01-06-2023

Het nieuwe rapport 'Time to Act: Two Years On, Data-led Insights on Performing Arts and Disability in Europe' van het Creative Europe gesteunde project Europe Beyond Access en geproduceerd door On the Move onthult data-gestuurde inzichten in de toegankelijkheid, inclusie, internationale mobiliteit en professionele ontwikkeling van gehandicapte kunstenaars in de Europese podiumkunstensector. Welke kennis ontbreekt er nog in de culturele sector die bijdragen aan ongelijkheid voor artiesten en publiek met een beperking?

01-06-2023

Onderzoeksbureau PON & Telos heeft, in opdracht van Kunstloc Brabant, Erfgoed Brabant en vijf stedelijke organisaties voor cultuureducatie, onderzoek gedaan naar de voortgang van cultuuronderwijs op basisscholen en voortgezet onderwijs binnen Noord-Brabant. Kunst en cultuur kreeg flinke klappen in coronatijd, ook op scholen. Maar onderzoekers concluderen dat cultuuronderwijs, ondanks de nasleep daarvan, nog steeds stáát op scholen in Noord-Brabant die meedoen aan Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK). Ze zien een solide verankering rondom visie, draagvlak, financiën en opgeleide cultuurcoördinatoren, ondanks werkdruk, het lerarentekort en de focus op het wegwerken van leerachterstanden rondom taal en rekenen. De monitor vond plaats in het kader van de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK3), die door de partners gezamenlijk wordt uitgevoerd.

01-06-2023

Onlangs is door de Taskforce Culturele en Creatieve Sector (CCS) een eerste actueel onderzoek naar de meerkosten van implementatie van de Fair Practice Code gepubliceerd. Dit onderzoek is door de Taskforce CCS, in overleg met betrokken partijen uit de sector en het ministerie van OCW, de afgelopen maanden uitgevoerd. Dit, door onderzoeksbureau SiRM opgestelde rapport, ‘Wat kost Fair Pay? Een synthese van onderzoek op lokaal niveau naar de meerkosten van Fair Pay’, is op 31 mei 2023 aan staatssecretaris Uslu gestuurd. In het rapport ligt de focus vooral op gemeenten. Er loopt op dit moment een tweede onderzoek naar de meerkosten van fair pay die onder de subsidie- en ketenverantwoordelijkheid van de staatssecretaris vallen. Naar verwachting verschijnt dit rapport eind 2023. Het voorliggende rapport moet dan ook worden gezien als een voorfase, een eerste stap in het in beeld brengen van actuele cijfers rondom de meerkosten van implementatie van de Fair Practice Code, in het bijzonder fair pay. In de begeleidende brief aan de staatssecretaris geeft de Taskforce aan dat het verstandig is om ook nog lopende onderzoeken in regio’s ( o.m. in Brabant(stad) en in Friesland (zowel voor de provincie als voor de stad Leeuwarden) ) te volgen en de resultaten hiervan naast de synthese te leggen. In de brief nodigt de Taskforce de staatssecretaris uit om eind 2023 de noodzakelijke gezamenlijke stappen te bespreken om te komen tot implementatie van fair pay. Daarnaast vraagt de Taskforce aan de staatssecretaris om nu al in gesprek te gaan met gemeenten, provincies en andere financiers over de implementatie van de Fair Practice Code, in het bijzonder te komen tot structurele fair pay. Het SiRM rapport ‘Wat kost fair pay’ toont aan dat de implementatie van de Fair Practice Code in de culturele sector extra kosten met zich meebrengt, met name op het gebied van eerlijke beloning (fair pay). Het rapport waarin voor vier gemeenten (Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Groningen) gekeken is naar implementatie van fair pay benadrukt de structurele aard van deze kosten en pleit voor betere honorering, een sterkere rechtspositie voor zzp’ers en meer bestaanszekerheid voor culturele instellingen. Een uniforme financiering en wetswijziging zijn nodig om een eerlijk en duurzaam cultuurbestel te realiseren. Samenwerking tussen overheden en financiers is essentieel om tot implementatie van fair pay te komen.

30-05-2023

Het Filmfonds ziet ‘Je kunt niet zijn wat je niet kunt zien’, het rapport van het onderzoek naar diversiteit en inclusie in de audiovisuele-sector als een belangrijke spiegel voor de hele sector en onderschrijft de noodzaak voor verandering. “De conclusies zijn confronterend. Het laat zien hoe veel we hier nog te doen hebben. Niet alleen als Filmfonds, maar ook als film- en AV-sector zelf, zowel voor als achter de camera.”, zegt Sandra den Hamer, interim-bestuurder van het Filmfonds. Een positieve uitkomst is dat de etnische diversiteit in de film- en AV-sector in grote lijnen representatief lijkt voor de etnische diversiteit van de Nederlandse samenleving. Maar zodra wordt ingezoomd, is de realiteit weerbarstig. Het witte vertelperspectief is in verhouding oververtegenwoordigd. In fictie-producties ligt het aandeel dragende karakters van kleur lager dan men op basis van het aandeel van mensen van kleur in Nederland mag verwachten. De personages van kleur zijn vaak jong en man. Vrouwelijke personages van kleur en verhalen vanuit hun vertelperspectief zijn vrijwel afwezig. Daarnaast concluderen de onderzoekers dat de meeste makers van kleur negatief zijn over hoe inclusief de sector is. Het Filmfonds zet zich vanuit zijn rol op verschillende manieren in om diversiteit en inclusie te stimuleren. De aandacht van het Fonds richt zich op bewustwording binnen de sector en op het bereiken van filmmakers die het Fonds nog niet altijd vanzelfsprekend vinden. Bij alle regelingen vraagt het Filmfonds aan aanvragers om te formuleren op welke manier hun project invulling geeft aan diversiteit en inclusie, zowel inhoudelijk als bij de uitvoering. Met gerichte regelingen zoals Cypher Cinema of Caleidoscoop wordt extra ruimte geboden aan talentvolle autodidacten, vernieuwende verhalen en perspectieven.

30-05-2023

Op 25 mei heeft staatssecretaris Uslu (OCW) het eindrapport van het onderzoek naar diversiteit en inclusie in de audiovisuele-sector aangeboden aan de Tweede Kamer. De film- en audiovisuele (AV)-sector moet gelijkwaardiger en inclusiever worden. Dat stelt Uslu in een reactie op het rapport met de titel ‘Je kunt niet zijn wat je niet kunt zien’. Daarin komt onder meer naar voren dat makers van kleur ondervertegenwoordigd zijn in leidinggevende functies, gemiddeld korter werkzaam zijn in de sector en minder vaak werk hebben dan witte makers. Dit onderzoek is een belangrijke eerste stap om meer inzicht te krijgen in representatie en inclusie in de AV-sector, om zo uitsluiting in de sector te kunnen bestrijden. De culturele en creatieve sector moet toegankelijk zijn voor iedereen. Makers en andere professionals moeten zich ten volle kunnen ontwikkelen. Uit dit onderzoek blijkt dat dit nog niet voor iedereen in dezelfde mate het geval is, en dat is ontoelaatbaar. Dit onderzoek is een nulmeting, een momentopname. Het is de intentie van de staatssecretaris om de ontwikkelingen op dit terrein te blijven monitoren en het onderzoek periodiek te herhalen.

25-05-2023

De European Media Industry Outlook is een rapport van de Europese Commissie met als doel mediatrends te onderzoeken en de potentiële impact hiervan op de EU mediamarkten te analyseren. Het onderzoekt drie sectoren (audiovisueel, nieuwsmedia en videogames) en biedt marktoverzichten, technologische trends en opkomende productie- en consumptiepatronen op EU-27-niveau.

25-05-2023

In het algemeen lijkt het beter te gaan met het kleinbedrijf. De problemen door hoge energieprijzen, personeelstekorten en de toelevering van producten zijn afgenomen in het vierde kwartaal van 2022. Toch kan alsnog ruim de helft van de ondernemers niet goed rondkomen. Dat heeft zijn weerslag op hun mentale en fysieke gesteldheid. Eén op de zes ondernemers heeft burn-outklachten. De culturele sector staat er relatief het slechtste voor. De culturele sector loopt sterk uit de pas in omzet en ondernemersinkomen. 51% heeft een omzet onder de €1.500,- en 56% verdient onder bijstandsniveau. Ook de groeiverwachtingen in de culturele sector zijn fors lager dan in andere sectoren. De sector kent ook het hoogste aantal ondernemers dat wil stoppen, gevolgd door de horeca. Opvallend is dat de culturele sector het best in staat is hun rekeningen op tijd te betalen. Samen met de zakelijke dienstverlening, die van alle sectoren de beste nettomarges kent. Bijna de helft van de ondernemers heeft behoefte aan extra kapitaal voor investeringen. In de culturele sector is deze behoefte het laagste, maar nog altijd 31%. De behoefte is het grootst bij starters, (sterk) groeiende ondernemers en ondernemers die herstellen van de corona perikelen. Cultuur+Ondernemen deed mee aan de 9e editie van Kleinbedrijf Index, een onderzoek naar de economische situatie van zzp’ers en kleine ondernemingen.

