Van de jongere in jezelf naar betekenisvol cultuuronderwijs. In drie stappen nemen Emiel Copini en Astrid Rass, allebei betrokken bij het onderzoeksproject Cultuur in de Spiegel, de deelnemers aan het LKCAtelier van 26 november mee in het werken vanuit en naar cultureel (zelf)bewustzijn. Bea Ros met de inhoudelijke terugkoppeling.

Creatieve senioren kunnen op maandagmiddag terecht in het 2D lokaal van Nieuwe Nobelaer in Etten-Leur. Daar kunnen zij toegeven aan hun inspiraties en worden kunstwerken gecreëerd. Maar het voornaamste doel is: lekker kletsen en even weg uit de eenzaamheid. Onder aanvoering van docent beeldende kunsten en ambacht Charlotte Maas komen diverse technieken aan de orde. BN De Stem sprak met enkele cursisten.

Basisschoolleerlingen uit Uden krijgen vanaf 2022 structureel kunst- en muziekles op school. Want ook Uden sluit zich aan bij Circle of Talent, een samenwerking tussen kunstencentra in Noord-Brabant om jong talent te 'scouten'. Juist culturele talenten zijn waardevolle, creatieve denkers en makers van de toekomst, die in de maatschappij, het bedrijfsleven en het onderwijs van toegevoegde waarde zijn, stelt Barbara Brouwer, directeur van Phoenix Cultuur in Meierijstad. Via dit leerprogramma krijgen kinderen en jongeren op de basisscholen en in het voortgezet onderwijs structureel kunstonderwijs waarin alle disciplines aan bod komen. Vervolgens kunnen ze in hun vrije tijd naar speciale talentklassen gaan en zo naar de topkunst, de kunstvakopleidingen, doorstromen. In Meierijstad volgen 15 kinderen zo de talentklas muziek en 7 de talentklas dans. Naast de lessen op hun eigen dansschool, muziekvereniging of band. Uden gaat nu als zesde plaats in Noord-Brabant meedoen met dit talentenprogramma. Het gaat Xpress heten. Kunst & Co, Phoenix Cultuur en cultuurpodium De Pul tekenden op 30 november een convenant voor Circle of Talent. De Pul gaat een belangrijke rol spelen, onder meer op het gebied van jongerenwerk en podiumfaciliteiten.

Phoenix Cultuur verraste de gemeenteraadsleden van Meierijstad op 26 november met een pianoconcert. Na het concert van Diana Pivak, die de talentenklas Muziek volgt van Circle of Talent en aan het conservatorium in Tilburg studeert, werd de beleidsvisie uitgereikt die de cultuurinstelling heeft gemaakt voor de komende drie jaar. Het gaat goed met Phoenix, dat zijn 5 jarig jubileum viert. Het aantal cursisten blijft maar groeien. De komende drie jaar wil Phoenix Cultuur die groei verder doorzetten, zo staat in het beleidsplan. Er is een verdubbeling van kinderen en jongeren in de tekenateliers en de makerswerkplaats. Daarom wil Phoenix dit op meer locaties aanbieden. Er is al een samenwerking met Let’s Play Skopos in Schijndel om op deze locatie een naschoolse makerswerkplaats te starten. Phoenix wil meer doen op het gebied van beeldbewerking, fotografie, film en 3-D ontwerpen. De afdeling Fashion wordt een bredere werkplaats voor textiele werkvormen. De werkplaatsen op de Noordkade worden meer op de kaart gezet, met extra aandacht voor de smederij, keramiekafdeling en edelsmederij. Bij muziek komt de focus te liggen op samenspel. De groei van de theater- en musicalopleiding zal waarschijnlijk leiden tot het aantrekken van nieuwe docenten, Brouwer wil bovendien deze cursussen op alle vijf de locaties aanbieden.

De Amsterdamse Kunstraad heeft op 26 november een gevraagd advies over het Kunstenplan 2021-2024 uitgebracht aan wethouder Meliani, Kunst & Cultuur, en de raadscommissie KDD. Op 16 of 17 december zal de gemeenteraad in haar laatste vergaderingen van het jaar, het kunstenplan vaststellen dat op 1 januari 2021 van start gaat. In het advies doet de kunstraad onder andere uitspraken over de (vernieuwde) regeling bij het AFK en het Cluster Cultuureducatie, dat nu ter besluitvorming voorligt. Daarnaast vraagt de kunstraad in het advies aandacht voor de individuele kunstenaar in tijden van corona en adviseert hij meer financiële steun aan die makers. Bij het advies hoort een notitie over de voortgang van de Amsterdamse Maatschappij voor het Behoud van Kunst en Cultuur (AMBKC), en een rapportage van een vooraanstaand onderzoeksbureau over de impact van corona op de Amsterdamse kunst en cultuursector. Deze notitie en rapportage werden namens het Amsterdams Fonds voor de Kunst en de Amsterdamse Kunstraad uitgebracht.

Alle leerkrachten en zeker ook cultuurcoördinatoren in het basis- en voortgezet onderwijs ervaren de stress van deze tijd. Elke persconferentie over corona veranderen de regels. De plotselinge veranderingen eisen hun tol. Van online onderwijs, naar weer les op school, en dan soms door naar hybride onderwijs. De schooldirectie besluit. Het kan elke week weer anders zijn. Albert Barth, directeur van Kleinkunstig,, kan erover meepraten en doet praktische voorstellen om deze moeilijke tijd door te komen.

Zeg je ‘cultuureducatie’ dan heb je het over alles wat plaatsvindt op het snijvlak van onderwijs en cultuur. Over kunst in de klas en ver daarbuiten. Over prikkelen, verrijken en verbinden. Breed en belangrijk dus. En ook actueel. Want 2020 gaat de geschiedenisboeken in als een pittig jaar voor beide sectoren. Zowel financieel als organisatorisch. Thuisonderwijs of juist onderwijs op anderhalve meter. Het nagenoeg wegvallen van de culturele agenda. Er zijn drempels genoeg in onze nieuwe werkelijkheid. Tijd dus voor wat broodnodige duiding én een constructieve blik op de toekomst. In dit laatste artikel van het drieluik rondom het thema cultuureducatie komen Jitske Steenaart, adviseur cultuureducatie bij Kunstloc Brabant en Karin Kotte, trainer procesgericht didactiek in het primair onderwijs, aan het woord. Over burgerschap, het vinden van je eigen ‘ik’ en hoe cultuureducatie daarbij kan helpen.

Hoe divers is het Nederlandse literatuuronderwijs? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er een serieuze disbalans is tussen mannelijke en vrouwelijke, westerse en niet-westerse, Nederlandse en Vlaamse auteurs in de boekkeuzes die leerlingen maken. Jeroen Dera, literair criticus, docent en onderzoeker aan de Radboud Universiteit Nijmegen, licht toe.

De educatieve website literatuurgeschiedenis.nl is aangepast en in een modern jasje gestoken. In de nieuwe vorm sluit literatuurgeschiedenis.org beter aan bij de behoeften van leraren Nederlands die lesgeven over literatuurgeschiedenis op de middelbare school. De aanpassingen zijn doorgevoerd in overleg met letterkundige neerlandici, vakdidactici, leraren en leerlingen uit Nederland en Vlaanderen. Met de vernieuwing van de website hopen de KB en de Taalunie het literatuuronderwijs in Nederland en Vlaanderen te ondersteunen en inspireren.

De leerlijn Filmeducatie bevat kernvaardigheden en lesdoelen om leerlingen (4-18 jaar) oog te laten krijgen voor filmische beeldtaal. Beginnen vanuit de beleving is de belangrijkste les, en precies die les leerden de deelnemers aan dit LKCAtelier van Bastiaan van Werven. Bea Ros met de inhoudelijke terugkoppeling van het LKCAtelier van 19 november jl.

In de derde periode Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) wordt het programma nadrukkelijk verbreed naar het voortgezet onderwijs en mbo. Welke uitdagingen en vraagstukken liggen er vanuit het onderwijs en culturele instellingen, afzonderlijk of in samenwerking? Dat staat centraal in het LKCAtelier op 10 december a.s

De gemeente Boekel stelt voor de komende vier jaar 55 cent per inwoner ter beschikking voor culturele vorming. Dat geld, in totaal 24.000 euro, wordt door het rijk verdubbeld. De afgelopen vier jaar nam Boekel ook al deel aan de regeling De Cultuurloper. De scholen hebben de gemeente aangegeven dat er een omslag in het denken van het schoolteam heeft plaatsgehad. ,,Met termen als ‘de ogen zijn geopend’ en ‘veel inzichten opgedaan’ geven de schoolteams aan dat ze anders naar cultuureducatie zijn gaan kijken", zegt onderwijswethouder Henri Willems. De scholen ontvangen dit schooljaar so-wie-so ruim zestien euro per leerling voor cultuureducatie. ,,Maar dat geld is niet geoormerkt, met andere woorden, ze kunnen het ook aan andere dingen besteden. Door deel te nemen aan de Cultuurloper, zijn de scholen verplicht ook die zestien euro per leerling daadwerkelijk te besteden aan cultuur. Op die manier dragen ze zelf ook financieel bij", aldus Willems. Een minpunt is, volgens de wethouder, dat ongeveer 50 procent van het gehele bedrag op gaat aan begeleidings- en organisatiekosten. De scholen hebben de afgelopen jaren al een interne cultuurcoördinator aangesteld. De Boekelse scholen worden begeleid door Kunstlokaal Gemert.

