Trends & Ontwikkelingen

Binnen het programma Publieke Ontwerppraktijk (PONT) wordt in de Ontwikkelwerkplaats gewerkt aan instrumenten, methoden en processen die de samenwerking tussen overheid en ontwerpers versterken. Een van de thema’s: Ontwerpkracht Bundelen. Daarin is kennis ontwikkeld over hoe je een samenwerking start en hoe je die duurzaam maakt. De inzichten zijn bruikbaar voor iedere creatieve professional die samenwerkt met anderen.

Nudus, Bedaux de Brouwer Architecten en Stramien hebben een tender voor de herontwikkeling van de Wagenmakerij en de Koepelhal in de Tilburgse Spoorzone gewonnen. In het complex wordt onder meer een ‘stadshal’ gerealiseerd, een ontmoetingsplek waar tevens evenementen zullen worden georganiseerd. Aan het complex worden twee woontorens met in totaal driehonderd woningen toegevoegd. De herontwikkeling van de Koepelhal en de Wagenmakerij vormen het stedenbouwkundig sluitstuk van de Spoorzone in Tilburg. 

Mysteryland, het festival op het Floriadeterrein in Haarlemmermeer met zo’n honderdduizend bezoekers, gaat er prat op het langstlopende jaarlijks terugkerende dancefestival ter wereld te zijn. Maar juist dat jaarlijks terugkerende is nu in gevaar. Het festival kondigde aan na deze editie een jaar pauze te nemen. Dat is volgens organisator ID&T nodig om toekomstbestendig te blijven. Net als andere festivals heeft Mysteryland het moeilijk met stijgende kosten, inflatie, de naweeën van de coronacrisis en een veranderende festivaleconomie.

Op maandag 22 september 2025 start de eerste aanvraagronde van NachtPulse: een nieuw fonds dat speciaal is opgezet om de nachtcultuur in Nijmegen te versterken. NachtPulse is bedoeld voor makers, initiatieven, organisaties en locaties die met vernieuwende ideeën bijdragen aan een levendig, inclusief en divers nachtleven in de stad. Het fonds sluit aan bij de ambitie van de Nijmeegse Nachtvisie, waarin wordt ingezet op een toekomstbestendig en divers nachtleven. NachtPulse richt zich met name op het stimuleren van experiment en het ondersteunen van jong talent en nieuwe initiatieven.

Voor het tweede jaar op rij bundelt de Keep an Eye Foundation de krachten met Scriptbank. Tijdens een speciaal matchmaking-event presenteren veelbelovende scenarioschrijvers van acht schrijfopleidingen zich aan producenten, regisseurs en collega-scenaristen. Want wat gebeurt er nadat je je diploma hebt behaald? 

Voor beginnende scenarioschrijvers blijkt het hebben van de juiste connecties in de filmwereld minstens zo belangrijk als talent. Om die brug te slaan richtte Maarten Almekinders Scriptbank op. Zijn missie: scenaristen en filmprofessionals samenbrengen. “De meest originele geesten,” zegt hij, “zijn niet per se de beste netwerkers.”

Heidi Vogels ontdekt in een artikel hoe gastvrijheid binnen de kunstwereld zich ontwikkelt, vooral via artist-in-residence programma’s die kunstenaars in crisis ondersteunen. Sinds de oorlog in Oekraïne zijn initiatieven zoals SWAN en Artists at Risk gegroeid. Residenties bieden niet alleen creatieve ruimte, maar ook veiligheid, zorg en netwerkmogelijkheden.  De toekomst van gastvrijheid ligt in samenwerking, inclusie en het versterken van grassroots initiatieven.

In 2022 ging NordSonore van start, een campagne om hedendaagse Nederlandse artiesten en hun muziek meer zichtbaarheid te geven in Frankrijk. In samenwerking met Franse festivals en podia ontstond ruimte voor Nederlandse makers om nieuw werk te presenteren en duurzame relaties op te bouwen. Twee jaar later is het resultaat duidelijk: concertzalen gevuld, nieuwe samenwerkingen opgezet en duurzame contacten gelegd tussen makers, festivals en podia aan beide kanten van de grens.

Trombonist Arjan Linker heeft de Grachtenfestivalprijs 2025 gewonnen. Die prijs wordt jaarlijks uitgereikt tijdens het Grachtenfestival in Amsterdam. De jury volgde de drie kandidaten voor de prijs tijdens concerten in het afgelopen seizoen. Tijdens het Grachtenfestival speelden de genomineerden traditiegetrouw ieder een concert in de serie Meesterlijk. Tijdens een laatste concert op vrijdagavond speelden de drie finalisten ieder nog één keer in een uitverkocht Felix Meritis waarna de jury de Linker als bekend maakte.

