Trends & Ontwikkelingen

In 2019 publiceerde KVB Boekwerk onderzoek naar de hedendaagse meerwaarde van boekhandels in relatie tot de klant en de omgeving. Dit jaar geven we vervolg aan dat onderzoek. Door in gesprek te gaan met consumenten en lokale organisaties hebben we onderzocht hoe zij de activiteiten van hun boekhandelaar ervaren en op welke manier ze daar betekenis aan hechten. Aan de hand van de uitkomsten van het onderzoek hebben we een zestal aanbevelingen opgesteld voor boekhandelaren om hun lokale positie verder te ontwikkelen en versterken.

De VriendenLoterij blijft een van de belangrijkste particuliere financiers van de Nederlandse museumsector. De loterij verlengt haar meerjarige samenwerking met 25 musea, die anders eind 2025 zou aflopen. Jaarlijks ontvangen musea en culturele instellingen in Nederland gezamenlijk meer dan 100 miljoen euro aan steun, die zij vrij kunnen besteden aan tentoonstellingen, educatie, aankopen of programmering. Over 2024 ging het om een totaal van 106,8 miljoen euro.

De verlenging, met een looptijd van minimaal vier jaar, volgt op een evaluatie van de bestaande samenwerkingen. Veel musea zijn al jarenlang partner van de VriendenLoterij. De meerjarige steun biedt hen financiële ruimte en zekerheid om te vernieuwen en te blijven programmeren.

Belangenorganisatie De Kunst van Brabant houdt op donderdag 30 oktober 2025 in Breda een debat over de toekomst van het hoger kunstonderwijs in deze provincie. Aanleiding is een onderzoek dat een verkenningscommissie landelijk uitvoert in opdracht van de Vereniging Hogescholen. Een commissie die staat onder leiding van Jet Bussemaker, oud-minister van OCW.

De Kunst van Brabant wil niet wachten tot het rapport van de commissie Bussemaker er ligt. Een debat onder de titel ‘Brabants licht’ neemt daar alvast een voorschot op. Er zijn twee inleiders die een voorzet geven voor een gedachtewisseling met de zaal.

Met de verlenging van de samenwerking met Vanderlande verstevigt de stichting Culturele Belangen Meierijstad (CBM) haar positie als culturele verbinder in de regio. Deze netwerkclub heeft als doel het stimuleren en financieel ondersteunen van podiumkunsten. Maar hoe doen ze dat precies en zijn ze alleen actief in Veghel of zoals de naam doet vermoeden in heel Meierijstad? Voorzitter George Jentjens, secretaris Leo Adank en Niels Bek, vertegenwoordiger namens het bedrijfsleven, geven tekst en uitleg.

Het Hongaarse popfestival Sziget verdwijnt mogelijk voorgoed, werd dinsdag bekend. Het festival is in financiële nood en de eigenaar Superstruct, die vorig jaar werd overgenomen door de Amerikaanse investeerder Kohlberg Kravis Roberts (KKR), zou de pacht voor het festivalterrein, op het eiland Óbuda in de Donau, niet langer willen betalen.

Dat doet ook in Nederland pijn, want het popfestival werd jaarlijks bezocht door duizenden Nederlandse liefhebbers. En op geen enkel buitenlands popfestival stonden jaarlijks zo veel Nederlandse bands. Sziget werd in de Nederlandse popsector gezien als een springplank voor eventueel buitenlands succes. 

Sopraan Roberta Alexander zou in 2025 haar vijftigjarig jubileum op de bühne vieren met een nieuwe rol. Het mocht niet zo zijn. Dinsdag overleed ze onverwacht op 76-jarige leeftijd. Op haar 23ste kwam Roberta Alexander (1949, Lynchburg, Virginia) naar Amsterdam. In de vijftig jaar die volgden, bouwde zij een fantastische carrière en discografie op. 

Alexander heeft racisme aan den lijve meegemaakt. In het gesegregeerde Amerika van haar jeugd, maar ook in haar carrière in Europa, waar ze voor bepaalde rollen gepasseerd werd, louter omdat ze zwart was. Desondanks vond ze dat ze een rijk en mooi leven had. En ze heeft dat leven ten volle geleefd.

