Trends & Ontwikkelingen

OpenAI trapt het gaspedaal deze week maar weer eens diep in, met het uitbrengen van zijn Sora-app. Deze maakt realistischere video’s dan de voorganger en voegt nu ook geluid toe. Wat de app écht interessant (en ook wel verontrustend) maakt, is het besluit van OpenAI om er een socialemedia-app van te maken. Denk aan TikTok, YouTube Shorts of Reels, maar dan voor de volle honderd procent gevuld met synthetische beelden. AI dus.

De eerste dagen van oktober verzamelt de Nederlandse dansgemeenschap zich in de Limburgse hoofdstad voor voorstellingen, workshops, rondetafelgesprekken, lezingen en exposities. In de Sint-Janskerk werd vrijdag het jaarlijkste Debat van de Nederlandse Dans gehouden. Het thema van dit jaar: dilemma’s rond het maken van dans in een wereld die in brand staat. Dansinhoudelijke dilemma’s kwamen niet echt ter sprake, wel organisatorische en structurele kwesties, waarbij aloude voornemens als ‘meer samenwerken’ en ‘sterkere lobby in Den Haag’ de revue passeerden.

De voordracht van Marjorie Boston en Maarten van Hinten, grote namen uit de Nederlandse hiphopscene, inspireerde. Kort samengevat: neem een voorbeeld aan de hiphop. Die is ontstaan en groot geworden dankzij kernwaarden als samenwerking, onderling respect en kennis delen. Zo is een plaats aan tafel verworven, door in woord en daad zijn maatschappelijk belang waar te maken. Als sector, stelde Van Hinten, moeten we niet vechten waaróver we moeten maken, maar dát we moeten maken.

Een oeuvreprijs die tegelijk iets nieuws oplevert: de Wilhelminaring voor beeldhouwkunst bekroont ervaren kunstenaarschap, maar leidt ook tot een nieuw permanent kunstwerk in een Apeldoorns park. Dit jaar gaat de veertiende ring naar beeldend kunstenaar Hester Oerlemans, die zich al decennia beweegt tussen sculptuur, installatie, tekening en schilderij.

De Wilhelminaring is een belangrijke onderscheidingen voor Nederlandse beeldhouwkunst. Sinds 1998 wordt hij tweejaarlijks uitgereikt in Apeldoorn. De prijs bestaat uit een speciaal ontworpen sieraad én de opdracht een permanent kunstwerk te realiseren in het Sprengenpark.

Tijdens Dutch Design Week 2025 opent op het Ketelhuisplein in Eindhoven de experimentele leeromgeving Un/School. Het initiatief richt zich op de vaardigheden die nodig zijn voor de toekomst, zoals inclusief ontwerpen, toekomstdenken en creatief werken met AI. Vijf ontwerpstudio’s, Muzus, Afdeling Buitengewone Zaken, morgenmakers, Greenberry en Fundamentals Academy, slaan de handen ineen met Dutch Design Foundation. Un/School is geen traditioneel klaslokaal, maar een dynamische omgeving waar leren door te doen centraal staat. 

De Taalboekenprijs gaat dit jaar naar de Vlaamse hoogleraar taalkunde Freek Van de Velde voor zijn alomvattende en toch toegankelijke boek Wat taal verraadt – een kleine geschiedenis van brein tot beschaving. lechts 200 bladzijden heeft de Vlaamse hoogleraar nodig om het hele veld van de taalkunde uit te leggen. En hij doet dat zo helder en sprankelend, dat hij er de Taalboekenprijs 2025 voor krijgt.

De jury van dit initiatief van het Genootschap Onze Taal prijst hem om ‘zijn originele invalshoeken, maar ook om de erudiete eloquentie, de zwierige toon en de humoristische accenten’.

Het was een belangrijke wens van orkesten en theatergezelschappen: een subsidie voor acht in plaats van voor vier jaar. Dat zorgt voor stabiliteit en minder administratieve lasten en het maakt het makkelijker om voorstellingen en tentoonstellingen ver vooruit te plannen. De ministerraad besloot vrijdag om een belangrijke stap in die richting te zetten en een wetswijziging hiervoor in werking te stellen. Als de nieuwe Tweede Kamer akkoord gaat, kunnen cultuurinstellingen vanaf 2029 voor acht jaar subsidie krijgen. 

De Raad voor Cultuur adviseerde toenmalig cultuurminister Eppo Bruins (NSC) eerder dit jaar om de subsidietermijn te verlengen. Ook de Tweede Kamer vroeg er in een motie om. Demissionair minister Gouke Moes (BBB) kiest nu voor een maximale subsidieduur van acht jaar. De nieuwe aanpak geldt alleen voor de subsidie van het Rijk. Dat is wel een heel belangrijke bron van inkomsten voor de cultuursector, naast de subsidie van gemeenten, provincies en private gelden.

De ‘Oscar van de Nederlandse dans’ is dit jaar voor het eerst uitgereikt aan een ensemble, in plaats van een individuele danser. 28 dansers van Nederlands Dans Theater en zeven van Sharon Eyal Dance wonnen de Zwaan voor de meest indrukwekkende dansprestatie van het seizoen. Connor Schumacher kreeg een Zwaan voor beste dansvoorstelling. 

De dansers van NDT en SED wonnen deze prestigieuze prijs vanwege hun ‘zinsbegoochelende collectieve prestatie’ en ‘het verleggen van de definitie van teamwork naar een haast telepathische vorm van samen bestaan’, aldus de jury van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties. De Zwaan werd vrijdagavond uitgereikt in Maastricht, tijdens het Gala van de Nederlandse Dansdagen. 

De uitreiking van de Gouden Kalveren, op de slotavond van het Nederlands Film Festival, kent twee grote ­winnaars. Gouden Kalveren voor beste film, scenario én hoofdrol gaan naar Mike van Diems drama Voor de meisjes. De prijzen voor beste regie, camera, montage en geluid zijn voor Morgan Knibbes The Garden of Earthly Delights.

Het gala sloot het 45ste Nederlands Film Festival af, dat het dit jaar deed zonder zes ton subsidie van de stad Utrecht. Het festival wist toch een sobere, waardige editie te organiseren. En zoals elk jaar voelden makers van publieksfilms zich zwaar ondergewaardeerd. Dit jaar werden 26 Kalveren uitgereikt voor kortfilms, digitale producties, televisiedrama en speelfilms.