Trends & Ontwikkelingen

Net als bij haar betoog tijdens de raadsvergadering van 22 mei begint de wethouder op donderdag 12 juni de toelichting op de financiële handreiking aan het DRU Industriepark met een opsomming over de waarde van het Industriepark. Hoe verhoudt de afgelopen week gepresenteerde financiële impuls van 1,7 miljoen zich tot andere cultuurhuizen in de gemeente? Een kort rondje langs een aantal cultuurhuizen in de Oude IJsselstreek schets een scheef beeld. 

De organisatie van de Navo-top in Nederland dreigt uit te lopen op een drama voor grote culturele instellingen in Den Haag. Vanwege veiligheidsredenen is het gebied waar de top wordt gehouden al maanden deels afgesloten voor het verkeer. Museon, Omniversum en het Kunstmuseum Den Haag zijn daardoor slecht bereikbaar. Bezoekers blijven dan ook massaal weg. „Dit is veel groter dan verwacht.’’ Het is hoe dan ook een zware financiële klap. "Musea zijn de afgelopen jaren keer op keer getroffen door zowel de corona- als de energiecrisis. We kunnen het opvangen, maar het is wel een extra klap en het beperkt ons in onze ambities.’’

Na een analyse van de gemeentelijke en provinciale uitgaven aan kunst- en cultuureducatie concludeert LKCA-onderzoeker Arno Neele dat de middelen die provincies en gemeenten reserveren voor cultuurbeleid niet in verhouding staan tot de in cultuurnota’s geformuleerde ambities. Chris van Koppen is geneigd die conclusie wat al te vriendelijk te vinden. Die cultuurnota’s zijn een vorm van bewuste windowdressing, waarmee de politiek tracht de mate waarin zij zich distantieert van haar verantwoordelijkheid voor de commons aan het zicht te onttrekken.

Cultuur en sport worden beide hard geraakt door de terugtrekkende bewegingen van de overheid. Tegelijkertijd is het goed om ons te realiseren dat de cultuursector kwetsbaarder is dan de sportsector. Omdat de business case voor cultuur in een aantal opzichten fundamenteel verschilt van die voor sport. Eind 2024 maakten Rijk, provincies en gemeenten bestuurlijke afspraken om zich gezamenlijk in te zetten voor ‘een sterk ecosysteem voor cultuurbeoefening, waarin iedereen de mogelijkheid heeft een leven lang cultuur te beoefenen’. De vraag is hoe realistisch die ambities zijn, met geen verandering in de budgetten. Misschien moet dan toch maar eens, eindelijk, gedacht worden aan de inzet van iets minder vrijblijvend instrumentarium. 

De stichting van het Waalres Museum krijgt toestemming om het pand aan de Willibrorduslaan 4 te verkopen. Naar een koper hoeft het museum niet lang op zoek; hoogstwaarschijnlijk koopt de buurman het rijksmonument over. In november vroeg het stichtingsbestuur van het museum al om toestemming aan Waalre om het historische pand te mogen verkopen, nu is officieel de kogel door de kerk. De gemeente stelt wel een aantal voorwaarden: het gebouw moet bijvoorbeeld een sociaal-maatschappelijk of culturele functie behouden. Zolang het mogelijk is wil het stichtingsbestuur de exploitatie van het Waalres Museum blijven voortzetten.

Het Next XR Talent Program is de nieuwe toevoeging aan het talentenprogramma dat Playgrounds Next sinds 2016 runt. De nieuwe lichting 2025-2026 is de tweede lichting XR talenten die worden begeleid. Playgrounds Next verwelkomt de volgende zes XR makers: hybride maker en actrice Eva Heijnen, transdisciplinair kunstenaar Hsin Min Chan, digitaal kunstenaar en 3D animator Leeza Pritychenko, wetenschapper, interdisciplinair kunstenaar en activist Sophie Bulgakova, animatie- en videokunstenaar Okke van Breemen en digitaal kunstenaar geworteld in fotografie en filmmaken Agata Grochowska.  

Met het oog op de komende gemeenteraadsverkiezingen besloot bet bestuur de huidige standpuntennota van dKvB (van 2022) te evalueren en herijken. Een tiental leden en niet-leden boog zich hier de afgelopen maanden o.l.v. bestuurslid Ad van Rosmalen over. Het resultaat is een ambitieuze, maar ook realistische dKvB Actieagenda 2025-2028.