23-05-2023

Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport) bood op 22 mei 2023 de Tweede Kamer het rapport aan over de cultuur, aard en omvang van grensoverschrijdend gedrag in de danssector. Veel dansers krijgen te maken met grensoverschrijdend gedrag van trainers, coaches en soms ook collega-dansers. Het gaat van schreeuwen, vernederen en uitschelden tot dwang, chantage en machtsmisbruik. Dansers maken tevens melding van ongewenste intieme aanrakingen, seksueel getinte berichtjes en zelfs verkrachting. Het gepresenteerde onderzoek richt zich op alle dansstijlen, van klassiek ballet en hedendaagse dans tot stijldansen, musical, show- en volksdans. De problemen spelen sterker op professioneel niveau dan in de recreatieve dans; ze beginnen al bij dansvakopleidingen en strekken zich uit tot de gezelschappen. Opvallend: de enige hoek waaruit geen meldingen komen, is volksdans. Het onveilige klimaat wordt in stand gehouden door de harde danscultuur, de hoge prestatiedruk, de onzekere arbeidsmarkt, de financiële kwetsbaarheid en de continue eis te moeten voldoen aan een opgelegd schoonheidsideaal. Dansers worden dagelijks geconfronteerd met extreem veel negatieve feedback. Door de angstcultuur durven ze zich niet te verweren of voor zichzelf op te komen. De slachtoffers blijken vaak jong en kwetsbaar. ‘Het besef van misbruik komt meestal pas later’, zegt Marjan Olfers (hoogleraar sport en recht) in De Volkskrant. ‘Grensoverschrijdend gedrag wordt al snel normaal gevonden.’ Olfers leidde het dansonderzoek met criminoloog Anton van Wijk. Eerder deden zij onderzoek naar vergelijkbare problemen in de turnwereld. ‘De danswereld is een hechte gemeenschap, die voelt als familie’, zegt Olfers. ‘Dat maakt het ook een gesloten gemeenschap. Dansers krijgen weinig betaald en altijd speelt de grote angst: wat ga ik na afloop doen?’ Ze is ook kritisch op de danscontracten in de musical- en tv-wereld. ‘Als jurist zeg ik: het kan wel wat minder met al die geheimhoudingsclausules.’

23-05-2023

Zowel de leesvaardigheid als het leesplezier van Nederlandse tienjarigen is tussen 2016 en 2021 gedaald. Dit blijkt uit het internationale leesvaardigheidsonderzoek PIRLS-2021, waarvan het Expertisecentrum Nederlands op 16 mei de resultaten heeft gepubliceerd. Niet langer scoren Nederlandse leerlingen boven het gemiddelde van Westerse landen. Ze presteren dus niet alleen minder goed dan voorheen, maar doen het ook minder goed in vergelijking met andere landen. ‘De resultaten bevestigen het beeld dat we al langer zien’, zegt Gerlien van Dalen, voorzitter van de Leescoalitie en directeur-bestuurder van Stichting Lezen. ‘Behalve in het voortgezet onderwijs zien we dat nu ook in het basisonderwijs de leesprestaties en de leesmotivatie afnemen. Begin mei wees de Staat van het Onderwijs, het jaarlijkse onderzoek van de Onderwijsinspectie, ook al uit dat te weinig leerlingen in het basisonderwijs het taalniveau halen dat nodig is om zonder problemen de overstap naar het voortgezet onderwijs te maken. We moeten er dus alles aan doen om deze trend te keren en volop in blijven zetten op leesbevordering.' “Wat ontbreekt, is een coherente aanpak die vertrekt vanuit een eenduidige visie waar iedereen zich achter zet. Onder wetenschappers en experten is er groeiende consensus over wat werkt: uitbouwen van een taalleesbeleid dat over alle vakken heen loopt, aandacht besteden aan kennisopbouw, werken met kwalitatieve (rijke) teksten, aanbieden van leesopdrachten die aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen, enzovoort. Die inzichten vinden echter versnipperd ingang in de onderwijspraktijk. De vele initiatieven van de afgelopen jaren, zoals landelijke leesoffensieven en acties van scholen en bibliotheken, hebben zeker hun impact op het onderwijs gehad. Maar het is zoeken naar hun onderlinge samenhang en daarom helpen ze de leraren onvoldoende om effectief leesonderwijs te geven.” Dat schrijven Jan Rijkers, voorzitter Vlaams-Nederlandse Taalraad,  en Kris Van De Poel, algemeen secretaris Taalunie. 

15-05-2023

Vier op de tien dansers hebben het afgelopen jaar te maken gehad met grensoverschrijdend gedrag. Zij maken melding van gevallen waarin iemand verbaal, non-verbaal of fysiek te ver is gegaan. Dat schrijft RTL Nieuws op basis van een uitgelekt conceptrapport van het onderzoeksbureau Verinorm dat ook het ANP deels heeft ingezien. Van de ondervraagden heeft 11 procent meegemaakt dat iemand seksueel gezien te ver ging. Voor het onderzoek zijn ongeveer 650 dansers ondervraagd. Het probleem speelt op alle niveaus, maar professionele dansers hebben hier het meest mee te maken. De helft van de ondervraagden die melding hebben gedaan van grensoverschrijdend gedrag, danst op professioneel niveau. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Volksgezondheid, Welzijn en Sport, naar aanleiding van verschillende berichten over grensoverschrijdend gedrag in de media.

09-05-2023

In 2021 deelden ruim 4000 vertalers in de algemene boekenmarkt een gezamenlijke omzet uit vertaalwerk tussen de € 13,2 miljoen en € 27,5 miljoen. Om dit inzicht ook te geven voor vertalers presenteert KVB Boekwerk dit jaar de cijfers over omzet uit vertaalwerk binnen de totale algemene boekenmarkt. Hieronder verstaat KVB Boekwerk de vergoeding per woord, royalty’s en subsidies van het Letterenfonds. Bij dit onderzoek heeft KVB Boekwerk de afspraken tussen vertalers en uitgevers uit het modelcontract als uitgangspunt genomen. Voor slechts een deel van de vertalers geldt dat de inkomsten uit het vertaalwerk substantieel genoeg zijn om van vertalen hun voornaamste beroepsactiviteit te maken. Op basis van de resultaten waren er in 2021 tussen de 240 en 410 vertalers die met inkomsten uit vertaalwerk meer dan een minimumloon konden verdienen. Het aantal vertalers binnen de Algemene boekenmarkt dat er een primair inkomen mee kan verdienen ligt tussen de 40 en 200. Hun inkomen lag tussen de € 54.000 en de € 67.000. Naast alle vertalers in de Nederlandstalige algemene boekenmarkt, zijn vertalers van literair-culturele titels geanalyseerd, gebaseerd op de selectie van literair-culturele NUR-codes. Deze groep is uitgesplitst naar twee genres. 1. de gehele oorspronkelijk Nederlandstalige algemene boekenmarkt; en 2. het literair-culturele segment daarbinnen, en deze wordt tevens uitgesplitst naar fictie en kinderboeken. Ten opzichte van 2020 zijn deze inkomsten voor de algemene boekenmarkt met 6% gestegen. Vertalers van literair-culturele titels verdienden samen echter 6% minder dan in 2020. Ook vergeleek KVB Boekwerk de vertalers met de auteurs. De inkomsten van literair-culturele vertalers zijn sinds 2018 gedaald. Het aantal vertalers in deze categorie is dan ook gekrompen.

09-05-2023

Onderzoekers worden opgeroepen om voorstellen in te dienen voor de call ‘Climate & Cultural Heritage (CCH): Collaborative research to address urgent challenges’. Op 16 mei kunnen geïnteresseerden tijdens een online informatiesessie meer te weten komen over de call en via het Matchmaking platform andere onderzoekers ontmoeten. Deadline voor indienen van onderzoeksvoorstellen is 8 september 2023. De call richt zich op de gevolgen van klimaatverandering voor cultureel erfgoed en op mogelijke bijdragen aan klimaatadaptatie, mitigatie en duurzame ontwikkeling door kennis over cultureel erfgoed. Wat kunnen we leren van het verleden om de interdisciplinaire uitdagingen met betrekking tot het klimaat aan te gaan? Deze call stimuleert transdisciplinair onderzoek op het snijvlak van cultureel erfgoed en klimaatverandering, bevordert samenwerking van de onderzoeksgemeenschap in verschillende regio's, en draagt bij aan kennisontwikkeling en erfgoed- en klimaatbeleid op mondiaal niveau.

09-05-2023

Een kunstenaar kun je best minder betalen: ze doen tenslotte werk dat ze leuk vinden. Het is een van de hardnekkige aannames die de creatieve sector niet vooruithelpt, ontdekte arbeidssocioloog Petar Marčeta in een onderzoek ‘Generalisaties over werk in de culturele en creatieve sector nader bekeken’. Op 10 mei presenteert Marčeta de resultaten op een conferentie samen met Wike Been, een socioloog van de RUG. Marčeta sprak voor zijn proefschrift met architecten en ontwerpers in Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Folia interviewt Marčeta over lage salarissen, veel overuren en niet ingeloste verwachtingen over autonomie.

04-05-2023

De Museumvereniging wijst op een onafhankelijk onderzoek voor en samen met de museumsector, in samenwerking met een consortium van 6 Europese universiteiten. Het onderzoek, uitgevoerd in 2023, geeft Europese musea de kans hun publiek op een toegankelijke en pragmatische manier te bevragen en hun resultaten anoniem te benchmarken - vergelijken - met vergelijkbare musea. In een evenwichtige en gepersonaliseerde vragenlijst kunnen musea hun publiek op een makkelijke en toegankelijke manier bevragen en betrekken. Zo kunnen ze peilen hoe hun publiek de verschillende aspecten van het museum ervaart, hoe ze het aanbod beoordelen en welke impact het museum heeft op hun welzijn. Naast bezoekers kunnen de musea ook vragen stellen aan vroegere bezoekers en niet-bezoekers. Het onderzoek start op 1 juni 2023 en duurt tot begin januari, na de kerstvakantie. Vanwege de de grootschalige en efficiënte aanpak zijn de deelnamekosten toegankelijk. Tot 30 juni is het voor musea mogelijk zich aan te melden.

