Trends & Ontwikkelingen

De drie belangrijkste culturele podia in de gemeente hebben te maken met financiële tekorten. Het gaat om Myllesweerd in Mill, De Weijer in Boxmeer en de Schouwburg Cuijk. Volgens het college van burgemeester en wethouders is de situatie zorgelijk en zijn externe onderzoeken gestart naar de oorzaken en de structurele subsidiebehoefte.

Om helder te krijgen hoe groot de financiële problemen zijn en welke structurele steun nodig is, laat de gemeente de exploitatie van de drie podia extern doorlichten. Daarbij worden ook meerjarige onderhoudsplannen opgesteld. De uitkomsten moeten leiden tot een voorstel voor structurele ondersteuning, dat naar verwachting in het tweede kwartaal van 2026 wordt voorgelegd aan de gemeenteraad. Voor de korte termijn krijgt Myllesweerd een incidentele subsidie ter hoogte van het tekort over 2024. De organisatie neemt daarnaast maatregelen om de verliezen te beperken. 

Gemeente Eindhoven maakt aanspraak op 2 miljoen euro aan verzekeringsgeld na het afbranden van de culturele broedplaats Stroomhuis mocht er gekozen worden voor herbouw. Om dat geld te krijgen moet er wel snel actie ondernomen worden, voor oktober 2027 moet begonnen worden met de bouw.

Het is nog altijd te vraag wat er gaat gebeuren nu het Stroomhuis is afgebrand. De creatieve gemeenschap in het Stroomhuis heeft zichzelf hervormd tot Stichting Nieuw Eindhoven Peil (NEP). De functies van het Stroomhuis worden waarschijnlijk tijdelijk verplaatst naar Microstad. De gesprekken hierover lopen nog, zo laat het stadsbestuur weten in een raadsinformatiebrief.

Het Charlotte Köhler Stipendium 2025 gaat naar theaterauteur en dramaturg Nina van Tongeren. De aanmoedigingstoelage voor literair talent bestaat uit 5000 euro. Op 20 november is de uitreiking in het Amsterdamse muziekpodium Splendor.

Nederland loopt eenzaam voorop als het gaat om de distributie van VR-producties. En dat is geheel te danken aan Nu:Reality, dat programma’s verzorgt voor een aantal filmtheaters. Volgend jaar maakt het VR-distributieplatform de stap over de grens en wordt het programma Territoires Immersifs gelanceerd in Frankrijk.

De kwaliteit van de presentaties is hoog dit jaar. Dat mag ook wel, want de 37 kunstenaars(collectieven) die dit weekend hun werk presenteren, zijn gekozen uit 1.800 aanmeldingen. Bijzonder aan de Jan van Eyck, waar de gelukkigen zich een jaar lang verder kunnen ontwikkelen, is dat niet alleen kunstenaars worden aangenomen, maar ook bijvoorbeeld curatoren, schrijvers, muzikanten, ontwerpers en koks. Ook qua nationaliteiten is de diversiteit enorm: de deelnemers komen dit jaar uit 31 verschillende landen. De Volkskrant licht vier opvallende talenten uit.

Cinekid duurt nog tot en met aanstaande zondag, maar gisteren zijn de eerste Cinekid Leeuwen uitgereikt. Olifantje in het bos is uitgeroepen tot Beste Nederlandse Kinderfilm en werd door de jury bestempeld als ‘instant klassieker’. Honey won de prijs voor Beste Kinderfilm.

De Holocaust Literatuurprijs 2025 is toegekend aan historicus Jan Willem Stutje voor zijn boek Folterfabriek Buchenwald. Overleven en collaboreren in een Duits Concentratiekamp. Dat maakte de jury vorige onlangs bekend. De tweejaarlijkse prijs bekroont het beste Nederlandstalige boek over de Holocaust.

Op 20 oktober was het precies vijftien jaar geleden dat de Stichting Udense Kunstenaars officieel werd opgericht. Wat ooit begon als het Platform Udense Kunstenaars (PUK) groeide al snel uit tot een volwassen organisatie: STUK. Met de oprichting in 2010 kregen de ontmoetingen tussen Udense kunstenaars een officieel karakter en een stevig fundament. Drie jaar geleden, na het ontstaan van de gemeente Maashorst, besloot de stichting haar naam te veranderen in s.MaaK: Stichting Maashorst Kunst.

