Trends & Ontwikkelingen

Er komt vooralsnog geen persoon die de verbinding tussen de diverse cultuurclubs en de gemeente Someren gaat stroomlijnen. Het besluit over die in het werkveld graag geziene regelaar wordt een paar maanden vooruitgeschoven. Verder kan de cultuurvisie 2025-2030 wel op steun rekenen. 

Een cultuurmakelaar, die als brugfunctionaris gaat dienen tussen verenigingen en de gemeente bij bijvoorbeeld het aanvragen van vergunningen, is zeker van toegevoegde waarde voor het culturele leven in Someren. Daar is vrijwel de gehele raad het over eens. Toch durft die nog geen beslissingen te maken over de financiering van deze nieuwe functionaris. Dat heeft alles te maken met de uitdagingen waar Someren, net als veel andere gemeenten, in ‘ravijnjaar’ 2026 mee te maken krijgt. 

Met AI genereren we beelden alsof we Rembrandt zijn. En onderwerpen we ons aan een keihard datakapitalisme, schrijft Jurgen Masure. Een beeld zonder oorsprong, maar wél met een eigenaar: OpenAI. De machine put (of steelt?) uit miljarden bestaande beelden, husselt ze statistisch door elkaar en levert iets nieuws. Maar dat ‘nieuwe’ is zelden écht nieuw. Het is een optelsom van het bestaande. OpenAI zegt dat jij de eigenaar bent van de beelden die je maakt. Maar ondertussen worden ze gelogd, gemarkeerd en geanalyseerd. 

Wat we nu zien is geen bevrijding. Het is annexatie. AI-beelden zijn niet het alternatief voor de dominante cultuur. De vraag is in welke mate ze binnenkort dé dominante beeldcultuur worden. Gebouwd op datasets, gestuurd door prompts, gecontroleerd door marktlogica. Wij moeten kunst losmaken uit het contract. Dat betekent: opnieuw kunst maken die niet voorspelbaar is.

 ‘Two artworks a day, keeps the doctor away’. Daarvan zijn ze nu ook in Zwitserland overtuigd waar artsen de komende twee jaar lang recepten voorschrijven om gratis naar musea te gaan om beter te worden en ziektes te voorkomen. Wanneer komt dit in Nederland? In 2019 somde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) al op hoe kunst gezondheid kon beïnvloeden, en sindsdien wordt dat idee vaker overgenomen.

Nu de resultaten positief zijn, verwachten onderzoekers dat de recepten uitgebreid worden naar theater en concerten, aldus The Guardian. In Nederland bestaan dergelijke initiatieven niet echt – al hebben artsen wel gepleit voor muziek na operaties – maar met deze onderzoeksresultaten is met de stijgende zorgpremies vanaf 2027 de museumjaarkaart in het zorgpremiepakket wellicht een goed idee.

Alle Arnhemmers krijgen een jaar lang elke zaterdag gratis toegang tot Museum Arnhem. Hopelijk zullen meer gemeenten en musea dat voorbeeld volgen schrijft Anna van Leeuwen. ‘Ik vind het belangrijk dat kunst en cultuur voor iedereen toegankelijk zijn. Een museumbezoek opent je blik op de wereld en geef je nieuwe perspectieven’, zei cultuurwethouder Cathelijne Bouwkamp. Met de gratis zaterdagen willen het museum en de gemeente vooral jongeren bereiken, die ‘blijken soms niet te weten dat ze gewoon een museum binnen kunnen lopen.’ Kunst die wordt gekocht met gemeenschapsgeld is van iedereen. In Engeland zijn veel musea dan ook gratis. 

De Koplopergroep Cultuur is een netwerk waarin gemeenten, partners en maatschappelijke organisaties samenwerken om cultuur te borgen. Dit doen we onder de vlag van de propositie Samen Cultuur Borgen. Door elkaar te ontmoeten, kennis te delen en concrete acties uit te voeren, zetten we stappen om cultuur een stevige plek te geven in het beleid. Op 12 februari 2025 vond de eerste bijeenkomst van de Koplopergroep Cultuur plaats in Amersfoort. Wethouders uit 25 gemeenten gingen met elkaar in gesprek over 2 belangrijke opgaven: hoe kunnen we investeringen in cultuur structureel  borgen en hoe kan cultuur bijdragen aan kansengelijkheid?

