Culturele locaties met 30% bezetting hebben een zeer laag infectierisico. Dit blijkt uit een onderzoek van de Technische Universiteit van Berlijn. Uit de resultaten bleek dat, indien ventilatie, sociale afstand en hygiënemaatregelen in acht worden genomen, een theater, een opera of een museum met 30% bezetting het laagste infectierisico heeft van alle onderzochte gesloten ruimten. In scholen bijvoorbeeld is het risico, zelfs als een klaslokaal slechts voor de helft bezet is en de leerlingen een mondmasker dragen, nog steeds bijna zes keer hoger dan in een theaterzaal die voor 30% bezet is.

Uit de nieuwste cijfers van het European Audiovisual Observatory blijkt dat VOD-inkomsten van €388,8 miljoen naar €11,6 miljard tussen 2010 en 2020. D.w.z. dat de inkomsten verdertigvoudigd zijn. NBF heeft een overzicht van de belangrijkste conclusies.

Poëzie kom je echt overal tegen: als je over straat loopt, kun je zomaar oog in oog staan met een muurgedicht. Als je de krant openslaat zie je in de rouwadvertenties vaak gedichten of poëziecitaten afgedrukt. En de mensen die de meeste poëzie lezen, doen dat op hun mobiele telefoon. Populaire Instagramdichters hebben daar miljoenen volgers. Als je op deze manier naar poëzie kijkt, is het genre een wezenlijk onderdeel van onze cultuur. En toch wordt poëzie vaak weggezet als een nicheproduct, en zelfs met regelmaat doodverklaard. Dat komt doordat de wetenschap tot nu toe vaak vanuit een ‘boekcentrisch’ perspectief naar poëzie keek, verklaart Kira van der Starre. Literatuurwetenschapper van der Starre (Universiteit Utrecht) deed promotieonderzoek naar poëzie buiten het boek. Wat ook opvalt in het onderzoek van Van der Starre, is dat poëzieliefhebbers buiten het boek vaak vrouwen zijn.

Het Nieuwe Instituut nodigt ontwerpers, onderzoekers, archiefbeheerders en beleidsmakers uit om op 4 maart van gedachten te wisselen over het erfgoed van het ontworpen landschap. Waardevol archiefmateriaal gaat nu verloren omdat een beleidsstrategie of concrete opvangplek ontbreekt. Maar wat is een werkbare oplossing die past bij deze tijd en de middelen die er zijn? Hoe kunnen we stapsgewijs toewerken naar een Collectie Nederlandse Tuin- en Landschapsarchitectuur? In 2018 kaartte het College van Rijksadviseurs haar zorgen aan over het beheer en ontsluiting van de archieven van tuin- en landschapsarchitecten bij minister van Engelshoven (OCW). De Rijksadviseurs stelden in een brief dat - gelet op de beeldbepalende en culturele betekenis van deze discipline voor onze leefomgeving - het te betreuren is dat richtlijnen en beleid voor de archieven van de tuin- en landschapsarchitecten ontbreken. Het materiaal dat bewaard wordt in het Nationaal Archief, Het Nieuwe Instituut, Speciale Collecties WUR, regionale archieven en stadsarchieven is zeer waardevol maar geeft slechts een gefragmenteerd beeld van de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur. Om te kunnen voortbouwen op het verleden en dat als tijdsbeeld en cultuurdaad een rol te laten spelen in vernieuwing, is het van belang waardevol materiaal duurzaam te bewaren en ontsluiten. Het Nieuwe Instituut is daarom in opdracht van het Ministerie van OCW een onderzoek gestart naar een mogelijk verzamelbeleid ten aanzien van tuin- en landschapsarchitectuurarchieven. Het onderzoek mondt uit in een advies dat in mei 2021 wordt aangeboden aan de minister.

In opdracht van Cultuur Oost voerde Edwin van Meerkerk, universitair hoofddocent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, tijdens Cultuureducatie met Kwaliteit 2017-2020 een onderzoek uit naar de samenwerking tussen leerkrachten en kunstdocenten. Een woordenboek voor samenwerking tussen leerkracht en kunstdocent brengt de succes- en faalfactoren van de samenwerking tussen leerkrachten en kunstdocenten in beeld. Centrale vragen zijn daarbij: Wat zijn de verwachtingen van de samenwerking van beide partijen? Hoe beschrijven beide partijen hun eigen rol en die van de ander?

 Marlon Schotel wint de Scriptieprijs Leesbevordering 2020, een initiatief van Iedereen Leest en Stichting Lezen Nederland. De laureaat onderzocht in haar masterscriptie of een boek lezen meer oplevert op vlak van sociale cognitie dan een film bekijken. Schotel ontvangt met deze prijs 1000 euro, die ze graag wil investeren om structureel over boeken te praten op school. Schotel, die de masteropleiding Jeugdliteratuur volgde aan Tilburg University, vergeleek in haar scriptie de leeservaring van twaalfjarigen bij het boek Wonder (R.J. Palacio, 2014) met hun kijkervaring bij de gelijknamige filmadaptatie (Stephen Chbosky, 2017). De lezers bleken een voetje voor te hebben op de filmkijkers. Stichting Lezen sprak daarover met haar.

Niet Utrecht of Noord-Holland, maar Noord-Brabant heeft de sterkste merkuitstraling van de Nederlandse provincies. De provincie wordt bestempeld als sympathiek, opgewekt en goedig. De provincie wordt minder vaak gekoppeld aan de aspecten ferm, precies, ruig en mannelijk. Nederlanders roemen Noord-Brabant vooral om de prettige sfeer, mooie natuur en goede horeca, maar vinden het museumaanbod matig. Dat blijkt uit een onafhankelijk onderzoek van Hendrik Beerda. In de top 10 met sterkste steden en gemeenten staan Eindhoven (7), 's-Hertogenbosch (8) en Breda (10). Het onderzoeksbureau heeft onderzocht hoe het merk en de reputatie van Noord-Brabant zich verhoudt tot de andere provincies in Nederland.  Overigens vinden de inwoners van Noord-Brabant zelf de provincie als merk helemaal niet zo sterk en vinden ze de bereikbaarheid matig. Het onderzoeksbureau heeft ook gekeken naar de merkbekendheid van verschillende streken in Nederland. De Biesbosch scoort daarbij aanzienlijk beter dan de andere Brabantse streken. 

De publicatie Competition Culture in Europe 2017-2020 compileert de activiteiten en onderzoeks- en onderwijsprojecten op het gebied van prijsvragen in Europa. Hiermee wordt het vierjarig programma Competition Culture in Europe, geïnitieerd door Architectuur Lokaal, afgesloten. Twintig Europese landen waren betrokken bij de implementatie van het programma; in zes daarvan werden onderzoeksprogramma’s met studenten opgezet. Doel van het programma was de kwaliteit van de opdrachtverlening te verbeteren om hiermee bij te dragen aan de ontwikkeling van de Europese bouwcultuur door middel van de uitwisseling van kennis en ervaringen tussen Europese landen. Daarbij was er veel aandacht voor verbetering van de toegankelijkheid en transparantie van ontwerpwedstrijden in Europa. Gedurende vier jaar is er veel gedaan om wederzijds begrip tussen de verschillende nationale culturen te verbeteren. Het boek bundelt de vele activiteiten op het gebied van prijsvragen in Europa, inclusief onderzoeks- en onderwijsprojecten in de verschillende Europese landen.

Sinds 1997 maakt de stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek bij de start van het nieuwe jaar de CPNB Top 100 bestverkochte boeken bekend. Sinds 2015 gebeurt dat ook voor de CPNB Top 100 meest uitgeleende boeken. De CPNB presenteert tegelijkertijd de cijfers over de boekenmarkt van het voorbije jaar 2020. Bij deze 23ste editie van de Top 100 zijn een aantal opvallende zaken uitgelicht. CPNB directeur Eveline Aendekerk maakte deze cijfers bekend in een video. Zij onderstreepte daarbij het grote belang van ‘krachten bundelen’ in het boekenvak, om samen de coronacrisis zo goed mogelijk door te komen

Een klein aantal zeer populaire titels zorgt voor een groot deel van de verkopen in de boekenmarkt: de toptitels. Het belang van toptitels voor de jaaromzet stijgt, zeker voor fictie en het literair-culturele segment. KVB Boekwerk over het belang van toptitels in 2020.