De Actieagenda 2025-2028 is bedoeld als een ‘intern’ document dat het bestuur en leden richting geeft bij hun belangenbehartiging, lobbywerk en inzet in gesprekken met de provincie (PS en GS), gemeenten en ondersteunings-organisaties. Het is niet opgesteld als pamflet; we zullen het niet op uitgebreide schaal verspreiden, maar er wel uit citeren en ons er op baseren.

Twee kastelen, twee kerken, een raadhuis, een klooster en zelfs een complete steeg in de Bossche binnenstad. De provincie heeft een pakket panden in de etalage gezet. De monumenten zijn allemaal eigendom van Monumenten Beheer Brabant (MBB) en staan als gevolg daarvan ook allemaal te koop. De aandeelhouders van MBB willen van hun bezit af. En daarbij zijn de opbrengsten van weinig belang. Sterker nog, de beoogde koper BOEi krijgt er een gunstige lening van 37 miljoen euro bij.

De tien gebouwen en complexen van MBB worden voor een totaalbedrag van een slordige 6 miljoen euro verkocht aan de landelijke monumentenbeheerder BOEi. Volgens het Brabantse provinciebestuur is dat de huidige marktwaarde van het vastgoedpakket. De kwestie roept vragen op bij de politieke partijen JA21 en PVV in de Provinciale Staten. De provincie is met 72,6 procent immers grootaandeelhouder van MBB. 

Het IMPALA-rapport Combating the Emergence of a Two-Tier Music Streaming Market is gepubliceerd. In dit rapport, dat recente ontwikkelingen in de muziekstreamingmarkt analyseert, wordt gewaarschuwd voor het ontstaan van een tweedelige industrie die ‘onmiddellijke aandacht’ vereist.

De analyse is uitgevoerd door industrie-experts Dan Fowler en Katherine Bassett en richt zich op alle spelers binnen de muzieksector, inclusief digitale diensten. In het rapport wordt een groeiende kloof geconstateerd ‘tussen grote rechtenhouders en independent spelers, gedreven door marktconsolidatie, ondoorzichtige platformbeleidsregels en opkomende verdienmodellen die in toenemende mate schaal boven diversiteit stellen’. Op die manier ontstaat er volgens de auteurs een ‘tweedelige industrie.’

Hoe maak je theater dat zowel live als online een betekenisvol podium is voor publieke interactie en engagement? Hoe bereik je publiek op afstand, als aanvulling op de kracht van het fysieke moment? Hoe zet je hybride in om de traditionele grenzen tussen maker en publiek op te rekken en de podiumkunsten meer participatief te maken? De Hybrid Theatre Toolkit biedt podiumkunstprofessionals praktische handvatten bij het ontwikkelen van hybride theater ervaringen. Of je nu net begint of al aan het experimenteren bent, deze tool is er om te inspireren, het proces te structureren en inzichten te bieden die in de praktijk zijn getest.

Digitale businessmodellen maken gebruik van digitale technologieën om waarde te creëren. Ook culturele instellingen zetten digitale technologie in en passen hun bedrijfsmodellen aan. Wil je zelf aan de slag? Laat je inspireren door onderstaande mogelijke modellen. 

In digitale interactie modellen zetten culturele instellingen technologie in om de digitale interactie met hun bezoekers te bevorderen en hun customer journey te verlengen. Met digitale verrijking modellen maken instellingen gebruik van digitale technologie om te innoveren in hun product of dienst die op locatie wordt aangeboden. Met hybride modellen betreft het een combinatie van offline en online activiteiten. Platform modellen zijn volledig digitaal. Tenslotte, bij digitale efficiencymodellen wordt digitale technologie ingezet om slimmer of efficiënter te werken en kosten te besparen. 

Tijdens de online DEN Conferentie is op vrijdag 13 juni de winnaar van de DEN Award 2025 bekendgemaakt. De prijs bekroont het meest moedige digitale experiment dat nieuw publiek bereikt. Het thema dit jaar: grensverleggende samenwerkingen. Modemuze won met Unlocking Fashion Heritage en ontvangt een InCompany-training van DEN naar keuze. 

