Trends & Ontwikkelingen

In de leegstaande winkels aan de Brink in Hengelo krijgt kunst tijdelijk de ruimte. Onder de naam Places worden leegstaande panden, zoals de oude V&D en de Kijkshop, tijdelijk omgevormd tot expositieruimtes. Kunstcollectief MIKC wil met het project nieuw talent een broodnodig podium bieden. “Voor deze kunstenaars is het vaak al moeilijk om een ruimte te vinden”, zegt initiatiefnemer Bertine Bosch.

Op vrijdag 20 juni ondertekenden de gemeente Almelo, Kaliber kunstenschool, schoolbesturen en muziekverenigingen het convenant Méér Muziek in de Klas Almelo. Met het convenant willen de partijen bereiken dat muziekonderwijs een vast en permanent onderdeel wordt in het lesaanbod van alle scholen in Almelo. Daarmee is het muziekonderwijs in ieder geval geregeld tot en met 2029.

De gemeente Waalre biedt financiële hulp aan gezinnen en volwassenen met een laag inkomen. Hiermee kunnen zij deelnemen aan sport en culturele activiteiten. Gezinnen met kinderen van 0 tot en met 17 jaar en volwassenen met een laag inkomen komen mogelijk in aanmerking voor deze bijdrage. Het doel is om iedereen de kans te geven mee te doen aan activiteiten zoals toneel, dans, muziek, kunst en sport.

De regeling is bedoeld voor inwoners die door financiële omstandigheden niet kunnen deelnemen aan deze activiteiten. De gemeente wil hiermee bijdragen aan een betere sociale en culturele betrokkenheid.

€ 8,6 miljard – dat is het bedrag dat de Europese Commissie voorstelt voor het nieuwe AgoraEU-programma in de volgende EU-meerjarenbegroting 2028-2034. Het programma zal cultuur, media en het maatschappelijk middenveld ondersteunen en voortbouwen op het succes van Creatief Europa en het programma Burgers, Gelijkheid, Rechten en Waarden (CERV). Daarvan is € 1,8 miljard bestemd voor het onderdeel Creatief Europa – Cultuur. 

Culture Action Europe verwelkomt de voorgestelde verdubbeling van het EU-cultuurbudget en de blijvende zichtbaarheid en autonomie van de culturele financieringsstroom binnen het AgoraEU-programma, met name het duidelijk gedefinieerde onderdeel Creatief Europa – Cultuur. Tegelijkertijd benadrukt Culture Action Europe dat de voorgestelde financiering slechts het absolute minimum vertegenwoordigt dat nodig is om de Europese culturele sector in stand te houden en te ontwikkelen.

Binnenkort verschijnt de nieuwe wijzigingsregeling van de Brede SPUK in de Staatscourant. Hierin staat, zoals al door het kabinet is aangekondigd, dat de budgetkorting van 10% voor de Brede SPUK en de SPUK IZA per 1-1-2026 wordt doorgevoerd. Er wordt over 2025 en 2026 geen indexatie toegepast. De indexatie over 2024 wordt in 2025 en 2026 gewoon uitgekeerd. 

Cultuurcoaches worden gefinancierd vanuit de Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC). Deze regeling valt sinds 2023 onder de Brede SPUK (Brede Specifieke Uitkering).

Ook dit jaar is er meer subsidie voor de instandhouding van rijksmonumenten aangevraagd dan er beschikbaar is, daarom is het goed nieuws dat demissionair minister Bruins de budgetten voor de instandhoudingssubsidie voor dit jaar verhoogt met € 15,78 miljoen. Deze budgetverhogingen komen bovenop de verhogingen die op 7 november jl. waren gepubliceerd in de Staatscourant. Hiermee komt het totaalbudget voor instandhoudingssubsidie dit jaar op € 113,9 miljoen. 

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed geeft vier maal per jaar een tijdschrift uit. Met dit blad houden houdt de RCE lezers op de hoogte van wat er zoal speelt op het brede terrein van het erfgoed. Het derde tijdschrift staat nu online. 

Eerst was er de wereldwijde hit The Worst Person in the World van Joachim Trier. Nu is er ook Sex, Dreams, Love, bekroond drieluik van Dag Johan Haugerud over seks en relaties in Oslo. Hoe verklaart hij de plots ongekende populariteit van de Noorse film?

‘Ik geloof dat geluk een rol speelt’, zegt Haugerud over de ‘Noorse golf’. ‘Al is het waarschijnlijk ook wel een gevolg van de culturele politiek van de afgelopen twintig jaar: de door de Noren gekoesterde wens om ook hier iets van een filmindustrie te ontwikkelen. Een soort cultureel idealisme, dat heb je wel nodig.'

Namens het Europaplatform van Kunsten ’92 roept Kunsten '92 in een brief aan minister Heinen van Financiën op om te zorgen dat Creative Europe als zelfstandig programma wordt behouden. Vele kunstenaars en cultuurprofessionals in heel Europa hebben een oproep ondertekend aan de Europese Commissie om het programma Creative Europe te behouden én te versterken in het volgende MFK. Bovendien hebben 27 EU-ministers van Cultuur, waaronder minister Eppo Bruins, een brief ondertekend waarin zij de Europese Commissie oproepen om Creative Europe zelfstandig te laten bestaan in het volgende MFK.