De Dutch Design Week laat jaarlijks zien hoe ontwerpers van over de hele wereld nadenken over complexe problemen en de toekomst. Tijdgeest belicht zeven jonge, nu afgestudeerde designers. ‘Het voelt toch alsof er nog hoop is.’

Verspreid over tientallen locaties in Eindhoven komt van zaterdag 18 oktober tot zondag 26 oktober de internationale designwereld samen om hun ideeën en nieuwe ontwerpen te tonen. Heel veel vooraanstaande ontwerpers zijn present, maar ook beginnende. In totaal trekt dat jaarlijks honderdduizenden bezoekers uit binnen- en buitenland.

Een inwoner van Roosendaal mag van de gemeente geen trompet spelen in de binnenstad. Hij vocht het verbod aan, maar de Raad van State geeft de burgemeester nu gelijk. Volgens de Raad van State stond de burgemeester in zijn recht om Peter Matthijssen ‘een last onder bestuursdwang’ op te leggen voor zijn muzikale uitingen.

Drie jaar geleden legde de burgemeester hem het verbod op. Matthijssen voelde zich beknot in zijn artistieke vrijheid en stapte naar de rechter. Nadat de rechtbank in Breda eerder al zijn claim afwees, krijgt hij in hoger beroep ook nul op het rekest van de Raad van State.

Na vier edities komt een einde aan het Hintergarten Festival in Nieuwkuijk. Dit besluit volgt op een klacht over geluidsoverlast die in februari werd ingediend. „We hebben de bewoners zelfs een weekendje weg aangeboden, maar ze wilden niet met ons in gesprek.”

Burgemeester Willemijn van Hees is verrast door het nieuws dat Hintergarten Festival in Nieuwkuijk stopt. Zij dacht dat het evenement volgend jaar bij het Engelermeer in Den Bosch zou plaatsvinden, maar dat blijkt niet te lukken.

Bewoners van de Bloemenwijk in Schijndel hebben samen een ontwerp gekozen voor een muurschildering. Het kunstwerk op het elektriciteitshuisje wordt eind deze week afgerond. Het project is onderdeel van de Wijkaanpak Bloemenwijk, een initiatief om de leefbaarheid in de wijk te verbeteren. 

SintLucas is weer trotse deelnemer van de DDW. We zijn zichtbaar en actief op een aantal momenten en plekken in de stad. We hopen  je daar graag te verwelkomen. Past, Present, Possible is het thema van Dutch Design Week 2025. Bij SintLucas voegen we daar met trots nog een paar extra P’s aan toe. Onze studenten presenteren werk dat impact maakt, met een focus op People, Planet en Production. 

De zes mbo-vakscholen – Cibap (Zwolle), Grafisch Lyceum Rotterdam (GLR), Grafisch Lyceum Utrecht (GLU), Hout- en Meubileringscollege (HMC te Amsterdam en Rotterdam), Mediacollege Amsterdam en SintLucas (Eindhoven) – brengen opnieuw het beste werk van hun studenten samen in de Expositie Something talented. 

Fontys is dit jaar volop aanwezig tijdens Dutch Design Week 2025 met acht spraakmakende projecten verspreid over de stad. Wat meteen opvalt: bijna allemaal gaan ze over de toekomst van AI. Vanuit heel verschillende hoeken wordt verkend wat technologie met ons leven kan doen.

Nederland loopt eenzaam voorop als het gaat om de distributie van VR-producties. En dat is geheel te danken aan Nu:Reality, dat programma’s verzorgt voor een aantal filmtheaters. Volgend jaar maakt het VR-distributieplatform de stap over de grens en wordt het programma Territoires Immersifs gelanceerd in Frankrijk. Schaalvergroting is de weg naar een echt Europees distributienetwerk. Want hoe meer filmtheaters meedoen, hoe lager de kosten voor softwarehuur, licenties en de curatie van het programma. 