04-05-2023

De Universiteit van Florence deed onderzoek naar esthetische ervaringen in kunstmusea. Hoe reageert een bezoeker op een schilderij waarop alleen de basisgegevens staan (kunstenaar, titel, jaartal, techniek) en hoe reageert een bezoeker wanneer er meer uitleg wordt gegeven over de achtergrond of bij het uitlichten van details? Heeft meer informatie consequenties voor de kunstbeleving? Het korte antwoord erop is: ja. De onderzoekers gingen uit van dertig studenten die een modern museum bezochten waarbij ze alleen de basisgegevens meekregen. Na een maand keerden ze allemaal terug naar het museum: tien van hen kregen exact dezelfde informatie, twintig kregen meer achtergrondverhalen en uitleg bij dezelfde schilderijen. De proefpersonen die meer uitleg kregen, bekeken elk kunstwerk langer en intensiever dan de eerste keer dat ze waren geweest en de informatie niet hadden. De tien met de summiere gegevens keken opvallend veel minder lang naar de werken dan bij hun eerste bezoek. Naast tijdsduur was er ook lichamelijk verschil: de kijkers met de gedetailleerde informatie hadden verwijde pupillen en de EDA-respons (verhoogde transpiratieniveau van de huid) is actiever. De groep van twintig bezoekers verklaarde bij het tweede bezoek met meer uitleg ook dat ze nu meer positieve emoties hadden dan bij het eerste bezoek. Bijkomend voordeel: de werken werden begrijpelijker. Het was overigens niet zo dat de uitleg van invloed was op hun esthetische waardering. Meer kennis ergens van hebben leidt dus niet tot meer esthetische waardering, maar wel tot een meer voldane esthetische ervaring.

04-05-2023

In opdracht van De Zaak Nu, belangenvereniging voor presentatie- en postacademische instellingen voor beeldende kunst, heeft het onderzoeksbureau SiRM, Strategies in Regulated Markets een evaluatieonderzoek gedaan naar het gebruik van de Richtlijn Functie- en Loongebouw voor presentatie-instellingen (hierna: Richtlijn) die in 2019 werd geïntroduceerd. Op basis van dit onderzoek is de Richtlijn op belangrijke punten geactualiseerd. Belangrijke aanpassingen in de Richtlijn zijn onder meer: gebaseerd op het loon- en prijspeil 2023, nadere beschrijving van de functieniveaus, herijking van de minimale loonbedragen (met als referentiekader de cao Toneel en Dans), toevoeging van periodieken, verdere uitwerking van arbeidsvoorwaarden voor werknemers, opname van flexicurity met betrekking tot zzp’ers, update van vrijwilligers- en stagevergoedingen. Uit een van de conclusies van het onderzoek blijkt dat de leden van De Zaak Nu een aanzienlijk economisch belang vertegenwoordigen en dat de grote inzet van vrijwilligers (22%) een grote betrokkenheid toont van de samenleving bij de presentatie-instellingen voor beeldende kunst. Dringend punt van zorg is het feit dat met het oog op de diverse Codes die als belangrijke beoordelingscriteria zijn opgenomen in het Advies aanvraag- en beoordelingsproces Culturele basisinfrastructuur 2025-2028 van de Raad voor Cultuur het betreffende evaluatieonderzoek aangeeft dat instellingen niet in staat zijn om de loonbedragen uit de Richtlijn te betalen. Daadwerkelijke Fair Pay vergt hogere subsidie bijdragen van alle overheden om iedereen die in de sector werkt naar behoren te betalen en het mogelijk te maken om te komen tot een gezonde en duurzame herontwikkeling van de sector. De Richtlijn Functie- en Loongebouw wordt breed toegepast door presentatie-instellingen. Daarnaast blijkt er ook veelvuldig buiten de sector beeldende kunst gebruik van te worden gemaakt, zoals door de sector Letteren en in de Creatieve Industrie.

04-05-2023

Bijna de helft van de gamers zou graag meer games willen spelen die zijn gebaseerd op tv-programma’s en films. Dat blijkt uit Deloitte’s jaarlijkse Digital Media Trends-rapport.Uit het Deloitte-rapport bleek verder dat 49% van de gamers nieuwe muziek ontdekt tijdens het spelen van videogames. Verder werd gekeken naar sociale interactie onder gamers. 40% van de respondenten die behoren tot Gen Z (geboren tussen 1997-2009) en Millennials (1983-1996) zeggen dat ze socialer zijn via videogames dan in de fysieke wereld. 49% van deze twee leeftijdsgroepen zegt ook dat ze zich beter voelen over hun zelfbeeld in videogames, en volgens 73% vergroot succes in videogames hun zelfvertrouwen. Slechts 19% van de Gen X (1966-1982), Boomers (1947-1965) en Matures (1946 en daarvoor) voelt zich beter over hun zelfbeeld tijdens het gamen, terwijl 47% meer zelfvertrouwen heeft als ze een game succesvol hebben afgerond.

02-05-2023

The Cinema Foundation, een in Los Angeles gevestigd non-profit data-analysebureau bracht onlangs een rapport uit over de Noord-Amerikaanse filmindustrie, waaruit een opbeurend beeld naar voren komt. Zo is de waarde van een theatrical release na de ‘experimentele’ coronafase (day and date releases) onverminderd groot gebleken, profiteren bioscopen en streamingplatforms van elkaar en staat een bioscooprelease aan de basis van een gezond ‘film-ecosysteem’. Ook zijn er Europese cijfers, waaronder een enorme groei in bezoekers tijdens ‘Cinema Days’.

02-05-2023

Is er een link tussen muzikaliteit en depressie? Mensen met muzikale genen hebben waarschijnlijk ook genen die depressieve gevoelens doen ontwikkelen. Het ligt niet aan het muziek maken zelf. Dat is de conclusie van een onderzoek dat onlangs is gepresenteerd in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Nature. Laura Wesseldijk werkte mee aan de publicatie en geeft aan Podium NPO Klassiek een toelichting. Ze is als onderzoeker verbonden aan het Max Planck Instituut in Frankfurt am Main en aan het Psychiatrisch Instituut van het UMC in Amsterdam. Muziektherapie zou positieve effecten kunnen hebben, maar ook is duidelijk dat veel grote artiesten met allerlei mentale problemen kampen. Op het eerste oog lijkt dat elkaar tegen te spreken, maar dat blijkt helemaal niet zo te zijn. "Wat we hebben uitgeplozen is dat bepaalde genen een aantrekkingskracht tot muziek én depressie hebben," zegt Wesseldijk. "Grof gezegd: als je genen hebt die leiden tot een grotere kans dat je muziek gaat maken, dan heb je waarschijnlijk ook genen die leiden tot een grotere kans op depressieve gevoelens." Wesseldijk nuanceert enigzins : "Het is een lichte overeenkomst. De kans is dus iets groter dat in een groep van muzikale mensen, ook meer mensen met mentale gezondheidsproblemen kampen. Die kans is in de orde van tien procent meer dan bij een groep van ‘gemiddelde’ mensen. Op individueel niveau is die verbinding vaak niet te maken, want daar komen veel meer factoren bij kijken. De omgeving maakt veel meer uit." Wesseldijk kreeg de mogelijkheid om het DNA van veel mensen uitgebreid te onderzoeken. Volgens haar kun je niet zeggen dat er één gen is dat bepaald gedrag veroorzaakt. Want één gen kan invloed uitoefenen op heel veel soorten gedrag. "Het is het algehele genenpakket waarin toevallig samenkomt dat je meer muzikaal bent én gevoeliger voor depressieve gevoelens bent. Het werkt dus niet zo dat als je meer gaat musiceren, de kans op de ontwikkeling van depressieve gevoelens groter is. Mensen moeten dus zeker door blijven gaan met muziek maken!"

02-05-2023

Muziekpsycholoog Waldie Hanser promoveerde begin van dit jaar met zijn proefschrift ‘The Consoling Power of Music: The Role of Emotions and Musical Aspects’ aan de Universiteit van Tilburg op ‘het troostende vermogen van muziek’. Uit zijn onderzoek blijkt dat mensen muziek als meest troostend noemen in vergelijking met andere troostrijke gedragingen, zoals huilen, eten, warme kleding, gebruik van drank en drugs en troost zoeken bij anderen. Hoe zit dat precies? ‘Dit specifieke onderzoek vond plaats onder radioluisteraars, in de periode rond de Top2000. Luisteraars vonden de muziek, de teksten en de herinneringen die muziek oproept erg troostend. ‘Met de komst van mobiele telefoons en diensten als Spotify is muziek altijd en overal beschikbaar voor ons. Mensen waarbij je troost zoekt, zoals vrienden, naasten of een geliefde, zijn dat door omstandigheden misschien niet altijd. ‘Anders dan bij een troostend gesprek met een vriend of vriendin, weet je bij muziek bovendien precies wat er gaat komen, dat voelt heel vertrouwd. Misschien wacht je zelfs op één bepaald woord of een zin. Een vriend kan in een gesprek plotseling iets zeggen dat je niet verwacht, of wellicht moeilijk vindt. Daarom kan muziek luisteren prettiger zijn.’