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen heeft BumaStemra onderzocht hoe Nederlandse politieke partijen aankijken tegen thema’s als muziek, auteursrecht en kunstmatige intelligentie. De organisatie bundelde haar bevindingen in het rapport “Muziek en de verkiezingen: de standpunten”, waarin de verkiezingsprogramma’s van twaalf partijen naast elkaar zijn gelegd. Het resultaat laat zien dat er aanzienlijke verschillen bestaan in hoe partijen de positie van muziekmakers willen versterken – of juist ongemoeid laten.

De dertigste editie van het Amsterdam Dance Event (ADE) trapte woensdagavond af met een onvergetelijk gala, en Zuid-Afrikaanse amapiano mét orkest. Het ADE is het belangrijkste dance-evenement ter wereld, met meer dan duizend evenementen op ruim tweehonderd locaties. Maar het is ook nog altijd een Nederlands feest. Als je door het programma scrolt, zie je dat nagenoeg de hele Nederlandse beroepsgroep van dj’s en producers aanwezig is, plus natuurlijk de feestorganisatoren en bijvoorbeeld de lichtshow-ontwerpers. De hele sector komt in actie en straalt een mooie saamhorigheid uit, dwars door de scheidslijnen van de genres heen.

Het programma van de dertigste jaargang van het ADE is overweldigend groot en lijkt iedere editie uit te dijen. Aan de randen van de stad duiken nieuwe feestlocaties op. Dance is na dertig jaar een breed begrip geworden: op het ADE 2025 kun je van hard-techno in de Afas Live naar minimal music in het deftige Muziekgebouw. En in De Nieuwe Kerk versmelt komende vrijdag gospel met house. Op dit ADE wordt de mondiale reikwijdte van de dancecultuur zichtbaar.

De Dutch Design Week in Eindhoven wordt voor de vijfentwintigste keer georganiseerd. De titel is ‘Past, Present, Possible’ en op tal van plekken zijn toekomstgerichte creaties of oplossingen te zien en projecten die vooral gaan over bewustwording. Nieuwe aandachtspunten zijn: het vrouwelijk perspectief, het visualiseren van data en kunstmatige intelligentie. Een impressie van DDW 2025 op Brabant Cultureel.

In de Volkskrant staat een interview met Elena Dubinets, sinds mei 2025 artistiek directeur van het Concertgebouworkest. Ze vertelt over haar achtergrond als musicoloog uit Moskou, haar internationale carrière en haar visie op muziek. Dubinets houdt van avontuurlijke, eigentijdse composities en wil graag filmmuziek, zoals die uit Succession, programmeren. Ze benadrukt het belang van samenwerking met musici en dirigenten, en ziet haar rol vooral als faciliterend. Hoewel ze vrouwelijke componisten wil steunen, pleit ze voor een genuanceerde aanpak zonder quota. Haar ervaringen in de VS, Londen en Nederland tonen de culturele verschillen in orkestwerking en publieksbenadering.

In een steeds diverser wordende samenleving is het voor culturele organisaties essentieel om hun publiek 
beter te begrijpen en doelgerichter te bereiken. Het Culturele Doelgroepenmodel biedt daarbij waardevolle inzichten door het culturele gedrag, de motivaties en belevingswerelden van verschillende publieksgroepen in kaart te brengen. Om dit model effectiever toe te passen in marketing- en communicatieactiviteiten, heeft Rotterdam Festivals een set van algemene Meta targetingprofielen ontwikkeld. Deze Meta-targetingprofielen dienen als praktisch handvat voor culturele instellingen en organisaties.

Op 16 oktoober deed de voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag uitspraak in het kort geding dat twee oud-bestuurders aanspanden tegen de Kunstenbond. Alle vorderingen van de oud-bestuurders zijn door de rechter afgewezen. Het besluit van de Ledenraad van 28 juli 2025 tot ontslag van de oud-bestuurders blijft dus staan.

