Trends & Ontwikkelingen

Gisteravond is bekendgemaakt dat Sytse Jansma de Poëziedebuutprijs 2025 ontvangt. Met zijn bundel Rozige maanvissen ontvangt hij naast een oorkonde ook een geldbedrag van 1500 euro. Jansma debuteerde met de Friese dichtbundel wa’t tate seit moat ek whisky sizze in. Met Rozige maanvissen publiceerde Jansma zijn eerste Nederlandstalige dichtbundel. Het werk verkent thema’s als verlies, taal en herinnering in gedichten waarin rouw en verlangen een blijvende rol spelen. 

Circusfestival Circolo mikt volgend jaar op een nog breder publiek. De afgelopen editie smaakt volgens de organisatie naar meer. Ze wist veel bezoekers naar het Tilburgse Spoorpark te lokken, ook mensen met een smalle beurs of beperking. En van jong tot oud. Directeur Astrid Cats blikt tevreden terug op het jaarlijkse circusfestival. De 52 voorstellingen waren samen goed voor zo’n 10.000 bezoekers.

Er zijn in haar ogen belangrijke stappen gezet om Circolo toegankelijker te krijgen en zoveel mogelijk doelgroepen te bereiken. „Volgend jaar willen we de drempel verder verlagen”, benadrukt ze. „Circolo moet een zo inclusief mogelijk festival worden. Iedereen moet van deze kunst en cultuur kunnen genieten. Daar willen we graag extra in investeren. We zijn nog lang niet klaar.”

Dat zijn K-popfestival zó’n triomf zou zijn, had Wereldmuseum Leiden ook niet gedacht. Meer dan 2000 bezoekers waanden zich voor even in Zuid-Korea. Waardoor is dat land toch zo in trek? “K-pop gaat over veel meer dan alleen muziek”, stelt Bettina Brunt, de programmeur van het festival. “Het is de hele Koreaanse levensstijl die de wereld verovert. Na de Tweede Wereldoorlog raakten we via Amerikaanse muziek, films en tv-series in de ban van hamburgers en Halloween. Nu zie je net zoiets vanuit Zuid-Korea gebeuren. Van Latijns-Amerika tot het Midden-Oosten en Europa: K-cultuur is al een poos hot and happening. Nederland is er eigenlijk redelijk laat bij.”

Het is geen toeval dat juist Zuid-Korea zo’n popculturele opmars maakt. Na de Aziatische financiële crisis van 1997 heeft het land een plan uitgekiend om zich internationaal op de kaart te zetten, en zo de export en het toerisme een zwieper te geven. De strategie wierp haar vruchten af. De overheidsinspanningen zijn een deel van het succes. K-cultuur sluit ook aan bij de tijdgeest, denkt Brunt.

De regelingen Programmering festival popmuziek en de SKIP regeling (Kleinschalige en incidentele programmering) van het Fonds Podiumkunsten lopen nog tot 30 juni 2026. Daarna gaat deze regeling samen op in een nieuwe regeling: de Programma- en Presentatiebijdrage Voor het programmeren van divers en toegankelijk podiumkunstenaanbod in Nederland en het Caribisch deel van het Koninkrijk. Deze nieuwe regeling start op 1 juli 2026. Aanvragen voor de oude regelingen kunnen worden ingediend tot 3 december 2025.

Presentator en radiomaker Hans Haffmans heeft de Groenman-taalprijs gewonnen. Dat is zaterdag bekendgemaakt in het KRO-NCRV-programma 'De Taalstaat' op NPO Radio 1. Volgens de organisatie achter de prijs weet Hans, die momenteel onder meer verbonden is aan het NTR-programma 'Podium op NPO Klassiek', complexe muziek toegankelijk te presenteren. De Groenman-taalprijs wordt elke twee jaar uitgereikt aan een mediapersoonlijkheid die zich onderscheidt door 'goed en creatief gebruik van de Nederlandse taal'.