De verschuiving naar online verkoop is de grootste verandering die de boekensector heeft meegemaakt in 2020. Waar de fysieke winkels 11% minder omzet maakten dan in 2019, steeg de omzet van e-commerce met maar liefst 27%. Dat blijkt uit het Dashboard Verkoopkanalen van KVB Boekwerk

De impact van de coronamaatregelen op het boekenvak was groot. De fysieke boekwinkels kregen te maken met beperkingen en uiteindelijk een volledige sluiting. E-commerce maakte juist een enorme groei door. Een analyse van 2020 van de boekensector door KVB Boekwerk.

Project IDOLS is een initiatief van de Federatie Creatieve Industrie uitgevoerd in het kader van de Arbeidsmarktagenda, mede mogelijk gemaakt door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het project laat zien hoe de culturele en creatieve sector effectief ingezet kan worden bij het oplossen van maatschappelijke uitdagingen. Het stimuleren van opdrachtgeverschap en professionaliseren van de sector vergroot tegelijkertijd het verdienvermogen. Vier onderzoekers van de TU Delft deden onderzoek naar de leeropbrengsten. Wat heeft IDOLS opgeleverd? En hoe moet een eventueel vervolg eruit zien?

Na de coronacrisis zullen nog meer kerken leeg komen te staan. Wat doen we met deze toch zo beeldbepalende gebouwen? Met het boek Kerkgebouwen – 88 inspirerende voorbeelden van nieuw gebruik, uitgegeven in samenwerking met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, bestaat voor sloop niet langer een excuus. Elke functie is denkbaar, toont dit abc van herbestemmingen, van appartement tot zorgcomplex. Maar uit de inventarisatie van herbestemde kerken blijkt dat de meeste een culturele of maatschappelijke functie hebben gekregen. De Volkskrant kiest 5 aansprekende voorbeelden, waaronder de Sint-Petruskerk, Vught en kloostercomplex Mariënhage, Domusdela, Eindhoven.

Kunstenaars konden tussen 1949 en 1987 een uitkering krijgen in ruil voor kunstwerken - de beruchte ‘Contraprestatie’. Had die gesubsidieerde kunst wel kwaliteit? En waar zijn die honderdduizenden werken gebleven? Conservator Fransje Kuyvenhoven deed onderzoek. De Beeldende Kunstenaars Regeling (BKR) heeft veel Nederlandse kunstenaars de mogelijkheid gegeven zich te ontwikkelen, maar de regeling was in de crisistijd van de jaren tachtig niet meer te handhaven.

De exportwaarde van de Nederlandse popmuziek bevond zich in 2019 op vrijwel hetzelfde niveau als dat van 2018. In totaal kwam een bedrag van € 214,1 miljoen in de boeken. Dat is afname van 1,01 % ten opzichte van 2018. Het gaat hierbij om drie onderdelen waarop het onderzoek is gebaseerd, namelijk Rechten, Opnamen en Optredens. Het jaarlijkse onderzoek, dat sinds 2004 plaatsvindt, is uitgevoerd door Perfect & More in opdracht van Buma Cultuur. De Nederlandse muziekexport zal in 2021 vermoedelijk met 70 procent krimpen. Dat zei Frank Helmink, directeur van BUMA Cultuur, bij de presentatie van het rapport.

Een nieuw onderzoek van het Deense Film Instituut toont voor het eerst de consumptie en perceptie van speelfilms en televisieseries (fictie) door kinderen, zowel in de bioscoop als thuis. Het doel van de studie is om inzicht te geven in de kijkgewoonten en verwachtingen van kinderen met betrekking tot films en televisieseries - in vergelijking met gaming, social media en dergelijke. Het onderzoek laat ook zien wat 7 tot 14-jarigen motiveert om naar de bioscoop te gaan of films en series thuis te bekijken, welke ervaringen ze hebben en wat ze denken over Deense fictie in het algemeen.

Het CBS publiceert ‘’Podiumkunstactiviteiten en -bezoek, 2016-2019.’’, met daarin cijfers met betrekking tot het aantal activiteiten en bezoekersaantallen bij podia voor professionele podiumkunsten, naar genre en regio, over de jaren 2016-2019. Deze tabel is gebaseerd op informatie uit verschillende bronnen. Behalve data van het CBS zijn ook gegevens gebruikt die verzameld zijn door de Vereniging Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) en de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF).

In de NOM Kids Monitor 2020 is het mediagedrag in brede zin van kinderen in kaart gebracht. Dat gaat om alle media: internet en social media, gamen, televisie kijken, tijdschriften en boeken lezen en bioscoopbezoek. Ook het gebruik van digitale apparaten en tal van interesses en activiteiten van kinderen zijn onderzocht. Dit multi-cliënt onderzoek is in het najaar van 2020 uitgevoerd door GfK, onder ruim 1000 kinderen in de leeftijd van 6-12 jaar. De Stichting NOM is verantwoordelijk voor de technische begeleiding. Kinderen maken gebruik van tal van media naast elkaar. Het gebruik is relatief stabiel in vergelijking met drie jaar geleden. Van alle apparaten en devices wordt televisie nog steeds het meest gebruikt (95%). Tablet en smartphone staan op de tweede plaats (beide 85%). Bij de sociale media is TikTok met stip op nummer 1 gekomen met 49% bereik onder 6-12 jarigen. Alle andere social media zijn gegroeid, behalve Facebook waarvan het gebruik hetzelfde is als drie jaar geleden (20%).

De impact van de coronacrisis op de cultuursector was in 2020 groot: minder budget, een verschuiving van werkzaamheden, maar ook veel innovatieve oplossingen. De belangrijkste resultaten van het Cultuurmarketing Onderzoek 2020.

Rule the Game, het platform dat videogamen leuk maakt voor het hele gezin en waar iedereen terecht kan met vragen over videogames en verantwoord videogamegedrag, publiceert op 14 december de resultaten van een onderzoek naar het videogamegedrag van kinderen. In dit jaarlijkse onderzoek zijn 1030 Nederlandse ouders tussen de 25 en 60 jaar, met een kind tussen de 4 en 17 jaar, gevraagd naar het videogamegedrag van hun kind. Uit dit onderzoek blijkt dat maar liefst 86% van de Nederlandse ouders de voordelen ziet van het spelen van videogames bij de ontwikkeling van hun kind, een stijging ten opzichte van de vorige jaren. Een meerderheid van de ouders in Nederland ziet videogaming als goed middel om de Engelse taalvaardigheid van hun kind te verbeteren (58%) of een goede manier om de creativiteit van hun kind te stimuleren (56%). Ook beschouwen ouders videogaming bevorderlijk voor de intelligentie van hun kind (33%) en goed voor de sociale vaardigheden van hun kind (30%). Slechts 14% ziet helemaal geen voordelen in de invloed van videogames op kinderen.

Boekenlezers begrijpen taal namelijk beter, zo laat Saoradh Favier zien in haar onderzoek, waarop ze aan het Max Planck Instituut in Nijmegen promoveert. “Boekentaal is een rijke bron van grammaticale variatie”, verklaart de onderzoeker. Maar dat is niet het enige wetenschappelijk bewezen positieve effect van lezen.

Bij bijna de helft van de kinderopvangcentra vond vorig jaar helemaal geen of maar één keer een specifieke creatieve en/of kunstzinnige activiteit plaats. Een gemiste kans, want kunst en expressie zijn goede manieren om de ontwikkelingsgebieden van kinderen te stimuleren. LKCA onderzocht de rol van pedagogisch medewerkers bij het organiseren en begeleiden van dit soort activiteiten. Krijgen zij wel voldoende handvatten mee vanuit hun opleiding? Voor het onderzoek sloeg LKCA de handen ineen met de beroepsvereniging voor Pedagogisch Professionals in de Kinderopvang (PPINK). PPINK zette de digitale vragenlijst uit onder haar leden. 85 respondenten vulden de vragenlijst (volledig) in. De resultaten zijn indicatief, maar geven wel een mooi eerste beeld.

Het jaar 2020 zou het jaar van de Proeftuin Internationalisering moeten worden. Dit heeft door Covid-19 een iets andere wending gekregen dan voorzien, maar is als onderwerp niet minder actueel: juist niet. In samenwerking met Liza Voetman zal er vanuit AIR platform Brabant een onderzoek worden gestart naar het Internationaliseringbegrip in en voor AIR’s in een Post-Coronasamenleving. Hiervoor heeft zij een bijdrage mogen ontvangen van het Mondriaan Fonds. Het onderzoek zal voor iedereen toegankelijk zijn en ook tussentijds gedeeld worden via de website van AIR platform Brabant. Vanuit het belang van een kennisfundament onderzoekt Voetman internationalisering de komende maanden, tot begin mei 2021, zowel op individueel als collectief niveau. ‘In dit onderzoek vertrek ik vanuit de actualiteit, als vraag naar de toekomst. Juist nu, in een tijd waarin de samenleving deels lijkt stil te staan en het passeren van grenzen vrijwel onmogelijk is geworden’, aldus Voetman.