02-05-2023

Onderzoekers van Hogeschool Inholland hebben in samenwerking met de Popcoalitie een nieuwe onderzoeks- en innovatieagenda opgesteld voor de popmuzieksector. Hierin zijn de meest urgente thema’s en vragen vanuit de sector in kaart gebracht. Op 6 juni vindt er een matchmakingbijeenkomst plaats, georganiseerd met steun van CLICKNL, waarbij het doel is te komen tot consortia die gezamenlijk onderzoeks- of innovatieprojecten willen opstarten. De thema’s van de agenda zijn tot stand gekomen met input van vertegenwoordigers uit de hele popsector die is opgehaald tijdens verschillende werksessies. Daarnaast is input verzameld van congresbezoekers bij het Congres Podia Festivals Evenementen (september 2022), No Man’s Land (december 2022) en Eurosonic Noorderslag (januari 2023). De hoofdthema’s zijn: talentontwikkeling, professionalisering, inclusie & diversiteit, nieuwe digitale technologie & businessmodellen, mentaal & fysiek welzijn, maatschappelijke impact van popmuziek, klimaatimpact en internationalisering.

13-04-2023

Mede op verzoek van de sector begon LKCA met het uitwerken van het beroepsprofiel van de kunstvakdocent in het basisonderwijs en de kinderopvang. Onderzoeksbureau Sardes ging aan de slag met deze opdracht. Het profiel geeft aan wat een ervaren kunstvakdocent (muziek, beeldend, drama, dans, audiovisueel, film, erfgoed) in het reguliere primair onderwijs zou moeten kunnen en kennen. Voor beginnende docenten kan het richting geven, ervaren docenten kunnen zich eraan spiegelen. Tijdens het LKCAtelier van 8 juni presenteert LKCA de hoofdpunten uit het beroepsprofiel van de kunstvakdocent in het basisonderwijs en de kinderopvang. Hoe zien we de verdere beroepsontwikkeling voor ons? En wat moet een ervaren kunstvakdocent in het reguliere primair onderwijs kennen en kunnen?

13-04-2023

De ‘Nulmeting van de Cultuurmonitor Friesland ; eerste cijfers en inventarisatie informatiebehoeften’ is gepubliceerd. In de provincie Friesland wordt veel waarde aan cultuur gehecht. Naast de waarde die ervaring van cultuur heeft gaat het ook om de kracht van cultuur om urgente zaken te agenderen en bij te dragen aan bredere opgaven in de samenleving, zoals eenzaamheid, laaggeletterdheid of arbeidsparticipatie. Dit brede perspectief, waarbij zowel cultuur an sich gewaardeerd wordt als de effecten die cultuur buiten zichzelf teweegbrengt, sluit goed aan bij het concept van brede welvaart. Om bij te dragen aan dit idee van brede welvaart wil de provincie Friesland zien of het mogelijk is om samen met verschillende Friese partners een brede cultuurmonitor op te zetten. Deze nulmeting is hiervoor het startpunt en duidt de waarde van cultuur in Friesland in cultureel, sociaal en economisch kapitaal. Het laat zien waar de provincie nu staat, de ontwikkelingen door de tijd heen, maar toont ook waar de behoeften vanuit de sector zijn.

13-04-2023

Het streven van de Nederlandse overheid naar een volledig circulaire economie in 2050 vergt radicaal minder en efficiënter gebruik van grondstoffen. Daarvoor zijn niet alleen duurzame productiemethoden noodzakelijk, maar is het ook van belang dat Nederlanders duurzamer gaan consumeren. Op verschillende punten blijken Nederlanders beduidend meer bereid tot circulaire consumptie dan wat ze nu doen, als het niet duurder of lastiger is. Dat biedt aanknopingspunten voor beleid, concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in het onderzoek ‘Hoe ‘circulair’ zijn Nederlandse consumenten? – Een empirisch onderzoek’ naar gedrag, bereidheid en de potentiële milieuwinst van circulair consumeren.

13-04-2023

Uit het Fix The Mix Annual Report, waarin de productie credits voor de meest gestreamde nummers op verschillende digitale platforms onder de loupe werden genomen, blijkt dat er een aanzienlijke genderkloof is, “waarbij slechts zestien van de 240 gecrediteerde producenten en technici vrouw of non-binair zijn”. Het nieuwe onderzoek laat ook zien dat er verschillen zijn qua genderdiversiteit in de studio afhankelijk van het genre, waarbij het gemiddelde aantal vrouwelijke of non-binaire teamleden varieert van nul tot 17,6%. Waarbij de genre’s metal, rap en christelijk/gospel een percentage vrouwelijke of non-binaire medewerkers heeft van 0,0% tot 0,8%. Het genre elektronische muziek heeft het hoogste percentage vrouwen of non-binaire medewerkers met 17,6%.

13-04-2023

Voorlinden in Wassenaar, Museum More in Gorssel, Beelden aan Zee in Scheveningen: Nederland telt acht particuliere kunstmusea. Het zijn musea waarin kunstverzamelaars hun collectie tonen, vaak gecombineerd met wisselende tijdelijke tentoonstellingen. Opvallend: zes van deze Nederlandse musea zijn in de afgelopen tien jaar geopend. Nederland staat in deze ontwikkeling niet alleen. Er zijn sinds 2000 wereldwijd meer dan 300 privémusea geopend. Daarmee staat de teller op 446. Het aantal particuliere musea blijft wereldwijd stijgen. De groei van de musea zet overigens niet door. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam. Kunstcritici en wetenschappers zijn het er niet over eens of die trend een goede ontwikkeling is. Een positief effect is dat kunstwerken die anders mogelijk in een kelder of depot zouden blijven aan het publiek worden getoond. Een keerzijde is dat de smaak van de rijken een stempel kan drukken op de kunstmarkt en dus de kunstwereld. Bovendien worden publieke musea door de particuliere nieuwkomers beconcurreerd. De Volkskrant sprak met hoogleraar Olav Velthuis, die de onderzoeksgroep leidt. ‘Wij signaleren verschillende ongelijkheden. Zo zijn het vooral mannen die musea openen, en dan vooral superrijke mannen in welvarende landen. Zo staan 37 museumoprichters op de miljardairslijst van Forbes, hun vermogen wordt dus geschat op minstens een miljard dollar. Je kunt hierdoor spreken over ‘culturele ongelijkheid’.’ Particuliere musea blijken ook niet voor de eeuwigheid te zijn. Velthuis : “We hebben schrijnende verhalen gehoord en hebben 76 privémusea geteld die zijn gesloten. Ik vond dat wel een belangrijk inzicht: het zijn machtige instellingen, maar ook kwetsbaar.” Publieke musea hebben bij aankopen in galeries nog altijd een streepje voor. “Waarschijnlijk omdat die over het algemeen anders met hun collectie omgaan: ze zullen kunstwerken niet gauw doorverkopen en hebben meer aandacht voor conservering en onderzoek.”

04-04-2023

Europese producties (films en tv-seizoenen) vertegenwoordigen 32% van alle werken op VOD diensten, waarbij 21 % afkomstig is uit EU landen. Bijna de helft van de producties komen uit de Verenigde Staten (49 %). Dat blijkt uit een rapport van het European Audiovisual Observatory.

30-03-2023

Het gevoel van ontzag dat door grote kunst wordt opgeroepen, blijkt een ervaring te zijn die kinderen aanmoedigt anderen te helpen, in plaats van zich op hun eigen behoeften te richten. Uit een onderzoek blijkt dat het zien van kunst ertoe kan leiden dat de aandacht verschuift naar de behoeften en zorgen van anderen in plaats van naar het zelf. Eftychia Stamkou van de afdeling psychologie van de Universiteit van Amsterdam, besloot de effecten bij kinderen te onderzoeken nadat dit eerder bij volwassenen was gebeurd. Uit die onderzoeken bleek dat kunst die ontzag wekt bij volwassenen voor minder zelfgenoegzaamheid en meer vrijgevigheid zorgt. Aan haar onderzoek namen 159 vrijwilligers in de leeftijd van 8 tot 13 jaar deel.

27-03-2023

Tijdens de coronapandemie in 2020 en 2021 lazen Nederlanders vaker dan in de periode daarvoor, tussen 2017 en 2019. Het aandeel niet-lezers kromp toen van circa een derde naar circa een kwart. Nieuwe data laten zien dat dit aandeel stabiel blijft in 2022, een jaar dat bijna geheel vrij was van corona maatregelen. KVB Boekwerk laat zien hoe het leesgedrag van Nederlanders is ontwikkeld tussen 2017 en 2022. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan verschillende bevolkingsgroepen (op het vlak van gender, leeftijd, opleiding en afkomst). Enkele onderzoeksresultaten : Het aandeel Nederlanders die in de vrije tijd lezen is sinds voor corona gestegen van 65% naar 75%. In 2022, waarin men enkel aan de start van het jaar met coronamaatregelen te maken had, blijft dit aandeel stabiel ; Meer vrouwen lezen in hun vrije tijd dan mannen. Het aandeel lezers dat vaak en lang leest is onder vrouwen (23%) groter dan onder mannen (17%). Het aandeel lezers dat vaak en lang leest is onder vrouwen met 3 procentpunten gestegen sinds 2017; onder mannen is dit aandeel min of meer stabiel; Oudere leeftijdsgroepen lezen meer dan jongere leeftijdsgroepen. Het verschil is het grootst bij de categorie vaak en lang lezen. Van de 65-plussers leest maar liefst 37% vaak en lang, onder de leeftijdsgroep 15-24 6% en onder de leeftijdsgroep 25-34 9%; Het aandeel niet-lezers onder de leeftijdsgroep 15-24 is weer gestegen in 2022: 43% geeft aan niet te lezen versus en 39% in 2020.