In de maand november kunnen kinderen uit de Reeshof meewerken aan een bijzondere uitdaging; het realiseren van mini kunstwerken voor een Pakje Kunst Take Over. Dit is een initiatief van meerdere organisaties in de Tilburgse wijk met als doel kinderen op een laagdrempelige, speelse manier kennis te laten maken met cultuur. Tijdens een aangepaste versie van het Spruit kinderfestival 'Uit met Spruit' eind december kunnen zo’n 300 kinderkunstwerkjes voor 4 euro uit een automaat getrokken worden. ,,Kinderen leren heel veel door dingen te doen. Door zelf te handelen, komt iets voort uit hun eigen bron. Door het maken van kunst leren ze onderzoeken, problemen oplossen, samenwerken en luisteren. Op een spelende manier gaat dat beter'', zegt 'bakfietsjuf' Marjo Dirks tijdens een van de Pakje Kunst-workshops in de bibliotheek Heyhoef.

De maatregelen om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan hebben grote impact op de culturele sector. Op cultuurmakers van alle leeftijden en niet in de laatste plaats op de mogelijkmakers van cultuureducatie en –participatie, grote én kleine organisaties. Er heerst grote onzekerheid bij de verenigingen en cursusinstituten over hoe lang gaat het duren en daarmee de vrees dat leden, vrijwilligers, deelnemers en cursisten ernstig teruglopen. En dat het voortbestaan van de vele centra, koren, erfgoedgemeenschappen, dansscholen etc. bedreigd wordt. Daarom start de landelijke campagne #weblijvenbezig. De campagne helpt herinneren dat cultuurmaken plezier, geluk en gezondheid brengt. Laat zien dat het nog steeds mogelijk is en hoe dat veilig kan. Hiermee hoopt de campagne verenigingen, groepen en kunst- en cultuurcentra te ondersteunen en tools te geven om hun achterban aan hen te blijven verbinden. De campagne is een initiatief van het Fonds voor Cultuurparticipatie en het LKCA.

De voormalig zangschool BrabantTalent uit Oss is ondergebracht bij Stichting Volgspot en draait met zo'n 80 leden al geruime tijd in Uden. In februari brengen zij hun eerste muziektheaterproductie in theater Markant en in juni een tweede grote show. Ondertussen komen tien oud-leerlingen, die hun sporen verdiend hebben in het theatervak, een masterclass te geven. De lessen worden opgezet in samenwerking met Kunst & Co.

Muziek als therapeutisch middel om emoties te uiten en zelfvertrouwen te stimuleren. Muziekschool Plus in Rijen haakte in op een behoefte en ontwikkelde een zorgpakket. ,,De nadruk van een muziekles ligt op het cognitieve vermogen, samenwerking en emotie", zegt Wilma van der Draaij, eigenaresse van Muziekschool Plus en bedenker van het muzikale zorgpakket. De in Rijen gevestigde Zintri Zorggroep verwacht dat integrale gezondheidszorg steeds belangrijker wordt en is enthousiast over de door Van der Draaij gekozen invalshoek. Volgens Sonny de Nijs, directeur Zintri, is de proef geslaagd als de levenskwaliteit van een cliënt door de muzikale interventie is toegenomen. De gemeente Gilze en Rijen steunt het project om zo te onderzoeken of muzieklessen in aanvulling op een jeugdhulp- of Wmo-begeleidingstraject tot betere en of snellere resultaten leiden. ,,We kijken of muziekschool en zorgaanbieder elkaar versterken, wat dat oplevert en wat daarvoor nodig is", aldus een woordvoerder van de gemeente. Muziekschool Plus heeft inmiddels contact gelegd met andere zorginstellingen en buurtgemeenten om muzieklessen ook daar onderdeel te maken van het zorgpakket.

Het bestuur van kunstencentrum Het Pieck vraagt zich af of verhuur van ruimte aan dansschool Urbanstylz wel past bij de taak en opdracht van het cultureel centrum De Voorste Venne in Drunen. Het stoort Het Pieck niet alleen dat er geen overleg is geweest, het vreest bovendien nadelige gevolgen voor zichzelf. Het Pieck vraagt het bestuur van De Voorste Venne alsnog te besluiten géén huurcontract aan te gaan met de commerciële dansschool (hiphop, streetdance en urban) uit Elshout. Tamara Veldkamp, voorzitter van De Voorste Venne : ,,Onze opdracht is misschien een wat andere dan die van het vorige bestuur. Volgens de gemeente past verhuur aan Urbanstylz prima in onze opdracht.” Ze zegt dat de Voorste Venne van de gemeente een duidelijke boodschap heeft mee gekregen: “eerst geld verdienen voor je mooie culturele dingen gaat doen.”. De Heusdense gemeenteraad praat op 26 november en 15 december over de toekomstvisie De Voorste Venne en het geld dat daarmee is gemoeid.

In heel Nederland schrijven gemeentes rode cijfers en het muziekonderwijs is daar vaak de dupe van. In onder meer Sittard-Geleen, Dantumadiel, Goirle, Bergen op Zoom en Hoogeveen wordt de financiering afgebouwd of helemaal stopgezet. In Goirle gaat het lokale kunstencentrum daarom door als private cultuureducatieschool. In Hoogeveen verdwijnt de lokale muziekinstelling helemaal. Cultuurconnectie, de branchevereniging voor cultuureducatie, stelt op basis van eigen onderzoek dat Nederland in 2007 nog 245 muziekscholen en centra voor de kunsten telde. In 2018 is dat aantal met 121 gehalveerd. Als oorzaak noemt de vereniging fusies tussen centra, maar ook bezuinigingen spelen een rol. “Zeker de laatste jaren, vanaf 2010”, zegt directeur Jan Brands.

Bram Relouw, adviseur kunsteducatie en professionalisering van Kunstloc Brabant zet de middelen voor financiering en professionalisering van cultuureducatie op een rij.

In Noord-Brabant hebben zeven cultuurinstellingen een uniek plan ontwikkeld om Brabantse scholieren een zo breed mogelijke toegang tot kunst en cultuur te bieden. 30 oktober dienden zij het plan in bij het Fonds voor Cultuurparticipatie met als doel een rijksbijdrage te ontvangen uit de derde editie van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. Het plan is erop gericht in de jaren 2021–2024 tenminste 225.000 Brabantse leerlingen te laten ervaren dat cultuurdeelname een ervaring is die creativiteit bevordert, herkenning biedt en verwondering oproept. De gezamenlijke aanpak maakt het mogelijk dat er voor de komende jaren 4,2 miljoen euro beschikbaar komt voor cultuuronderwijs. Het plan is ontwikkeld door de uitvoerende organisaties Nieuwe Veste in Breda, CultuurContact in Helmond, Huis73 in ’s‑Hertogenbosch, CiST in Tilburg, De Muzelinck in Oss, Erfgoed Brabant en Kunstloc Brabant. De aanvraag kwam tot stand in het kader van het Regioprofiel Cultuur BrabantStad, waarin de provincie Noord-Brabant en de vijf grote steden gezamenlijk belangrijke thema’s oppakken, waaronder kunst en cultuur.

De website pratenoverfictiefragmenten.nl bietd kant-en-klaar lesmateriaal bij recente jeugd- en adolescentenromans voor alle leerwegen in het vmbo en voor de onderbouw havo/vwo. Het lesmateriaal bestaat uit een zelfstandig te lezen fictiefragment inclusief een werkblad met vragen die een open en verdiepende bespreking kunnen bevorderen. Elke lessuggestie zal ongeveer één lesuur tijd in beslag nemen. De website is in opbouw: de docentenwerkgroep is alweer aan de slag met nieuwe titels. De website is mede mogelijk gemaakt door Stichting Lezen & Stichting De Versterking.

Minister van Engelshoven (OCW) heeft op 16 november in een brief aan de Tweede Kamer de 414 miljoen euro aan coronasteun voor de culturele sector uitgewerkt. Onderdeel van dit tweede steunpakket voor de cultuursector is 150 miljoen euro voor gemeenten om daarmee de lokale infrastructuur te ondersteunen. Het is nodig, zegt het LKCA, om de lokale politiek te activeren om er zo voor te zorgen dat het geld uit het steunpakket ook echt aan cultuur, cultuurparticipatie en cultuureducatie wordt besteed. Omdat de middelen ook aan andere dingen uitgegeven kunnen worden, ondanks het verzoek van de minister om het echt aan cultuur te besteden. Om gemeenteraadsleden te helpen, heeft het LKCA een aantal voorbeeldvragen opgesteld. Plus een aantal ideeën over hoe de coronasteun lokaal kan worden ingezet voor cultuureducatie en cultuurparticipatie.