Als alternatief op de najaarsbijeenkomst organiseerde de Tiele-Stichting in november 2020 een webinar over het verdienmodel van literaire auteurs. Ook de literaire wereld heeft volop te maken met de gevolgen van de coronacrisis: schrijvers leven zelden alleen van de boeken die ze publiceren, maar moeten het juist ook hebben van voordrachten, optredens op scholen en workshops. Wie onderzoek doet naar inkomens van schrijvers door de eeuwen heen, kan vaststellen dat zij altijd veel verschillende klussen met elkaar hebben moeten combineren, en begrijpt des te beter waarom ook schrijvers in deze crisis al snel in moeilijkheden kunnen raken. In het webinar bespreken onderzoekers van verschillende Nederlandse en Vlaamse universiteiten de relatie tussen geld en auteurschap vanaf de middeleeuwen tot nu.

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft een rapport gepubliceerd waarin de veerkracht van de Nederlandse binnensteden onderzocht wordt, als vervolg op het eerste rapport over dit onderwerp uit 2015. Uit het onderzoek komt de conclusie dat corona een ‘ongekende druk op de economische vitaliteit van de binnensteden zet, maar ook dat deze veerkrachtig genoeg zijn om op termijn de gevolgen van de coronapandemie te doorstaan.’ Uit het onderzoek blijkt dat de winkelleegstand in binnensteden nu hoger is (10,8 procent) dan het Nederlandse gemiddelde (7,5 procent). Er zijn echter belangrijke verschillen tussen typen binnensteden: in het ‘bruisende’ profiel is de winkelleegstand zelfs gedaald. Dit duidt, aldus het rapport, op een ‘trendmatige divergentie’ tussen binnensteden. Er wordt overigens wel een forse toename van winkelleegstand verwacht, ruim 40 procent meer. De verwachte impact van corona zal echter per binnenstad variëren. De sterkere binnensteden, Amsterdam voorop, krijgen de hardste klappen. Op de lange termijn kan de situatie in de zwakkere binnensteden zorgelijker zijn, omdat corona daar bestaande negatieve trends versterkt, hoewel deze gemeenten vaak al bezig zijn de aanwezige problemen aan te pakken

Op 3 december presenteerde de Boekmanstichting de pilotsite voor de nieuwe Cultuurmonitor. Met nieuwe datavisualisaties, een interactieve bronnen explorer en enkele eerste analyses. De monitor zal vanaf 2021 gegevens over ontwikkelingen in het culturele leven in Nederland gaan verzamelen en ontsluiten. Het doel van de monitor is beleid en veld goed te informeren en daarmee bij te dragen aan een sterke cultuursector. Deze nieuwe landelijke cultuurmonitor is de opvolger van Cultuur in Beeld (OCW tot 2017), Het culturele leven. 10 culturele domeinen bezien vanuit 14 kernthema’s (SCP 2018), de Cultuurindex en De Staat van Cultuur (Boekmanstichting 2013-2019). De cultuurmonitor ontsluit dan ook zo goed mogelijk de belangrijkste gegevens uit deze eerdere publicaties.

Hiphop verdeelt en verbindt, en werkt als een spiegel voor de samenleving. Maar hoe vergroten we de kennis over hiphop? Een van de aanbevelingen: maak meer geld vrij voor onderzoek naar Nederlandse hiphop. Aldus Miriam Geerdes-Gazzah. Dit artikel kwam tot stand naar aanleiding van de eerste Europese Hiphopconferentie in Nederland ‘Breaking Rules’ (11 en 12 september 2020 in Rotterdam).

STUDIO i is een platform voor inclusieve cultuur, een initiatief van het Stedelijk Museum Amsterdam en het Van Abbemuseum te Eindhoven. De missie van STUDIO i is om een duurzame impuls te geven aan de toegankelijkheid en inclusie binnen het culturele veld. Voor STUDIO i deed Impact Centre Erasmus onderzoek naar hoe culturele organisaties de mate van inclusie en toegankelijkheid kunnen meten, evenals het effect van de inclusieve koers die culturele organisaties varen. De handleiding Groeien naar meer inclusie in de culturele sector: Van Theory of Change naar meetplan biedt handvatten voor medewerkers die verantwoordelijk zijn voor het stimuleren en monitoren van inclusie. De resultaten kunnen culturele organisaties helpen bij het optimaliseren van de inclusieve koers. Dit rapport is dan ook specifiek gericht op de medewerkers van culturele organisaties die verantwoordelijk zijn voor het implementeren, stimuleren en monitoren van inclusie. Hierbij kun je denken aan directie, HR managers of inclusiemedewerkers.

De percentageregeling voor beeldende kunst bij Rijksgebouwen bestaat bijna 70 jaar. Sinds 1951 zorgt de regeling ervoor dat een percentage van bouwkosten aan Rijksgebouwen wordt gebruikt om opdrachten uit te schrijven aan beeldend kunstenaars. Hoewel deze lange staat van dienst waardering oogst, bestaat er ook onduidelijkheid over de rol die de Rijksoverheid via deze regeling speelt als opdrachtgever. Om op goede wijze de positie in het opdrachtgeverschap te kunnen bepalen, vroeg het Atelier Rijksbouwmeester de Boekmanstichting wat ervaringen met de percentageregeling uit het nabije verleden ons leren over haar functioneren. Ook wilde het Atelier weten hoe de regeling vanuit deze inzichten in de toekomst kan worden verstevigd als vorm van opdrachtgeverschap in de Nederlandse beeldende kunst. Het doel van dit onderzoek is om het functioneren van de regeling in kaart te brengen en inzicht te krijgen in de toekomstbestendigheid ervan. Voor die toekomstbestendigheid is het belangrijk om ook andere vormen van opdrachtgeverschap te inventariseren en parallellen te trekken met de percentageregeling. Wat leren ervaringen met de percentageregeling uit het nabije verleden over haar functioneren en hoe kan de regeling vanuit deze inzichten in de toekomst worden verstevigd als vorm van opdrachtgeverschap in de Nederlandse beeldende kunst?

In november 2020 presenteerde onderzoeker Henk Vinken (HTH Research) de resultaten van zijn onderzoek naar honorariumrichtlijnen voor freelance musici. Hij onderzocht de totstandkoming van tariefafspraken in de uitvoeringspraktijk van freelancers in de klassieke muziek en in de popmuziek. Einddoel was te komen tot een voorstel voor tariefafspraken. In het eindrapport komt naar voren dat alle partijen in de klassieke en de popmuziek eerlijker tarieven willen, dat wil zeggen hogere gages dan er nu betaald worden. Cao’s zijn een referentiepunt voor beide partijen (waarbij pop naar klassiek kijkt), maar er wordt breed gepleit voor ‘een simpele afspraak over een eerlijk tarief’ zodat je gewoon weet ‘wat je per uur kan vragen’. Beide groepen musici willen met tariefafspraken richting podia kunnen communiceren wat een optreden kost. ‘Dan kan je zeggen dat als je als zaal een project wil hebben dat zoveel kost en je niet hoeft te beknibbelen op musici.’ Dit onderzoek sluit aan bij de discussie over Fair Practice, specifiek het toepassen van fair pay in de podiumkunstensector. Het werd uitgevoerd in opdracht van Fonds Podiumkunsten als onderdeel van het thema Afspraken (honoraria & tarieven) van Platform ACCT.

Door LKCA, het landelijke Kenniscentrum voor Cultuureducatie en Amateurkunst, wordt op meerdere terreinen onderzoek gedaan naar de korenwereld. Dit gebeurt voor wat betreft de koorsector in goed overleg met Koornetwerk Nederland. Voor 2021 staan drie belangrijke onderzoeken in de planning: de Verenigingsmonitor, de Monitor Amateurkunst en een onderzoek naar ‘informele koren’. Ook zal LKCA onderzoek (blijven) doen naar de gevolgen van het corona-virus op de korenwereld. Een beknopt overzicht van deze onderzoeken naar het korenlandschap, de amateurzangers en gevolgen van corona.

