Trends & Ontwikkelingen

Tijdens de modeweek in Parijs viel het grote aantal debuterende ontwerpers op, waaronder Duran Lantink bij Jean Paul Gaultier. Zijn gedurfde collectie riep gemengde reacties op, vooral door een controversieel bodysuit. Toch bevatte de show veel verwijzingen naar Gaultiers erfgoed en straalde ze energie en lef uit. 

In totaal presenteerden twaalf ontwerpers hun debuut in twee weken, een teken van onrust in de modewereld. De meest geprezen show was die van Matthieu Blazy bij Chanel, die met een frisse, vrouwvriendelijke collectie een nieuwe koers inzette voor het klassieke modehuis.

Kunstenares Miriam Hellemons uit Oud Gastel heeft dit weekend de Cultuurprijs Halderberge 2025 gewonnen. Ze kreeg de meeste stemmen van zowel het publiek als van de vakjury. In haar kunstwerken geeft ze veel aandacht aan maatschappelijke thema’s zoals duurzaamheid. Volgens de jury is Hellemons een ‘enthousiaste, ondernemende en talentvolle kunstenares, die de wereld een stukje beter wil maken’.

Einstein die je toespreekt, koningin Wilhelmina in actie tijdens de eerste radioverbinding met Nederlands-Indië en de eerste elektronische muziek van Kid Baltan. Op een muur in het Natlab is 22 meter Eindhovense geschiedenis bijgeschreven. „Ik ben supertrots”, laat maker Donald van Schilt weten. De Eindhovense kunstenaar en grafisch ontwerper bedacht en maakte in amper een maand tijd een kunstwerk voor op een van de muren in het Natlab in Eindhoven. 

De geur van inkt, het draaien van persen, het ritme van steen op papier: het Steendrukmuseum ademt het ambacht dat ooit de wereld van kunst en drukwerk veranderde. Maar dat erfgoed past al lang niet meer in het bescheiden pand aan de Oranje Nassaustraat. Na bijna twintig jaar is de rek eruit. Museumdirecteur Maarten Kentgens kijkt reikhalzend uit naar een nieuwe plek, bij voorkeur aan de Waalreseweg, op het terrein van de voormalige LTS. Toch blijft het plan in de wachtstand, want over de toekomst van het LTS-terrein bestaan meerdere ontwikkelscenario’s.

„Als het terrein eind dit jaar niet beschikbaar komt, is de grens bereikt,” zegt hij resoluut. De zoektocht naar meer ruimte duurt al jaren. „We hebben met het college afgesproken dat we in Valkenswaard blijven,” vertelt Kentgens. „Maar zonder uitzicht op een prominente nieuwe plek kunnen we onze toekomst in Valkenswaard niet veiligstellen.”

Muzikanten boeken omdat ze goede muziek maken. Zo simpel is het leven als muziekprogrammeur allang niet meer, weten Gijs Garenfeld en Daan Holthuis. De twee boekers van het Tilburgse poppodium 013 blikken terug op een mediastorm en een recordjaar. „Wij zorgen ervoor dat ze Tilburg op de kaart kunnen aanwijzen.”

Dilemma's over de programmering van artiesten als Bob Vylan komen bovenop financiële zorgen. Want ondanks een recordjaar bij 013 gaat het niet per definitie goed met Nederlandse poppodia. „Het speelt mee dat jonge mensen minder te besteden hebben”, verklaart Garenfeld. „Ze geven hun geld liever uit aan een artiest die ze kennen en blijven weg bij nieuwe namen. Terwijl wij juist graag een rol hebben als ontdekkingsplatform.” 013 vangt dat op door mee te werken aan kleine shows in rockcafé Little Devil of cultuurfabriek Hall of Fame.

Het Jazzfestival Gorinchem, dat dit jaar nog als Gorcum Groove werd gehouden, stopt na vijftig jaar. Het bestuur heeft besloten het festival niet langer te organiseren en de stichting te ontbinden. Het festival kende in juni nog een geslaagd jubileumevenement. Maar ondanks de steun van de gemeente Gorinchem, FOWW, Rivierenlandfonds, Tafelfonds 63 en verschillende sponsoren bleek het niet mogelijk om de kosten te dekken.