Enkele belangrijke uitkomsten. 1. Gemeenten willen huisvestings- en investeringsplannen voor onderwijs koppelen aan cultuurplannen. Hierdoor kunnen multifunctionele voorzieningen ontstaan waarin cultuur een vaste plek krijgt. 2. Er is brede steun voor het verankeren van cultuureducatie in het primair onderwijs. Net zoals kinderen wekelijks bewegingsonderwijs krijgen, zou er ook structureel ruimte moeten zijn voor cultuur. 3. Om cultuur voor iedereen toegankelijk te maken, is nader onderzoek nodig naar de wettelijke verankering van cultuurparticipatie. Dit vraagt om een integrale aanpak, waarbij het sociaal domein en ruimtelijke ordening worden meegenomen. De komende tijd werkt de VNG, samen met werkgroepen binnen de Koplopergroep, deze acties verder uit.

Dit voorjaar start Kunsten ’92, in samenwerking met het Verwey-Jonker Instituut, het programma ‘Weerbare cultuursector in tijden van polarisatie’. Het doel is om de culturele en creatieve sector handvatten te bieden voor het omgaan met toenemende incidenten en verstoringen als gevolg van maatschappelijke spanningen en polarisatie. Dit heeft invloed op de bedrijfsvoering, programmering en communicatie van culturele en creatieve organisaties. Het programma levert praktische tips en richtlijnen om met deze spanningen om te gaan. De eerste stap is een vooronderzoek. 

Een nieuw advies van een denktank van oud-premier Tony Blair rondom auteursrechten en AI houdt de gemoederen bij onze Britse buren bezig. De Britse overheid wil het auteursrecht aanpassen, zodat het makkelijker wordt voor AI-bedrijven om modellen te trainen met auteursrechtelijk beschermd materiaal. Het Tony Blair Institute for Global Change (TBI) adviseert de regering de plannen voort te zetten. Dat zou AI-bedrijven, de creatieve industrie en daarmee de Britse economie een impuls moeten geven.

Samenwerken: ja. Fuseren: nee. Dat is het beste voor de culturele instellingen van Veenendaal in de ogen van cultuurwethouder Dylan Lochtenberg. Die reageert daarmee op de wens van de gemeenteraad die het liefst één cultuurbedrijf ziet. De raad wil dat alle culturele instellingen in Veenendaal, van bibliotheek tot muziekschool en van museum tot theater, straks onder één organisatie vallen. De gemeenteraad wil vanaf 1 januari volgend jaar nog maar aan één cultuurbedrijf subsidie hoeven toekennen en niet zoals nu aan iedereen apart. Cultuurwethouder Lochtenberg komt nu met een voorstel dat er een centrale directie komt maar dat de culturele clubs wel zelfstandig blijven. Een echte fusie ziet hij niet zitten.

Het Filmfonds introduceert een speciale stimulans voor producenten die met een door het fonds gesteunde film een bovengemiddeld groot publiekssucces hebben behaald. Met deze stimulans wil het Filmfonds bewezen succes van producenten belonen om de productiewaarde van een volgend project te vergroten. Het gaat om een jaarlijks terugkerende regeling voor speelfilms, lange animatiefilms of bioscoopdocumentaires die in het kalenderjaar daarvoor in première zijn gegaan. 

Makers die een uitzonderlijk artistiek of publiekssucces hebben behaald met een eerder uitgebrachte productie kunnen een speciale impulsbijdrage ontvangen. Met de bijdrage willen we bewezen succes belonen en makers extra financiële ruimte bieden voor de vrije ontwikkeling van een volgend project. De bijdrage kan door de regisseur, scenarist en producent naar eigen inzicht worden ingezet om in alle vrijheid, gezamenlijk of zelfstandig, te werken aan een volgend project en/of te investeren in de professionele ontwikkeling binnen het eigen makerschap.