Dit jaar is Apeldoorn de trotse gaststad van de allereerste editie van DE OPENING, de landelijke opvolger van de bekende Uitmarkt. Waar de Uitmarkt jarenlang symbool stond voor de culturele aftrap in Amsterdam, is nu gekozen voor een opzet die heel Nederland betrekt. En terecht, want kunst en cultuur leeft óók buiten de Randstad. Apeldoorn mag het spits afbijten. Het wordt een feestelijk weekend waarin de hele stad en omliggende dorpen in beweging komen.

DE OPENING vindt plaats van 29 tot en met 31 augustus. Het programma van DE OPENING staat bol van mooie acts, tentoonstellingen en artiesten. Wat Apeldoorn uniek maakt, is dat zowel professionals als amateurkunstenaars een podium krijgen. 

Met de subsidiekorting die het Nederlands Film Festival vorig jaar voor de kiezen kreeg, leek het laatste uur geslagen te hebben voor het Forum van de Regisseurs. Maar het competitieprogramma voor innovatieve en grensverleggende auteursfilms beleeft een doorstart als onafhankelijk evenement. Negen korte en lange films worden vertoond op drie plekken, ook buiten Utrecht.

De Vereniging van Evenementenmakers (VVEM) brengt het manifest ‘Het feest van de toekomst’ uit. De branchevereniging komt met 24 voorstellen waarmee Nederland een gezond festival-klimaat houdt. “Als we in 2040 nog goed feest willen vieren moeten we daar nu al de voorwaarden voor scheppen.”

Nederland is één van de meest innovatieve evenementenlanden ter wereld. Toch staat de sector onder druk, met name festivals. Boris van der Ham, voorzitter van de VVEM: “Door stijgende kosten, inflatie, personeelstekorten en uitdijende regelgeving dreigen steeds meer festivals in de problemen te komen. Zo heeft elke gemeente weer andere regels. Daar moet eenheid in komen.”

Het Fonds Podiumkunsten reserveert vanaf 2025 jaarlijks €525.000 om popartiesten op podia beter te kunnen betalen. Daarmee krijgt de Fair Pop Pilot uit 2024 een structureel vervolg. De middelen worden in overleg met de Ketentafel Popmusici ingezet.

Tussen 2025 en 2028 ontvangt het Fonds daarnaast jaarlijks aanvullend €9,6 miljoen van het ministerie van OCW. Dit budget, beschikbaar gesteld door staatssecretaris Uslu, is bedoeld om de positie van makers en andere professionals in de culturele sector te versterken.

De Eindhovense muzikant Dylan van Dael en de Effenaar gaan de komende twee jaar samen op zoek naar de toekomst van livemuziek. Welke rol gaan kunstmatige intelligentie, virtual reality en hologrammen daarin spelen? Het is voor het complete verhaal belangrijk om Pokka te introduceren, en dan pas Dylan van Dael. Want Pokka, een fictief zilverkleurig 3D-figuur, met een Sonic the Hedgehog-achtig kapsel, speelt de hoofdrol in het werk van Van Dael. Pokka - ontworpen door de Antwerpse kunstenaar Mick Thörig - is een schuchter, zelfs onzeker 3D-wezen. 

Hoe de komende twee jaar samenwerken met de Effenaar er uit gaan zien is nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Het Fonds Podiumkunsten kende in ieder geval alvast bijna 100.000 euro toe voor samenwerking. Maar het past perfect bij de ambities van Effenaar Lab, en de nadruk die het poppodium legt op talentontwikkeling.

Al ruim een eeuw trekken kunstenaars naar Zeeland voor het schitterende licht. Nog steeds is de kunstpraktijk in de provincie, ver weg van de Randstad en de grote subsidiestromen, bloeiend en groeiend. ‘Deze omgeving, waar zo veel ruimte is waar je rommel kunt maken, geeft inspiratie.’

Fotograaf Janne van Gilst en modekunstenaar Gino Anthonisse verrassen met hun zomerexpositie (On)rust in de polder eilandgenoten en vakantiegangers. Het is een voorbeeld van de vele honderden particuliere ateliers en expositieruimten waar beeldend kunstenaars hun werk tonen. Om te zien hoe het kunstenaars daar vergaat, wat verder van het Randstedelijk rumoer, toerde de Volkskrant deze zomer rond in Zeeland.