De rechter heeft geoordeeld dat de Ledenraad in redelijkheid tot het ontslagbesluit heeft kunnen komen en dat er geen formele of inhoudelijke gebreken bij de totstandkoming van dit besluit zijn gebleken. Ook heeft de rechter geoordeeld dat het belang van de Kunstenbond niet is gediend bij een (tijdelijke) terugkeer van de oud-bestuurders in het bestuur. Hoewel de Kunstenbond het betreurt dat deze kwestie tot een juridische procedure heeft geleid, staat zij achter het besluit van de Ledenraad en onderschrijft het oordeel van de rechter. 

De rechtbank heeft uitspraak gedaan in de zaak die drie artiesten – Arriën Molema, Henk Westbroek en Marinus de Goederen – samen met de Kunstenbond en BAM! Popauteurs hebben aangespannen tegen platenmaatschappij Universal Music. Tot teleurstelling van de eisers oordeelt de rechter dat er geen aanleiding wordt gezien om de online exploitatie van muziek, waaronder streaming, hoger te belonen. De zaak draaide om oude contracten die stammen uit een tijd waarin streaming nog geen rol speelde. 

Wie festivals bezoekt, moet tegenwoordig een goedgevulde portemonnee hebben. Ook festivalorganisator Sami Dmitrovic vraagt stukken meer dan vroeger voor zijn feesten. Hij móét wel, zegt hij, niet alleen vanwege de gestegen kosten. Hij wijst naar partijen die geld innen van organisatoren zoals hij, voor het afspelen van muziek. Zo stuurt BumaStemra hem na ieder evenement forse rekeningen. 

Er leven grote zorgen bij kunstenaars in Eindhoven. Ruimte waar ze hun gang kunnen gaan wordt steeds schaarser. De komende twee jaar zouden er zo’n vijf voetbalvelden aan creatieve werkruimte verdwijnen. De gemeente erkent het probleem en werkt aan een oplossing. "We zijn nu bezig om met twee atelierpanden beschikbaar te maken. Dat is zo'n 4000 vierkante meter", zegt cultuurwethouder Saskia Lammers.

In het kader van de besparingen binnen de cultuursector heeft Vlaams minister van Cultuur Caroline Gennez (Vooruit) beslist om het budget voor de Ultimas, de Vlaamse cultuurprijzen, vanaf 2026 volledig te schrappen. Er zullen dus geen Ultimas meer worden uitgereikt. Zo komt er na meer dan twintig jaar een einde aan de Vlaamse cultuurprijzen.

In 2028 volgt de Letse koordirigente Krista Audere (36) Daniel Reuss op als artistiek leider van Cappella Amsterdam. Dit seizoen leidt ze het koor alvast in drie programma’s. ,,Het liefst wil ik mezelf in zeven delen opsplitsen en kijken hoe ver ik kom.”  In een geseculariseerde samenleving als de onze kunnen mensen de vaak religieuze aard van koormuziek als een drempel ervaren. Tegelijkertijd is Gen Z religieuzer dan eerdere generaties. Hoe denkt ze dat de koorwereld daarmee om kan gaan?

“Vroeger hadden mensen hun thuis, hun baan en dan de kerk: een third space waar ze zochten naar zingeving en zichzelf vragen stelden. In West-Europa hebben we die third space nauwelijks meer, en nu verliezen we ook de second space – werk – omdat zovelen van ons thuis werken. Hoe meer we plekken verliezen waar we met onszelf kunnen zijn, hoe meer cultuur zal overblijven als de plek waar we die verbinding wel kunnen maken. We worden voor mensen als het ware hun zondagse kerkdienst.”

Op 23 november 2025 vindt de 10e editie van de European Arthouse Cinema Day plaats. Op deze wereldwijde actiedag zetten ruim 600 onafhankelijke filmtheaters in meer dan 45 landen filmcultuur, artistieke vrijheid en internationale dialoog centraal. De dag is een krachtig signaal voor democratie, culturele diversiteit en grensoverschrijdende uitwisseling. Na de recordeditie in 2024 met 90.000 bezoekers, keert deze jubileumeditie terug met een nóg groter internationaal netwerk van samenwerkende filmtheaters, filmmakers en publieksinitiatieven, van Oekraïne tot Bangladesh en van Venezuela tot Zuid-Korea.