Christian van Houwelingen heeft de Museumtalentprijs 2025 gewonnen. De jury roemt zijn werk voor het Onderwijsmuseum in Dordrecht. De prijs werd donderdag 9 oktober uitgereikt tijdens het Museumcongres in Eindhoven. Waar Christian zich in onderscheidt is het combineren van een stabiele en noodzakelijk rol in het digitaliseren van de collectie van het Nationaal Onderwijsmuseum samen met zijn onderzoeksfunctie. Vanuit onderzoek weet hij creatieve projecten te initiëren en uit te voeren met de beperkte middelen die hij heeft.

De komende maanden moet duidelijk worden of het Groninger Museum de boel weer op de rit krijgt. Woensdag werd bekend dat zakelijk directeur Jan Geert Vierkant opstapt, omdat de samenwerking met artistiek leider Roos Gortzak spaak liep. Ondertussen lopen de bezoekersaantallen steeds verder terug en stevent het museum dit jaar en komende jaren af op een tekort.

Sander Prinsen, voorzitter van de Raad van Toezicht: ‘Onze vaste bezoekers leggen minder museumbezoeken af. En die publieksinkomsten zijn superbelangrijk om een goede programmering neer te zetten en de organisatie te betalen, dus daar hebben we absoluut grote zorgen over.’

De Hongaarse schrijver László Krasznahorkai (71) krijgt dit jaar de Nobelprijs voor Literatuur. De prijs wordt in december uitgereikt in Stockholm. Al jaren staat Krasznahorkai hoog op de lijstjes van bookmakers. Sinds zijn roman Satanstango (1985 - verfilmd door cultregisseur Béla Tarr) geldt hij internationaal als een van de meest gewaardeerde en meest bekroonde schrijvers.

 Betaalbare kunst: daar draait de Affordable Art Fair in Amsterdam dit weekend om. Alles mag maximaal tienduizend euro kosten, maar de meeste werken zijn een stuk goedkoper. „Dit is de beurs voor de beginnende kunstverzamelaar.” Op de beurs staan 68 galeries uit 15 landen, vertelt Blythe Bolton, directeur van de Affordable Art Fair (AAF), die de negentiende editie beleeft. „We willen de drempel van de kunstwereld verlagen, en volgens mij lukt dat ook heel goed. Kunst is niet snobistisch, maar echt voor iedereen.”

Gisterenavond werd in het Ketelhuis de VEVAM Fonds Prijs van het Forum van de Regisseurs uitgereikt. Forget All You Know (About Aliens) van Mirella Muroni werd uitgeroepen tot winnaar. Er was een special vermelding voor Fortuyn: On-Hollands van mint film office.  De VEVAM Fonds Prijs van het Forum van de Regisseurs bestaat uit een bedrag van €5.000 en een oorkonde.

Club Symbiose, Erwin Thomasse en Dynamo zijn de winnaars van de Eindhoven Cultuurprijs 2025. Dat heeft Stichting Cultuur Eindhoven tijdens een feestelijke uitreiking op woensdagavond 8 oktober bekendgemaakt in de Effenaar. Club Symbiose won de Stimuleringsprijs, Erwin Thomasse de Waarderingsprijs Individu en Dynamo de Waarderingsprijs Organisatie. De winnaars ontvingen een geldbedrag ter waarde van € 8.000. De Eindhoven Cultuurprijs wordt ieder jaar uitgereikt aan een kunstenaar of instelling die een prestatie op het gebied van cultuur heeft geleverd die van uitzonderlijke meerwaarde is voor de stad.

Het huidige medialandschap zit vol prikkels en versnipperde aandacht, waardoor het steeds belangrijker is om écht verbinding te maken met je publiek. PR speelt daarin een sleutelrol. Volgens Janine Fluyt, corporate communicatie-adviseur en PR expert zorgt goed uitgevoerde PR namelijk voor duurzame relaties, meer betrokkenheid én uiteindelijk voor meer (kaart)verkoop. 

Hoe geef je PR de plek en aandacht die het verdient? En hoe bouw je stevige relaties op met pers, journalisten en andere belangrijke spelers? Volgens Fluyt begint dat allemaal met één simpel maar krachtig instrument: vragen stellen.