De Boekmanstichting is in samenwerking met onderzoeksbureaus APE Significant en SiRM gestart met de uitvoering van de monitor Cultuur en corona. Het doel hiervan is beter inzicht te krijgen in de gevolgen van de coronamaatregelen voor de culturele en creatieve sector en om deze vervolgens voor langere tijd te kunnen monitoren. Dit onderzoek wordt uitgevoerd in opdracht van de taskforce culturele en creatieve sector met steun van het ministerie van OCW, zoals ook toegelicht in de bijlage bij de uitwerking van de maatregelen binnen tweede specifieke steunpakket voor de culturele en creatieve sector van 16 november jl. Informatie over o.m. de aanpak en de stappen die zijn en worden gezet

Tijdens de lockdown is de Nederlandse consument meer gaan lezen. Veel van de boeken worden nu online gekocht. Het percentage consumenten dat hun laatste boek in de online winkel kocht steeg van een derde voor de lockdown naar bijna de helft tijdens de lockdown. Dat de webwinkel in populariteit is gestegen, heeft waarschijnlijk te maken met corona: 16% van de respondenten zegt bij Bol.com te kopen vanwege de coronamaatregelen. Maar ook andere factoren spelen al jaren een rol bij de groei van online. Hierbij zijn de grootste factoren het zoekgemak, het vanuit huis kunnen winkelen en de openingstijden. Tegelijk zijn er consumenten die juist in deze tijd de voorkeur geven aan de fysieke boekhandel. Meer dan de helft van de consumenten koopt liever een papieren boek in de boekhandel. Maar liefst vier op de tien consumenten zegt de voorkeur te geven aan de fysieke boekwinkel waar hij altijd komt. Deze loyaliteit aan de fysieke boekwinkel is gestegen sinds 2019. Mogelijk speelt corona hier een rol: de voornaamste reden die men aangaf om in de lokale winkel te kopen was het steunen van de lokale ondernemers. Andere belangrijke redenen zijn dezelfde die de consument al jaren aangeeft: de prettige en inspirerende omgeving die de boekhandel biedt, de persoonlijke bediening en het advies van het personeel. Een boekhandel in de buurt wordt zeer gewaardeerd.

Op 20 november verscheen het rapport ‘’Voorleesprojecten voor vluchtelingenkinderen: hoe kan de kracht van verhalen worden ingezet om de psychosociale gezondheid te versterken?”. Het rapport onderzoekt op welke manier voorlezen en activiteiten rond boeken en verhalen de veerkracht en het psychosociaal welbevinden van vluchtelingenkinderen kunnen versterken. Stichting Lezen beschouwt het als haar taak om alle kinderen de rijkdom van boeken te laten ervaren, en wil professionals daarom handvatten aanreiken om ook vluchtelingenkinderen waardevolle voorleeservaringen te bieden.

Het CBS publiceert cijfers over musea in Nederland, het aantal bezoeken en kenmerken van bezoekers, werknemers, collecties en financiën over de periode van 2009 tot en met 2019. Deze aanvullende tabellenset is samengesteld op verzoek van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. De tabellenset bevat 15 uitgebreide tabellen waarin de resultaten worden uitgesplitst naar regio (provincie, COROP, gemeente en gemeentegrootteklasse), type museum (beeldende kunst en overige musea), naar geregistreerde (BIS en overig geregistreerd) en niet geregistreerde musea, naar aard van de collectie (kunst, geschiedenis, natuurhistorie, bedrijf en techniek, volkenkunde, overig) en naar museumgrootte (klein, middelgroot en groot). Deze tabellenset is ook gedeeld met de Museumvereniging (MV). Met deze partij werkt het CBS samen in het samenstellen van de cijfers.

Met een combinatie van computergestuurde data-analyse en traditionele letterkundige methoden onderzoekt Roel Smeets hoe groepen mensen worden afgebeeld in hedendaagse Nederlandstalige literaire fictie. Zo ontstaat en uitgebreid beeld van de manieren waarop mannen en vrouwen, mensen met en zonder een migratieachtergrond, lager en hogeropgeleiden, en jongeren en ouderen terugkomen in 170 hedendaagse romans. Smeets promoveert op 24 november aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. ‘Mijn proefschrift gaat over het spanningsveld tussen literatuur en de maatschappij. Hoe worden bepaalde groepen mensen afgebeeld in hedendaagse literatuur? En hoe verhoudt zich dat tot de situatie in de hedendaagse maatschappij?’ In de analyse van de romans ziet Smeets bovendien allerlei conflicten tussen bepaalde groepen terugkomen. ‘Je ziet bijvoorbeeld klassenstrijd terugkomen, laagopgeleide personages versus hoge personages, dat thema heeft vaak een centrale rol in veel romans.’

Mariëtte van Raalte, studente aan Hogeschool Windesheim in Zwolle, gaat voor de KNMO, de koepelorganisatie voor instrumentale amateurmuziek, onderzoeken hoe oudere muzikanten ondanks hun hoge leeftijd zo lang mogelijk betrokken kunnen worden bij hun vereniging en het muziek maken. Vanuit het vertrekpunt dat actieve cultuurparticipatie bij oudere volwassenen bijdraagt aan een vitaal en gezond leven.

Tijdens een online bijeenkomst op 8 oktober presenteerde het ministerie van OCW de resultaten van een onderzoek naar toegankelijkheid in de cultuursector ‘’Onbeperkt Cultuur Beleven”, van bureau Significant APE. Deze presentatie is nu online te bekijken. Wat weten we al over de toegankelijkheid van de cultuursector? Welke drempels ervaren mensen met een beperking? En hoe waarborgen en bevorderen cultuurinstellingen toegankelijkheid?

Mojo-directeur Ruben Brouwer zegt op LinkedIn dat ten onrechte in de media het beeld ontstaat dat organisatoren blij mogen zijn met de instemming van het kabinet met proefevenementen met grote groepen mensen, waaronder concerten, theatervoorstellingen en sportwedstrijden. ‘Maar dat zijn we niet. De Field Lab test evenementen zijn door de veiligheidsexperts uit de branche samen met wetenschappers (ook uit het OMT) maandenlang uiterst zorgvuldig voorbereid. Volgens ingewijden zijn de (overigens zeer beperkte aantallen) bezoekers in deze testomgevingen ‘veiliger dan in de gemiddelde supermarkt’, want onder andere PCR getest. Maar we mogen deze veilige testen pas gaan doen als we op het laagste niveau (waakzaam) zitten. En daarmee komt het hele evenementenseizoen 2021 op losse schroeven te staan, vanwege de lange voorbereidingstijd moet er immers begin volgend jaar duidelijkheid komen.’ Onder de noemer Back To Live mogen onder meer twee evenementen plaatsvinden in Ziggo Dome, waarbij kennis vergaren en experimenteren met randvoorwaarden centraal zal staan. Mojo Concerts en ID&T mogen de twee evenementen invullen.

De evenementenbranche nog niet mag beginnen met de zogenaamde testevenementen. Dat bleek na overleg op 13 november tussen de ministeries van OCW, EZK, VWS, Justitie en Veiligheid met de Alliantie van Evenementenbouwers en Eventplatform. Jolanda Jansen, woordvoerder van de Alliantie van Evenementenbouwers: “We zijn teleurgesteld. 2020 is verloren, onze blik is gericht op het komende jaar. Evenementen tot de zomer van 2021 komen echt in gevaar nu wij dit jaar niet kunnen starten met de geplande, zeer zorgvuldig gereguleerde testevenementen. Iedereen begrijpt dat er onder de huidige omstandigheden geen grootschalige evenementen kunnen plaatsvinden, maar dat we nu niet mogen testen en geen stappen ter voorbereiding kunnen zetten, betekent geen perspectief. “ De Alliantie van Evenementenbouwers en het Eventplatform vragen daarom aandacht voor o.m. de verlenging van de NOW regeling, geen limiet aan de TVL vergoeding voor de MKB bedrijven in de evenementenbranche, en het instellen van een garantiefonds. De branche wil zo spoedig mogelijk starten met gereguleerde testevenementen, zodat er duidelijkheid komt over de mogelijkheden van het evenementenseizoen 2021.

Het kabinet hoopt dat in januari een proef mogelijk wordt waarbij 1500 supporters worden toegelaten in een voetbalstadion. Dit moet duidelijk maken of en hoe er weer (meer) fans moeten kunnen worden verwelkomd bij het profvoetbal. Volgens staatssecretaris Mona Keijzer (Economische Zaken) zou de proef een ‘goede stap zijn’ richting het ‘nieuwe normaal'. De proef in de voetbalstadions maakt deel uit van meerdere experimenten binnen de evenementenbranche. Zo wil het kabinet ook proeven laten uitvoeren in bioscopen en theaters. Voor festivals en concerten, waarbij het publiek rondloopt, komt nog geen toestemming. In januari moeten in de proef de aantallen worden opgeschroefd. De proeven mogen overigens alleen in regio’s worden gehouden waar op dat moment het risiconiveau ‘waakzaam’ geldt.  