23-03-2023

De Hartwig Art Foundation en de Rijksakademie zijn een meerjarig onderzoeksproject gestart rond het fenomeen van het metaverse: de steeds groter wordende gedeelde ruimte op het grensvlak van het fysieke en het virtuele. Welke artistieke praktijken ontstaan er op dit grensvlak? Hoe gaan kunstenaars om met de ethische en sociale implicaties van het metaverse? Tijdens een conferentie in De Balie en een serie workshops bij de Rijksakademie werden de eerste bevindingen van het onderzoek, uitgevoerd door Memory Gems, gedeeld. Maarten Overdijk doet verslag van de vragen, mogelijkheden en valkuilen die er worden opgeworpen.

23-03-2023

Voor de tweede editie van NMO Mediatrends zijn ruim 10.000 respondenten van 13 jaar of ouder ondervraagd over het bezit en gebruik van media-apparaten en consumptie van video, audio en andere vormen van (digitale) content. De verschuivingen ten opzichte van de vorige editie, nu een jaar geleden, zijn minimaal, maar duidelijk is wel dat de lineaire vormen van media consumeren weer iets terrein hebben moeten prijsgeven aan de non-lineaire vormen cq. Streamingdiensten. Het aantal mensen dat geen provider meer heeft voor een televisie-abonnement is in 2022 weer iets toegenomen. De zogeheten ‘cord-cutters’ vinden we vooral in eenpersoonshuishoudens (14%), in de westelijke grote steden (14%) en in de sociale klasse A (11%). Zij hebben genoeg aan een internetaansluiting, die net als voor televisie veelal afkomstig is van Ziggo/Vodafone of KPN. Het aantal apparaten dat op een televisietoestel is aangesloten neemt iets af. Dit heeft te maken met de toename van het aantal geïntegreerde apps op de smart TV. Het ‘stapelen’ van het aantal videodiensten per huishouden nam eveneens toe. In 2022 had elk huishouden gemiddeld 1,9 VOD-dienst tegen 1,7 in 2021. Daarbij komt dat de grote VOD-diensten zijn gegroeid in het aantal abonnementen en de kleinere juist zijn afgenomen. Hetzelfde geldt voor de online muziekdiensten. Net als bij kijken is bij luisteren het consumptie-aandeel van de online streamingdiensten verder toegenomen ten koste van traditioneel luisteren naar radio.

23-03-2023

In april 2023 wordt een internationale call voor onderzoek op het raakvlak van cultureel erfgoed en klimaatverandering verwacht. De call richt zich op de gevolgen van klimaatverandering voor cultureel erfgoed en op mogelijkheden van cultureel erfgoed voor klimaatadaptatie, mitigatie en duurzame ontwikkeling. Kunnen we leren van het verleden om de interdisciplinaire uitdagingen met betrekking tot het klimaat aan te gaan? Dit is de eerste gezamenlijke call van de Joint Programming Initiatives Cultural Heritage and Global Change (JPICH) en Connecting Climate Knowledge for Europe (JPI Climate) en het Belmont Forum. Deze vooraankondiging is bedoeld om geïnteresseerden te informeren over de komst van deze call. Groepen partners vanuit verschillende disciplines en uit 3 tot 5 van de deelnemende landen (waaronder Nederland), kunnen onderzoeksvoorstellen indienen. De deadline is begin september.

21-03-2023

TuneCore en datapartner Luminate hebben een onderzoek gedaan over gendergelijkheid binnen de muziekbranche, genaamd BE THE CHANGE. Hieruit blijkt dat genderdiscriminatie wordt gezien als de belangrijkste oorzaak voor op identiteit gebaseerde ongelijkheid binnen muziekbranche. Het eerste BE THE CHANGE-onderzoek werd in 2021 georganiseerd en biedt sindsdien inzichten in problemen met betrekking tot genderdiscriminatie, vooroordelen en ongelijkheid binnen de muziekindustrie. Voortbouwend op de inzichten uit de afgelopen twee edities, presenteert en kwantificeert het nieuwe BE THE CHANGE-gendergelijkheidsonderzoek meerdere problemen waarmee professionals en artiesten uit de muziekindustrie wereldwijd te maken hebben. Het gaat onder andere om genderdiscriminatie en seksuele intimidatie op de werkvloer. Maar ook over het belang van veranderingen die nodig zijn voor sollicitatieprocedures binnen alle takken van de muziekindustrie. Daarnaast wijst het onderzoek de noodzaak uit om werknemers doorlopend te informeren over hoe ze met deze problemen moeten omgaan. Aan het BE THE CHANGE 2023 deden meer dan 1500 muziekprofessionals en artiesten uit 109 landen mee. Enkele bevindingen uit het rapport : 34% van de vrouwen in de muziekindustrie die hebben meegewerkt aan dit onderzoek, zegt slachtoffer te zijn geweest van seksuele intimidatie of seksueel misbruik. Dit percentage ligt nog hoger (42% en 43%), voor respectievelijk transgender en non-binaire personen; 53% van de professionals en creators uit de muziekindustrie die hebben gereageerd op dit onderzoek, is het eens met de stelling dat mannen meer betaald krijgen dan andere personen in de branche; Artiesten uit minderheidsgroeperingen die op het onderzoek hebben gereageerd, krijgen ongeveer 70% vaker te maken met online intimidatie of haatzaaien op social media; De meerderheid van de professionals en artiesten uit de industrie die hebben gereageerd, geeft aan dat ze problemen hebben gehad met hun mentale gezondheid sinds ze in de sector zijn gaan werken (62%), maar vrouwen (76%), non-binaire personen (89%) en transgender personen (82%) worden hier onevenredig vaak door getroffen.

20-03-2023

Een nieuw rapport van onderzoekers van het University College London (UCL) laat zien dat deelname aan culturele activiteiten positief effect heeft op de gezondheid. De positieve effecten werden gevonden bij zowel kinderen en jongeren, als volwassenen en ouderen. Er wordt zelfs gesproken van een verlaagde kans op dementie. De onderzoekers: “Wat we hebben ontdekt, is dat kunst een unieke en belangrijke rol speelt gedurende ons hele leven, door ons te helpen gezond te blijven en langer te leven. Maar we weten ook dat de toegang tot culturele ervaringen ongelijk is en niet iedereen profiteert zoals zou moeten. We dringen er daarom bij beleidsmakers, financiers, gezondheid - en culturele organisaties op aan om na te denken over hoe zij een meer rechtvaardige, hoogwaardige kunstbetrokkenheid voor iedereen kunnen ondersteunen als een pijler van de volksgezondheid.”

16-03-2023

Lage honoraria, onbetaald werk en systematische uitbuiting. Dat blijkt uit Brits onderzoek onder beeldend kunstenaars. Kunstenaars die in dienst zijn genomen door instellingen in de publieke sector verdienen gemiddeld een uurloon van 2,60 pond, ver onder het Britse minimumloon van 9,50 pond. Het betreft de betaling van projecten, die varieerden van grote opdrachten en solotentoonstellingen tot lezingen en educatieve workshops. Het onderzoek toont aan dat veel kunstenaars, vooral uit minder bevoorrechte milieus, meerdere extra banen moeten hebben om financieel te overleven. Sommigen vertelden dat ze besloten hadden de kunstwereld helemaal te verlaten, ook om hun geestelijke gezondheid te beschermen.

16-03-2023

Een muziekvoorstelling bijwonen, films kijken, cultuur snuiven in stad of dorp: Friezen zijn actief en geïnteresseerd in cultuur. Dat blijkt uit een onderzoek dat eind 2022 is gehouden om inzicht te krijgen in cultuurparticipatie in Fryslân. Om te weten te komen of en hoe vaak inwoners van Fryslân meedoen aan culturele activiteiten is een vragenlijst verspreid onder 30.000 huishoudens. Bijna 2.800 Friezen van 18 jaar en ouder hebben de enquête ingevuld. Van de ondervraagden heeft 89% aangegeven cultuur belangrijk te vinden. In Fryslân is een ruim en gevarieerd cultureel aanbod, vindt 63% van de respondenten. In de afgelopen 12 maanden heeft ruim driekwart van de ondervraagden in ieder geval één activiteit beoefend. Daarbij worden film, videokunst, fotografie en muziek maken het meest genoemd. Verder gaf ruim 94% van de respondenten aan het belangrijk te vinden dat kinderen in het onderwijs kennis maken met cultuur. De interesse voor cultuur verschilt per leeftijdsgroep en opleidingsniveau. Hoger en middelbaar opgeleiden geven aan vaker culturele activiteiten te beoefenen of te bezoeken. Het lijkt daarbij niet uit te maken of je in de stad woont of net daar buiten. Gebrek aan interesse wordt als belangrijkste reden genoemd om niet mee te doen aan culturele activiteiten

14-03-2023

De Cultuurlening en Cultuurlening Plus van Cultuur + Ondernemen zijn geëvalueerd door Blueyard. Enkele conclusies. Aanvragers beoordelen de persoonlijke begeleiding erg positief. Dat geldt vooral bij aanvragers die minder financiële kennis hebben. Een lening krijgen beperkt zich niet alléén tot de verstrekking van een bedrag. Leningnemers zeggen: het aanleveren van cijfers, de persoonlijke coaching en een format geven meer grip op de zaak. Afnemers van de leningen ervaren veel artistieke vrijheid, wat de kwaliteit van hun projecten verbetert. Het is belangrijk om ook anderen aan je kant te krijgen voor je culturele- of creatieve project. Je ontwikkelt je netwerk door de Cultuurlening en het adviestraject.