Om immersieve manieren van storytelling onderdeel te maken van het DNA van het museum, nodigde het Design Museum twee designers in residence uit. Aan de hand van verschillende projecten ontwikkelen de ontwerpers steeds nieuwe vormen van interactieve, immersieve storytelling. Daarin wordt samengewerkt met het museumteam van curators en suppoosten. Ook ontwikkelen ze een roadmap zodat het museum vervolgens ook zelf aan de slag kan met deze extra betekenislaag. Zo wordt de inzet van digitale technologie een duurzaam onderdeel van de culturele instelling.

Een onderdeel van DDW zijn de Dutch Design Awards (DDA). DDA bekroont jaarlijks de meest toonaangevende ontwerpers. Uit een shortlist van vijftien zeer talentvolle genomineerden heeft de jury drie winnaars gekozen. De ontwerptalenten Vera van der Burg, Willem de Haan en Marten van Middelkoop & Joost Dingemans van studio Plasticiet hebben zaterdagavond 18 oktober de Ermerging Talent Award in ontvangst genomen. De winnaars komen ieder uit een andere hoek van het ontwerpveld – van materiaalinnovatie tot ruimtelijke interventie en AI.

Tijdens de Frankfurter Buchmesse 2025 hebben toonaangevende vertegenwoordigers van internationale organisaties uit de uitgeef- en boekensector de gezamenlijke verklaring Belonging Matters — For Our Sector, Our Societies, and the Stories We Share gelanceerd. De boodschap is helder: het gevoel van erbij horen, belonging, is essentieel voor het vrije verkeer van ideeën, het versterken van democratische waarden en het stimuleren van diversiteit binnen het boekenvak.

De verklaring benadrukt dat inclusie en representatie in het hart van de boeken- en uitgeefsector moeten staan. Alleen zo kunnen alle betrokkenen – schrijvers, uitgevers, boekverkopers, bibliotheken en lezers – daadwerkelijk bijdragen aan een open, rechtvaardige en veerkrachtige samenleving. Door ruimte te maken voor uiteenlopende stemmen wil de sector ervoor zorgen dat lezers overal toegang hebben tot verhalen en kennis vanuit een breed scala aan perspectieven.

Nederlandse films trekken deze week opmerkelijk veel volle zalen in de bioscopen. Drie van de vijf best bezochte bioscoopfilms zijn momenteel van eigen bodem: het psychologische drama Voor de meisjes, de strippersfilm Onze jongens 3 en de komedie Straf.  De top 20 bevat zeven Nederlandse producties. Dat blijkt uit cijfers van de Nederlandse bioscoopbranche. Het is de afgelopen jaren niet vaak gebeurd dat er zoveel Nederlandse producties tegelijkertijd in de lijst met best bezochte bioscooptitels staan.

Mr. K is afgelopen maandavond tijdens het Sitges International Fantastic Film Festival in Spanje uitgeroepen tot winnaar van de Méliès d’Or. Regisseur Tallulah Schwab is daarmee de eerste Nederlandse winnaar van deze Europese filmprijs voor genrefilms.

De Nederlandse Muziekprijs , de hoogste onderscheiding voor musici in de klassieke muziek in Nederland, wordt vanaf 2025 op een nieuwe manier tweejaarlijks toegekend. De eerste uitreiking van deze staatsprijs volgens de vernieuwde werkwijze vindt plaats in het seizoen 2026-2027. 

De prijs is niet langer verbonden aan een studietraject of aanmelding door musici zelf. Een onafhankelijke jury selecteert een aantal kandidaten en volgt hen gedurende een periode van ongeveer zes maanden in hun artistieke praktijk. Daarna draagt de jury een winnaar voor aan het bestuur van Fonds Podiumkunsten. De prijs wordt door de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap uitgereikt in het seizoen 2026-2027. De winnaar ontvangt een geldbedrag van € 45.000 en een beeldwerk. De prijs wordt overhandigd tijdens een concert dat de winnaar zelf artistiek vormgeeft. 