Hoe succes wordt ervaren was een onderwerp dat aan bod kwam tijdens de gesprekken met culturele ondernemers in het onderzoek ‘Art as Work: Understanding trajectories of nascent cultural entrepreneurs’ onder leiding van Dr. Sara Strandvad van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) in samenwerking met Cultuur+Ondernemen. Wat betekent succes voor culturele ondernemers?

De verschuiving van de klassieke uitleenbibliotheek naar de brede maatschappelijke bibliotheek, die al een aantal jaren gaande is, blijft doorzetten. In 2019 organiseerden openbare bibliotheken circa 220 duizend activiteiten, onder meer rondom taalvaardigheid, digitale vaardigheden en leesbevordering: 15% meer dan in 2018. Dit blijkt uit de bibliotheekgegevens die de KB, de nationale bibliotheek, over het jaar 2019 heeft verzameld en in samenwerking met het CBS heeft gepubliceerd. De statistieken tonen aan dat steeds meer bibliotheken een brede maatschappelijke dienstverlening aanbieden.

‘Ook in Engeland heeft het lang geduurd voordat de zogenaamde culturele elite de musical niet meer als een tweederangs vorm van podiumkunst beschouwde. Toen in 1985 Les Misérables in regie van Trevor Nunn in première ging als productie van The Royal Shakespeare Company veroorzaakte dat nogal wat reuring, want het was ongewoon dat een musical te zien was in zo’n chic repertoiretheater. Een paar jaar eerder al deed The National Theatre iets dergelijks door een revival van de Amerikaanse musical Guys and Dolls te programmeren. Sindsdien zijn de werelden van het toneel en de musical steeds meer naar elkaar toegegroeid.’ Gesprek met Millie Taylor, die als bijzonder hoogleraar is aangesteld door de Universiteit van Amsterdam en de VandenEnde Foundation. De benoeming is ingegaan per 1 november, geldt voor één dag per week, en voor een periode van vijf jaar. Taylor werkte twintig jaar als regisseur van musicals, in het Verenigd Koninkrijk en het Europese continent. Ze popelt om kennis te maken met het Nederlandse theater- en vooral musicalcultuur.

Slecht nieuws voor ongeveer 1 miljoen Nederlanders. Zingen in koorverband is een van de meest geliefde nationale bezigheden: 5,8 procent van de bevolking doet het. Maar met ingang van 4 november 22.00 uur mogen amateurkoren niet meer zingen. Daphne Wassink, voorzitter van de korenkoepel Koornetwerk Nederland, is teleurgesteld. ‘We zijn continu in contact met het ministerie, maar dit komt uit de lucht vallen’, zegt Wassink. Hoeveel koorgerelateerde meldingen er bij het Koornetwerk zijn gedaan? ‘Vijf. In drie van de gevallen bleek bij doorvragen dat er toch niet goed genoeg was geventileerd of afstand gehouden.’ Maar hoeveel koren zijn weer actief? ‘We schatten 70 procent. Maar weinig koren opereren op volle sterkte. Bijna iedereen heeft een aangepast repetitieritme. ‘ Om musici en zangers (amateurs én profs) van wetenschappelijk onderbouwde informatie te voorzien, is de website VirMus.nl opgericht. Ivo Bouwmans van de TU Delft onderzoekt de overdracht van corona bij zangers en is bij de site betrokken. Hij begrijpt de voorzichtigheid van het OMT. ‘Bij zang komen er inderdaad meer aerosolen vrij’, zegt hij, ‘en de verwachting is inderdaad dat er een hoger transmissierisico is. Eén op de twintig personen verspreidt een hogere mate van virusmateriaal via het speeksel. Dus op het moment dat je die superspreaders in je koor hebt, wordt het problematisch.’ ‘We weten dát het fout kan gaan, het vervelende is dat we nog niet goed genoeg weten waaraan het dan ligt en welke factoren doorslaggevend zijn, zegt Bouwmans. ‘Om meer te weten, hebben we wrang genoeg meer casussen nodig.’

Grote concerten tijdens een pandemie kunnen veilig doorgaan, mits er voldoende maatregelen zijn getroffen. Dat is de eerste, tussentijdse conclusie van een groot Duits onderzoek naar de verspreiding van het coronavirus tijdens een groot evenement. In Leipzig werd twee maanden geleden een concert met duizenden mensen georganiseerd, waarbij een medische universiteit het gedrag en de bewegingen van bezoekers in kaart bracht. Er werden verschillende scenario's uitgetest: van een gewoon concert tot een evenement met strenge coronamaatregelen. Volgens de onderzoekers is goede ventilatie de belangrijkste voorwaarde om de concertagenda weer op te pakken. Onderzoeksleider Stefan Moritz raadt daarom culturele instellingen aan te investeren in geavanceerde ventilatietechnologie. De onderzoekers pleiten voor het aanpassen van de bezetting van een concertzaal op basis van de besmettingsgraad in een regio of land

In de Uitgeversmonitor 2019 geeft KVB Boekwerk een overzicht van de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de Nederlandse boekensector. Om recht te doen aan de diversiteit van het uitgeeflandschap worden de uitgeverijen in vier kwarten verdeeld, gebaseerd op hun consumentenomzet. Vorig jaar werd 60% van de boeken in de boekhandel verkocht, 40% ging online. Die verhouding geldt voor alle vier kwarten. In het eerste kwart, de grote uitgeverijen, werden 15% meer titels (ISBN’s) verkocht, maar de omzet per titel nam met 20% af. Terwijl de gemiddelde consumentenprijs steeg van € 9,30 naar € 10,00. In kwart twee lag de gemiddelde prijs per boek een stuk hoger op. € 15,40. Ook de gemiddelde omzet per titel ligt een stuk hoger dan bij de grote bedrijven. Volgens KVB Boekwerk komt dit doordat de iets kleinere uitgeverijen relatief meer fictie uitgeven. In het derde kwadrant zijn veel uitgevers van kinderboeken te vinden. Doordat er meer titels zijn verschenen is de omzet per titel met 17% gedaald. De gemiddelde prijs per boek was in dit segment € 12,30. Ten slotte het vierde kwart. Die zijn weliswaar klein, maar ze zijn wel met heel veel: 4.200 uitgeverijen die maar liefst 75.800 verschillende titels verkopen. In 66% van de gevallen gaat het om een literair-culturele titel. De gemiddelde prijs is € 10,00.

Architecten spelen een belangrijke rol om maatschappelijke opgaven, zoals klimaatverandering, sociale tweedeling en de energietransitie het hoofd te bieden. Door nieuwe toekomstbeelden, producten, diensten dragen zij bij aan bredere doelstellingen ten aanzien van gezondheid, welzijn en welvaart. Dat blijkt uit het rapport ‘Value of Architects’ van de Universiteit van Reading, waaraan de BNA meewerkte. Het rapport, dat is opgesteld in opdracht van de Architects Council of Europe (ACE) doet aanbevelingen aan zowel architecten als beleidsmakers, opdrachtgevers, het sectorale middenveld, universiteiten en academies.

Mensen kunnen tekst beter onthouden op muziek, zo blijkt uit onderzoek van de gepromoveerde leerkracht Yke Schotanus. Vooral het talenonderwijs kan hiervan profiteren. “Het maakt het leren makkelijker én leuker”, aldus Schotanus, die zelf ook muziek gebruikt in het klaslokaal.

Smart Distance Lab organiseerde eind augustus een goed bezochte kunstbeurs The Art Fair. De doelstelling van het eerste Smart Distance Lab was om het bezoekersgedrag te analyseren onder verschillende omstandigheden. Tijdens deze beurs werden daarom diverse maatregelen genomen om de verspreiding van Corona zoveel mogelijk te beperken. Denk hierbij aan looprichtingen, mondkapjes en 1,5 meter buzzers. De bezoekers werden gevolgd via camera’s en afstandmeters. De data van deze metingen worden geanalyseerd door de Universiteit van Amsterdam, initiatiefnemer van Science versus Corona. Daarnaast zijn bezoekers op verschillende manieren bevraagd naar hun beleving van de veiligheid en het event. De uitkomsten van de enquête zijn bekend, het camera-onderzoek naar de gedragingen van de beursbezoekers zit in de afrondende fase. Op 28 oktober krijgt het ministerie van Economische Zaken, dat ruim een ton beschikbaar stelde voor het onderzoek, het rapport overhandigd. Eenrichtingsverkeer en een sensor aan een sleutelkoord om de nek die gaat trillen als de afstand tot een andere bezoeker minder dan anderhalve meter bedraagt, bleken niet alleen effectief, de beursbezoekers ervoeren deze veiligheidsmaatregelen ook als prettig. Verplichtstelling van mondkapjes leidde niet tot slechter gedrag. Uit de enquête kwam ook naar voren dat het geringe aantal bezoekers door de coronamaatregelen als zeer prettig werd ervaren, ook in musea en bioscopen. Niet alleen geeft het een veilig gevoel, ook de rust, het overzicht en de kans om beter te anticiperen op de ander, werden gewaardeerd.