Verschillende bands verlaten Spotify, vanwege de beleggingsportefeuille van eigenaar Daniel Ek. Die steekt zijn geld onder meer in een bedrijf dat militaire AI en drones ontwikkelt. Ook de manier waarop artiesten worden uitbetaald speelt mee, net als de AI-muziek op het platform. Alternatieven zijn er, maar ook meer beren op de weg. Waarom is het zo lastig te stoppen met Spotify? ‘Het bedrijf dat moet zorgen voor het product dat ik maak, heeft geen respect voor dat product.’

Na 45 jaar bij het Drents Museum neemt directeur Harry Tupan afscheid. Hij begon als stagiair en werd uiteindelijk, in 2017, directeur. Hij vierde in Assen grote successen. En toen was er plots die kunstroof. ‘Die ene zwarte bladzijde moet ik kunnen dragen.’

rijplaats, creatieve hub, gesamtkunstwerk, speeltuin voor volwassenen; noem het zoals je wilt. Het Werkwarenhuis aan de Tramkade in Den Bosch bestaat deze maand tien jaar en daar zijn initiatiefnemers Petra Janssen, Edwin Vollebergh (Studio Boot) en Simone Kramer (C-mone) erg trots op. Een veelzijdige, culturele plek in een oude veevoederfabriek maken, dat was het idee in 2015. ,,Het is een plek geworden waar talent zich ontwikkelt en jongeren de kans krijgen", vertelt Kramer. 

Kunstloc Brabant en de provincie Noord-Brabant hebben een overeenkomst van vier jaar voor de coördinatie van het programma TalentHub Brabant ondertekend. Zo blijft Kunstloc jonge makers in Brabant in ieder geval tot en met 2028 helpen bij hun ontwikkeling en het vinden van hun plek in de professionele kunstwereld. Eerder werd al bekend dat het TalentHub Brabant-programma voor vier jaar is verlengd. Daar komt nu bij dat de provincie ook de samenwerking met Kunstloc Brabant voor vier jaar vastlegt. 

Unavailable van regisseur Kyrylo Zemlyanyi is geselecteerd voor de Orrizonti Short Films Competition. De kortfilm is een coproductie van CineSud, de filmhub van de Euregio, en daarmee de eerste Limburgse minoritaire productie in deze prestigieuze competitie van het filmfestival van Venetië.

De Somalisch-Nederlandse communicatiestrateeg Jamal Jama (30) uit Tilburg legt met zijn Instagram-account What’s Culture kunst en cultuur met wortels in het Mondiale Zuiden consistent en op niveau vast, net zoals musea doen met witte kunstenaars. 

Jama stoort zich aan verhalen in gevestigde media over kunst en cultuur met wortels in Afrika, Azië en Latijns-Amerika; die cultuur wordt naar zijn smaak vaak te eurocentrisch of antropologisch beschreven (“Het is soms bijna National Geographic”). What’s Culture stelt de dringende vraag: wat is belangrijke cultuur en wie bepaalt dat? ‘Ik wil als curator laten zien: dit is waardevol.’ 

Eva-Maria Westbroek stopt. Daarmee is een einde gekomen aan de meest succesvolle carrière van een Nederlandse operazanger in de 21ste eeuw tot op heden. Het nieuws werd verhuld aangekondigd in een persbericht van de stichting Grote Zangers, waarvoor Westbroek op 26 augustus een openbaar toegankelijke masterclass zal geven in het Amsterdamse Concertgebouw. In de mail werd gesproken over het ‘recente zangerspensioen’ van de sopraan met de gloeiende hoge noten die in meer dan duizend voorstellingen zong – en in zo’n beetje elk vermaard operahuis, van Bayreuth tot Parijs.

De afgelopen 160 jaar verbeeldden veertien bronzen beelden op de fontein aan het Place Royale van Nantes de inwoners van de stad. Hoe zou de fontein op het Place Royale van Nantes eruitzien als deze vandaag de dag was ontworpen en gebouwd? Dat vroeg de Nederlandse kunstenaar Willem de Haan (1996) zich af tijdens een bezoek aan de Franse havenstad. Hij verving de veertien beelden die de acht industrieën en zes wateren van Nantes representeren door hyperrealistische sculpturen van bewoners die vandaag de dag op hun eigen manier bijdragen aan de stad.

De sculpturen blijven tot begin 2026 op de fontein staan. De originele beelden staan tijdelijk opgesteld aan de rand van het plein. ‘Op een bepaalde manier zijn ze ook in dialoog met elkaar’, zegt de kunstenaar. ‘Het oude erfgoed maakt plaats voor het nieuwe, zo zouden we wat vaker tegen de geschiedschrijving moeten aankijken.’