“Modemuze toont hoe volharding, visie en brede samenwerking binnen een gespecialiseerd cultuurveld leidt tot een digitaal product dat veel verder gaat dan technologische innovatie alleen. Het project slaat een brug tussen collectiebeheer en publieksbetrokkenheid en laat zien hoe digitale middelen tastbare impact kunnen hebben op hoe we cultuur beleven."

Regisseur Eline Arbo, componist Thijs van Vuure en geluidsontwerper Dennis Slot hebben gisteren in het Nationaal Theater van Noorwegen een Hedda gewonnen. De Noorse Theater- en Orkestvereniging reikt deze prijzen voor uitzonderlijke prestaties in de podiumkunsten jaarlijks uit aan het eind van het theaterseizoen.

De drie vooral in Nederland werkende makers ontvingen de prijzen voor hun productie Haugtussa, die ze samen creëerden bij het Nationaltheatret uit Oslo in samenwerking met de Ruhrtriennale. Arbo ging naar huis met de Hedda voor Beste regisseur. Van Vuure, Dennis Slot en de Noorse Norunn Standal ontvingen de prestigieuze onderscheiding voor Beste audiovisuele ontwerp.

Hoe willen mensen in 2040 cultuur vinden, maken en beleven? En welke rol speelt technologie daarin? Tijdens Dutch Design Week 2024 vroegen we het aan bezoekers van het DEN Digital Transformation Lab. Bijna 700 mensen deelden hun visie op de toekomst van cultuur. Voor cultuurorganisaties bieden deze inzichten waardevolle inspiratie. De antwoorden van bezoekers laten een breed gedragen verlangen zien: technologie mag cultuur ondersteunen, inspireren en verrijken — maar menselijke creativiteit, fysieke beleving en sociale verbinding blijven essentieel en onmisbaar.

Voorzitter van de Raad voor Cultuur Kristel Baele is toegetreden tot de International Advisory Board (IABx) 2025 van de gemeente Rotterdam. Deze adviesraad bestaat uit internationale experts op het gebied van stedelijke ontwikkeling, cultuur en bestuur, en adviseert de stad over langetermijnvraagstukken die raken aan een veerkrachtige, inclusieve en duurzame stedelijke toekomst. De komende maanden zal de board zich buigen over de culturele transitie van Rotterdam.

Zaterdag 14 juni 2025 ontving het gerenommeerde ontwerpduo Van Eijk & Van der Lubbe de Designprijs van het Cultuurfonds Noord-Brabant 2025. In een feestelijke bijeenkomst in Design Museum Den Bosch overhandigde Ina Adema, commissaris van de Koning en voorzitter van het Cultuurfonds Noord-Brabant, de prijs: een kunstwerk en een geldbedrag van € 10.000. Volgens de jury zijn Niels van Eijk en Miriam van der Lubbe visionaire ontwerpers die de kracht van design inzetten om maatschappelijke opgaven aan te pakken.

Op 13 mei vond in Brussel de formele Raad voor Onderwijs, Jeugd, Cultuur en Sport (OJCS-Raad) plaats voor het onderdeel cultuur. De raadsconclusie over het ondersteunen van jonge kunstenaars bij de start van hun carrière en de raadsconclusies over de beoordeling van het rechtskader voor audiovisuele mediadiensten en videoplatformdiensten zijn zonder verdere opmerkingen aangenomen. 

In het beleidsdebat stonden twee vragen centraal: Gezien de huidige uitdagingen van de culturele en creatieve sector, kunt u aangeven of het Creative Europe programma moet worden aangepast om deze uitdagingen beter aan te kunnen, en zo ja hoe? En: Gezien de huidige geopolitieke context, hoe kan het Europees Cultuur Kompas breken met de huidige status quo en ervoor zorgen dat het strategische belang van cultuur wordt erkend naast de nieuwe politieke prioriteiten die naar voren komen op EU- en lidstaatniveau?

Docente Ineke Roost (36) van het Pius X College in Bladel is maandag uitgeroepen tot Muziekdocent van het Jaar. De jury vindt de docente erg vernieuwend door onder andere het inzetten van kunstmatige intelligentie (AI) in de les. Zelf vindt Ineke het vooral belangrijk dat haar leerlingen lol hebben. “Belangrijk dat leerlingen zich creatief kunnen uiten.” Ineke mocht de prijs maandag in ontvangst nemen in de AFAS Live uit handen van zanger Marco Schuitmaker, dit jaar ambassadeur van de verkiezing. 