Leerlingen van nu zijn echte beelddenkers: ze zijn gewend aan enorme hoeveelheden visuele prikkels. Daar kun je in het onderwijs gebruik van maken. Dus hoe maak je burgerschapsonderwijs aantrekkelijk voor vmbo-leerlingen? Door kunst en erfgoed in te zetten. Sarina Hoogendam, Semih Solmaz en Annemarie Hogervorst over de Digitale Scheurkalender Burgerschap, lessen die zijn ontwikkeld door Kunstgebouw en Erfgoedhuis Zuid-Holland voor leerlingen in de onderbouw van het vmbo. Grote thema’s als diversiteit, solidariteit, globalisering en vrijheid van meningsuiting worden zo bespreekbaar in de klas.

Cultuurconnectie, de brancheorganisatie voor cultuureducatie, amateurkunst en volksuniversiteitswerk, vermeldt in de Nieuwsflits COVID-19 #34 van 18 november hoe de stand van zaken voor de branche is nu de gedeeltelijke lockdown verder gaat. En over het verbod op zingen in groepsverband.

Het themanummer van Cultuur+Educatie staat onder gastredactie van Pieter de Bruijn en Marijke Huisman van het Meesterschapsteam Cultuureducatie en gaat over erfgoededucatie en de omgang met emoties.

Kan kunstonderwijs de ontwikkeling van de verbeelding bij leerlingen in het primair en speciaal onderwijs stimuleren? En zo ja, hoe? In het LKCAtelier van 3 december wordt deze vraag verkend, mede op basis van het onderzoek Speciaal Verbeeld.

Het Limburgs Parlement wil dat het provinciebestuur zich sterk maakt voor een subsidie voor de Stichting Popsport uit het landelijke Fonds Cultuurparticipatie. Een motie van D66 daarover werd met 32 tegen 14 stemmen aangenomen. Alleen PVV en Forum voor Democratie waren tegen. Popsport is een landelijke organisatie met regionale 'afdelingen', onder meer in Limburg. Die Limburgse tak krijgt de komende twee jaar in totaal bijna 33.000 euro subsidie van de provincie Limburg. Gedeputeerde Ger Koopmans (CDA) ondersteunde de motie en gaat bij diverse overheden aan de bel trekken. Hij noemde het een 'beetje raar' dat het Rijk zo weinig geld over heeft voor de ondersteuning van popmuziek terwijl Limburg daar, als enige provincie, wel in totaal een half miljoen euro aan uitgeeft.

Henri Drost luisterde naar het debat tussen de woordvoerders cultuur van Christen Unie, VVD, D’66 en Groen Links dat 12 november jl. plaatsvond. Het werd georganiseerd door LKCA, Kunsten ’92, het Fonds voor Cultuurparticipatie en de Boekmanstichting. Het debat werd geen enkel moment sprankelend, volgens Drost. In de discussie over het thema diversiteit kwam het niet tot een inhoudelijk gesprek over concrete plannen om dit doel te verwezenlijken, want meteen ging het over de disbalans in subsidiegelden tussen de Randstad en de rest van het land. Ook het tweede thema, ‘maatschappelijke opgaven’, leverde weinig op. Ook tijdens de discussie over het laatste thema ‘gelijke kansen’ (moet er meer geld naar cultuureducatie, of moeten er meer vakleerkrachten komen en welke rol spelen gemeenten daarbij?) bleef veel onduidelijk Een gemiste kans, want de verschillen tussen de cultuurplannen van de verschillende partijen zijn wel degelijk groot.

Hoe de noodgedwongen digitalisering van het cultuuronderwijs ruimte schept voor bezinning. Robin Brugman, adviseur kunsteducatie & vervolgonderwijs bij Kunstloc Brabant in gesprek met Mirjam van Tilburg, onderzoeker en docent bij de masteropleiding Kunsteducatie van Fontys digitale ontmoetingen, écht gezien worden en de kracht van het niet weten.

Cultuuronderwijs is onderwijs in cultureel bewustzijn. Bewustzijn van de eigen cultuur, die van anderen en van cultuur in het algemeen. Onderwijs in kunst en cultuur draagt bij aan de ontwikkeling en het vergroten van dit bewustzijn. Hoe je cultuuronderwijs kunt vormgeven en ondersteunen zodat leerlingen het als betekenisvol ervaren voor hun leven, staat centraal in het LKCAtelier van 26 november.

De rekenkamercommissie van de gemeente Bernheze start begin 2021 met een onderzoek naar het totale proces en de besluitvorming rondom De Nieuwe Instelling (DNI). In de nieuwe huiskamer van Heesch zouden sociaal-cultureel centrum De Pas, cursuscentrum De Eijnderic en de bibliotheek gezamenlijk onderdak vinden. Eind oktober besloot de gemeenteraad in meerderheid voorlopig geen geld uit te trekken voor het project. De Pas moet nu eerst zelf het huishoudboekje op orde krijgen en laten zien dat de exploitatie met minder vast personeel en alleen een podiumfunctie rond komt. De meest recente bespreking in de gemeenteraad, met als besluit voorlopig een pas op de plaats te maken, is voor de rekenkamercommissie aanleiding het onderzoek te gaan doen. Het raadsbesluit over DNI is genomen na jaren van verkenning, onderzoek en intensief overleg, staat in een verklaring. Na een eerste oriëntatie formuleert de rekenkamercommissie de definitieve onderzoeksopdracht. Zij bestudeert daarvoor in elk geval relevante documenten vanaf 2015 en voert gesprekken met betrokken partijen en/of personen. De rekenkamercommissie start pas volgend jaar met het onderzoek omdat op dit moment nog drie andere onderzoeken lopen. Die wil de commissie eerst afronden ‘alvorens met een nieuw en naar verwachting intensief onderzoek te beginnen’.

Schoolleiders onderschrijven het belang van kunsteducatie, daarom hebben ze al twee keer meegedaan aan de vierjarige CMK-periode. Maar hoe komt het dan dat kunsteducatie zo snel onder druk komt te staan wanneer ‘andere prioriteiten’ zich aandienen? Onbekend maakt onbemind. Als je schoolleiders in het primair onderwijs wilt motiveren voor cultuureducatie, moet je ze laten kennismaken met kunst en op een positieve manier kunst laten ervaren. Én daarover met ze in gesprek gaan. Dat dat werkt, ontdekte Dian Langenhuijzen

Een onderzoekende houding. Dat willen ASML en Van Gogh Museum bereiken bij kinderen die deelnemen aan het lesprogramma Masterminds & Masterpieces. Op 10 november 2020 werd het programma gepresenteerd. Kinderen spelen met kleur en licht en ondervinden hoe wetenschap en kunst dicht bij elkaar staan. De lessen, waarin leerlingen aan de slag gaan met uv-lampjes en fluorescerende inkt, worden gratis aangeboden op het onderwijsplatform van het Van Gogh Museum. Daarnaast stelt ASML pakketten met lesmateriaal beschikbaar voor een honderdtal scholen in de regio Amsterdam.

Classic Express van de Stichting Prinses Christina Concours is een megatruck met een trailer die helemaal kan worden uitgebouwd tot een concertzaal van 14 meter lang en 7 meter breed. Hij staat deze week enkele dagen op de parkeerplaats van de Noordkade in Veghel. Jonge prijswinnaars van het Prinses Christina Concours treden er nog tot 13 november op voor leerlingen van de basisscholen, zodat ze kennis kunnen maken met klassieke muziek. Ze vertellen er ook over, beantwoorden vragen en laten kinderen zelf muziek maken. De provincie Noord-Brabant en de Muziekschool van Phoenix Cultuur hebben gezorgd voor de financiële steun voor dit project.

Het voortbestaan van educatief en creatief centrum De Eijnderic in Heesch is in gevaar, zegt directeur Kris Roemers. De financiële situatie was al zorgelijk. Een toekomst in De Pas moest heil gaan brengen, maar is uit beeld verdwenen nu de gemeenteraad van Bernheze besloten heeft voorlopig niet te investeren in het dorpshuis. Corona verergert de problemen nog eens want vanwege alle preventiemaatregelen liggen alle activiteiten van De Eijnderic al wekenlang stil. Denkbaar is overigens dat het centrum hiervoor, net als andere instellingen, financiële compensatie krijgt van de gemeente. De Eijnderic en De Pas, beide worstelend met de financiën, zouden samengaan met ook nog de bibliotheek erbij. Vooruitlopend daarop hadden beide beheerstichtingen al één bestuur gevormd en één directeur aangesteld. Bij De Pas hebben bestuur en directeur onlangs hun vertrek aangekondigd.