Het is absoluut geen wetenschappelijk onderzoek, benadrukt Mark Lawrence zelf. De schrijver van veel verkochte en bekroonde fantasywerken als The Broken Empire Trilogy is al een tijdje geïntrigeerd door de vraag waartoe AI in staat is. Kan kunstmatige intelligentie een goed verhaal neerpennen? Het antwoord is inmiddels ‘ja’, zo blijkt althans uit het eenvoudige experiment dat Lawrence deed. Geïnspireerd door de oorspronkelijke Turing-test, waarbij mensen moesten raden of ze met een computer of een mens in gesprek zijn, liet Lawrence vier gelauwerde fantasyschrijvers – samen goed voor ongeveer 15 miljoen verkochte boeken – én AI ultrakorte verhalen van 350 woorden schrijven. 

Fantasyfans konden op het blog van Lawrence niet alleen stemmen op het beste verhaal, ook konden ze aangeven of ze van een verhaal dachten dat het door een mens of door AI was geschreven. Maar het slechtste nieuws, aldus Lawrence, was de kwaliteitscheck: ‘AI scoorde beter dan wij. Niet alleen was het verhaal met de hoogste score door AI geschreven, de AI-verhalen scoorden gemiddeld ook nog eens hoger.’De doos van Pandora is geopend, zoveel is duidelijk voor Lawrence. 

De International Harp Contest in Israel gaat niet door. Dat heeft de organisatie op haar website bekend gemaakt. Het concours dat iedere drie jaar plaatsvindt, geldt als belangrijkste internationale wedstrijd voor harpisten. Het concours zou voor de 22e keer plaatsvinden. Als reden voor het opnieuw annuleren noemt de organisatie de instabiele situatie in de regio. 

De Israëlische krant Haaretz geeft meer duiding. Naar verluidt waren er maar twee aanmeldingen voor het concours. Dat staat in schril contrast met de 68 aanmeldingen voor de vorige editie. Ook Claudia Lucia Lamanna, de winnaar van de laatste editie, heeft na internationale druk besloten om niet naar Israël af te reizen.

Vanaf 1 september kun je gebruikmaken van Fon$ie — de Bossche subsidie voor en door jongeren. Fon$ie is speciaal bedoeld voor Bossche jongeren tussen de 18 en 26 jaar die hun ideeën werkelijkheid willen maken. Denk aan een workshop, een cultureel event, een creatieve avond of iets totaal anders waarbij jongeren uit verschillende groepen, buurten of communities samenkomen. 

In de eerste ronde van de Regeling Artistic & Design Research for Immersive Experiences – onderdeel van Creative Industries Immersive Impact Coalition (CIIIC) – zijn vijf consortia geselecteerd. Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie kent elk consortium maximaal € 50.000 subsidie toe voor het ontwikkelen van een tweejarig activiteitenprogramma voor de ontwikkeling en toepassing van immersieve ervaringen, via artistiek en ontwerpend onderzoek.

De commissie is onder de indruk van de kwaliteit van de plannen die zijn ingediend en de kansen die gezien worden voor de ontwikkeling en vernieuwing van het Nederlandse IX-werkveld. Uit de aanvragen spreekt een grote ambitie voor het bundelen van krachten op het gebied van kennis en werkmethodes op het gebied van onderzoek, ontwikkeling en presentatie. Ook de beoogde internationale samenwerkingen bleken in deze fase al van een hoog niveau.

De voorstelling ‘Opening’ van Saïdo Lehlouh en Bouzid ‘Zid’ Ait Atmane vormt de aftrap van festival Summer Dance Forever. Beiden zien dat hiphopdans nog steeds als aparte categorie wordt gezien, maar volgens hen is „hiphop integraal onderdeel van de bredere danscultuur”. Werkend in het theater kwamen Lehlouh en Atmane in aanraking met een publiek dat niet bekend was met de cultuur van hiphop, de clubs en de dance battles. „Als choreograaf wil ik de waardering voor die verschillende culturen overbrengen”, zegt Lehlouh. Maar dat is een geleidelijk proces. 

De hardnekkige term ‘urban’ dans helpt daarbij niet mee, vinden de choreografen. „Ik hoop dat we die labels achterwege kunnen laten en wat we ‘urban’ noemen kunnen erkennen als integraal onderdeel van de bredere danscultuur”. „We moeten wederzijds begrip en samenwerking voeden, met minder ego, zeker te midden van het huidige debat over cultuurpolitiek en de rol van de instituten. Hiphop, met name de jongere generatie, verdient een plaats aan tafel als het over de toekomst van de dans gaat.”