Muziek wordt volgens Ineke nog weleens gezien als een pretvak op middelbare scholen. "Pret op school is ook heel belangrijk", vindt ze. "Muziek is een van de belangrijkste vakken op school en een van de weinige praktische vakken tussen alle theorie. Het is belangrijk dat leerlingen zich creatief kunnen uiten en muziek ontdekken."

Acteur Tom Cruise krijgt een ere-Oscar voor zijn gehele oeuvre, heeft de organisatie achter de filmprijzen bekendgemaakt. Ook zangeres Dolly Parton krijgt het beeldje uitgereikt. Ze nemen de prijs op 16 november in ontvangst tijdens de Governors Awards, het jaarlijkse evenement waarop de ere-Oscars worden uitgereikt. Voor Cruise en Parton is het de eerste keer dat ze het beeldje in ontvangst mogen nemen.

In 2023 overhandigde de Nederlandse Unesco Commissie een adviesrapport onder de titel On(ver)vangbaar: De innovatieve kracht van the culture aan toenmalig staatssecretaris van cultuur Gunay Uslu (D66). Deze woensdag wordt de internationale versie gepresenteerd op het hoofdkwartier van Unesco in Parijs. De reden van het advies, aldus voormalig CDA-politicus Kathleen Ferrier, voorzitter van de commissie: „De brede diversiteit van cultuuruitingen in ons land wordt nog lang niet altijd door het beleid gezien en op waarde geschat. Zelfs niet wanneer het gaat om de grootste culturele bewegingen van deze tijd, zoals the culture.” De term ‘the culture’ bestond al langer, maar wordt nu ook door de cultuursector omarmd. Mode, muziek, TikTok-danspasjes; het valt er allemaal onder.

Door de interactie van verschillende Afro-diasporische culturen is over de jaren heen een dynamisch, creatief ecosysteem ontstaan. Een hybride cultuur die nieuw is, zichzelf telkens opnieuw uitvindt, en inmiddels in zowat alle haarvaten van mode, muziek, kunst, sport, media, politiek en de zakenwereld is doorgedrongen – en die sinds kort dus ook door de cultuursector wordt ontdekt. Akwasi Owusu Ansah, rapper en directeur van omroep Zwart: „The culture is geen letterlijke vertaling van ‘cultuur’. The culture gaat over ideeën. Het is een soort sociale gestemdheid, een gevoel. Een gevoel dat mensen van kleur met de paplepel ingegoten krijgen. Tegelijkertijd is het ook veel breder dan kleur." Het Cultuurfonds reserveerde na het Unesco-adviesrapport 1,5 miljoen euro, dat de komende vijf jaar in projecten uit the culture geïnvesteerd zal worden.

Waar kan ik heen vanavond? DIP (Digitaal Informatieplatform Podiumkunsten) verzamelt en koppelt de informatiestromen van theaters en producenten. Dat levert onder meer gebundelde productie- en speeldata op voor bijna alle theatervoorstellingen in Nederland. Theaterkrant werkt samen met DIP aan een proof-of-concept om met deze data een complete theateragenda voor heel Nederland te bouwen. 

Het huwelijk tussen poppodium Gebouw T en theater De Maagd blijkt vruchtbaar. De twee hebben hun huishoudboekje keurig op orde en kijken terug op een recordaantal bezoekers. Gert-Jan de Koster werd in 2023 directeur van twee podia. De oprichter en directeur van Gebouw T moest na de grote culturele bezuinigingsoperatie in de stad twee culturele werelden bij elkaar brengen: die van het poppodium en die van theater De Maagd. 

Het was financieel misschien een moetje, maar het bleek een liefdevol huwelijk. De twee podia zouden afzonderlijk niet overleven. De Koster vindt dat ze er samen steeds beter uitkomen. ,,We zijn professioneler geworden, profiteren van elkaar en kunnen nu centraal zaken als personeelsbeleid of inkoop van techniek regelen.” De twee podia trokken samen afgelopen jaar 100.000 bezoekers: een record.