In 2019 publiceerde KVB Boekwerk onderzoek naar de hedendaagse meerwaarde van boekhandels in relatie tot de klant en de omgeving. Dit jaar geven we vervolg aan dat onderzoek. Door in gesprek te gaan met consumenten en lokale organisaties hebben we onderzocht hoe zij de activiteiten van hun boekhandelaar ervaren en op welke manier ze daar betekenis aan hechten. Aan de hand van de uitkomsten van het onderzoek hebben we een zestal aanbevelingen opgesteld voor boekhandelaren om hun lokale positie verder te ontwikkelen en versterken.

Met de verlenging van de samenwerking met Vanderlande verstevigt de stichting Culturele Belangen Meierijstad (CBM) haar positie als culturele verbinder in de regio. Deze netwerkclub heeft als doel het stimuleren en financieel ondersteunen van podiumkunsten. Maar hoe doen ze dat precies en zijn ze alleen actief in Veghel of zoals de naam doet vermoeden in heel Meierijstad? Voorzitter George Jentjens, secretaris Leo Adank en Niels Bek, vertegenwoordiger namens het bedrijfsleven, geven tekst en uitleg.

Het Hongaarse popfestival Sziget verdwijnt mogelijk voorgoed, werd dinsdag bekend. Het festival is in financiële nood en de eigenaar Superstruct, die vorig jaar werd overgenomen door de Amerikaanse investeerder Kohlberg Kravis Roberts (KKR), zou de pacht voor het festivalterrein, op het eiland Óbuda in de Donau, niet langer willen betalen.

Dat doet ook in Nederland pijn, want het popfestival werd jaarlijks bezocht door duizenden Nederlandse liefhebbers. En op geen enkel buitenlands popfestival stonden jaarlijks zo veel Nederlandse bands. Sziget werd in de Nederlandse popsector gezien als een springplank voor eventueel buitenlands succes. 

De Dutch Design Week laat jaarlijks zien hoe ontwerpers van over de hele wereld nadenken over complexe problemen en de toekomst. Tijdgeest belicht zeven jonge, nu afgestudeerde designers. ‘Het voelt toch alsof er nog hoop is.’

Verspreid over tientallen locaties in Eindhoven komt van zaterdag 18 oktober tot zondag 26 oktober de internationale designwereld samen om hun ideeën en nieuwe ontwerpen te tonen. Heel veel vooraanstaande ontwerpers zijn present, maar ook beginnende. In totaal trekt dat jaarlijks honderdduizenden bezoekers uit binnen- en buitenland.

Na vier edities komt een einde aan het Hintergarten Festival in Nieuwkuijk. Dit besluit volgt op een klacht over geluidsoverlast die in februari werd ingediend. „We hebben de bewoners zelfs een weekendje weg aangeboden, maar ze wilden niet met ons in gesprek.”

Burgemeester Willemijn van Hees is verrast door het nieuws dat Hintergarten Festival in Nieuwkuijk stopt. Zij dacht dat het evenement volgend jaar bij het Engelermeer in Den Bosch zou plaatsvinden, maar dat blijkt niet te lukken.

SintLucas is weer trotse deelnemer van de DDW. We zijn zichtbaar en actief op een aantal momenten en plekken in de stad. We hopen  je daar graag te verwelkomen. Past, Present, Possible is het thema van Dutch Design Week 2025. Bij SintLucas voegen we daar met trots nog een paar extra P’s aan toe. Onze studenten presenteren werk dat impact maakt, met een focus op People, Planet en Production. 

De zes mbo-vakscholen – Cibap (Zwolle), Grafisch Lyceum Rotterdam (GLR), Grafisch Lyceum Utrecht (GLU), Hout- en Meubileringscollege (HMC te Amsterdam en Rotterdam), Mediacollege Amsterdam en SintLucas (Eindhoven) – brengen opnieuw het beste werk van hun studenten samen in de Expositie Something talented. 

Fontys is dit jaar volop aanwezig tijdens Dutch Design Week 2025 met acht spraakmakende projecten verspreid over de stad. Wat meteen opvalt: bijna allemaal gaan ze over de toekomst van AI. Vanuit heel verschillende hoeken wordt verkend wat technologie met ons leven kan doen.