14-03-2023

Met de Provinciale Statenverkiezingen voor de deur roept Cultureel Planbureau (SCP) op tot nuance in het debat over ‘de kloof’. De tweedeling ‘stad-platteland’ bestaat niet, zo betogen SCP-onderzoeker Emily Miltenburg en Twan Huijsmans, promovendus bij afdelingen Sociologie en Politicologie aan de Universiteit van Amsterdam, in een blog op StukRoodVlees. Zij baseren zich daarbij op SCP-onderzoek dat in mei 2023 verschijnt. Hierin wordt gekeken hoe maatschappelijk onbehagen verdeeld is tussen sociale groepen en gebieden in Nederland. Uit de resultaten blijkt dat inwoners meer verschillen binnen gebieden, dan ertussen. Wel vinden mensen op het platteland buiten de Randstad vaker dat Den Haag onvoldoende oog heeft voor hun regio. Dat plaatsgebonden ressentiment is daar een belangrijk component van maatschappelijk onbehagen.

14-03-2023

Provincies zitten tussen Rijk en gemeenten in. Dat maakt hun rol in cultuureducatie en cultuurparticipatie vaak onduidelijk, blijkt uit diverse onderzoeken. Vanuit verschillende kanten klinkt de wens voor heldere rolafspraken. Het LKCA-onderzoek naar provinciaal cultuureducatie- en cultuurparticipatiebeleid maakt veel duidelijk. Medeonderzoeker Luud Goossens (LKCA) sprak tijdens het LKCAtelier van 23 februari over de belangrijkste bevindingen. Kort samengevat : de rol van de provincie verschilt. Dit zorgt voor ongelijkheid in cultuureducatie- en cultuurparticipatiebeleid. Provincies zijn afhankelijk van sturing van het Rijk én van het enthousiasme van beleidsmedewerkers en/of gedeputeerden. Een verslag van het LKCAtelier.

09-03-2023

In heel Europa zijn vrouwen nog steeds ondervertegenwoordigd in de tv-industrie, vooral in de technische departementen. Dat blijkt uit het rapport van het European Audiovisual Observatory. Er is gekeken naar de invulling van zes professionele categorieën door mannen en vrouwen in 50.000 tv- en svod-speelfilms uit de periode 2015-2021. Van de producenten en hoofdrolspelers waren respectievelijk 44% en 47% vrouw. Maar onder cinematografen (8%) en componisten (6%) zijn vrouwen zeer ondervertegenwoordigd. Het rapport splitst de percentages ook uit naar verschillende landen. Dan blijkt Nederland in flink wat categorieën onder het gemiddelde te zitten. Bij regie scoort Nederland nog goed: tussen 20 en 25% terwijl het gemiddelde 17% is. Maar in de categorieën scenarioschrijvers (30-35% versus een gemiddelde van 36%), producers (30-35% versus een gemiddelde van 43%) en cinematografen (0-5% versus een gemiddelde van 8%) blijft Nederland achter. De onderzoekers hebben zich grotendeels beperkt tot het verzamelen van cijfers en laten de interpretatie daarvan over aan de lezer. Wel merken ze op dat er in absolute getallen minder vrouwen dan mannen in de av-sector werkzaam zijn en dat dat van invloed is op de genderbalans. Uit de statistieken blijkt bovendien dat vrouwen minder vaak solo optreden als regisseur, producent of scenarioschrijver dan mannen en dat de teams waarbinnen ze opereren gedomineerd worden door mannen. Het stemt hoopvol dat voor het laatste jaar van het onderzoek, 2021, het vrouwelijke aandeel in regie was gestegen naar 21%. Maar de eindconclusie luidt nog steeds dat de genderverhoudingen traag, bijzonder traag veranderen.

09-03-2023

Sinds 2021 doet Het Nieuwe Instituut onderzoek naar de Vrouw in de Collectie. Een grote stimulans en ondersteuning hierin vormt het promotieonderzoek van Erica M. Smeets-Klokgieter, die de opkomst van de eerste vrouwelijke architecten in Nederland onderzocht. Haar onderzoek richtte zich op de 21 vrouwen die tussen 1917 en 1946 professioneel zijn opgeleid in de architectuur. Slechts dertien van hen maakten succesvol carrière als architecten. Het Nieuwe instituut probeert van deze architecten te achterhalen of er archiefmateriaal bewaard is gebleven. Slechts een van deze vrouwen slaagde erin zelfstandig een eigen praktijk te voeren met een substantiële orderportefeuille. Vijf vrouwen werkten samen met hun echtgenoot op een eigen architectenbureau, en zeven vrouwen die ongehuwd bleven maakten carrière bij de overheid. De acht resterende vrouwen uit de onderzoeksgroep, allen bouwkundig ingenieur, oefenden hun beroep (nagenoeg) niet uit wegens huwelijk of omdat ze gewoon niet aan werk konden komen binnen hun vakgebied. Het Nieuwe Instituut schenkt op een pagina aandacht aan Augustine (Guus) Schreuder-Gratama (1897-1978). Zij was in haar tijd een van de weinige vrouwelijke architectuurstudenten aan de Technische Hogeschool Delft.

07-03-2023

Met de Provinciale Statenverkiezingen in aantocht onderzocht LKCA het provinciale cultuureducatie- en cultuurparticipatiebeleid. Hoe wordt dat beleid vormgegeven en wat zijn de verschillen? De belangrijkste bevindingen uit het onderzoek : Er zijn veel verschillen in het provinciale cultuureducatie- en cultuurparticipatiebeleid, en in de betrokkenheid van provincies op dit terrein. Enerzijds zijn provincies afhankelijk van het Rijk en gemeenten, anderzijds zijn ze sterk afhankelijk van het enthousiasme van beleidsmedewerkers en gedeputeerden; Bij de meeste provincies is een ambtelijke wens voor de wettelijke verankering van cultuureducatie- en cultuurparticipatiebeleid. Hierdoor ontstaat er minder afhankelijkheid, en ligt er een minimale basis voor alle provincies; De provincie is een belangrijke schakel voor het cultuurbeleid, en de wijze waarop cultuureducatie en cultuurparticipatie uiteindelijk vormgegeven worden; Alle provincies pakken een rol, en doen uit zichzelf meer dan de bestuurlijke afspraken van hen vragen; De steunfunctie-instellingen zijn een onmisbare schakel in de uitvoering van beleid.

07-03-2023

Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat er in Nederland zeven sociale klassen zijn met grote onderlinge verschillen. In het SCP-rapport Eigentijdse Ongelijkheid is gekeken naar iemands positie in de maatschappij. Die hangt niet alleen af van opleiding, beroep, inkomen en financieel vermogen (economisch kapitaal), maar ook van ‘wie je kent’ (sociaal kapitaal), ‘waar je bij past’ (cultureel kapitaal) en ‘wie je bent’ (persoonskapitaal: gezondheid en aantrekkelijkheid). Uit het onderzoek blijkt dat één op de zes Nederlanders (16,3%) achterstand heeft op deze vier terreinen. Daartegenover staat een groep van 19,9%, die over de gehele linie een voorsprong heeft. Deze structurele ongelijkheid in ons land is hardnekkig en heeft grote gevolgen.

06-03-2023

De werkgroep ‘Vrouwen van het Rijksmuseum’ telt en inventariseert, doet onderzoek en vult de database aan. ‘Tot nu toe stond het Rijksmuseum niet bekend om veel aandacht voor vrouwen’, zegt Jenny Reynaerts. ‘Het grootste deel van de collectie is gemaakt door mannen. Maar met de tentoonstellingen over slavernij, Indonesië en Zuid-Afrika, hebben we de afgelopen jaren meer aandacht gekregen voor diversiteit.’ ‘Een noodzakelijke inhaalslag’, noemt Reynaerts het project. Zij was tot nu toe conservator 19de-eeuwse schilderkunst en is vanaf 1 maart vrijgemaakt om de werkgroep te leiden. Inmiddels lopen er verschillende onderzoeken in drie categorieën: makers, afgebeelde vrouwen, en vrouwen achter de schermen, zoals schenkers en conservatoren. Vragen als ‘Wie is de maker?’ of ‘Wie is de schenker?’ blijken lang niet altijd zo eenvoudig te beantwoorden. Aan een prent werken bijvoorbeeld vaak meerdere personen mee, zoals de ontwerper, lithograaf, de drukker en de uitgever. Vrouwelijke schenkers zitten bovendien vaak ‘verstopt’ achter de handtekening van hun man: vrouwen konden tot 1957 geen officiële documenten ondertekenen. ‘Wat we doen lijkt soms wel detectivewerk’, aldus Reynaerts. Het project loopt tot 2026. Naast het onderzoek en de nieuwe teksten en verhalen komt er ook een boek. En elk jaar rond Internationale Vrouwendag een symposium. Wat er daarna bereikt moet zijn? Dat de aanwezigheid van vrouwen in het Rijksmuseum permanent en vanzelfsprekend is, antwoord Reynaerts. ‘Mijn doel is dat deze kennis geborgd wordt, zodat we over tien jaar niet opnieuw dezelfde vragen hoeven te stellen.’ Het symposium ‘Shattered Ceilings’, wordt op 7 maart gehouden. Het onderzoeksproject   is een partnerschap aangegaan met Chanel. 