De organisatie van de Navo-top in Nederland dreigt uit te lopen op een drama voor grote culturele instellingen in Den Haag. Vanwege veiligheidsredenen is het gebied waar de top wordt gehouden al maanden deels afgesloten voor het verkeer. Museon, Omniversum en het Kunstmuseum Den Haag zijn daardoor slecht bereikbaar. Bezoekers blijven dan ook massaal weg.

De gemeente benadrukt dat het Kunstmuseum, Museon en Omniversum gewoon bereikbaar zijn. „We trachten via maatwerk de eventuele overlast zoveel mogelijk beperkt te houden, waardoor een beroep op de compensatieregeling niet hoeft te worden gedaan’’, aldus een woordvoerder.

De culturele kaart van Gelderland heeft een waardevolle uitbreiding gekregen. Naast het bestaande overzicht van culturele initiatieven en instellingen in de provincie, zijn nu ook sociaal-artistieke samenwerkingen en praktijken opgenomen.

In Gelderland verbinden veel initiatieven cultuur met zorg, welzijn en maatschappelijke opgaven. Mede dankzij de subsidieregeling Samen Cultuurmaken van het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) zijn in de provincie 80 nieuwe sociaal-artistieke samenwerkingen ontstaan, bovenop 60 bestaande praktijken. De culturele kaart brengt in beeld waar deze samenwerkingen plaatsvinden en wie erbij betrokken zijn.

CmK Hoeksche Waard en KITE Educatie uit Rotterdam delen dit jaar een ambitie: meer jongeren trekken naar naschoolse culturele activiteiten. Ondanks het brede aanbod van de organisaties, blijft de opkomst van jongeren namelijk achter. Dus komt er een plan van aanpak, met ondersteuning van het Themafonds Cultuurparticipatie Zuid-Holland. 

“Ondanks dat we veel aanbieden, is het voor ons lastig om jongeren vanaf 14 jaar mee te laten doen aan onze lessen en workshops”, zegt Lieke van den Berge, directeur van KITE. “CmK Hoeksche Waard worstelt met hetzelfde probleem". Ze deden onderzoek naar effectieve jongerenwerking. “We moeten meer naar buiten treden, zichtbaarder zijn en met jongeren in gesprek gaan. We moeten vragen wat ze zelf belangrijk vinden: voor zichzelf en de wereld om hen heen. Om ze aan ons te binden is het belangrijk om de jongeren in een richting te sturen die ze zelf hebben bedacht, in plaats van het voor ze uit te stippelen.”

IMPALA (Independent Music Companies Association) heeft een nieuw Remuneration Playbook gepubliceerd met twaalf aanbevelingen voor beleidsmakers in de EU-muzieksector. IMPALA's belangrijkste suggestie is gericht op een correcte implementatie en monitoring van de AI-wet, om specifieke toestemming, transparantie en respect voor rechten te waarborgen. Het is ook gericht op het maximaliseren van licentiemogelijkheden. Het verduidelijken van de EU-wetgeving ter oplossing van RAAP is ook een aandachtspunt in het Playbook.

De culturele en creatieve sectoren dringen er bij de Europese Commissie op aan om de artistieke vrijheid (freedom) te beschermen, eerlijke beloning (fair pay) te garanderen en de financiering (funding) via Creative Europe als een zelfstandig programma te behouden. Hiervoor is een budget van 2% van het volgende meerjarig financieel kader beoogd. Dit zijn de belangrijkste punten die de eisen samenvatten van de culturele en creatieve sectoren die reageerden op de uitnodiging van de Europese Commissie voor een openbare raadpleging voor het Cultureel Kompas van de Unie.

Op 30 mei, toen de oproep tot het indienen van bewijsstukken werd afgesloten, waren er in totaal 297 bijdragen verzameld. Deze brachten de meest urgente problemen voor het culturele ecosysteem in de EU op dit moment onder de aandacht.

De Koplopergroep Cultuur is een netwerk waarin gemeenten, partners en maatschappelijke organisaties samenwerken om cultuur te borgen. Dit doen we onder de vlag van de propositie Samen Cultuur Borgen. Door elkaar te ontmoeten, kennis te delen en concrete acties uit te voeren, zetten we stappen om cultuur een stevige plek te geven in het beleid.