Nederland loopt eenzaam voorop als het gaat om de distributie van VR-producties. En dat is geheel te danken aan Nu:Reality, dat programma’s verzorgt voor een aantal filmtheaters. Volgend jaar maakt het VR-distributieplatform de stap over de grens en wordt het programma Territoires Immersifs gelanceerd in Frankrijk. Schaalvergroting is de weg naar een echt Europees distributienetwerk. Want hoe meer filmtheaters meedoen, hoe lager de kosten voor softwarehuur, licenties en de curatie van het programma. 

Het Hart Museum is het enige Europese museum met een langdurige samenwerking met het Amerikaanse Smithsonian. Deze samenwerking krijgt extra betekenis nu het Smithsonian onder politieke druk staat van Donald Trump. De samenwerking leidt in 2026 tot twee tentoonstellingen. American Myth & Memory toont David Levinthals fotografische verkenning van Amerikaanse mythologie via speelgoedscènes, terwijl ChicanX activistisch drukwerk uit de Mexicaans-Amerikaanse queergemeenschap belicht. Het museum, dat eerder samenwerkte met Rusland als Hermitage Amsterdam, kiest nu bewust voor vrije kunstuitwisseling en maatschappelijke betrokkenheid.

Teun van den Elzen heeft maandagavond de Neerlands Hoop gewonnen. De theatermaker die opgroeide in het dorp Zeeland won de prijs voor meestbelovende cabaretier van het moment voor zijn voorstelling Op Positie. ‘Afgestudeerd politicoloog Teun van den Elzen geeft een eigen, nieuwe impuls aan politiek geladen cabaret en is heerlijk op zijn gemak op het podium’, luidde het lovende commentaar van de jury. 

Na een ingrijpende renovatie kan het voormalig ziekenhuis De Egelantier een geschikte plek worden voor het Frans Hals Museum in Haarlem. Dat is na meer dan 100 jaar uit zijn voegen gegroeid. Deze week wordt de knoop doorgehakt.

Theaterdecors worden vaak relatief kort gebruikt, en zitten vol met op maat gemaakte en gedecoreerde materialen. Wat doe je daarmee na afloop van een voorstelling? De theatersector verkent duurzamere wegen voor decorproductie. Initiatieven zoals het Theatre Green Book stimuleren hergebruik, maar artistieke wensen en praktische beperkingen vormen obstakels. Decorbouwers zoals Simon Haen verzamelen en hergebruiken materialen, terwijl Het Zuidelijk Toneel experimenteert met immateriële decors. 

Volledig klimaatneutrale theaterdecors produceren is voorlopig nog niet mogelijk, aldus Sarah Moeremans van het Zuidelijk Toneel: „Het duurzaamst is natuurlijk gewoon géén theater maken. Leven betekent CO2 uitstoten. Helemaal niets uitstoten? Dat betekent de dood.”

Platform en netwerk World Music Forum NL heeft besloten om na 20 jaar haar activiteiten definitief te beëindigen. Als waardevol netwerk, kennishub en aanjager van de Nederlandse sector global/ world heeft het forum deze sector in binnen- en buitenland op de kaart gezet. “Niet alleen speelde teruglopende financiering hierbij een rol. Het is tijd voor verandering en verjonging. De verantwoordelijkheid ligt nu bij de podia, festivals en overige stakeholders” aldus directeur Sonja Heimann. In de tussentijd blijft de website het komende jaar nog operationeel als kennishub. Het archief van World Music Forum NL wordt beheerd door stichting Ritmundo.  

Pf #6 staat in het teken van de veelzijdigheid van de fotografie. Fotografen bewegen zich tussen uiteenlopende genres: van landschap en portret tot stilleven, documentaire en mode, van straat- en architectuurfotografie tot conceptuele experimenten en visuele storytelling. Al jaren toont Pf, het magazine voor de professional, hoe rijk die veelzijdigheid is in de praktijk. Dit nummer brengt portfolio’s met de grote verscheidenheid die het medium eigen is. 