Van dichters tot poetry slammers en spoken word-artiesten; met de actie ‘Boek een dichter’ kunnen zowel scholen in het basis-, voortgezet en hoger onderwijs als bibliotheken en boekhandels in Nederland tegen een aantrekkelijk, gereduceerd tarief één of meer dichters programmeren. Het Letterenfonds en De Schrijverscentrale bieden dit speciale tarief aan voor optredens in de aanloop naar en tijdens de Poëzieweek, voor optredens in de periode 1 januari tot en met woensdag 3 februari 2021. De actie ‘Boek een dichter’ wordt dit jaar voor de zevende keer georganiseerd door het Nederlands Letterenfonds en De Schrijverscentrale in samenwerking met de CPNB en Literatuur Vlaanderen. Meer dan honderd dichters en spokenword-artiesten doen mee aan de actie.

De taal- en muziekontwikkeling van kinderen delen diverse kenmerken. Die natuurlijke samenhang kun je in de klas benutten door de vakken taal en muziek te combineren. Tijdens het LKCAtelier van 5 november stond een ontwerpmodel voor taal-muzieklessen centraal. Bea Ros met de inhoudelijke terugkoppeling.

De Friese aanpak in de tweede periode Cultuureducatie met Kwaliteit (2017-2020) is open en onderzoekend. Meer dan een aanpak is het een eigenzinnige conceptuele visie om kunst, cultuur én taal heel bewust een plek in het curriculum te geven die het onderwijs verrijkt. Anne Graswinckel, Keunstwurk, vertelt over leermomenten in acht jaar Kultueredukaasje mei Kwaliteit (KEK).

Ondertussen zijn de noodverordeningen van de verschillende veiligheidsregio’s verschenen en daarin wordt, in tegenstelling tot eerdere berichtgeving, meer ruimte geboden voor lessen aan personen in de leeftijd tot en met 17 jaar. Enkel en expliciet voor deze groep tot en met 17 jaar. Cultuurconnectie, de branchevereniging voor cultuureducatie, amateurkunst en volksuniversiteitswerk, meldt dit in haar nieuwsbrief van 6 november. Kunstencentrum Waalwijk geeft weer lessen aan kinderen en jongeren. Van de Veiligheidsregio mogen de deuren weer open voor alle cursisten tot en met 17 jaar. Bijna alle activiteiten voor de jeugd kunnen door gaan. Dat geldt niet voor de danscursus Voetjes van de Vloer op vrijdag en Muziek voor Dreumesen en Peuters. Deze activiteiten zijn door de strenge corona-regels niet toegestaan, omdat er ouders bij aanwezig zijn.

Op 15-17 maart 2021 vinden de Tweede Kamerverkiezingen plaats. De meeste partijen hebben hun conceptverkiezingsprogramma’s gepresenteerd. Welke ambities hebben de politieke partijen voor cultuureducatie en cultuurparticipatie? Valt er echt iets te kiezen? Daarover gaan politici van CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks, PvdD, SP en VVD met elkaar op 12 november a.s. om 10.00 uur in debat in Nieuwspoort, onder leiding van Roderik van Grieken (Nederlands Debat Instituut). De organisatie van dit debat is in handen van LKCA, in samenwerking met het Fonds voor Cultuurparticipatie, de Boekmanstichting en Kunsten ’92.

De popsector heeft minister van Engelshoven (OCW) per brief verzocht de mogelijkheden na te gaan om het verlies aan subsidie voor Popsport te repareren. Over twee weken debatteert de Tweede Kamer over de op Prinsjesdag gepresenteerde cultuurbegroting. Dan zijn nog aanpassingen mogelijk als zich daar een meerderheid achter schaart. Het budget van het Fonds voor Cultuurparticipatie schoot in augustus tekort om alle goed beoordeelde talentorganisaties te honoreren, en Popsport is daar slachtoffer van. Voor Popsport is in plaats van de geadviseerde 150 duizend euro per jaar maar 50 duizend euro over. Dat is onvoldoende om het in zestien jaar opgebouwde muzikale en zakelijke coachingprogramma voort te zetten. Alle conservatoria en mbo-muziekopleidingen hebben zich bij die oproep aangesloten, omdat Popsport voor talenten tussen de 14 en 21 jaar al jaren een opstap is naar een beroepsopleiding. Het is, staat in de brief, voor ‘een gezonde Nederlandse popsector’ van groot belang dat de nieuwe generatie zich ‘zo snel en zo jong mogelijk de recente lessen uit de coronacrisis’ eigen maakt. Naast Popsport zijn ook twee pionierorganisaties uit de zwarte culturele scène getroffen. Solid Ground voor hiphopdans in Amsterdam dreigt zonder financiële reparatie te verdwijnen en Epitome Entertainment moet het enige landelijk talentprogramma voor rap en soul dan terugbrengen tot de jongeren in Rotterdam. Om bij het FCP alle organisaties te redden die ondanks een positief advies geen volledige subsidie krijgen, is een miljoen euro extra per jaar nodig. Ze hebben er gezamenlijk bij Van Engelshoven in een tweede brief op aangedrongen het budget van het FCP op te hogen.

De gemeente Veldhoven, een van de drie gemeenten waar muziekschool Art4U actief is, heeft in haar jongste begroting een bedrag van 650.000 euro gereserveerd om de foyer van Art4U te verbouwen. De gemeente heeft daarbij wel als voorwaarde gesteld dat de muziekschool zelf de hogere huurlasten voor haar rekening neemt. De kosten van de verbouwing worden dus één op één aan de muziekschool doorberekend, zonder extra subsidie. ,In feite een sigaar uit eigen doos dus", zegt Jack Gooyaers, directeur van Art4U. ,,Begrijp me niet verkeerd, we zijn blij dat de gemeente deze stap nu wil zetten, maar natuurlijk hadden we wel liever gezien dat niet álle kosten op ons bordje komen. Al snap ik het natuurlijk wel, gezien de huidige financiële situatie.” De muziekschool gaat nu onderzoeken of ze de verbouwing met externe financiering kan uitvoeren.

De komende 4 jaar blijft de provincie Friesland investeren in cultuureducatie voor kinderen van 4 tot 12 jaar. Keunstwurk voert dit voor de provincie uit, in nauwe afstemming met gemeenten, kunstcentra en scholenkoepels. Er is tot 2025 in totaal ruim 3,3 miljoen euro beschikbaar, deels provinciaal geld en deels via de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit van het Fonds Cultuurparticipatie. ‘Kinderen in aanraking brengen met kunst en cultuur is belangrijk voor onze provincie’, zegt gedeputeerde Sietske Poepjes. ‘Het stimuleert de eigen creativiteit en talenten. Én het heeft ook enorme impact op de culturele en economische ontwikkeling van Fryslân als geheel’.

Met de vaststelling van het projectplan ‘Bouwen aan het Zeeuwse atelier voor de verwondering’, door Gedeputeerde Staten op 27 oktober gaat het Zeeuwse onderwijs in samenwerking met de culturele omgeving van de scholen (culturele instellingen en cultuurprofessionals) en met begeleiding van de regionale centra voor cultuureducatie zich de komende jaren voorbereiden op het leergebied Kunst & Cultuur in het nieuwe onderwijscurriculum. Voor de uitvoering van Cultuureducatie met Kwaliteit 2021-2024  (CmK) gaan er informatie- en inspiratiebijeenkomsten worden belegd, samenwerkingsprojecten tussen primair en voortgezet onderwijs en tussen de binnen- en buitenschoolse sector worden ontwikkeld. En er worden trainingen voor leerkrachten en cultuurprofessionals gegeven en nieuwe methodieken ontwikkeld om cultuureducatie een meer integrale plek in het onderwijs te geven.

Cultureel vermogen is een nieuwe manier van kijken. Daarbij draait het niet om de vraag wat cultuur is, maar wat cultuur doet. Voor professionals in cultuureducatie en -participatie kan dat een nieuwe invalshoek op hun werk zijn. Bea Ros met de inhoudelijke terugkoppeling van het LKCAtelier van 29 oktober jl.

Update van LKCA, dd. 5 november, over wat wel en niet mag voor cultuureducatie en cultuurparticipatie in coronatijd.

Hoe laat je leerlingen zien dat er meer zit achter het werk van een schilder? Het Van Gogh Museum zet ze bijvoorbeeld aan het rekenen met ‘het teruggevonden kerkje’. Het museum heeft inmiddels zo’n 100 digitale lessen over Vincent van Gogh gemaakt voor zowel voortgezet- als basisonderwijs. Educator Sarah Broekhoven vertelt hoe ze dit aanpakt en waar je op kan letten.

De nieuwsbrief van brancheorganisatie Cultuurconnectie, van 4 november, over de gevolgen van de tijdelijke verzwaring van de gedeeltelijke lockdown voor de muziekscholen, centra voor de kunsten en volksuniversiteiten.