KVB Boekwerk presenteert een wekelijkse coronamonitor om de ontwikkelingen in de boekenmarkt te volgen. Iedere week worden de data op een pagina bijgewerkt. Het gaat hierbij om cijfers tot de afgelopen week. In week 41 zijn dit dus de cijfers tot en met week 40. Het gaat hierbij om indicatoren over trends in de algemene boekenmarkt (omzet totaalmarkt, online en offline, genres). De cijfers laten niet zien hoe het omzetverloop is bij individuele uitgevers en boekhandels. Binnen deze groepen kunnen en zullen verschillen groot zijn.

Nieuwe materialen met levende organismen zoals algen en bacteriën, en alledaagse producten die daarvan worden gemaakt, zijn nu al alternatieven voor veelgebruikte materialen die een bedreiging vormen voor onze gezondheid, de economie en de biodiversiteit, zoals plastic. Een gesprek met Elvin Karana, hoofddocent IO (TU Delft) over ontwerpen met biomaterialen. Bij het verkennen van levende materialen komt een interessante mix aan mensen uit verschillende vakgebieden – kunst, design en wetenschap – bijeen om samen als gelijken in een laboratorium te werken. Zij bespreken ideeën, doen ontdekkingen, en ontwikkelen en verkennen het gebruik van biomaterialen en levende organismen die ons kunnen helpen bij de overgang naar een wereld waarin bio-ontwerp gangbaar is geworden.

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft onderzoek laten doen naar de toegankelijkheid van culturele instellingen voor mensen met een beperking. Met het eindrapport is uitvoering gegeven aan de motie van de Tweede Kamereleden Ellemeet (GL) en Asscher (PvdA). Belangrijkste adviezen. Het is belangrijk dat culturele organisaties samenwerken met mensen met een beperking. Zodat zij weten wat mensen met een beperking nodig hebben. Het is een goed idee voor culturele instellingen om te vragen wat hun ervaring is met het gebouw of met de voorstelling zelf. De mensen die werken bij een museum of theater kunnen leren over verschillende beperkingen. Zodat ze weten hoe ze met wensen van bezoekers om kunnen gaan. Culturele organisaties moeten ook meer samenwerken met elkaar. Brief aan de Tweede Kamer. Het Eindrapport ‘’Onbeperkt Cultuur Beleven”, van bureau Significant APE. Plus een samenvatting in eenvoudige taal.

Nederland verlangt naar live-evenementen én heeft er verrassend veel voor over om ze weer te kunnen bezoeken. Er is veel vertrouwen in de veiligheid en men is bereid om diverse maatregelen te accepteren en rekening te houden met kwetsbare groepen. Dit blijkt uit een groot onderzoek door Fieldlab Evenementen in samenwerking met Prof. Dr. Andreas Voss (arts microbioloog en hoogleraar infectieziekten) en Dr. Nikki Kenters (onderzoeker). Het onderzoek werd gehouden onder 29.929 bezoekers van zakelijke evenementen, sportevenementen en entertainment als concerten, festivals en theater. Doel is om te onderzoeken in hoeverre de plannen die het Fieldlab Evenementen ontwikkelt om de bezoekerscapaciteit te verhogen aansluiten bij de wensen en behoeften van bezoekers van evenementen. Op 6 oktober werden de onderzoeksresultaten van de branches (sport, zakelijke evenementen en entertainment) gepubliceerd.

Gendergelijkheid is een van de prioriteiten binnen de EU. In opdracht van Creative Europe is er een studie uitgevoerd over de genderkloof en ongelijkheid in de culturele en creative sector. Het doel van deze studie is om achtergrondinformatie en context te verschaffen over de specifieke uitdagingen waarmee vrouwen in de culturele en creatieve sector worden geconfronteerd. In het rapport wordt vooral aandacht besteed aan de huidige stand van zaken met betrekking tot vrouwen in de cultuursector, de genderkloof op de werkvloer en de onderliggende drijfveren van genderongelijkheid. De beschikbare kwantitatieve gegevens zijn in kaart gebracht voor de verschillende subsectoren binnen de CCS. Sinds september 2020 is er een bijgewerkte versie van deze studie beschikbaar die nu ook de audiovisuele en radiosector omvat.

Op 6 oktober organiseert het Rijksmuseum in samenwerking met TNO en de gemeente Amsterdam een webinar waarin ze de eerste resultaten van het project Unlock presenteren. Museumprofessionals kunnen zich hiervoor aanmelden. Het Rijksmuseum is (samen met Stage Entertainment en de Johan Cruijff Arena) een zogenaamde ‘proeftuin’ van TNO en de Gemeente Amsterdam waarin aan de hand van data en camera-opnames bezoekersstromen in kaart worden gebracht. Deze worden vervolgens gemodelleerd waarna het effect van verschillende maatregelen en interventies wordt gesimuleerd. Deze simulaties geven inzicht in het effect en de werking van verschillende maatregelen en interventies binnen het museum en in de buitenruimte en leidt tot een handelingsperspectief ten aanzien van het sturen van bezoekers. De grootste uitdaging voor musea is om in de 1,5 metersamenleving en binnen de RIVM-richtlijnen op een verantwoorde manier zoveel mogelijk bezoekers toe te laten.

Nederland telt ruim 8.3 miljoen mensen die gamen en binnen een onderzoek van Talpa Gaming en het Marketing Sciences-team van Mediabrands is deze groep onderverdeeld in hardcore gamers (fanatieke spelers) en casual gamers (spelers die puur voor hun ontspanning spelen). Uit het onderzoek blijkt dat een relatief groot deel van de groep fanatieke gamers vrouwelijk is, maar liefst 30%. Anderzijds zijn vrouwelijke gamers dominant vertegenwoordigd in de groep met casual gamers. Het percentage vrouwelijke gamers bedraagt hier zelfs bijna 70%. Daarnaast is het spelen van games een vorm van vrijetijdsbesteding die absoluut niet alleen voor jongeren is weggelegd. 47% van de mensen in de leeftijdscategorie 50 – 75 speelt videogames en vooral puzzelgames zijn populair.

De algemene boekenmarkt, waarbij jaarlijks 139 duizend Nederlandstalige titels over de (digitale) toonbank gaan, kent een totale omzet van 500 miljoen euro. Een deel van deze omzet wordt in de vorm van royalty’s uitgekeerd aan auteurs. Om inzicht te krijgen in dit deel van de inkomenspositie van Nederlandstalige auteurs, doet KVB Boekwerk onderzoek naar de hoogte van deze royalty’s. In dit artikel aandacht aan de royalty-inkomsten van auteurs, het verschil tussen literaire en niet-literaire auteurs en de rol van de fysieke en online winkel bij deze verschillende typen auteurs.

Hoeveel auteurs, vertalers en nieuw gepubliceerde Nederlandstalige boeken telde Nederland in 2019? KVB Boekwerk publiceert de jaarlijkse makersmonitor, dit jaar in een kort samenvattend artikel en een rapport met daarin alle cijfers. In de monitor worden de trends beschreven in het aantal actieve auteurs, actieve vertalers en het aantal unieke boektitels die zij publiceren.

Deze maand is er na 27 jaar een einde gekomen aan Filmonderzoek Nederland, eerder bekend als Stichting Filmonderzoek. De stichting, die in 1993 werd opgericht op initiatief van dr. J. Ph. Wolff en San Fu Maltha, heeft haar activiteiten per september gestaakt. In de afgelopen jaren zijn er tal van onderzoeken uitgevoerd, afstudeerders begeleid, analyses gedaan in MaccsBox en presentaties gegeven voor organisaties binnen en buiten de filmsector. De laatste tijd nam de vraag naar onderzoek van de stichting echter sterk af. Daarom besloten de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF) en Filmdistributeurs Nederland (FDN), beide voor de helft verantwoordelijk voor het onderzoeksbureau, gezamenlijk om de activiteiten te staken. Ondanks dat de stichting haar activiteiten staakt, blijft de website wel bestaan. Deze zal, onder het beheer van NVPI, fungeren als onderzoeksplatform. Hier kan men de Bioscoopmonitor terugvinden (vanaf 2008), evenals alle openbare onderzoeken die Filmonderzoek Nederland heeft uitgevoerd sinds 2012. Daarnaast zullen er nog steeds met regelmaat berichten online gezet worden, met daarin de laatste trends en resultaten van onderzoeken naar de (inter)nationale filmindustrie.