20-02-2023

De Federatie Beeldrechten ( waarin zijn verenigd Pictoright, BBK, BNO, BOK, DuPho, Kunstenbond, NVJ/NVF en Platform BK) heeft op 16 februari in Pakhuis de Zwijger het onderzoek 'Waarde van Beeld, Beeld van Waarde - De economische waarde van beeld in Nederland' gepresenteerd. Mede door de opkomst van grote internationale contentplatforms neemt de vraag naar het werk van fotografen, beeldend kunstenaars, illustratoren en ontwerpers toe. Toch neemt hun verdienvermogen af. Dit blijkt uit onderzoek van de Federatie Beeldrechten naar de waarde van de beeldsector binnen de culturele en creatieve sector in Nederland. Een beeld kan viral gaan, maar de maker krijgt hier vaak niet een redelijke beloning voor. Een belangrijk thema voor beeldmakers is dan ook het vooralsnog ontbreken van eerlijke vergoedingen voor het gebruik van auteursrechtelijk beschermd beeld door contentplatforms en social media. Ondanks de verslechterde financiële positie van beeldmakers, levert de beeldsector een toegevoegde waarde van 3,4 miljard voor de Nederlandse economie. Het is daarmee verantwoordelijk voor ruim 18 procent van de waarde die de gehele culturele en creatieve sector realiseert. De beeldsector biedt ook aan veel mensen werk. De sector vertegenwoordigt met 112 duizend werkzame personen dertig procent van de werkgelegenheid in de culturele en creatieve sector. Dit is 1,2 procent van de totale werkgelegenheid in Nederland. Bart Drenth, voorzitter Federatie Beeldrechten: ‘Het onderzoek laat zien hoe belangrijk de beeldsector is voor de creatieve industrie en de economie. Beeld is overal en we maken er steeds meer gebruik van. We kunnen niet zonder de beeldmakers. Toch zien we dit niet terug in de financiële beloning voor beeldmakers. Dit heeft alles te maken met hun auteursrechtelijke positie. Waar de rechten voor bijvoorbeeld muziek en films steeds beter beschermd zijn, blijkt de urgentie voor beeld nog niet vanzelfsprekend. Dat is niet houdbaar. Hiermee dreigt authentiek beeld te verdwijnen, omdat we de waarde onvoldoende erkennen. Met name in het digitale domein valt er nog veel te winnen. We pleiten voor een regeling waarin makers gepaste vergoedingen krijgen voor hun werk.’

20-02-2023

Digitale media zijn niet meer uit het leven weg te denken. Zowel uitgesteld kijken, vooruitkijken als het streamen van video en muziek zijn in 2022 verder toegenomen, zo blijkt uit jaarlijks GfK-onderzoek Trends in Digitale Media. Dit onderzoek besteedt ook aandacht aan digitaal lezen. Ook boeken worden anno 2022 namelijk regelmatig gelezen in digitale vormen: e-books en luisterboeken. Hoe vergelijkt het gebruik van digitale boeken zich met dat van papieren boeken; verschilt het nog per doelgroep; en welke apparaten en platforms gebruikt men dan het liefst? Enkele conclusies. Het lezen van digitale boeken blijft in populariteit stijgen. Vergeleken met 2021 lezen meer Nederlanders e-books. In 2021 las nog 37% wel eens een e-book; in 2022 was dit 41%. Ook het aandeel luisteraars van luisterboeken is gestegen, van 16% naar 18%. Het gebruik van papieren boeken is daarentegen juist iets gedaald. Toch is papier nog steeds het populairste medium om boeken te lezen: 71% van de Nederlanders las in 2022 een papieren boek (tegenover 74% in 2021). Ook als het gaat om gebruiksduur van een medium, staat de e-reader bovenaan het rijtje. Kobo Plus is het populairste e-bookplatform. De online Bibliotheek komt op de derde plaats, gebruikt door 17% van de lezers. De online Bibliotheek is daarnaast de populairste aanbieder van luisterboeken: 20% van de luisteraars maakt hiervan gebruik. Ook Spotify en Storytel (beide 15%) zijn populair onder de luisterboekgebruikers. Dat lezers relatief hoogopgeleid en van een hogere sociaaleconomische klasse zijn, is bekend. Dit effect is – vergeleken met papieren boeken – sterker voor e-books, maar ook vooral voor luisterboeken. Daarnaast is het luisterboek populair onder 18- tot 49-jarigen. 50-plussers luisteren juist relatief weinig naar een luisterboek.

20-02-2023

Vijf jaar na Noorderslag is de helft van de bands verdwenen. Hoe goed een band ook is, zonder slim ondernemerschap van een of meerdere bandleden gaat het niet lukken, constateert Rick Everts die op 17 februari aan de Erasmus Universiteit, Rotterdam promoveerde op de vraag: hoe kun je van de muziek leven? Vier jaar lang deed Everts onderzoek naar de carrières van beginnende muzikanten, volgde 214 bands die op vijf edities van Noorderslag hebben opgetreden en keek hij mee bij de opleidingen tot popmuzikant. De studenten die aan deze opleiding beginnen, krijgen al snel een ontnuchterende boodschap. Werken in de muziek betekent overleven in een superster-economie, legt Everts uit. Streams via bijvoorbeeld Spotify leveren weinig op, dus het geld moeten muzikanten verdienen met live optredens. “Er zijn bands die veel kunnen optreden en dus goed verdienen. Dat geldt voor ongeveer 5 procent; dat zijn de sterren. Daarachter zit een enorme groep muzikanten die weinig optredens krijgen en ook weinig verdienen. De helft van de acts treedt minder dan tien keer per jaar op. Zij krijgen daar minder dan 2.000 euro per optreden voor.

14-02-2023

De oplossing voor gebiedsontwikkelaars wereldwijd: creëer gemengde gebieden waar de stad wat aan heeft en zorg dat deze gebieden goed bereikbaar zijn voor voetgangers. En vergeet de voetganger niet alleen bij herontwikkelingen, maar geef de voorzieningen voor deze groep een prominente plaats in de gebiedsontwikkeling. Zo zorg je én voor de (al bekende) gezondheidswinst en kun je als gemeente tegelijkertijd ook economische winst realiseren. Maar, waarschuwen Amerikaanse onderzoekers, in de Amerikaanse steden hebben deze ontwikkelingen wel een schaduwkant. Omdat de wijken met volop walkability zo enorm in trek zijn, ontstaat hier een gentrificatieproces. Het maakt de gebieden voor veel mensen onbetaalbaar (een proces waar Amerikaanse steden vaker mee te maken hebben na ingrepen in de openbare ruimte). De focus op het realiseren van genoeg betaalbare woningen is volgens de onderzoekers dan ook van groot belang wanneer je als gebiedsontwikkelaar kijkt naar het realiseren of herontwikkelen van walkable gebieden.

13-02-2023

De NAPK heeft de Boekman Stichting opdracht gegeven om over het jaar 2021 in kaart te brengen wat de impact is van de coronacrisis op de leden. Dit resulteerde in een rapport waarin de onderzoekers een analyse hebben gemaakt van de baten en lasten, het personeelsbestand, de uitvoeringen, de bezoeken en de educatieve activiteiten van 95 leden van de NAPK die zowel in 2019, 2020 als 2021 meerjarige rijkssubsidie ontvingen. Het rapport vormt daarmee een aanvulling op drie eerdere onderzoeken die in 2021 verschenen: Analyse coronasteun NAPK-leden: 2019-2020 (Blueyard), Ongelijk getroffen, ongelijk gesteund: effecten van de coronacrisis in de culturele sector (Boekmanstichting, SiRM en Significant APE) en Impact coronacrisis op leden van de NAPK (Boekmanstichting).

13-02-2023

Op 9 februari is het nieuwe online dashboard Cultureel Zuid-Holland in kaart gelanceerd. Het online dashboard geeft inzicht in de stand van de cultuur in alle Zuid-Hollandse gemeenten. Het platform biedt overheden en culturele organisaties waardevolle informatie over de inwoners, hun culturele wensen en behoeften en hoe deze zich verhouden tot het huidige culturele aanbod. Zo kunnen vraag en aanbod beter op elkaar worden afgestemd. Cultuur van en voor iedereen is daarbij het leidend motief. Het dashboard is ontwikkeld door Kunstgebouw, de provinciale organisatie voor cultuuronderwijs en cultuurparticipatie in de provincie Zuid-Holland. De organisatie vervult zijn rol mede op basis van provinciaal beleid. Samen met gemeenten en de provincie geeft Kunstgebouw een impuls aan de ontwikkeling van participatieprojecten die met elkaar een aanzienlijk maatschappelijk rendement opleveren. Aukje Bolle, directeur-bestuurder bij Kunstgebouw benadrukte in haar speech het belang van toegankelijkheid en cultuur voor alle inwoners in de provincie. “Cultureel Zuid-Holland in kaart is een van de activiteiten die we ontplooien om kennis te vergroten en te delen met het netwerk, om zo bij te dragen aan een bloeiend en toegankelijk cultureel leven in Zuid-Holland. Het dashboard is gebaseerd op een groot aantal databronnen en wordt in de toekomst steeds verder aangevuld. Ook kunnen we zo beter bepalen waar er nog kansen liggen om het cultuuraanbod te optimaliseren.” Jan Jaap Knol van het onafhankelijke kenniscentrum Boekmanstichting benadrukt de meerwaarde van het platform van Kunstgebouw. “Wij maken via de landelijke Cultuurmonitor al een vergelijking tussen provincies mogelijk, maar het Kunstgebouw verrijkt dit met gegevens op gemeentelijk niveau. Omdat het dashboard een interactieve tool is, stelt het gemeenten in staat om dieper in hun eigen omgeving en beleid te duiken, en waar relevant dit te vergelijken met andere gemeenten of de provincie als geheel. Voor de dataverzameling heeft Kunstgebouw samen met onze onderzoekers gewerkt om dezelfde systematiek te hanteren en de data op dezelfde manier te sorteren. Daardoor spreken we als het ware dezelfde taal en kunnen we zaken tegen elkaar afzetten. Dit biedt ook kansen voor vergelijking met andere provincies.”