Om het leesonderwijs te verbeteren moet de overheid breken met 5 hardnekkige gewoontes, schrijft een coalitie van hoogleraren Nederlands en onderwijsdeskundigen. De eerste gewoonte is dat het leren lezen de laatste jaren  te veel afhankelijk is gemaakt van het gezin en de familie. De tweede gewoonte is dat er op het terrein van technisch lezen geen absolute en/of ambitieuze norm wordt gehanteerd. De derde gewoonte is dat begrijpend lezen als zelfstandig vak wordt gedoceerd, al in het primair onderwijs. In het voortgezet onderwijs is het vooral een zaak van het schoolvak Nederlands, waar veel aandacht uitgaat naar een beperkt aantal leesstrategieën. De vierde gewoonte is dat er bij begrijpend lezen te weinig gebouwd wordt op de kracht van fictie; voor het lezen van romans en verhalen is in het Nederlandse onderwijs steeds minder tijd. De vijfde gewoonte is dat het vak Nederlands op de middelbare scholen niet meer over de Nederlandse taal en cultuur gaat. Sinds de laatste grote hervorming van het schoolvak, in de jaren ’90, is het accent meer op alledaagse taalvaardigheid dan op taal en cultuur gelegd.

Het bestuur van het Vughtse theater de Speeldoos en wethouder Toine van de Ven van de gemeente Vught hebben op 3 november een handtekening onder een samenwerkingsovereenkomst gezet. Beide partijen gaan voor een nieuwe Speeldoos. Toine van de Ven : ,,De keuze voor nieuwbouw is de komende veertig jaar een goede stevige basis voor het culturele landschap van Vught.” Het komende half jaar worden volgens hem de mogelijkheden en behoeften onderzocht. Voor 1 juli moet er een plan op tafel liggen voor een vlakke vloerzaal met 250 zitplaatsen en een ‘uitschuif-tribune'. Een duurzame en voor iedereen toegankelijke accommodatie die in 2025 de deuren zou moeten openen. De Speeldoos krijgt eenmalig 26.000 euro in verband met de cao-stijging van de lonen van het personeel, een verhoging van de subsidie komend jaar van 204.000 euro naar 237.500 euro en eenmalig 30.000 euro voor het begeleiden van het proces naar nieuwbouw. Het is de bedoeling dat straks naast de muziek- en danslessen voor ruim achthonderd cursisten er óók mogelijkheden voor professionele voorstellingen zoals try-outs van bekende artiesten, kindervoorstellingen, films en vergadermogelijkheden. Theater aan de Parade huurt hiervoor ruimte bij de Speeldoos. Er komen ook appartementen in de nieuwbouw.

De gemeenteraad van Goirle gaf in november 2019 B&W opdracht om uit te zoeken of een deel van het cultureel centrum Jan van Besouw kan worden afgestoten zodat een andere bestemming mogelijk wordt. Daarbij dachten raadsleden aan studio's of appartementen of aan geschikte ruimten voor maatschappelijke of culturele activiteiten. Het College van B&W wachtte met het onderzoek omdat tegelijkertijd een bezuiniging van drie ton op cultuur op tafel lag. Muzieklessen worden, na het vertrek van Factorium, voortaan gegeven door zelfstandige docenten, en die werken in Jan van Besouw. Daardoor zijn de mogelijkheden om de vleugel die de raad wil afstoten beperkt geworden. Een verbouwing van het rijksmonument voor woningen zou bovendien zeer duur zijn. Er komt dus geen onderzoek.

Laagdrempelig en om de hoek. Dat zijn twee sleutelwoorden om álle kinderen in staat te stellen hun interesses te volgen. In een leerecosysteem werken instellingen en organisaties samen om dat te bewerkstelligen. Kernvraag van het LKCAtelier van 22 oktober was : welke rol wil jij spelen in een leerecosysteem? Bea Ros met de inhoudelijke terugkoppeling.

Het Platform Toekomst van Arbeid pleit voor de brede schooldag en een andere inrichting van het onderwijs. Ronald Kox, hoofd cultuureducatie bij LKCA, is hier allang groot voorstander van. Het biedt veel meer kansen voor cultuureducatie, en vermindert de kansenongelijkheid. Wat let ons?

Zo’n 35 schrijvers, onder wie Adriaan van Dis, Ellen Deckwitz, Splinter Chabot, Kluun, Paul van Loon, Manon Sikkel, Alex Boogers en Tommy Wieringa, pleiten voor een radicaal andere aanpak van leesonderwijs in het basis- en voortgezet onderwijs. Daar is haast bij: de leesmotivatie van leerlingen is bijna nergens zo laag als in Nederland. Daarom steunen de schrijvers Het nieuwe lezen, een landelijk initiatief van educatieve uitgeverij Blink. Het doel: lezen op school weer boeiend maken. De aanpak is ontwikkeld in samenwerking met meer dan 500 leraren, 500 leerlingen en tientallen wetenschappers en experts van onder andere Stichting Lezen, Stichting Leerplanontwikkeling, Hogeschool Windesheim en verschillende universiteiten.

De MBO Card blijft behouden. Op 27 oktober heeft de Tweede Kamer een motie van CDA, VVD, D66, PvdA en GroenLinks hierover aangenomen. Minister van Engelshoven (OCW) besloot eerder dit jaar de subsidie voor de MBO Card te beëindigen, maar moest daar in het begrotingsdebat van 15 oktober onder druk van de Kamer op terugkomen. CJP en JOB MBO – de initiatiefnemers van de MBO Card – zijn blij met deze herziening, aldus Sabria Zaid (vicevoorzitter JOB): ‘Wij zijn blij dat de MBO Card voortgezet kan worden. Als JOB vinden we het belangrijk dat iedere mbo-student op een laagdrempelige manier kennis kan maken met kunst en cultuur’. CJP en JOB MBO pleiten voor het versterken van de MBO Card, zoals Berenschot dat heeft geadviseerd in hun rapport. Begin juli kondigde minister van Engelshoven aan de subsidie op de MBO Card stop te zetten. In de begeleidende Kamerbrief legde de minister uit zich niet vast te willen leggen op de systematiek van de MBO Card.

Met welke rechten moet je als culturele instelling rekening houden wanneer je materiaal wilt inzetten in het onderwijs? Vaak wordt gedacht ‘ik gebruik deze foto voor het onderwijs, dus dan mag het wel’. Dat is helaas niet altijd het geval. Bij het gebruik van erfgoed in het onderwijs gelden er in sommige gevallen andere rechten dan normaal. De onderwijsexceptie in de Auteurswet bijvoorbeeld: deze is ontwikkeld voor scholen, niet voor culturele instellingen.

Mensen kunnen tekst beter onthouden op muziek, zo blijkt uit onderzoek van de gepromoveerde leerkracht Yke Schotanus. Vooral het talenonderwijs kan hiervan profiteren. “Het maakt het leren makkelijker én leuker”, aldus Schotanus, die zelf ook muziek gebruikt in het klaslokaal.

Filmeducatie leert kinderen en jongeren bewust, kritisch en creatief om te gaan met de kracht van bewegend beeld en geluid. Welke kansen liggen er voor de werkpraktijk? Die vraag staat op 19 november in LKCAtelier centraal. Interessant voor leerkrachten PO en VO, ICC-trainers, cultuurcoördinatoren, kunstdocenten én beleidsmedewerkers.

“Hebben alle kinderen in uw gemeente deze toegang? Is muziek of theater in het onderwijsprogramma van de basisscholen opgenomen? Biedt het voortgezet onderwijs creatieve vakken aan? Is het buitenschoolse aanbod toegankelijk voor kinderen van ouders die weinig geld te besteden hebben?”. Cultuurconnectie, Kunstenbond/Ntb en Alternatief voor Vakbond doen een oproep aan gemeentebesturen en raadsleden. Zij maken zich ernstige zorgen over de beperkte toegankelijkheid van kunsteducatie voor jongeren. “Investeer in de toekomst van de jeugd in uw gemeente!”

Op 15 oktober vond er een LKCAtelier over cultuuronderwijs in tijden van corona plaats. Er werd o.l.v Bas Verberk (LKCA) o.m. gesproken over wat er nu precies wel mag en wat niet, en over voorbereid zijn op de toekomst. Bea Ros blik terug en vooruit.

Inmiddels telt Nederland bijna 10.000 gecertificeerde cultuurcoördinatoren. Hoe is de spreiding over de provincies? Zijn mannen nog steeds sterk ondervertegenwoordigd, zoals in 2015 het geval was? Hoe is de aanwas, kiezen jonge leerkrachten ook voor de cursus? Ter ere van het 15-jarig jubileum is LKCA in de cijfers gedoken. Enkele conclusies : mannen vormen 10% van de opgeleide icc’ers. Dit percentage is al jaren stabiel, terwijl het aandeel mannelijke leerkrachten in het PO de laatste jaren daalde. Mannen zijn nog steeds ondervertegenwoordigd onder cultuurcoördinatoren. In Noord-Brabant zijn de afgelopen vijftien jaar in absolute zin de meeste cultuurcoördinatoren opgeleid: in totaal 1670. Ten opzichte van het aantal leerlingen in de provincie (op basis van de leerlingentelling van 1 oktober 2019) gaan Groningen en Drenthe aan kop.