Laat onze minister zorgen dat dit weliswaar kleine maar impactvolle programma zelfstandig blijft en niet wordt ondergebracht bij grotere thematische fondsen. In dat laatste geval zal Creative Europe zijn effectiviteit verliezen.

Wethouder Yvonne van Delft (Cultuur) in Leiden heeft het advies over de toekenning van de meerjarige cultuursubsidies 2026-2028 ontvangen. Het advies werd overhandigd door Pieter van Adrichem, voorzitter van de onafhankelijke adviescommissie cultuur. De commissie adviseert het college om ruim zes miljoen euro aan subsidie per jaar toe te kennen aan een selectie van culturele organisaties en makers in Leiden. Het is de eerste keer dat Leiden werkt met het nieuwe subsidiestelsel voor cultuur, dat bestaat uit drie onderdelen.

Op donderdag 10 juli hebben de gemeente Enschede, de Bibliotheek Enschede-Haaksbergen, Concordia en Theater Sonnevanck een intentieovereenkomst ondertekend voor de ontwikkeling van Het Warenhuis. Een levendige culturele ontmoetingsplek in het voormalige V&D-pand in de binnenstad. Deze overeenkomst is een belangrijke stap op weg naar een definitief samenwerkingsplan. Dat moet leiden tot de realisatie van het vernieuwde onderkomen voor de drie instellingen. Het Warenhuis gaat het heten en het komt in het monumentale V&D-pand op kruispunt De Graaff. Het pand is al markant, maar het krijgt een bijzondere look & feel. 

Het voormalige bankgebouw aan de Markt in Bladel is door GROUP A, in samenwerking met Fabrique en ABT, getransformeerd tot een cultureel centrum. Onder de naam BRUIS biedt dit nieuwe kloppend hart voor cultuur, ontmoeting en gemeenschap een theaterzaal, bibliotheek, café en ruimte voor meer dan 45 verenigingen. BRUIS is een voorbeeld van duurzame herbestemming. De bestaande structuur van het bankgebouw is grotendeels behouden. 

De stichting Droom en Daad, geleid door ex-Rijksmuseumdirecteur Wim Pijbes, opent in Rotterdam de ene na de andere culturele hotspot. De gemeente is er blij mee. NRC onderzoekt welke prijs de stad betaalt. Met zijn schijnbaar ongelimiteerde geldbronnen bouwt Droom en Daad landmarks in de stad en behoedt het panden – zoals het Veerhuis – voor totaal verval. De keerzijde is dat uitgewerkte voorstellen van anderen – gevestigde culturele instellingen of burgers – afketsen.

De gemeenteraad van Papendrecht heeft donderdagavond besproken om de komende tijd niet te gaan bezuinigingen op sport en cultuur. Op initiatief van D66 werd besloten om sportverenigingen en culturele initiatieven te ontzien, wanneer er in het najaar gesproken gaat worden over bezuinigingen die de komende jaren wellicht nog nodig zijn. Omdat sport en cultuur aantoonbaar bijdragen aan gezondheid, participatie, educatie, welzijn en het verminderen van eenzaamheid, vindt D66 dat verder korten op bijdragen vanuit de gemeente aan sport en cultuur, niet gewenst is.

Het Metropole Orkest verbindt zich vanaf 2026 als orkest-in-residence aan Muziekgebouw Eindhoven. Beide organisaties ondertekenden op vrijdag 27 juni het plan om intensiever samen te gaan werken. Dit biedt een unieke kans om muziek, technologie en maatschappelijke impact samen te brengen in een duurzame, strategische samenwerking waaruit meerdere maatschappelijke projecten zullen voortvloeien.

Eindhoven is in razendsnel tempo uitgegroeid tot een innovatieve en culturele hotspot van internationale allure. De afgelopen jaren heeft Muziekgebouw Eindhoven een indrukwekkende transitie doorgemaakt, waarbij het zich heeft gepositioneerd als gidsende concertzaal in Nederland en als een toekomstgerichte, inclusieve en financieel gezonde culturele speler in het hart van de Brainport-regio. Burgemeester Jeroen Dijsselbloem: “Het Metropole is een internationaal toporkest. Deze samenwerking is een prachtige stap in de schaalsprong van het cultureel aanbod in onze stad.”

In een stad met de grootste kunstopleiding van Nederland hebben kunstenaars, muzikanten en andere creatieve makers het steeds moeilijker. Sterker nog, ze worden ‘Utrecht uitgedreven’, vindt het zogeheten Broedplaatsennetwerk, dat de noodklok luidt. Cultureel ondernemer en coördinator van het Broedplaatsennetwerk Marije de Bruin wijst erop dat Utrecht met de HKU (4400 studenten) de grootste kunstopleiding van Nederland in huis heeft. „En dan is er steeds minder plek voor mensen die na hun opleiding aan de slag willen. Zo wordt de stad veel minder leuk.”