Op 4 juni vond de tweede bijeenkomst van de Koplopergroep Cultuur plaats in ’s Hertogenbosch. Wethouder Van der Geld van Den Bosch heette de groep welkom. Als gastspreker was Jeroen Bartelse aanwezig, algemeen directeur van TivoliVredenburg en voorzitter van Kunsten ’92. Hij gaf een introductie op het thema van de dag: een startpunt voor onderhandelingsgesprekken tussen gemeenten, rijk en provincies. Onder leiding van gespreksleider Thomas van Dalen stond deze bijeenkomst in het teken van het aanscherpen en tastbaar maken van de gemeentelijke onderhandelingspositie voor de verankering van rollen van de medeoverheden en betere afspraken in het cultuurbeleid. 

In Leuven heeft minister van Cultuur Caroline Gennez (Vooruit) maandag het startschot gegeven voor Horizon 2035, een brede denkoefening over de toekomst van het Vlaamse cultuurbeleid. Binnen Horizon 2035 richt de minister een 'Toekomstcommissie' op, met professionals, vertegenwoordigers en experts uit de hele sector die nadenken over hoe het cultuurbeleid in Vlaanderen er over 10 jaar zou kunnen uitzien. "Het is de eerste keer dat er zo'n denkoefening plaatsvindt. We zijn ambitieus", zei minister Gennez.

Hoe krijgt (internationale) samenwerking vorm binnen de kaders van biennales en andere internationale evenementen? In een gelijknamige publicatie presenteert de Remapping Collaborations Working Group van het Nieuwe Instituut inzichten, tools en voorstellen die laten zien hoe internationale culturele evenementen onvoorspelbaarheid en wrijving kunnen omarmen in hun samenwerkingsvormen. De publicatie bundelt transcripties van openbare sessies van de werkgroep, samen met essays van verschillende werkgroepleden die nieuwe tools, methoden en perspectieven schetsen en daarmee de bestaande kaders van dergelijke evenementen uitdagen. 

Op 18 en 19 juni vindt in Amsterdam de jaarlijkse Algemene Vergadering plaats van EUNIC, het Europese netwerk van nationale culturele instituten en ministeries. De bijeenkomst, georganiseerd door DutchCulture, vindt plaats in het H’ART Museum. Gedurende twee dagen komen directeuren, beleidsmakers en vertegenwoordigers uit 30 Europese landen bijeen om een ​​gedeelde visie op internationale culturele samenwerking te ontwikkelen. Een belangrijk moment tijdens deze editie is de benoeming van DutchCulture-directeur Kirsten van den Hul tot nieuwe voorzitter van EUNIC.

Gemeente Gorinchem organiseert drie bijeenkomsten over kunst en cultuur. De eerste bijeenkomst vindt plaats op woensdag 9 juli. De gemeente wil het cultuurbeleid vernieuwen en vraagt input van betrokkenen. Bestuursleden, medewerkers en vrijwilligers uit de sector zijn uitgenodigd.

Het eerste thema is ‘Kunst en cultuur zorgen voor identiteit en vertellen wie we zijn’. Tijdens deze bijeenkomst wordt gesproken over tradities, rituelen, festiviteiten en gewoonten. Ook komt kunst in de openbare ruimte en community art aan bod. In september en oktober volgen bijeenkomsten over culturele evenementen en cultuureducatie.

Maedy de Miranda ziet als beleidsadviseur kunst en cultuureducatie de ‘speelruimte’ in het onderwijs naar de achtergrond verdwijnen. Wat zijn daarvan de gevolgen? Wat gaat er verloren? Daarover reflecteert ze in haar eerste blog voor Kunstzone. Spel is fundamenteel voor leren, creativiteit, verbinding, en veerkracht voor het leven. In een tijd waarin we geconfronteerd worden met oorlogen, klimaatverandering, sociale druk en economische ongelijkheid, biedt spel ruimte om te dromen, te verbeelden en alternatieve toekomstbeelden te creëren. En ons te verbinden met de mensen om ons heen. 

Onzekere puberstemmen die samenkomen in harmonie en meerstemmig de ruimte vullen. Welke school wil dat niet? Samen zingen ontspant, geeft kracht, verbindt en kan tijdloos mooi zijn. Het verdient absoluut een plek in het voortgezet onderwijs. Ouderwets en saai? Niet als je luistert naar de docenten en leerlingen die deelnemen aan Vocale Boost op school.