Cultuur+Ondernemen werkt aan een update van de Governance Code Cultuur. Aangezien de code van, voor en door de sector is heeft Cultuur+Ondernemen een brede peiling uitgezet om iedereen de kans te geven input te leveren voor de update van de code. Meer dan 400 mensen uit de culturele sector hebben de peiling ingevuld. 

De Governance Code Cultuur is voor veel culturele organisaties een belangrijk kompas bij goed bestuur en toezicht. Uit de peiling blijkt dat de code in de praktijk wordt gebruikt als kader, als leidraad én als gesprekspartner aan de bestuurstafel. Tegelijk klinkt er ook kritiek. De code wordt soms als streng, bureaucratisch of ouderwets ervaren. Zeker kleinere organisaties vragen om een meer praktische benadering. Opvallend is dat sommige wensen op gespannen voet met elkaar staan. Zo willen velen een kortere code, maar vragen ze tegelijk om extra onderwerpen en verdieping.

De Ketentafel Beeldende Kunst is bezig met een traject om tot één fair pay Richtlijn Kunstenaarshonoraria en calculator te komen, maar dat proces is op 1 januari 2026 nog niet afgerond. Plaform ACCT heeft daarom besloten te adviseren dat ook voor het komend jaar 2026 beide Richtlijnen, de ‘klassieke’ en de nieuwe Richtlijn, en ook allebei de calculators gebruikt kunnen worden. Het Mondriaan Fonds en OCW, die toepassing van de richtlijnen als subsidievoorwaarde stellen, zijn hiermee akkoord.

Concreet betekent dit dat de bedragen in de tabel en de calculator van de nieuwe Richtlijn op kunstenaarshonorarium.bknl.nl voor 2026 niet worden aangepast omdat indexatie van de Richtlijn is opgeschort. Vanaf 2025 zou de nieuwe Richtlijn gaan gelden. Maar er bleken onvoorziene financiële gevolgen door een stapeling van effecten vanwege inhoudelijke wijzigingen en een indexatiesprong. Inmiddels ligt er een onafhankelijke Second opinion over de nieuwe/herziene Richtlijn die input vormt voor de Ketentafel in het aanpassingstraject.

De landelijke opening van het culturele seizoen vindt volgend jaar augustus in Eindhoven plaats. De totale kosten bedragen 1,5 miljoen euro. De organiserende Stichting de Uitmarkt vraagt van de ‘gaststad’ een bijdrage van vier ton. Dat bedrag is volgens burgemeester en wethouders bedoeld voor de samenwerking met de organisatie die een landelijke campagne uitvoert en een hoofdpodium programmeert’. De gemeenteraad moet daar binnenkort overigens nog wel over beslissen bij de vaststelling van de begroting van volgend jaar.

Jack Pisters volgde per 1 september Edo Righini op als directeur van Muziekgebouw Eindhoven. Hij is muzikant en cultureel ondernemer en investeerde veel in educatie, vaardigheden die hij graag inzet voor het Eindhovense muziekleven. Een kennismaking.

Pisters (1966) stapt bij het Muziekgebouw in een redelijk gespreid bedje. De financiën zijn door zijn voorganger Edo Righini op orde gebracht, de Eindhovense muziektempel heeft bij alle bevolkingsgroepen aan toegankelijkheid gewonnen, de zaalbezetting is nooit zo goed geweest. Dat wordt achterover zitten dus. „Nee”, zegt Jack Pisters. „Om te handhaven wat we nu hebben en om die toegankelijkheid te bewaren zullen we ons best moeten blijven doen." In Muziekgebouw Eindhoven komen alle soorten muziek aan bod. Veel mensen denken in genres en stijlen, Jack Pisters niet.

Negen dagen lang staat Eindhoven van 18 tot en met 26 oktober weer in het teken van de Dutch Design Week. Kunstloc Brabant tipt een aantal van de talenten uit het talentontwikkelingsprogramma TalentHub Brabant en een aantal andere makers en projecten die je niet mag missen.