Platform 31 onderzocht samen met LKCA de kracht van voorzieningen die mensen dat duwtje in de rug geven om mee te doen in de samenleving. Maar dan zonder ingewikkelde routes met indicaties, keukentafelgesprekken en Wmo-consulenten. Ook meedoen aan cultuur is zo’n zetje. In de publicatie ‘De Kracht van het Gewone’ staan negen inspirerende praktijken, waaronder ook twee uit de cultuur.

Duurzame projecten nemen toe en maken met 20-37% van het ontworpen volume een substantieel deel uit van het werk van architectenbureaus over het afgelopen jaar. Denk hierbij aan projecten die klimaatadaptief, natuurinclusief, energieneutraal of circulair zijn. Energieneutrale bouwprojecten komen met 37% van het ontworpen volume het meest voor. Dat blijkt uit het BNA Verdiepingsonderzoek 2020.

De TU Eindhoven (TU/e) richt een nieuw instituut op dat zich gaat richten op vraagstukken rond de zogeheten energietransitie, de overgang van fossiele brandstoffen naar een duurzame energievoorziening. Samen met de industrie rond Eindhoven gaat het Eindhoven Institute for Renewable Energy Systems (EIRES) 'slimme oplossingen ontwikkelen voor de conversie en opslag van energie'.

Architectenbureaus die deelnemen aan selecties maken zich zorgen over de voorinvesteringen. Die moeten wel terugverdiend kunnen worden. Kleine en jonge bureaus die er nauwelijks tussenkomen willen vooral eerlijke kansen. Tenders dienen volgens bureaus proportioneel en transparant te zijn en kwaliteit moet zwaarder wegen bij de beoordeling. Dat blijkt uit het BNA Verdiepingsonderzoek voorjaar 2020.

Wethouders, ontwikkelaars en ook ontwerpers, stellen normaliter eerst doelen voor een gebied en gaan dan aan de slag om deze te verwezenlijken. Maar vernieuwing door middel van innovatie, komt niet alleen op de tekentafel tot stand. Het gat tussen de gedachte en de realiteit is groot. Uit onderzoek van Christiaan Weiler blijkt dat langdurige praktijkgerichte co-creatie in broedplaatsen, die als een soort prototypes voor gebiedsontwikkeling fungeren, sneller tot innovaties leiden.

Zowel binnenstedelijke verdichting als een op de mens gefocust leefbaar stadsleven zijn populaire concepten in de hedendaagse Nederlandse stedenbouwkunde. Sebastien Reinink onderzocht hoe deze op het oog tegengestelde discoursen over de stad elkaar kunnen versterken. Uit zijn TU Delft masterthesis stedenbouwkunde ‘Victory compact city’ blijkt dat er drie specifieke elementen zijn die de compacte stad op een haalbare manier kunnen verbinden aan ‘urban life’.

De bezoeker van The Art Fair wordt bij binnenkomst ook proefkonijn. Tijdens de kunstbeurs, waar start-ups en net afgestudeerde kunstenaars zich presenteren, gaat alleen al het opnemen van de temperatuur bij de ingang net even anders dan normaal. De bezoekers gaan voor een scherm staan waarop na enkele seconden hun temperatuur verschijnt. Daarna krijgt de bezoeker aan de balie een groen, knipperend apparaatje aangereikt, dat waarschuwt als men op minder dan anderhalve meter van een ander is. Doel: onderzoek naar het organiseren van evenementen met een zo laag mogelijke kans op coronabesmettingen. In dit Smart Distance Lab, werken techbedrijven, bedrijven uit de evenementensector en wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam en de Technische Universiteit Delft samen. Het lab is opgezet in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken.

Door de coronamaatregelen is de uitdaging van de boekhandel om de aandacht van klanten te grijpen alleen maar groter geworden. Het contact in de winkel is immers sterk beperkt. Klanten vinden op andere manieren hun weg naar een volgend boek: de ‘coronaklantreis’. Met het oog op het belangrijke vierde kwartaal onderzochten KVB Boekwerk en Stichting Marktonderzoek Boekenvak hoe koopgedrag veranderd is. Dit geeft inzicht in hoe uitgevers en boekverkopers zich kunnen inzetten om, ondanks noodzakelijke aanpassingen, verbinding te kunnen houden met lezers. In de samenvatting van het onderzoeksrapport staan enkele belangrijke resultaten. Het onderzoek geeft vooral verdieping aan wat binnen het boekenvak al bekend is over de boekenkoper. Voor het eerst is de boekenkoper zelf aan het woord en dat levert relevante inzichten op, die het beeld over de klantreis aanscherpen.

De coronacrisis heeft grote gevolgen gehad voor de daginvulling van de Nederlandse consument. Met de intelligente lockdown, het tijdelijk sluiten van horeca, winkels en bibliotheken en het advies om zo veel mogelijk thuis te blijven heeft iedereen zijn vrijetijdsbesteding in meerdere of mindere mate moeten aanpassen. In de twee meest recente metingen van het GfK-SMB-kwartaalonderzoek naar lees-, koop- en leengedrag van Nederlandse consumenten is dan ook extra aandacht besteed aan de invloed die de intelligente lockdown heeft gehad op het leesgedrag van de Nederlanders. Sinds het ingaan van de lockdown in maart heeft bijna de helft van de Nederlanders het leesgedrag aangepast. Vier op de tien Nederlanders geven aan meer tijd te zijn gaan besteden aan het lezen van boeken; 14% zegt relatief meer e-books te zijn gaan lezen. Ook mensen die normaal gesproken niet lezen hebben het boek opgepakt: 6% van de niet-lezers heeft aangegeven meer tijd te hebben besteed aan lezen tijdens de lockdown.

Het Fieldlab Evenementen is deze week officieel van start gegaan. Het Fieldlab Evenementen is er op gericht om zo snel als mogelijk terug te gaan naar de volledige operatie voor de evenementensector. In nauwe samenwerking tussen bedrijven, overheden, belangenorganisaties en publiek worden hiertoe bouwstenen ontwikkeld. Het Fieldlab Evenementen is ingericht om de vele onderzoeksvragen en initiatieven te verzamelen, deze samen te brengen en richting te geven aan verruimingen. Genoemde bouwstenen dienen als bewijslast van een veilige en betrouwbare aanpak. Hierbij wordt gekeken naar de unieke kenmerken van evenementen zoals het type bezoekers (zakelijk of publiek), situatie (binnen of buiten), opzet (statisch of dynamisch). Door initiatieven van binnen en buiten de evenementensector te inventariseren, testen, bundelen en valideren.

Minister van Engelshoven (OCW) biedt de Tweede Kamer de tussenrapportage Onderzoek toegankelijkheid culturele instellingen voor mensen met een beperking aan. Het onderzoek geeft uitvoering aan de motie van de leden Ellemeet (GL) en Asscher (PvdA) waarin zij de regering verzochten te onderzoeken hoe het gesteld is met de toegankelijkheid van cultuurinstellingen en wat mogelijke belemmeringen zijn voor mensen met een beperking. Fase 1 van het onderzoek betreft een inventarisatie van relevante literatuur. Het geeft inzicht in mogelijke belemmeringen voor mensen met een beperking bij een bezoek aan een culturele instelling of bij het beoefenen van cultuur. Later, voor eind september 2020, volgt fase 2, van het onderzoek, waarin de ervaringen van zowel mensen met een beperking als van culturele instellingen worden onderzocht door middel van interviews en klantreizen.

Elk halfjaar brengt CB de Boekenbarometer uit, met daarin de stand van zaken rond het fysieke en digitale boek in Nederland. Corona heeft impact gehad op het boekenlandschap: krimp in de afzet via de fysieke winkel en een groei in online aankopen, e-bookverkoop en e-bookuitleen. Sommige trends zetten zich ook na versoepeling van de coronamaatregelen voort.

Op 6 juli verscheen het rapport ‘’ The impact of the COVID-19 pandemic on the Cultural and Creative Sector’’.  Het bevat een eerste analyse van de enorme impact van de COVID-19-pandemie op de culturele en creatieve sector (CCS). Het gaat in op de economische gevolgen van de pandemie voor de sector, waarbij de focus ligt op de baanzekerheid van de werknemers in de sector. Tevens bevat het een overzicht van de maatregelen die op internationaal, nationaal en lokaal niveau zijn genomen om de economische en sociale crisis aan te pakken. Het onderzoek van KEA European Affairs werd verricht in opdracht van de Raad van Europa.

