Trends & Ontwikkelingen

De recente update van de servicevoorwaarden van WeTransfer heeft tot onrust geleid binnen de creatieve sector. In de vernieuwde kleine lettertjes stond dat verzonden bestanden gebruikt mogen worden voor het trainen van AI-modellen. 

Dit zou kunnen betekenen dat het intellectuele eigendom van gebruikers deels wordt overgedragen aan WeTransfer en vervolgens ingezet kan worden voor productontwikkeling. 

Op 14 juli wordt het allereerste Facebook Museum ter wereld geopend op Utrecht Centraal. Het initiatief komt van de Utrechtse kunstorganisatie SETUP, die met het museum aandacht wil vragen voor bewustwording rondom ons gebruik van het platform Facebook. ‘Dit doen we om een gesprek te starten over onze afhankelijkheid van sociale media platformen die in de handen zijn van Big Tech’, aldus Marissa Memelink, ontwerpend onderzoeker bij SETUP.  ‘Wij zijn de eerste stap in een cultuurverandering. Zodat wij ons als samenleving kritischer verhouden tegen dit soort platformen.’

Een mysterieuze band zonder leden, een miljoenenpubliek op Spotify en felle kritiek uit de industrie: The Velvet Sundown laat zien hoe AI de muzieksector op zijn grondvesten doet schudden. The Velvet Sundown lijkt als uit het niets opgedoken. Binnen enkele weken telde de zogenoemde Californische rockband ruim 750.000 maandelijkse luisteraars op Spotify. Alleen: niemand kan bewijzen dat de band bestaat.

De affaire roept uiteraard felle reacties op in de muziekwereld. Kritiek richt zich vooral op het gebrek aan transparantie en de concurrentie die AI‑muziek vormt voor echte artiesten. Grote namen als Elton John en Dua Lipa pleiten voor duidelijke regelgeving en verplichte labeling van AI‑content. Of The Velvet Sundown een marketingstunt, een kunstproject of een serieuze AI‑businesscase is, blijft voorlopig onduidelijk. Maar het effect is reëel: de band is inmiddels het symbool geworden van de nieuwe realiteit waar de muziekwereld voor staat. Echte creativiteit en algoritmisch gegenereerde content concurreren voortaan op dezelfde platforms — en de sector moet nu bepalen hoe eerlijk die strijd mag zijn.

Sinds 1 juni 2025 is DEN deelnemer van de Nationale Coalitie Duurzame Digitalisering (NCDD). Met deze stap versterken we ons netwerk en werken we samen met andere publieke en private partijen aan een toekomstbestendige, digitale én duurzame samenleving. DEN vertegenwoordigt binnen deze coalitie de digitale culturele sector.

Digitale technologie verandert ingrijpend hoe we muziek maken, delen en beleven. Grote artiesten zetten kunstmatige intelligentie in, treden op als virtuele avatars of vullen zalen met gigantische LED-schermen. Maar hoe innoveer je als je geen miljoenenbudget hebt? Thunderboom, een non-profit innovatielab voor de muziekindustrie, maakt digitale innovatie toegankelijk voor iedereen in de muziekindustrie.

De opkomst van VR opent nieuwe deuren voor storytelling en publieksbeleving binnen de cultuursector. Waar VR in de beginfase vooral thuis of in gespecialiseerde centra ervaren kon worden, groeit de behoefte om deze technologie toegankelijker te maken voor een breed publiek. Nu streamingsdiensten steeds meer marktaandeel verwerven, creëert het gebruik van nieuwe technologie zoals VR, een kans voor filmhuizen om te innoveren en nieuw publiek aan te boren. Hiermee voegen zij waarde toe aan hun aanbod waardoor ze relevant blijven. Een blik op het businessmodel van Nu:Reality.

Ze behoren tot de meest controversiële toepassingen van kunstmatige intelligentie: deepfakes, oftewel nepfoto’s, nepvideo’s en nep-audiofragmenten van bestaande personen, gegenereerd met AI-programma’s. Omdat het fenomeen relatief nieuw is, ontbreekt het nog bijna overal aan wetgeving om deepfakes mee te reguleren en is vaak onduidelijk in hoeverre bestaande wetten gelden voor zulk materiaal. Denemarken wil daar nu verandering in brengen door via een wetswijziging het maken en publiceren van ongewenste deepfakecontent strafbaar te stellen. Tegen de Britse krant The Guardian zegt cultuurminister Engel-Schmidt dat hij hoopt dat de wetswijziging andere EU-landen kan inspireren om soortgelijke maatregelen te treffen.