Het Hart Museum is het enige Europese museum met een langdurige samenwerking met het Amerikaanse Smithsonian. Deze samenwerking krijgt extra betekenis nu het Smithsonian onder politieke druk staat van Donald Trump. De samenwerking leidt in 2026 tot twee tentoonstellingen. American Myth & Memory toont David Levinthals fotografische verkenning van Amerikaanse mythologie via speelgoedscènes, terwijl ChicanX activistisch drukwerk uit de Mexicaans-Amerikaanse queergemeenschap belicht. Het museum, dat eerder samenwerkte met Rusland als Hermitage Amsterdam, kiest nu bewust voor vrije kunstuitwisseling en maatschappelijke betrokkenheid.

In Nederland zet 38% van de bevolking van 12 jaar en ouder zich in hun vrije tijd actief in voor materieel en immaterieel erfgoed. Er zijn dus grofweg zes miljoen actieve erfgoedbeoefenaars in ons land. Dit doen ze soms jaarlijks, zoals bij de organisatie van een evenement. Anderen zijn wekelijks of zelfs bijna dagelijks actief. En opvallend, juist jongeren zijn het meest actief in het beoefenen en bewaren van erfgoed.

Dat blijkt uit het onderzoek 'Actief met erfgoed in de vrije tijd – Monitor Erfgoedbeoefening 2025', uitgevoerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN). De resultaten zijn opgenomen in de Erfgoedmonitor, het online platform van de RCE dat trends en ontwikkelingen in het erfgoedveld zichtbaar maakt op basis van actuele data.

Oosterhout heeft al veel geïnvesteerd in ‘fijne’ ontmoetingsplekken, een initiatief als The Living Museum gaat daarom voorlopig de lade in. Het gaat om laagdrempelige plek waar kwetsbare groepen als ook dak- en thuislozen terecht kunnen en waar kunst wordt bedreven. The Living Museum heeft inmiddels met succes voet aan de grond gekregen in steden als Eindhoven, Tilburg en Vught. Maar, zo schrijven burgemeester en wethouders aan de gemeenteraad: „Er is sinds 2018 onderzoek naar gedaan, maar de gemeente doet al veel aan toegankelijke plekken, waar kwetsbare mensen bij elkaar komen.”

Teun van den Elzen heeft maandagavond de Neerlands Hoop gewonnen. De theatermaker die opgroeide in het dorp Zeeland won de prijs voor meestbelovende cabaretier van het moment voor zijn voorstelling Op Positie. ‘Afgestudeerd politicoloog Teun van den Elzen geeft een eigen, nieuwe impuls aan politiek geladen cabaret en is heerlijk op zijn gemak op het podium’, luidde het lovende commentaar van de jury. 

De Colombiaanse Laura Méndez kwam in augustus 2021 naar Nederland. Eenmaal aangekomen ging ze door met haar coronahobby borduren, om de tijd door te komen. Nu gebruikt ze crochet als rode draad om Tilburgers met elkaar te verbinden tijdens vier craftavonden op vier verschillende plekken: Spoken Portraits.

Na een ingrijpende renovatie kan het voormalig ziekenhuis De Egelantier een geschikte plek worden voor het Frans Hals Museum in Haarlem. Dat is na meer dan 100 jaar uit zijn voegen gegroeid. Deze week wordt de knoop doorgehakt.

Naast huizen, scholen en ziekenhuizen heeft het genocidale geweld in Gaza ook het culturele erfgoed vernietigd. Kunstenaars in Gaza proberen met geïmproviseerde materialen hun werk te delen. Zo ook Ahmed Muhanna, die voedselhulpdozen als zijn canvas gebruikt. Voor de Palestijnse kunstenaar was zijn werk een reddingsboei tijdens de oorlog, een manier „om te ademen” terwijl de wereld om hem heen hem „verstikt”.

Omdat de grenzen streng bewaakt waren, was het moeilijk om kunst uit Gaza te krijgen. Vaak zijn internationale hulporganisaties zoals het WFP nodig om die mee te nemen. Toch zijn er hier en daar exposities.

Theaterdecors worden vaak relatief kort gebruikt, en zitten vol met op maat gemaakte en gedecoreerde materialen. Wat doe je daarmee na afloop van een voorstelling? De theatersector verkent duurzamere wegen voor decorproductie. Initiatieven zoals het Theatre Green Book stimuleren hergebruik, maar artistieke wensen en praktische beperkingen vormen obstakels. Decorbouwers zoals Simon Haen verzamelen en hergebruiken materialen, terwijl Het Zuidelijk Toneel experimenteert met immateriële decors. 