Het hing al in de lucht, maar bedragen waren nog niet naar buiten gebracht. Nu wel, in de gemeentebegroting 2021, die het College van B & W van Etten-Leur op 19 oktober presenteerde. Daarin staat dat Nieuwe Nobelaer bij de ingebruikname van de nieuwbouw aan de Parklaan begin 2022 vijf ton meer huur gaat betalen en drie ton minder subsidie ontvangt. Acht ton dus in zijn totaliteit. Dat was afgesproken toen de gemeenteraad akkoord ging met de nieuwbouwplannen. Op grond van die cijfers én de gevolgen van corona besloot directeur/bestuurder Hilda Vliegenthart recent om een plan van aanpak in te dienen bij de ondernemingsraad. Dat plan gaat uit van een vertrek van een kwart van de personeelsleden in vaste dienst. Een vervroegd vertrek, vanwege corona. Want het stond dus al op de agenda. Naar nu blijkt wordt een nog verdergaande bezuiniging verwacht. De subsidie wordt in 2021 en 2022 nog eens extra met een ton verlaagd. ,Áls dat doorgaat, en we zijn er over in gesprek, dan heeft dat gevolgen voor activiteiten en dienstverlening", zegt Vliegenthart.

Hoe bevorderen we gelijke kansen in het onderwijs? En hoe kan cultuureducatie daar aan bijdragen? Wat zou de overheid moeten doen om dit tot een succes te maken? Richting de Tweede Kamerverkiezingen wil LKCA dit debat stimuleren. Onder meer met een reeks podcasts. Luister naar het gesprek tussen Anthony Heidweiller (Vocal Statements) en Machteld de Jong (Lector InHolland).

LKCA heeft een overzicht van wat er wel en niet mag met cultuureducatie en cultuurparticipatie, op basis van de kabinetsbesluiten. Update 14 oktober 2020.

Wat betekenen de aangescherpte maatregelen tegen het coronavirus die het kabinet op 13 oktober afkondigde voor de branche kunst- en cultuureducatie? Vooralsnog verandert er - buiten de algemene richtlijnen waar een ieder in Nederland zich aan moet houden - nog niet veel voor de omdat de branche wordt gerekend tot het onderwijs, schrijft Cultuurconnectie in een nieuwsbrief van 14 oktober. Cultuurconnectie zet de belangrijkste punten op een rij.

Nieuwe Nobelaer in Etten-Leur was dit voorjaar het meest actieve cultuurcentrum in de regio, stelt directeur Hilda Vliegenthart. Ook in tijden van corona werd alles op alles gezet om de dienstverlening op een zo hoog mogelijk niveau te houden. Maar de corona zorgde er wel voor dat commerciële evenementen, waar dus aan kan worden verdiend, niet doorgingen. Dat theatervoorstellingen mondjesmaat werden bezocht. Nu de bouw van het nieuwe centrum gestart is, anticipeert het bestuur op de nieuwe bedrijfsvoering. Met een fors hogere huur en een lagere subsidie, als randvoorwaarden bij het besluit tot nieuwbouw gesteld, is het begrotingstekort voor de nieuwbouw fors. Deze week werd bekend dat de Nieuwe Nobelaer een kwart van haar personeel moet ontslaan. De zalen in de nieuwbouw zijn multifunctioneel ingericht en dagelijks meerdere malen in gebruik, waarbij de drie pijlers (theater, bieb en kunsteducatie) voorgaan op commercieel gebruik. Dat is zo afgesproken met de gemeente. Vliegenthart: ,,Ik snap best dat mensen het moeilijk vinden dat er midden in de coronacrisis gebouwd wordt, maar dat is het resultaat van een proces dat 20 jaar loopt. En met dit gebouw is de toekomst van de cultuur in Etten-Leur voor de komende 40 jaar gegarandeerd.” BN De Stem sprak met Hilda Vliegenthart en haar adjunct-directeur Colinda Vergouwen.

Begin juli besloot minister van Engelshoven (OCW) om te stoppen met de MBO Card, na een evaluatie van Berenschot. Zij wil de helft van het budget van de kaart nog wel investeren in mbo, door het over te hevelen naar het programma Cultuureducatie met Kwaliteit in mbo. Maar Kamerleden willen hierover in debat. Waarom niet én én? Het LKCA komt met aanbevelingen aan de minister en de Kamer om cultuuronderwijs in het mbo te versterken.

“Dus hierbij een oproep aan alle plekken in de Brainportregio waar ruimtes beschikbaar zijn: doe de deur open! En theatermakers, muzikanten, dansers en technici (die zonder werk thuis zitten) stap samen met alle leraren (die potverdorie hard worstelen om alle jongeren op dit moment on- en offline te kunnen laten leren) naar binnen. Analyseer als cabaretier die voorbereide les van de leraar, en leraar… ontspan samen met je studenten na een intensieve les in de popzaal bij de muzikale kwaliteiten van de band die de les afsluit. Kunst en cultuurmakers spring op het podium, werk samen en inspireer de nieuwe generatie. We hebben elkaar meer dan ooit nodig om het schoolsysteem waar we al jaren over blijven discussiëren anders te laten bewegen.” Onderwijs en cultuur moeten in coronatijd de krachten bundelen en nieuwe wegen inslaan. Dat schrijft Nancy van Loon, manager bij Lumens, waarvan Dynamo een onderdeel is. Dynamo in Eindhoven is een creatief platform voor jong talent. Een jongerencentrum, podium, workshopruimte en school in één.

Iedere donderdag tussen 15.00 en 17.00 uur opent LKCA het online atelier om kennis op te doen, kennis te delen, te discussiëren over actuele onderwerpen. Op 8 oktober sprak Ronald Kox in het LKCAtelier met Paul Collard (oprichter van de Britse stichting Creativity, Culture and Education) en Richard Smolenaers (Mocca Amsterdam) over hoe cultuuronderwijs kan leiden tot meer kansengelijkheid. Paul Collard van CCE : ‘Als je kunstenaars samen met leraren aan de slag laat gaan, gaan leraren anders lesgeven. Daarbij gaat het niet om wat ze onderwijzen, maar hoe ze dat doen. Er komt ruimte voor creativiteit en dat zorgt voor dieper leren en daardoor betere leerprestaties bij leerlingen.’ Vooral leerlingen in achterstandssituaties profiteren van zo’n creatieve aanpak in de klas.

Op 7 oktober tekenden alle conservatoria en pabo’s van Nederland het MuziekopleidersAkkoord. Daarin leggen zij een samenwerking van twaalf jaar vast. Met dit Akkoord, een initiatief van LOBO, Netwerk Muziek, Netwerk Muziekdocenten Pabo, Opleiders Overleg Docent Muziek en de stichting Méér Muziek in de Klas, werken de instituten toe naar duurzaam en kwalitatief goed muziekonderwijs in de lerarenopleidingen, waardoor de leerkrachten en vakleerkrachten van de toekomst goed toegerust en gemotiveerd zijn om muziekonderwijs aan te bieden in het primair onderwijs.

Het College van B&W van Helmond gaat ervan uit dat de Helmondse openbare bibliotheek en het Kunstkwartier moeten worden samengevoegd in één gebouw. Maar ook een verhuizing naar een voor beide nieuw pand zou kunnen. Een kwartiermaker gaat in 2021 de mogelijkheden onderzoeken. Daarmee is 75.000 euro gemoeid. Structureel kan met de samenvoeging ongeveer 520.000 euro bespaard worden. Dit alles staat in de Programmabegroting 2021-2024, waar de Helmondse gemeenteraad zich binnenkort over buigt.

De passie voor de kunsten overbrengen op de leerkrachten van de toekomst. Dat is een van de doelen van de samenwerking tussen Fontys Pabo Veghel en CHV Academy, Circle of Talent Meierijstad. Om dit doel te bereiken krijgen de Pabo studenten workshops van kunstprofessionals van CHV Academy en gaan ze stage lopen in de kunstlessen op de basisscholen in Meierijstad. Alle kunstdisciplines komen in deze lessen aan bod, muziek, beeldend, theater en dans.

Technologie en digitalisering hebben ons leven de afgelopen jaren drastisch veranderd. Het verschil tussen online en offline is vervaagd. Zonder te weten wat het precies betekent, leven we steeds meer in een digitale samenleving. Dat heeft gevolgen voor alles in ons leven: van werk en onderwijs tot sociale contacten en gezondheidszorg. Het dwingt ons om kritisch te denken en maakt ons voortdurend bewust van ons eigen handelen. Dat uit zich ook in kunsteducatie en kunstbeoefening. Welke gevolgen heeft de digitale samenleving voor cultuureducatie en kunstbeoefening? Hoe worden nieuwe technologische ontwikkelingen toegepast in kunst? En hoe wordt kunst gebruikt om op deze ontwikkelingen te reflecteren? De publicatie Technologie ♡ Kunst beschrijft hoe kunst en technologie verbonden zijn en hoe je deze verbindingen kunt benutten in het onderwijs, de vrije tijd en in sociale vraagstukken.