Hoe interpreteren experts uit de sector de trends in de Museumcijfers? In deze reeks van 3 vragen aan spreekt de Museumverenging met professionals uit de museumsector over hun inzichten op de cijfers en ontwikkelingen. Van directeuren tot collectiespecialisten: ontdek hoe verschillende specialisten de uitkomsten duiden en welke kansen zij zien voor de sector.

Daarnaast deelt de Museumvereniging elke week een nieuw interview met collega's uit verschillende musea over hun werk, drijfveren en inzichten. Deze gesprekken zijn nu terug te lezen. 

Met de lancering van de Pitchcode 2025 zetten zeven brancheorganisaties (bvA, VIA, DDA, IDEA, BNO, DDMA en PMA), op initiatief van FONK Magazine, een belangrijke stap richting een eerlijker, transparanter en professioneler pitchproces binnen de creatieve industrie. De Pitchcode biedt heldere richtlijnen voor hoe opdrachtgevers en bureaus op een duurzame manier kunnen samenwerken. Denk aan duidelijke briefings, beperkte deelname aan pitches, een eerlijke vergoeding voor deelnemende bureaus, en respect voor intellectueel eigendom. Zo ontstaat een gelijker speelveld en een proces dat meer gericht is op kwaliteit dan op kwantiteit.

Op initiatief van Designlink en Dutch Design Week krijgt industrial product design dit jaar een eigen plek in het Klokgebouw tijdens de Dutch Design Week. Onder de naam ID Hub bundelen veertien bureaus en bedrijven hun krachten om de kracht en relevantie van product design gezamenlijk te presenteren. De deelnemers tonen met concrete cases hoe industrieel productontwerp kan bijdragen aan actuele maatschappelijke opgaven, waaronder klimaatverandering, geopolitieke spanningen en grondstoffenschaarste. 

Op 10 oktober 2025 werd voor de zesde keer de CFAP Prijs uitgereikt. De prijs voor producenten die uitzonderlijke prestaties neerzetten, ging dit jaar naar Corine Meijers, oprichter en producent van Studio Biarritz. Zij heeft zich in korte tijd ontwikkeld tot een belangrijke speler in de wereld van VR-, AR- en AI-producties.

Het Nederlandse circusfestival Circolo in Tilburg biedt dit jaar een podium voor makers die het genre op eigen wijze vernieuwen. Júlia Campistany en Aylish Bik laten zien dat circus niet alleen draait om virtuositeit, maar ook om kwetsbaarheid, nieuwsgierigheid en het vinden van een stem in een veeleisende kunstvorm. In de achtergrond van deze makers speelt het Nederlandse circusecosysteem een belangrijke rol. 

Volgens maker Piet van Dycke biedt het festival en bijbehorende ondersteuningsprogramma’s jonge artiesten de ruimte om te experimenteren en hun praktijk te verdiepen. “Zonder die stappen in het ecosysteem is er geen doorgroei." Nieuwe Directeur Astrid Cats kan niet wachten om mensen te betoveren met haar circus. “Festival Circolo heeft de kracht om mensen echt te bewegen”, zegt ze enthousiast.

Voor het eerst biedt een Europees kunstmuseum een overzicht van het werk van de inheems Australische kunstenaar Emily Kam Kngwarray. Het is een opmerkelijke tentoonstelling, en niet alleen door de schilderijen en textielwerken: de manier waarop het Tate Modern de werken presenteert, is voorbeeldig voor andere kunstmusea.

Met design kun je prima de geschiedenis van een land vertellen, maar komen onderbelichte en onderdrukte stemmen daarin ook aan bod? Zeker! Als voorproefje van het boek Nieuwe Iconen. Een andere kijk op vier eeuwen Dutch Design presenteren tien designexperts hun persoonlijke keuze.

Daarnaast presenteert de Volkskrant een selectie van meer dan dertig producten, bedacht, ontwikkeld en gemaakt in Nederland met volop aandacht voor mens en natuur. Zoals de lapjesvlag, bouwblokken, nieuwe houten klompen en tegeltjes aan de wand. 