Het Pictoright Magazine geeft een update op een aantal belangrijke dossiers voor het auteursrecht op beeld. In eerste plaats gaat het dan over AI. Ook de wijze waarop de thuiskopieregeling wordt uitgevoerd heeft de aandacht. In het magazine meer over de voortgang in de Meta-zaak; een artikel over de Nieuwe Garde Stripmarkt die ondersteund werd door het Pictoright Fonds; in de rubriek “Verkocht!” een werk van George Heidweiller; en een artikel over de AI Act in Europa, waarin we het Europese auteusrechtenlandschap schetsen.

AI-bedrijven hebben doorgaans lak aan auteursrechten. Om ze toch eerlijk te laten betalen voor de data die ze gebruiken, moet je de formule van hun AI-brouwsels kunnen ontrafelen. Twee rechtszaken in de VS vormen de eerste jurisprudentie over de AI-revolutie die de hele creatieve sector raakt: schrijvers, journalisten, muzikanten, filmmakers en illustratoren, alles wat ademt. . De rechters beoordeelden alleen de input – de trainingsdata – en keken nog niet naar de output. 

In een klein kantoortje bij de Universiteit van Amsterdam denken ze de oplossing gevonden te hebben. Start-up Copyright Delta bouwt bij de UvA een netwerk dat auteursrechtenorganisaties, platenlabels en muziekuitgevers verbindt met muziekdiensten, gaming platforms en AI-apps. Copyright Delta biedt geclearde data aan aan AI-modellen die zich aan copyrightregels willen houden en inzicht geven in hun werkwijze. De artiesten hebben daarvoor toestemming (gecleard) gegeven, maar kunnen die ook intrekken. Er is één maar: AI-bedrijven moeten bereid zijn hun lerende machines te ‘ontleren’ en opnieuw te trainen met eerlijk geoogste data.

Als we terugkijken naar de afgelopen 25 jaar in de popmuziek, is het niet de muziek zélf die het meest opvalt, maar hoe we eraan komen. Van Napster naar iTunes, van Youtube naar Spotify en van TikTok naar AI. Dankzij die opeenvolgende revoluties luisteren we niet meer alleen wat wordt voorgeschreven door labels en grootkapitaal: het volk heeft de macht over hun eigen luistergedrag gegrepen. 

In een brief aan de Commissie juridische zaken (JURI) van het Europees Parlement roepen de European Composer and Songwriter Alliance (ECSA) en andere creatieve brancheorganisaties op tot duidelijke regelgeving rond auteursrechten en generatieve AI. De organisaties roepen het Europees Parlement onder meer op de AI Act zo snel mogelijk concreet te maken en bestaande richtlijnen transparanter te maken. Daarnaast moeten creatieven vooraf expliciet toestemming kunnen geven voor het gebruik van hun werk, inclusief passende vergoedingen voor input én output van AI-modellen. Deze vergoedingen moeten worden gekoppeld aan bestaande bepalingen over een eerlijke beloning.

Zoek je slimme tools die je dagelijkse werk makkelijker maken en je tijd geven voor écht cultureel werk? Goed nieuws! DEN lanceert een reeks chatbots speciaal voor cultuurprofessionals. Laat deze digitale collega's je adviseren op het gebied van subsidie, marketing, digitale vaardigheden, educatie en toegankelijkheid. De chatbots zijn niet alleen gevoed met informatie van het web, maar zijn aangevuld met relevante informatie voor de cultuursector. Hiermee geven de chatbots een passender antwoord dan wanneer je bijvoorbeeld ChatGPT gebruikt.

In onze samenleving staat de beleving centraal. Niet wat je biedt is het belangrijkst, maar de ervaring die je eraan overhoudt. Die ervaring is onder te verdelen in vier e’s: entertainment, educatie, escapisme en esthetiek. Aan welke beleving heeft jouw bezoeker behoefte? Denk out of the box en speel zo in op de opkomst van de belevingssamenleving. Om potentiële bezoekers te trekken, is het cruciaal om de unieke waarde van je aanbod te benadrukken. Om die vraag te beantwoorden, is een diepgaand begrip van je doelgroepen essentieel.

In het weekend van 28 en 29 juni slaan Samsung en het Van Gogh Museum de handen ineen voor een opvallende kunstbeleving in het Vondelpark. Bij Het Blauwe Theehuis verrijst een vintage telefooncel waarin voorbijgangers een meeslepende interpretatie van Van Goghs beroemde 'Amandelbloesem' kunnen ervaren. Met deze pop-up vieren beide partijen de aftrap van een driejarige samenwerking waarin kunst en technologie elkaar versterken.