één van de drie maatschappelijke doelstellingen van de Omgevingswet. Op dit moment werken alle gemeenten in Nederland aan hun omgevingsvisie, waarmee zij invulling geven aan het begrip 'omgevingskwaliteit'. Ruim 50 gemeenten hebben hun omgevingsvisie vastgesteld. Vanaf 30 juni is de vernieuwde website MijnOmgevingsvisie.nl van Architectuur Lokaal online. Daarop zijn alvast 31 omgevingsvisies te vinden.

Op 22 juni is de ontwerpstudie Stad x Klimaat feestelijk afgesloten met de lancering van het boek ‘Het gebouw als watermachine’. In de publicatie worden vijf testlocaties in Amsterdam, Rotterdam en Zwolle belicht: Plekken waar klimaatstresstests wateroverlast voorspellen en waar corporatiewoningen staan die aan een opknapbeurt toe zijn. Deze combinatie was voor de deelnemende ontwerpteams, waar naast architecten ook landschapsarchitecten, waterbouwkundig ingenieurs en experts op gebied van volkshuisvesting en duurzaamheid zitting in hadden, het vertrekpunt. De inspirerende ontwerpvisies die zij hebben uitgewerkt, vormen de kern van het boek. Naast visualisaties worden er ook stappenplannen gepresenteerd, die corporaties of gemeenten handvatten kunnen bieden voor implementatie

Het is een vraag die regelmatig gesteld wordt: is het wel mogelijk om steden verder te verdichten én de woonomgeving tegelijkertijd leefbaar én klimaatadaptief te maken? Volgens een groep Zweedse onderzoekers is een verdubbeling van het aantal inwoners van steden in 2050 mogelijk, zonder dat dit consequenties heeft voor de ruimtelijke kwaliteit.

Veranderingen in het klimaat maken het belang van klimaatadaptieve gebiedsontwikkeling steeds belangrijker. De gemeente Amersfoort zette voor de herontwikkeling van het stationsgebied een digitale versie van de stad in. Zo kwam zij erachter dat de gebiedsvisie voldoet voor zware regenbuien, hete zomerdagen en de aanwezigheid van voldoende groen.