KVB Boekwerk publiceerde deze week het vervolg op een onderzoek uit 2019 naar de betekenis van de boekhandel. Om de kracht van de boekhandel te behouden en te vergroten, doet KVB Boekwerk zes aanbevelingen. Boekhandels worden aangemoedigd om hun lokale identiteit zichtbaar te maken, samen te werken met partners in de omgeving en de winkel vaker in te zetten als plek voor ontmoeting en activiteiten. Ook wijst het onderzoek op het belang van een levendig netwerk waarin boekhandelaren ideeën en kennis uitwisselen.

Uit het onderzoek blijkt dat de boekhandel zich heeft ontwikkeld tot een plek waar meer gebeurt dan alleen verkoop. Het brengt mensen samen, stimuleert gesprekken en geeft kleur aan het lokale leven. Dat menselijk contact en de culturele betrokkenheid blijken minstens zo belangrijk als de boeken zelf.

De Visser-Neerlandiaprijzen 2025 zijn uitgereikt aan scenarioschrijver Bert Bouma, Daan Schalck (CEO van North Sea Port) en Stichting Neerlandistiek. De prijzen werden op 19 oktober uitgereikt in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience in Antwerpen. De Visser-Neerlandiaprijzen worden jaarlijks uitgereikt door het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV). De prijzen bekronen mensen en organisaties die zich inzetten voor de Nederlandse taal, cultuur en maatschappij.

TicketSwap heeft op 16 oktober het rapport ‘Inside the Future of Live Events: Backstage with Gen Z’ uitgebracht, gebaseerd op onderzoek uitgevoerd door MarktEffect in juni, juli en augustus 2025 onder meer dan achtduizend festivalgangers in Nederland, België, Duitsland, Spanje, Italië, Verenigd Koninkrijk, Hongarije en Portugal. Voor Gen Z is sociale media het startpunt om nieuwe evenementen te ontdekken. Instagram blijft met 85 procent veruit het populairste kanaal, ook onder Gen Z’ers, maar TikTok wint snel aan terrein binnen deze generatie. 

Wat betreft content is de conclusie dat authenticiteit doorslaggevend is. Traditionele influencercampagnes hebben nog maar beperkt effect (18 procent) op deze doelgroep, terwijl artiesten die zelf content delen over evenementen waar ze geprogrammeerd staan veel meer impact hebben (53 procent). Ook sfeerimpressies van eerdere edities overtuigen bijna evenveel jongeren (52 procent) om een ticket te kopen.

Na bijna 20 jaar in Rotterdam verhuist de Nationale Taptoe met ingang van 2026 naar de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch. Daarmee is de evenementenlocatie vanaf aankomend jaar het podium voor een van de grootste militaire muzikale presentaties van Europa. Het Ministerie van Defensie vindt het belangrijk om de Nationale Taptoe van tijd tot tijd in een andere regio te organiseren, zodat het evenement toegankelijk blijft voor een breed publiek. De Nationale Taptoe is al zeventig jaar een van de meest vooraanstaande taptoes ter wereld en behoort zelfs tot de drie grootste militaire presentaties van Europa.

Toen de laatste editie van de Uitmarkt in Amsterdam achter de rug was, voelde het als het einde van een tijdperk. Toch besloten de betrokken partijen niet te blijven hangen in nostalgie, maar te kiezen voor vernieuwing. Zo ontstond DE OPENING: een reizend festival dat jaarlijks in een andere stad het culturele seizoen aftrapt. De eerste editie in Apeldoorn bewees dat het nieuwe concept potentie heeft.

Verschillende betrokkenen vertellen op Publique over de overgang naar dit nieuwe concept. Volgens Geerte Udo, bestuurslid van de Stichting Uitmarkt, was het besluit om te stoppen met de oude formule onvermijdelijk. De nieuwe vorm moest landelijk zijn, met een jaarlijks wisselende gaststad. Mirjam Barendregt, directeur van Theater Orpheus in Apeldoorn, las over de plannen en ondernam direct actie. Voor Apeldoorn, met zijn sterke culturele infrastructuur en centrale ligging was dit een uitgelezen kans.