De onderzoekers van Waarde van cultuur 2020 beantwoordden op 30 juni uiteenlopende vragen over de monitor. De video van de live chat is terug te kijken. Het rapport Waarde van cultuur 2020, beschrijft de staat van het Brabantse culturele stelsel tot en met 2019.. Waarde van cultuur 2020 biedt bestuurders, beleidsmakers en professionals in het culturele veld waardevolle inzichten.

De Taalunie en LKCA, het Landelijk Kennisinstituut voor Cultuureducatie en Amateurkunst, werken samen aan het in kaart brengen van de manieren waarop taal- en muziekonderwijs elkaar kunnen versterken. Onderzoeks- en adviesbureau Sardes is gevraagd om praktijkervaringen met de samenwerking tussen taal- en muziekonderwijs te beschrijven en te analyseren, voor zowel het basisonderwijs als voor enkele lerarenopleidingen in Nederland en in Vlaanderen. De voorlopige resultaten van dit onderzoek werden gepresenteerd tijdens een tweede expertbijeenkomst die plaatsvond in het HipHopHuis (Rotterdam).

Het grote live publieksonderzoek (uitgevoerd in 2019) is gepubliceerd. Het rapport bevat cijfers over o.a. de bezoekfrequentie en -motieven van concerten en festivals, de favoriete podia en festivals en over een aantal terugkerende discussiepunten. Waarom bezoeken we popconcerten en –festivals? En hoe vaak doen we dat? Wat is het favoriete poppodium van de livemuziek consument, en het favoriete festival? Hoe denkt de concertbezoeker over smartphonegebruik tijdens de show? En storen we ons tijdens concerten nu echt massaal aan kletsende medebezoekers? POPLIVE is een grootschalig onderzoeksproject naar livemuziek dat plaatsvindt van 2017 tot 2021 aan de Erasmus Universiteit en Hogeschool Rotterdam. Er wordt samengewerkt met de VNPF en MOJO Concerts BV. Het project wordt gesubsidieerd door de NWO als onderdeel van de Topsector Creatieve Industrie.

In september begint Design Academy Eindhoven in samenwerking met de Parade aan een programma waarin de anderhalve meter-maatregel voor de cultuursector verder wordt bestudeerd. Binnen een halfjaar moet er een plan zijn ontwikkeld voor de sector. Er komt in september een mini-Parade naar Eindhoven als vervanging voor de ‘echte’ die eigenlijk op 29 juni zou openen.

Op 22 juni is de ontwerpstudie Stad x Klimaat feestelijk afgesloten met de lancering van het boek ‘Het gebouw als watermachine’. In de publicatie worden vijf testlocaties in Amsterdam, Rotterdam en Zwolle belicht: Plekken waar klimaatstresstests wateroverlast voorspellen en waar corporatiewoningen staan die aan een opknapbeurt toe zijn. Deze combinatie was voor de deelnemende ontwerpteams, waar naast architecten ook landschapsarchitecten, waterbouwkundig ingenieurs en experts op gebied van volkshuisvesting en duurzaamheid zitting in hadden, het vertrekpunt. De inspirerende ontwerpvisies die zij hebben uitgewerkt, vormen de kern van het boek. Naast visualisaties worden er ook stappenplannen gepresenteerd, die corporaties of gemeenten handvatten kunnen bieden voor implementatie

Het is een vraag die regelmatig gesteld wordt: is het wel mogelijk om steden verder te verdichten én de woonomgeving tegelijkertijd leefbaar én klimaatadaptief te maken? Volgens een groep Zweedse onderzoekers is een verdubbeling van het aantal inwoners van steden in 2050 mogelijk, zonder dat dit consequenties heeft voor de ruimtelijke kwaliteit.

De Europese bioscoopsector heeft momenteel weinig reden tot juichen: bioscopen mogen dan in een groot aantal landen weer open zijn, maar door strenge regels die de maximale zaalcapaciteit beperken komt het bezoek in veel gevallen slechts mondjesmaat op gang. Voor veel bioscopen en filmtheaters is de huidige situatie onhoudbaar. Hoe anders was de situatie in 2019, toen het bioscopen en filmtheaters juist enorm voor de wind ging. Nieuwe cijfers van de European Audiovisual Observatory blikken hierop terug. In totaal groeide de Europese box office met 6,3% naar 7,2 miljard euro, het op een na beste resultaat sinds 2015. Net als in 2018 bestaat de top 5 EU-lidstaten met de meest verkochte tickets (absolute aantallen) uit Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Spanje en Italië. De gemiddelde ticketprijs ligt in Nederland met € 9,14 boven het Europese gemiddelde (€ 7,20).

Welke plek neemt duurzaamheid in binnen het (cultuur)beleid van culturele organisaties en overheden, en welke best practices zijn er te onderscheiden? Om een antwoord op deze onderzoeksvraag te vinden, analyseerden de Boekmanstichting en Bureau 8080 jaarverslagen en beleidsplannen van de 87 culturele organisaties die in de huidige beleidsperiode (2017-2020) deel uitmaken van de culturele basisinfrastructuur (BIS), en cultuurnota’s van de 44 grootste gemeenten. De resultaten laten zien dat de aandacht voor duurzaamheid en de klimaatcrisis zowel bedrijfsmatig als kunstinhoudelijk de laatste jaren duidelijk is toegenomen, maar dat activiteiten op dit gebied veelal nog wel kleinschalig of incidenteel zijn

Ook al zal 2020 een uitdaging worden door de gevolgen van de COVID-19 pandemie, de Nederlandse filmindustrie heeft in de breedte sterke prestaties behaald in 2019. Dit kan samenvattend geconcludeerd worden uit de nieuwste Film Facts & Figures of the Netherlands, het jaarlijkse overzicht van het Nederlands Filmfonds.

De Bioscoopmonitor 2019 van Filmonderzoek Nederland is verschenen. In het rapport wordt jaarlijks het bezoek van Nederlanders aan bioscopen en filmtheaters in kaart gebracht. Volgens het rapport was 2019 een zeer succesvol bioscoopjaar. Bioscopen en filmtheaters wisten samen 38,0 miljoen tickets te verkopen, een stijging van 6,4% ten opzichte van 2018. Uit het onderzoek blijkt onder andere dat het bereik van bioscopen en filmtheaters de laatste jaren steeds hoger wordt, dat er in 2019 relatief gezien meer kinderen en gezinnen naar de bioscoop gingen en dat het marktaandeel van 65-plussers onder het filmtheaterpubliek nog steeds stijgt. Het onderzoek wordt uitgevoerd in opdracht van Filmdistributeurs Nederland (FDN) en de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF).

Brabanders bezoeken veel cultuur. De culturele infrastructuur en het cultuuraanbod in Noord-Brabant blijven echter bescheiden vergeleken met andere provincies. Toch is er een groei in de waarde die Brabanders hechten aan de maatschappelijke functie van cultuur, zoals de bijdrage die kunst en cultuur kunnen leveren aan het welzijn van mensen, de saamhorigheid van een buurt en de leefbaarheid van een gebied. Regioprofiel Cultuur BrabantStad publiceerde de tweede editie van de monitor Waarde van cultuur, waarin de Brabantse cultuur wordt onderzocht en haar ontwikkelingen worden gevolgd. In opdracht van BrabantStad hebben het PON,  Pyrrhula Research Consultants, de Boekmanstichting, Telos en Kunstloc Brabant opnieuw bestaande en nieuwe onderzoeken op het gebied van cultuur bij elkaar gebracht.

2020 wordt een rampjaar, voorspellen onderzoekers Bo Broers en Henk Vinken: ,,Wat dat betreft kun je deze monitor zien als een ijkpunt van hoe de situatie was van vóór de crisis. Het zou goed zijn wanneer we snel een studie naar de gevolgen van corona in cultureel Brabant kunnen doen, zodat iedereen inzicht krijgt in wat het effect is voor de sector.” Noord-Brabant Brabant scoort net even onder het midden, zo blijkt uit de tweede editie van de monitor ‘Waarde van cultuur’ waarin op basis van feiten en cijfers actuele trends en ontwikkelingen in de Brabantse cultuursector wordt beschreven. Op een aantal punten scoort de provincie goed: cabaret wordt gevreten, maar op andere punten – culturele aanbod is schraal – beduidend minder. In vergelijking met andere provincies gaat het niet zo best met cultureel Noord-Brabant. De monitor, die voor het eerst in 2018 werd gehouden, is een initiatief van onderzoeksbureau Het PON, Pyrrhula Research Consultants, Kunstloc Brabant en de Boekmanstichting, in opdracht van BrabantStad.