Volledig klimaatneutrale theaterdecors produceren is voorlopig nog niet mogelijk, aldus Sarah Moeremans van het Zuidelijk Toneel: „Het duurzaamst is natuurlijk gewoon géén theater maken. Leven betekent CO2 uitstoten. Helemaal niets uitstoten? Dat betekent de dood.”

Kunstloc Brabant geeft de komende jaren de Brabantse amateurkunst een extra impuls door de regeling Versterking Landelijke Infrastructuur Amateurkunst (VLIAK) van het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP). Samen met de Raad van Twaalf zet Kunstloc Brabant zich in voor een toekomst waarin amateurkunst groeit en cultuurparticipatie voor iedereen toegankelijk is. De subsidie is onderdeel van een landelijke aanpak. 

Het besluit is genomen: voortaan besteden we vijf procent van het bruto binnenlands product aan defensie. Je houdt je hart vast, waar komt dit geld vandaan? LKCA-onderzoeker Arno Neele dient de nieuwe Kamerleden alvast van advies. Misschien goed wanneer de nieuwe Kamerleden eens te rade gaan bij hun voorgangers uit de vorige eeuw. In de geest van hen zou het gek zijn om in tijden van grote geopolitieke spanningen te bezuinigen op cultuur. En aangezien de 5 procent van de nieuwe NAVO-norm bedoeld is voor defensie én voor de ‘bredere maatschappelijke weerbaarheid’, ligt investeren in cultuur zelfs eerder voor de hand. Want er moet wel iets zijn om voor te vechten.  

Cultuurconnectie deelt maandelijks een succesverhaal ter inspiratie. De waarde van de verhalen is niet alleen voor de sector, maar voor iedereen die een beeld wil krijgen van wat we doen en wat we teweegbrengen. Dit keer een verhaal over Jeugdtheaterhuis Zuid-Holland. Wat als je niet de vrijheid voelt om jezelf te kunnen zijn? Stichting Jeugdtheaterhuis Zuid-Holland zet de kracht van kunst in om jongeren tussen de 2 en 20 jaar te laten uitblinken als de beste versie van zichzelf.

Jeugdtheaterhuis Zuid-Holland is actief in kleine en (middel) grote plaatsen in de provincie, zoals Alphen aan den Rijn, Bodegraven, Capelle aan den IJssel, Gouda, Maassluis, en Leiden. De organisatie biedt onder andere theater- en musicallessen aan voor kinderen en jongeren. Binnen het vrijetijdsaanbod, op scholen en in buurthuizen. Jeugdtheaterhuis maakt deel uit van de Basisvoorziening cultuurparticipatie van de provincie Zuid-Holland.

Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer presenteerde onlangs de Ontwerp-Nota Ruimte, waarin het rijk de ruimtelijke doelen voor de komende decennia omschrijft. Nederland moet een fijne plek zijn om te werken, wonen en leven. Daarom is het belangrijk om erfgoed een plek te geven in deze transitie.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) presenteert de resultaten van een verkennend onderzoek, uitgevoerd door advies- en ingenieursorganisatie Arcadis, naar de rol van cultureel erfgoed binnen grootschalige stedelijke ontwikkelingsprojecten. Een belangrijke conclusie uit het rapport is de noodzaak van landelijke regie en coördinatie. Door erfgoed niet als hindernis, maar als strategisch instrument te benaderen, verbindt je verleden, heden en toekomst op een duurzame manier in de stedelijke ontwikkeling van Nederland.

Platform en netwerk World Music Forum NL heeft besloten om na 20 jaar haar activiteiten definitief te beëindigen. Als waardevol netwerk, kennishub en aanjager van de Nederlandse sector global/ world heeft het forum deze sector in binnen- en buitenland op de kaart gezet. “Niet alleen speelde teruglopende financiering hierbij een rol. Het is tijd voor verandering en verjonging. De verantwoordelijkheid ligt nu bij de podia, festivals en overige stakeholders” aldus directeur Sonja Heimann. In de tussentijd blijft de website het komende jaar nog operationeel als kennishub. Het archief van World Music Forum NL wordt beheerd door stichting Ritmundo.  