Met groot plezier kent de Nederlandse Toneeljury dit jaar de Proscenium-achter-de-schermen-prijs toe aan Simon van den Berg voor zijn werk in de theatersector op meerdere gebieden: als toneelcriticus, voor zijn inspanningen voor de Theatermaker en de Theaterkrant en voor zijn actieve rol in de totstandkoming van het digitale geheugen van de sector Podiumkunst.net.

Amsterdam Dance Event (ADE) pakt dit jaar ADE Lab groots aan en bouwt een zogeheten ADE Lab Village in het Westerpark. Van 22 tot 26 oktober 2025 transformeert het park tot een levendige creatieve hub, waar de volgende generatie artiesten, producers en andere muziekprofessionals kunnen netwerken en van elkaar kunnen leren. ‘It takes a village’ dacht de organisatie van ADE Lab als het gaat om het laten groeien van de volgende generatie muziekprofessionals. Met die gedachte in het achterhoofd, creëren ze dit jaar meer ruimte, verbinding en inspiratie. Geen straat, maar een heel dorp waar je omringd wordt door dé mensen die de volgende stappen binnen elektronische muziek bepalen.

ARTnews, die regelmatig de ontwikkelingen op de kunstmarkt analyseert, meldt in een artikel dat de verkoop van ‘high-end kunst’ al langer stagneert, zelfs begint te krimpen. Het is voor veilinhuizen een reden om op zoek te gaan naar nieuwe inkomstenbronnen. Ze leunen veilinghuizen steeds meer op luxecategorieën. Volgens marktonderzoeksbureau ArtTactic daalde de verkoop van beeldende kunst bij Christie’s, Sotheby’s en Phillips in de eerste helft van 2025 met 44 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2022. Dat is een gat van ongeveer 3 miljard dollar dat moet worden gedicht, wat veilinghuizen lijken te doen met de opbrengsten van luxe handtassen, sieraden, wijn, whisky en auto’s.

Onlangs is er een nieuwe ronde van de Young Innovators van start gegaan. Met dit programma koppelt het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs (CRa) jonge, talentvolle vakgenoten aan grote ruimtelijke opgaven, zoals waterveiligheid, duurzame energietransitie, mobiliteit en gebiedsontwikkeling. Het CRa heeft zes ontwerpbureaus geselecteerd, die de komende maanden aan de slag gaan met opgaven van Gemeente Almere, Gemeente Haarlem, Gemeente Rotterdam, Topsector Energie i.s.m. RVO & Provincie Limburg, Waterschap Vallei & Veluwe, Dienst Justitiële Inrichtingen i.s.m. Rijksvastgoedbedrijf. De Rijksadviseurs staan de jonge ontwerpers bij in hun opdracht.

Het was een Boulevard met opnieuw zichtbaar meer jonk volk. Goed voor de gemiddelde leeftijd. Want ja, die lag volgens Dana Kibbelaar, een van de twee Boulevard-directeuren, lang boven de 50 jaar. Al een paar jaar is de inzet om een jonger publiek aan te trekken en dat begint nu zijn vruchten af te werpen. ,,Zonder dat het traditionele publiek wegblijft.’’ Sterker nog, de publieke activiteiten bij de populaire en prominente Tent Paars trekken jong én oud aan, dwars door elkaar heen. Kibbelaar: „We hebben het dit jaar nog structureler aangepakt, met specifieke programma’s zoals Tent Paars en Ik Maak Mee voor kinderen." 

John Boyne stond met zijn boek Earth op de longlist van de Polari Prize, een prijs voor LGBTQ+ literature uit het Verenigd Koninkrijk en Ierland. Dat was tegen het zere been van enkele schrijvers, want Boyne wordt door deze schrijvers gezien als anti-trans. Boyne ligt onder vuur sinds zijn boek My Brother’s Name Is Jessica en zijn steun voor J.K. Rowling die als het ultieme kwaad wordt gezien op dit gebied. Hij noemt zichzelf in een stuk ter ere van haar ook een fellow Terf (trans-exclusionary radical feminist).

Steeds meer schrijvers, in eerste instantie van de Polari Prize voor debuten, maar later ook schrijvers van de gewone Polari Prize besloten om hun boek terug te trekken voor deze prijs. Inmiddels hebben 16 van de 24 auteurs zich teruggetrokken, evenals twee juryleden.