Van handboogschieten tot drummen en sierletters schrijven. Het boekje ‘Sjors Sportief en Creatief’ staat bomvol activiteiten waar kinderen op een laagdrempelige manier kennis mee kunnen maken. 5 oktober werd het eerste boekje uitgereikt op basisschool De Ruif in Raamsdonksveer. En die locatie is niet voor niets gekozen, want de tekening van Seth Voermans ontving eerder al de meeste stemmen en kwam zo op kaft van het boekje te staan. Het eerste exemplaar was, naast een cheque voor een gymles naar keuze, dus voor de groep zesser. Wethouder Mike Hofkens overhandigde het. Volgens hem is deze mogelijkheid om kennis te maken met creatieve en sportieve activiteiten op meerdere vlakken heel belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. ,,Ik ben heel trots dat mijn tekening nu op het boek staat”, zegt Seth. In het Sjorsboekje staan zo’n honderd proeflessen beschreven. Deze zijn allemaal binnen de gemeente Geertruidenberg te volgen.Het is het zevende jaar dat leerlingen de boekjes ontvangen. Sjors Sportief & Sjors Creatief is een landelijk initiatief van Sportstimulering Nederland; gemeenten kunnen hierbij aanhaken en hun eigen activiteiten aanbieden. 

In februari dit jaar maakten de stichting Oss Cultureel en BrabantTalent bekend na onenigheid los van elkaar verder te gaan. Voor de leerlingen zou het weinig consequenties hebben. Maar in juli werd bekend dat de Osse opleiding in zijn geheel naar Uden verhuisde. Wat de reden van opsplitsing was, daar wil de oprichter van de Oss Cultureel, John van Boekel,  liever niets over zeggen. Van Boekel zocht contact met o.m. de gemeente Oss en de Lievekamp. De Stichting BrabantTalent werd opgericht, en een ‘nieuwe’ opleiding bedacht: het Sing, Swing & Act college. In april hoopt hij met de eerste lessen te beginnen. Het Sing, Swing & Act college is alleen voor kinderen met talent. De auditie bestaat uit een optreden van een kwartier voor een docent en een repetitor. Er wordt dan niet alleen gelet op zangkwaliteit, maar bijvoorbeeld ook op houding. Hester Visscher is aangesteld als creatief leider en wordt verantwoordelijk voor de samenstelling en uitvoering van het lesprogramma. Er moeten ook nog gastdocenten komen, en er wordt nog gezocht naar een zakelijk leider. 

We leven in een ludische (spelende) tijd, zo wordt wel gezegd. Je ziet het niet alleen aan de wereldwijde opkomst van TikTok, Instagram en gaming; praktisch alle communicatie in onze samenleving is doordrenkt van spel en make-belief – kijk naar televisie, reclame, sport, de openbare ruimte – met een voortdurend appel om mee te spelen. Wat is de betekenis van spel in onze cultuur? Biedt dit aanknopingspunten voor ons werk als kunstdocenten en cultuurprofessionals? Geert Drion over het belang van het spelen.

Van 1 t/m 30 oktober kunnen erfgoedorganisaties een aanvraag doen bij het Cultuurfonds voor educatieve projecten, zoals audiotours. Deze regeling is voor erfgoedorganisaties, die grotendeels afhankelijk zijn van de inzet van vrijwilligers.

Wat betekenen de nieuwe maatregelen die het kabinet op 28 september vanwege de coronacrisis aankondigde voor de branche kunst- en cultuureducatie?

Nicolette Arets ontwikkelde voor haar onderzoek bij de Fontys-master Educational Needs een leeshulpmiddel voor kinderen en won daarmee een prijs. Onder de noemer ‘Hoe thuis lezen leuk, afwisselend, en leerzaam wordt’, won Arets de scriptiewedstrijd 10XBETER! van Kennisplaza. Uitgeverij Malmberg gaat de Letterbak daadwerkelijk uitgeven.  Haar ‘Letterbak’ draagt bij aan de oplossing van een actueel probleem: de ontlezing bij Nederlandse kinderen. Tijdens haar masteronderzoek bleek dat ouders betrekken bij het ontwikkelen van de leesvaardigheid van hun kind een goede impuls kan zijn. Een spelelement zou daarbij het beste werken. Na het testen van een aantal prototypes kwam daaruit de Letterbak voort. Die bezorgt kinderen plezier bij het lezen, stelt Arets. Arets’ Letterbak komt overigens alleen beschikbaar voor scholen. Dat betekent dat het niet in de winkels te koop zal zijn.

Charlotte Van den Broeck en Jeroen Dera laten in ‘’Van Kop tot teen met Charlotte Van den Broeck en Jeroen Dera’’ zien hoe je gedichten kunt lezen, hoe je over poëzie kunt nadenken, wat je met gedichten kunt doen en hoe poëzie je kan inspireren om zelf gedichten te schrijven. Ook geven zij je lees- en luistertips om nog meer poëzie te ontdekken. Marc van Oostendorp en Marie-José Klaver over dit poëzie-doe-boek.

Op 24 september presenteerde het Netwerk Filmeducatie twee nieuwe publicaties: Dit is filmeducatie! en Doorlopende leerlijn film. Met de publicaties brengt Het Netwerk Filmeducatie, filmeducatie onder de aandacht bij schoolbesturen, leraren en lerarenopleiders, lesmateriaalontwikkelaars, educatoren bij culturele instellingen en andere professionals die met film en educatie te maken hebben. Dit is filmeducatie! geeft antwoord op vragen als: wat is filmeducatie, wat is de visie van het Netwerk Filmeducatie en wat is het belang van filmeducatie binnen het onderwijs? De Doorlopende leerlijn film beschrijft hoe de leraar met leerlingen aan vijf vaardigheden -Beleven, Verwoorden, Onderzoeken, Reflecteren en Creëren- kan werken, zodat de filmervaring meer betekenis krijgt (op elke leeftijd en op elk leerniveau). Voor leraren en scholen wordt het dit jaar nog makkelijker om met filmeducatie aan de slag te gaan. Netwerk Filmeducatie werkt nauw samen met zes regionale filmhubs. Samen met filmeducatie-aanbieders, onderwijsprofessionals en filmmakers wordt zo een groeiend aanbod ontwikkeld dat steeds beter aansluit bij de behoefte van leraren en leerlingen.

Kunsten’92 geeft een aantal adviezen op basis van de aangescherpte maatregelen, die zijn afgekondigd tijdens de persconferentie van premier Rutte en minister de Jonge van 28 september. Als algemene landelijke regel geldt voor binnen een maximum van 30 personen per ruimte en voor buiten (indien er geen continue doorstroming is) van 40 personen. In een culturele instelling kunnen zich meerdere ruimtes bevinden. Voor de beperking van maximaal 30 personen binnen geldt dat de Veiligheidsregio’s ontheffing kunnen verlenen voor panden van groot belang. Kunsten ‘92 beveelt de Veiligheidsregio’s aan om ‘van groot belang’ op te vatten als: Er vinden activiteiten plaats met een cultureel karakter. Er geldt een coronaprotocol dat zorgvuldig wordt nageleefd. Er zijn ruimtes die groot genoeg zijn om meer dan 30 mensen op 1,5 meter afstand te ontvangen en te placeren. Kunsten’92 raadt culturele instellingen aan om direct contact op te nemen met de contactpersoon bij de gemeente en te verwijzen naar het in gebruik zijnde protocol, om deze ontheffing zo snel mogelijk te kunnen krijgen. Uitzonderingen op het nieuwe maximum voor ruimte binnen (max 30) – en activiteiten buiten (max 40) worden onder meer gevormd door onderwijsinstellingen, trainingsinstellingen en kinderopvang. Cultuureducatie valt onder onderwijs, waardoor deze uitzondering daar ook voor geldt.  Een gezelschap mag niet groter zijn dan 4 personen. Belangrijke uitzondering hierop zijn personen die theater, dans, sport of muziek in de vorm van culturele uiting beoefenen. Een gezelschap onderweg op tournee hoort daar ook bij.

Hoe interesseer je kinderen voor kunst? Hoe raak je bij hen de juiste snaar? De Bossche kunstenaars Lidwien van Noorden, Betty Vervoort en Dylan van de Wal weten hoe dat moet. De drie hebben aan de hand van hun gezamenlijke (in maart uitgestelde) expositie STARK in Kunstruimte de Melkfabriek onder meer basisscholieren uitgenodigd en er vervolgens een coronaproof 'Jeugdtours'-programma aan gekoppeld.