De landelijke start van het cultuurseizoen vindt komend jaar plaats in Eindhoven. Het evenement, voorheen bekend als ‘de Uitmarkt’, vertrok vorig jaar na 45 jaar uit Amsterdam om een rondtrekkend festival te worden. In 2026 is Eindhoven de tweede gaststad waar het voorproefje van het culturele seizoen neerstrijkt. Volgens cultuurwethouder Saskia Lammers is de stad trots op de keuze. "Samen bewijzen we dat cultuur ook buiten de Randstad bruist en mensen samenbrengt", zegt ze. Tijdens het festival staan zowel bekende artiesten als opkomende talenten op het podium. Dit jaar vond DE OPENING plaats in Apeldoorn en trok het evenement meer dan 75.000 bezoekers.

In opdracht van de Provincie Zeeland organiseert Cultuurkwadraat in 2025 de eerste editie van de Zeeuwse Cultuurprijzen. Deze prijzen worden uitgereikt tijdens het Cultuurgala op 13 november in de Grote Kerk Veere. Zeeland herbergt een indrukwekkende diversiteit aan erfgoed, culturele organisaties, creatieve makers, talenten en kunstenaars van hoog niveau. De Zeeuwse Cultuurprijzen belonen uitzonderlijk talent en vakmanschap en bestrijken de volledige culturele keten, van amateurkunst tot professionele kunstpraktijk en van individuele makers tot collectieven tot opkomend talent tot gevestigde namen.

Danser Jillis Roshanali (1999) heeft de Jonge Zwaan voor Meest Indrukwekkende Jeugddansprestatie 2025 in ontvangst mogen nemen. Hij won de prijs voor zijn vertolking van de rol van Drosselmeijer in De Notenkraker (6-106 jaar) van Jeroen Verbruggen/Introdans. De winnaars van de (Jonge) Zwanen – een van de belangrijkste dansprijzen die jaarlijks namens de VSCD worden uitgereikt – werden op 3 oktober 2025 bekendgemaakt tijdens het Nederlandse Dansdagen Gala in Maastricht.

Saxofonist Kasper Rietkerk is in de prijzen gevallen tijdens de Edison Jazz/World Awards 2025. Met zijn debuutalbum The Island won hij de prijs voor ‘Beste Nieuwkomer’. Op de muziekschool in Kampen werd hij ‘verliefd’ op de saxofoon. Nu, jaren later, wint Kasper Rietkerk (30) er een Edison mee. „Zo’n prijs doet wel wat met je.”

Cultuurloket DigitALL blijft geopend t/m 2027, met een jaarlijks donatiebudget van 1,9 miljoen euro. De belangrijkste wijzigingen vanaf 1 januari 2026 staan nu online. Culturele instellingen kunnen doorlopend een donatie blijven aanvragen voor een pilotbijdrage, t/m 2027. Instellingen kunnen nog t/m 31 december 2025 een aanvraag indienen voor de ontwikkelbijdrage en de projectbijdrage. Deze twee regelingen zijn per 2026 gesloten. DigitALL Caribbean blijft t/m 2027 geopend. 

Een nieuwe regeling is de implementatiebijdrage. Technologie is vaak kostbaar, en samenwerking komt de hele culturele sector ten goede. Daarom opent van 1 februari 2026 t/m 1 mei 2026 een eenmalige call: de implementatiebijdrage t/m 30.000 euro. 

Het Creative Europe Werkprogramma van 2026 is gepubliceerd. In dit werkprogramma worden alle verwachte calls voor 2026 genoemd en kort omschreven. De exacte data en inhoud zijn pas bekend als de calls gepubliceerd zijn. Op dat moment proberen we ook zo snel mogelijk vertalingen te publiceren op de Creative Europe Desk NL website. In hoofdlijnen verschilt het werkprogramma van 2026 niet veel van die van voorgaande jaren. 

De kunstenaars van Billytown, Trixie en WEST END brengen voor het eerst hun werk van het atelier naar het hart van de stad, het Museumkwartier. In drie glazen vitrinecontainers op de Lange Vijverberg tonen zij hun creaties. Haagse Broedplaatsen zijn gezamenlijke en creatieve initiatieven onder leiding van professionele Haagse makers uit de kunst en cultuursector. De initiatieven nemen vele vormen aan: van studio- en galerieruimtes tot online en nomadische platforms. Altijd met als doel het creëren van experiment, verkenning, uitwisseling en spel. Zij brengen de makers uit verschillende disciplines samen zoals beeldende kunst, fotografie, design, muziek, dans en theater. 