Het is een van de mooiste herbestemde kerken van het land en trekt jaarlijks zo’n 200.000 bezoekers. Toch zijn er serieuze zorgen over de toekomst van ontmoetingscentrum DePetrus: de kosten lopen op, de inkomsten blijven achter en een van de huurders moet gedwongen vertrekken. De stijging van uitgaven komt deels doordat DePetrus steeds meer bezoekers trekt.

De voormalige Frisokazerne in Ede krijgt een nieuwe bestemming: een bruisende culturele plek vol kunst, muziek en creativiteit. Drie culturele organisaties – Museum DE BASIS, Akoesticum en Redrum – slaan de handen ineen en vormen samen FRISO. Afgelopen donderdag gaf de gemeenteraad, met het vaststellen van de Perspectiefnota 2026-2029, officieel groen licht voor de volgende fase. 

Wethouder Karin Bijl (cultuur): “Met FRISO zetten we een grote stap in de culturele ontwikkeling van Ede. De raad heeft nu besloten dat we hiermee door kunnen – dat is goed nieuws voor de gemeente, voor makers én voor publiek.”

Rotterdamse raadsleden maken zich in toenemende mate zorgen over de situatie bij het Nederlands Fotomuseum, waar directeur Birgit Donker onlangs vrij plotseling is ontslagen. Het is onduidelijk of het gaat lukken om eind september de deuren te openen van pakhuis Santos.

Eerder zei cultuurwethouder Said Kasmi (D66) er vertrouwen in te hebben dat het nieuwe onderkomen van het Fotomuseum, pakhuis Santos op Katendrecht, eind september volgens planning opent. Maar de fracties van Leefbaar Rotterdam, VVD en SP zijn daar niet zo zeker van. Een teken aan de wand is dat de Raad van Toezicht er desgevraagd geen duidelijkheid over kan geven: „Binnen korte tijd komen we hier met een mededeling over. Op dit moment is de openingsdatum voor mij onduidelijk’’, laat een woordvoerder weten.

Vanaf 1 augustus opent het Nederlands Letterenfonds de nieuwe regeling Leesbevordering. Door deze regeling kunnen organisaties subsidie aanvragen voor activiteiten zoals leesclubs en workshops creatief schrijven. De regeling volgt op een succesvolle pilot in 2024 en wordt van 2025 tot en met 2028 gefinancierd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) met een jaarlijks budget van € 850.000. Aanvragen kunnen worden ingediend tot en met woensdag 3 september 2025. 

Het zijn toch vaak ‘de gebruikelijke winnaars’ die in de prijzen vallen en het ontbreekt aan één grote avond vol cultuur (en met een rode loper). Daar komt verandering in met de nieuwe Tilburg Culture Awards. „Dit wordt de start van het culturele seizoen en een goed moment om terug te blikken.”

Dat vertelt Tyrone Tjon-A-Loi. Tilburg heeft heel wat culturele prijzen, maar daardoor is het cultuurveld ook versnipperd geraakt. De gemeente benaderde Tjon-A-Loi om een nieuw evenement op poten te zetten, waarbij onder andere het talent van het jaar en de maker van het jaar worden bekroond. De opzet is een feestelijke awardshow, met optredens en een uitbundige naborrel. Daarmee moet het dé jaarlijkse viering van de Tilburgse cultuursector worden.

De indemniteitsregeling wordt verlengd tot eind 2030. Met deze regeling neemt de Nederlandse staat een deel van het risico van een belangrijk bruikleen op zich. Zo kunnen instellingen gemakkelijker kostbare voorwerpen uit buitenlandse collecties of niet openbaar toegankelijke privécollecties laten zien in tijdelijke tentoonstellingen.

De Raad voor Cultuur geeft op verzoek van demissionair minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap zijn zienswijze op het Verdrag van Faro. Dit Europese verdrag benadrukt het belang om erfgoed te verbinden met mensen en met de samenleving als geheel.

De raad ondersteunt de vertaalslag naar drie kerndoelen voor de Nederlandse erfgoedpraktijk: zorg dat meedoen en meebeslissen meer gemeengoed wordt, verbind erfgoed aan sociaal-maatschappelijke doelen en bied ruimte aan verschillende opvattingen over erfgoed en aan de kennis van burgers. Daarbij benadrukt hij dat borging van deze doelen in beleid op alle niveaus en goede afstemming tussen Rijk en decentrale overheden belangrijk is voor een goede implementatie in de praktijk.

De Raad voor Cultuur heeft op verzoek van demissionair minister Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap advies uitgebracht over het concept aanwijzingsprogramma voor twaalf rijksmonumenten uit de periode 1965–1990, ook wel bekend als Post 65. In deze jaren werden in Nederland maar liefst vier miljoen objecten gerealiseerd. 

Om te voorkomen dat waardevol erfgoed uit deze periode ongezien of willekeurig verdwijnt, is meer kennis, erkenning én draagvlak nodig. Met het aanwijzingsprogramma wil de minister een eerste stap zetten richting meer positieve aandacht, waardering en behoud van dit relatief jonge erfgoed.