In juni 2020 werd Interactie en inclusie – trendrapport museum- en erfgoededucatie 2019 gepresenteerd en werd het eerste exemplaar in ontvangst genomen door Mirjam Moll, voorzitter van de Museumvereniging. Onlangs verscheen er een samenvatting inclusief reflecties op het rapport door Valentijn Rambonnet, Herman van Gessel en Marlous van Gastel (docenten cultureel erfgoed aan de Reinwardt Academie) en Aspha Bijnaar, initiatiefnemer van Musea bekennen kleur en algemeen directeur van de EducatieStudio.

Op 20 juni 2019 maakte Méér Muziek in de klas samen met het ministerie van OCW en het Fonds voor Cultuurparticipatie bekend dat alle pabo’s deelnemen aan de regeling Professionalisering muziekonderwijs pabo’s. De opleidingsinstituten hebben besloten een langetermijnsamenwerking aan te gaan; een essentiële stap op weg naar muziekonderwijs voor álle basisschoolkinderen in Nederland. Dit wordt op  7 oktober 2020 bezegeld met het MuziekopleidersAkkoord.

Kinderen en jongeren groeien op met beelden die hun wereldbeeld beïnvloeden. Om het onderwijsveld te helpen filmeducatie een plek te geven presenteert het Netwerk Filmeducatie Nederland op 24 september tijdens een docentendag in LUX Nijmegen twee publicaties. Dit is filmeducatie! beschrijft wat filmeducatie precies inhoudt en hoe het in het onderwijs kan worden ingezet. De publicatie Doorlopende leerlijn film 2020 laat aan de hand van kerndoelen en eindtermen zien op welke wijze filmeducatie in het basis- en voortgezet onderwijs een plek kan krijgen. De presentatie is ook online te volgen via Vimeo.

De toekomst van het Centrum voor Muziek De Suite in Roosendaal blijft ongewis. De gebruikers mogen er dit schooljaar nog blijven zitten. Pas daarna wordt duidelijk wat er met het gebouw en de huidige gebruikers gaat gebeuren. Dat meldt wethouder Toine Theunis (Roosendaalse Lijst) aan Gerard van Zalinge van de fractie van de VLP. De Suite is destijds speciaal voor het muziekonderwijs gebouwd. Het functioneert als zodanig ook prima, volgens de wethouder. Sinds het Cultuurhuis aan Bovendonk in gebruik is genomen, is het voortbestaan van De Suite onderwerp van debat. Met alle onzekerheden van dien, want de meeste muziekdocenten werken als zzp’er en huren een ruimte in De Suite. De verenigingen zijn veelal in het Cultuurhuis gevestigd.

De CHV Academy en de Design Academy Eindhoven starten op de Noordkade in Veghel een nieuw ontwikkeltraject in design voor jongeren: de Talentenklas Design, Beeldend en Ambacht. Het nieuw op te zetten ontwikkeltraject Design, Beeldend en Ambacht gaat vanaf januari 2021 van start op de Noordkade in Veghel. Op 22 september zullen de verschillende partijen het samenwerkings-convenant ondertekenen, ambassadeur en internationaal designer Kiki van Eijk zal daarbij aanwezig zijn. Kiki van Eijk heeft zich als Ambassadeur Design en Beeldend verbonden aan de CHV Academy, Circle of Talent.

Dirigent Ruben de Grauw vertelt in BN De Stem over het nieuwe initiatief van het Sacramentskoor: Kooracademie Breda. De vierjarige opleiding richt zich op kinderen van 4 t/m 12 jaar.

Cultuur+Educatie, jrg. 19 (2020), nr. 54, onder gastredactie van Evert Bisschop Boele en Ineke Haakma,is gewijd aan de eerste bevindingen uit hun onderzoeksprogramma Curious Minds – Kunsteducatie, gericht op een nieuwe didactiek voor kunstonderwijs, waarin de talentontwikkeling van leerlingen centraal staat.

Joost Groenenboer van het LKCA over de herijkte canon. Een canon met meer maatschappelijke insteek, met extra aandacht voor het koloniale verleden, gastarbeiders en vrouwen. Wat voor aanknopingspunten biedt de vernieuwde canon voor (geschiedenis)docenten om inclusiever les te geven? En wat kunnen educatiemedewerkers van musea ermee?

Cultuureducatie en -participatie worden driedubbel geraakt door de coronacrisis. Inkomsten van professionals en organisaties vallen weg, gemeenten bezuinigen en er is te weinig toegang tot steunmaatregelen. Vallen we tussen wal en schip? Overheid, red de sector nu het nog kan.  Bas Verberkt, specialist beleid van het LKCA.

Het Roosendaalse Centrum voor Muziek kan nog één jaar gebruikmaken van gebouw De Suite aan de Burgerhoutsestraat. Nog dit jaar moet duidelijk worden wat er daarna gaat gebeuren met de muziekdocenten en met De Suite. De Suite is als Muziekhuis nooit echt 100 procent van de grond gekomen. Even verderop staat het Cultuurhuis Roosendaal wat wel een succes is. ,,Dat succes kan niet zonder gevolgen voor De Suite blijven", zegt wethouder Toine Theunis. Jaarlijks moet de gemeente  Roosendaal 2 ton bijpassen om de exploitatie van het gebouw rond te krijgen. En nog staan er veel lokalen leeg.

De meerjarige subsidies Talent & Festivals 2021-2024 van het Fonds voor Cultuurparticipatie zijn bekendgemaakt. Hiermee ondersteunt het Fonds instellingen op het gebied van Talentontwikkeling, Kunstfestivals en Erfgoedmanifestaties, gericht op cultuurmaken in de vrije tijd. In totaal heeft het Fonds voor ruim 29 miljoen aan aanvragen behandeld, van 54 aanvragers. Lang niet alle initiatieven die middelen vragen, kunnen worden gehonoreerd. De commissies hebben dan ook scherpe keuzes moeten maken. Er zijn uiteindelijk 34 aanvragen toegekend, waarvan 14 nieuwe aanvragers, voor het beschikbare budget van 16,8 miljoen euro. De Brabantse initiatieven die werden gehonoreerd : talentontwikkeling : Theaterwerkplaats Tiuri, Factorium Podiumkunsten, Huis der Kunsten Podium Bloos en Possibilize ; kunstfestivals : STRP.

Minister van Engelshoven (OCW) beantwoordt Kamervragen naar aanleiding van berichtgeving over de beëindiging van subsidie aan de MBO card.

Het ministerie van OCW heeft van LKCA de resultaten en knelpunten ontvangen die naar voren zijn gekomen in het onderzoek dat is uitgezet onder verenigingen, kunsteducatie-instellingen en zzp’ers. Centraal in het onderzoek stond de vraag welke impact het coronavirus en alle maatregelen heeft op deze doelgroepen. Om het cultuuraanbod in elke gemeente vitaal en toekomstbestendig te houden, roept LKCA op tot aanvullende ondersteuning voor verenigingen, instellingen en zzp’ers. LKCA noemt specifieke maatregelen om de nood voor amateurkunstverenigingen, kunstdocenten en artistiek begeleiders, en kunsteducatie-instellingen te lenigen. LKCA benadrukt de faciliterende rol, die gemeenten kunnen spelen.

In reactie op de lijn die minister Slob (OCW) schetste in zijn brief van 10 juni heeft de Kamer ingestemd met het vervolg van Curriculum.nu. Het traject wordt zo voortgezet, dat het past binnen de huidige omstandigheden in tijden van corona. Het ministerie heeft SLO opdracht gegeven om – samen met leraren, lerarenopleiders en vakdidactici – aan de slag te gaan met het vervolgtraject. Hoe dit traject er precies gaat uitzien, is na de zomer bekend. De verwachting is dat vanaf november 2020 teams aan de slag gaan. Voor de start van hun werk moeten de teams wachten op het advies van een wetenschappelijke curriculumcommissie over de voorstellen van de ontwikkelteams. Hoe het er precies uit gaat zien voor het cultuuronderwijs is daardoor onduidelijk.

De zang- en muzieklessen bij Centrum voor de Kunsten in Bergen op Zoom stijgen komend lesjaar met tien procent. De forse stijging genereert naar schatting 100.000 euro extra inkomsten voor de financieel noodlijdende gemeente. Ook het aantal lessen neemt af.

Ook de komende vier jaar blijven gemeenten in Noord-Brabant fors investeren in cultuureducatie. 44 van de 56 gemeenten met minder dan 90.000 inwoners geven aan deel te willen nemen aan de landelijke regeling Cultuureducatie met Kwaliteit 2021-2024. De deelname betekent dat deze gemeenten bereid zijn tot een gezamenlijke investering van 9 ton in cultuureducatie. Ook het Rijk en de provincie Noord-Brabant investeren. Dat komt neer op een jaarlijks totaalbedrag van minimaal 2,5 miljoen euro dat beschikbaar is voor cultuureducatie in het onderwijs. En dat bedrag kan nog verder oplopen.