Acteur en regisseur Hans Croiset krijgt dit jaar de Blijvend Applaus Prijs. De 89-jarige theatermaker krijgt de oeuvreprijs op 9 november tijdens een feestelijke ceremonie in De Kleine Komedie in Amsterdam, maakte de organisatie dinsdag bekend. De acteur, regisseur en schrijver debuteerde in 1953 bij het Rotterdams Toneel en kende een lange en veelzijdige carrière. Hij was artistiek leider van Toneelgroep Theater en won tweemaal de toneelprijs Louis d'Or.

De Blijvend Applaus Prijs wordt jaarlijks toegekend aan een podiumkunstenaar met een langdurige en veelzijdige loopbaan. De prijs bestaat uit een bronzen beeld en een geldbedrag van 7.500 euro. Eerdere winnaars zijn onder anderen Willeke Alberti, Herman Finkers, Paul van Vliet en Jenny Arean.

Op donderdag 2 oktober hield Blueyard-adviseur Ingrid van Engelshoven de lunchlezing bij het jaarlijkse sectorbrede evenement van Mores. Mores is de steunpunt-organisatie voor werkenden en studenten in de culturele, creatieve en mediasector die te maken hebben met grensoverschrijdend gedrag. Ingrid presenteerde een 7 stappen-plan om sociale veiligheid te borgen bij culturele instelling. Daarnaast sprak zij over risico-factoren en benoemde zij een aantal dilemma’s. 

Caroline Koetsenruijter, deskundige op het gebied van omgangsvormen, conflict en grensoverschrijdend gedrag, verzorgde de keynote van het Mores-event. Zij deelde de belangrijkste inzichten uit haar boek ‘Giftig gedoe op de werkvloer’ en deelde acht tips voor leidinggevenden in de sector. 

De economische waarde van musea is groot. De museumsector realiseerde in 2024 een omzet van 1,31 miljard euro, waarvan bijna de helft (49%) uit eigen inkomsten komt. Ondanks de huidige financiële uitdagingen een stijging van 4% ten opzichte van de € 1,26 miljard in 2023. Daarnaast ontvangen musea in 2024 € 665 miljoen aan subsidies, waarmee overheden investeren in een sector die aantoonbaar bijdraagt aan regionale en nationale economie. Musea bieden werk aan bijna 44.000 mensen, waarvan 66% vrijwilligers en stagiairs, en zijn daarmee ook een belangrijke werkgever en opleidingsplek. Dat blijkt uit de recent gepubliceerde museumcijfers 2024. 

De Vlaamse thrillerauteur Sterre Carron is de winnaar van de MAX Gouden Vleermuis Oeuvre Award 2025. De bekendmaking vond vandaag plaats, de officiële uitreiking volgt op zondag 26 oktober tijdens de opening van het Nederlands Thrillerfestival. Op die dag worden ook nog de drie andere MAX Gouden Vleermuizen uitgereikt in verschillende categorieën (Beste Nederlandstalige, Beste Vertaald en Beste Jeugdthriller). Het is de dertiende keer dat de prestigieuze oeuvreprijs wordt toegekend.

In een open brief aan het Nederlands Fotomuseum vragen Nederlandse fotografen aan het museum om zich meer op de makers te richten, en de kwesties waar zij en de fotografie mee te maken hebben. De koers van afgelopen jaren noemen ze naar binnen gekeerd en provinciaals.

Van 22 t/m 26 oktober 2025 vindt tijdens Amsterdam Dance Event opnieuw ADE Green plaats, een conferentieprogramma dat zich richt op duurzaamheid, sociale verandering en de toekomst van de muzieksector. Met 20 keynotes, panels, workshops en netwerksessies verkent ADE Green niet alleen wat ons remt, maar vooral wat wij zélf kunnen doen — ongeacht ervaring of rol binnen de sector.