DPG Media geeft alle studenten in Nederland tussen 16 en 25 jaar een kosteloos digitaal abonnement op alle nieuwsmerken van het mediabedrijf. Met deze stap wil DPG Media de ‘nieuwskloof’ bij jongeren dichten en de mediawijsheid vergroten. De actie is een reactie op de dalende interesse van jongeren in nieuwsplatformen die kwaliteitsnieuws brengen en de toenemende blootstelling aan desinformatie via sociale media. Vanaf 14 oktober kunnen studenten het gratis abonnement krijgen met hun studentenpas. 

Pf #6 staat in het teken van de veelzijdigheid van de fotografie. Fotografen bewegen zich tussen uiteenlopende genres: van landschap en portret tot stilleven, documentaire en mode, van straat- en architectuurfotografie tot conceptuele experimenten en visuele storytelling. Al jaren toont Pf, het magazine voor de professional, hoe rijk die veelzijdigheid is in de praktijk. Dit nummer brengt portfolio’s met de grote verscheidenheid die het medium eigen is. 

Steeds minder kinderen in Nederland beleven plezier aan lezen. Uit onderzoek dat vorige week in een persbericht is uitgebracht van PanelWizard in opdracht van Kinderzwerfboek (2025) blijkt dat één op de drie kinderen lezen niet leuk vindt. Onder middelbare scholieren gaat het zelfs om bijna de helft die lezen saai noemt. Dat is zorgelijk, want leesplezier hangt sterk samen met leesvaardigheid: wie met plezier leest, leest vaker en beter. Toch gebeurt er tegelijkertijd iets positiefs. Volgens cijfers van de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB), die in september 2025 zijn verschenen, waren er nog nooit zoveel kinderen en jongeren lid van de bibliotheek. 

Het beeld dat hieruit ontstaat is tweezijdig: Nederland heeft de fysieke en structurele voorwaarden om van lezen een vanzelfsprekend onderdeel van het leven te maken, maar het lukt nog niet om kinderen dat lezen ook echt te laten waarderen. Met andere woorden: de infrastructuur groeit sneller dan de motivatie.

Hoe interpreteren experts uit de sector de trends in de Museumcijfers? In deze reeks van 3 vragen aan spreekt de Museumverenging met professionals uit de museumsector over hun inzichten op de cijfers en ontwikkelingen. Van directeuren tot collectiespecialisten: ontdek hoe verschillende specialisten de uitkomsten duiden en welke kansen zij zien voor de sector.

Daarnaast deelt de Museumvereniging elke week een nieuw interview met collega's uit verschillende musea over hun werk, drijfveren en inzichten. Deze gesprekken zijn nu terug te lezen. 

Met de lancering van de Pitchcode 2025 zetten zeven brancheorganisaties (bvA, VIA, DDA, IDEA, BNO, DDMA en PMA), op initiatief van FONK Magazine, een belangrijke stap richting een eerlijker, transparanter en professioneler pitchproces binnen de creatieve industrie. De Pitchcode biedt heldere richtlijnen voor hoe opdrachtgevers en bureaus op een duurzame manier kunnen samenwerken. Denk aan duidelijke briefings, beperkte deelname aan pitches, een eerlijke vergoeding voor deelnemende bureaus, en respect voor intellectueel eigendom. Zo ontstaat een gelijker speelveld en een proces dat meer gericht is op kwaliteit dan op kwantiteit.

Op initiatief van Designlink en Dutch Design Week krijgt industrial product design dit jaar een eigen plek in het Klokgebouw tijdens de Dutch Design Week. Onder de naam ID Hub bundelen veertien bureaus en bedrijven hun krachten om de kracht en relevantie van product design gezamenlijk te presenteren. De deelnemers tonen met concrete cases hoe industrieel productontwerp kan bijdragen aan actuele maatschappelijke opgaven, waaronder klimaatverandering, geopolitieke spanningen en grondstoffenschaarste.