De Auteursbond lanceert op 17 oktober de campagne AI = Jatwerk. Met deze actie willen de ruim 2.000 leden aandacht vragen voor wat zij zien als grootschalige inbreuken op het auteursrecht door grote technologiebedrijven. Volgens de Auteursbond vormt kunstmatige intelligentie de grootste schending van auteursrechten in de geschiedenis. 

Jochem Myjer heeft voor de tweede keer een Poelifinario gewonnen, de belangrijkste Nederlandse cabaretprijs. Myjer kreeg tijdens het Cabaretgala in theater Diligentia in Den Haag de prijs in de categorie Entertainment met zijn voorstelling Net Alsof. In 2018 won de cabaretier al eens met zijn show Adem in, Adem uit. Soundos El Ahmadi viel in de prijzen in de categorie Engagement met haar voorstelling Witte Ruis. In de categorie Kleinkunst ging de prijs naar 2025-1 van Jan Beuving.

Een reeks bijeenkomsten over de volgens musici, artiesten en producers vervelende neveneffecten van het verdienmodel van de streamingdienst trekt internationaal de aandacht. Waar eerdere acties zich vooral op artiesten richtten, focust Death to Spotify juist op de gebruiker.

De aanleiding voor Death to Spotify is het boek Mood Machine van muziekjournalist Liz Pelly, dat in januari verscheen. Pelly beschrijft hoe luisteraars ‘passieve, ongeïnspireerde consumenten’ zijn geworden. De grootste boosdoeners zijn volgens haar automatisch gegenereerde afspeellijsten, gebaseerd op iemands luistergeschiedenis.

De Gieskes-Strijbis Podiumprijs, de grootste podiumprijs van Nederland, is dit jaar uitgereikt aan theatermaker Carolina Bianchi en harpist Remy van Kesteren. De prijs wordt jaarlijks toegekend aan makers die een bijdrage leveren aan onder meer de diversiteit van de podiumkunsten in Nederland. De twee makers zijn in hun middenloopbaan (“mid-career”) en manifesteren zich door vernieuwende, genre overstijgende projecten. De drie niet-winnende genomineerden ontvangen €10.000.

Remy van Kesteren is een innovatieve harpist. Hij werkt in muziek-, dans- en filmproducties met eigen composities die conventionele genres overschrijden. De Braziliaanse theaterregisseur en performer Carolina Bianchi verkent thema’s als seksueel geweld, macht en kunstgeschiedenis, vaak via literaire en visuele referenties.

De VNPF heeft namens de poppodia en -festivals gereageerd op de internetconsultatie van het Besluit Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties (VBAR). Dit besluit werkt de wet uit die het onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen moet verduidelijken. De VNPF ondersteunt de doelstelling van de VBAR, maar acht de huidige uitwerking in de AMvB juridisch te beperkt en praktisch onwerkbaar voor de culturele sector. In de pop- en festivalwereld wordt veel gewerkt met zelfstandigen voor tijdelijke, specialistische en artistieke functies. In de huidige vorm dreigt het besluit meer rechtsonzekerheid en uitvoeringslasten te creëren dan duidelijkheid.

Design leent zich uitstekend om de geschiedenis van een land te vertellen. Voor Nederland in het bijzonder. Alles hier is tot in de puntjes ontworpen – denk aan de verkavelde polders in De Grote Bosatlas of een simpele Hema-vaas op een witte salontafel van Jan des Bouvrie. Maar al deze iconische ontwerpen vertellen telkens hetzelfde verhaal: nuchter, ietwat streng en soms moraliserend, maar ook kritisch en eigenwijs – noem het een protestantse traditie. Kortom, design dat alle clichés over Nederland bevestigt.

Zijn er ook ontwerpen die de verborgen verhalen vertellen en onderdrukte stemmen laten horen? Zeker! Als voorproefje van het boek Nieuwe Iconen. Een andere kijk op vier eeuwen Dutch Design presenteren tien designexperts in de Volkskrant hun persoonlijke keuze.