07-02-2023

De podiumkunstensector heeft het zwaar. Niet alleen de energiecrisis heeft grote gevolgen gehad voor de sector, ook de corona-pandemie heeft zijn sporen nagelaten en lijkt nog nog altijd door te echoën in dalende bezoekersaantallen voor de podiumkunsten. Tenminste: dat zijn de berichten die we voorbij zien komen in de media. Daarnaast zijn er echter óók hoopvolle berichten over herstel en de (voorzichtige) terugkeer van het publiek. Maar hoe zit het nu werkelijk? Het Digitaal Informatieplatform Podiumkunsten (DIP) zocht het uit. Vanuit individuele podia zijn er wel inzichten of sentimenten over hoe het met de podiumkunsten gaat, maar als sector kunnen we maar moeilijk inzicht krijgen gebaseerd op feitelijke data. DIP wil hier verandering in brengen en gaf data-analist Sara Oomen opdracht een trendanalyse te maken van de situatie in de podiumkunsten pre- en post-corona, gebaseerd op de data uit de database. De DIP database bevat momenteel niet de data van de gehéle sector en wil dus ook niet pretenderen ‘hét antwoord’ te hebben, maar het bevat wel meer data dan voor de meeste analyses tot nu toe is gebruikt. Door deze data als steekproef voor de sector te beschouwen, kwam DIP tot een goed gefundeerde trendanalyse over de afgelopen periode. Deze is vervolgens samengevat in de rapportage ‘Vijf prangende vragen over podiumkunsten post-corona’. Er zijn minder kaarten verkocht, maar de achterstand lijkt te worden ingelopen. Er zijn  provincies die weer op het pre-coronaniveau zitten.  Ten opzichte van de periode voor de pandemie is de achterstand het grootst in de westelijke provincies (Utrecht, Noord- en Zuid-Holland). In de noordelijke provincies zien we weinig achterstand. In Noord-Brabant zijn 12 % kaartjes minder verkocht.   Zien we bij alle genres evenveel achterstand? Nee, genres zijn verschillend op meerdere vlakken. We zien grote verschillen tussen genres. Maar deze verschillen zijn niet makkelijk te duiden en kunnen zich niet laten lezen als een graadmeter voorpopulariteit. Er zijn veel factoren van invloed; of er evenveel capaciteit was, of er in het najaar veel premières per genre waren of pas later dit seizoen,of het om uitgestelde of nieuwe product. Worden tickets steeds korter voor de voorstelling gekocht? Nee, zegt Sara Oomen, aankoopmomenten zijn vergelijkbaar met pre-corona. Blijven ouderen weg bij de podia? Nee, in verhouding kopen ouderen evenveel tickets als pre-corona.

07-02-2023

Van Frans Bauer en Snollebollekes tot een klassiek concert in het Concertgebouw; met een grote groep mensen naar live muziek luisteren, het maakt niet uit wat, maar het verbindt. Dat blijkt uit onderzoek van cultuurbioloog Femke Vandenberg. "Er is iets met muziek. Wat het doet, is het een hele grote groep een focus geven. Iedereen die daar staat, gaan allemaal naar hetzelfde ding kijken en luisteren. Het synchroniseert het publiek in participatie", vertelt Vandenberg. "Het is belangrijk dat het hele publiek kan zingen en klappen." Dan ontstaat volgens de cultuurbioloog een 'collectieve emotionele verbindende ervaring'. Ze benoemt het nummer 'Links Rechts' van de Snollebollekes. Tijdens het refrein wordt het publiek aangespoord om van links naar rechts te bewegen. "Dat is meedoen en daarom is Nederlandse muziek ook zo goed. De artiest heeft een hele belangrijke rol in het publiek meekrijgen. Dat is iets wat je als publiek ook heel erg waardeert", legt Vandenberg uit. "In dat meenemen, krijg je die synchronisatie met de mensen om je heen." "Een van de vindingen van mijn onderzoek is dat het fysieke super belangrijk is", zegt Vandenberg. "Als je onderzoek doet naar de online ervaring kan je de collectiviteit wel voelen als je alleen maar berichtjes kan sturen in een chat. Dat werkt niet zo goed. Voor de wereld waar we nu in zitten, die meer richting digitalisering gaat, is het wel belangrijk om in gedachte te houden."

07-02-2023

Uit een onderzoek van Sardes in opdracht van LKCA en Stichting Lezen blijkt dat cultuureducatie en leesbevordering goed aan elkaar zijn te koppelen zijn. Beide leergebieden kunnen van elkaar profiteren, waardoor de opbrengst voor leerlingen groter is. Het blijkt goed mogelijk om cultuureducatie en leesbevordering aan elkaar te koppelen. Dat kan op veel verschillende manieren. De voorbeelden uit de publicatie kunnen gebruikt worden als inspiratie. Deze voorbeelden bieden aanknopingspunten voor het op elkaar afstemmen van Cultuureducatie met Kwaliteit en de Bibliotheek op school.

06-02-2023

In het kader van “Music Moves Europe” heeft de Europese Commissie het rapport “The Health and Wellbeing of Professional Musicians and Music Creators in the EU – insights from research for policy and practice” uitgebracht. Het rapport belicht de belangrijkste risico’s voor de fysieke en mentale gezondheid van professionele musici en muziekmakers. Het toont ook voorbeelden van succesvolle interventies en acties (beleid en praktijken) van verschillende EU-lidstaten om deze risico’s aan te pakken. Het rapport destilleert belangrijke beleidslessen uit onderzoek en doet aanbevelingen voor beleid en praktijken die de fysieke en mentale gezondheid en veiligheid van musici en muziekmakers in de EU kunnen verbeteren op het gebied van voorlichting, preventie en behandeling.

31-01-2023

Hoe ervaren medewerkers van culturele instellingen het voeren van een crowdfunding campagne? Welke kansen en uitdagingen zien deze crowdfunding-ervaringsdeskundigen? In de special ‘Online werven’ van Geven in Nederland, het kennisinstituut op het gebied van filantropie van de VU, is de ervaring van crowdfunding door marketeers, fondsenwervers en directeuren bij culturele instellingen uitvoerig onderzocht door Claire van Teunenbroek en Rosa Smits. Dit zijn de vier belangrijkste bevindingen en praktische tips.

30-01-2023

17% van de kunst-, cultuur-, en hobbyverenigingen denkt dat hun voortbestaan in gevaar is. Het tekort aan bestuurders en kaderleden is de grootste zorg. Dat blijkt uit het derde Nationaal Verenigings Onderzoek, een initiatief van DNA (De Nederlandse Associatie) en IVBB (Instituut voor Verenigingen Branches en Beroepen). 4500 verenigingen namen deel aan het onderzoek. Samen met factoren als vergrijzing, inflatie en stijgende energiekosten zorgt dat volgens het onderzoek voor een somber toekomstbeeld bij veel vrijwilligersverenigingen, vooral in kunst, cultuur en hobby. Bij de sportverenigingen vreest 13% voor de toekomst van de club. De pijn bij de vrijwilligersverenigingen zit hem vooral in het tekort aan bestuurlijk kader. Daardoor gaat meer dan de helft van de bestuurders door nadat hun officiële termijn erop zit. Ook afnemende interesse en vergrijzing van het ledenbestand zorgen voor hoofdbrekens. En wie hoge kosten heeft (huur van accommodaties, kapitaalintensieve activiteiten) is extra kwetsbaar. Ook clubs die weinig contacten onderhouden met hun gemeente en verenigingen zonder logische samenwerkingspartners, lopen gevaar. Overigens is bij branche-, beroeps- en consumentenverenigingen juist een ander beeld te zien: zij groeien omdat ze vooral actief zijn in belangenbehartiging en het maatschappelijk belang daarvan nog altijd toeneemt. Maar ook voor de vrijwilligersverenigingen zijn er kansen om het tij te keren. Volgens Joost van Alkemade, directeur van de NOV, moeten ze wel veel sterker inzetten op gemeenschappelijke thema’s.   “Bovenaan staat gemeenschapszin, zorgen dat iedereen mee kan doen. Op dit punt hebben verenigingen samen een collectief verhaal naar de lokale overheid te vertellen. Juist in hun diversiteit vervullen ze een functie voor heel veel inwoners door het zeer brede palet van activiteiten en diensten. Bijna ‘voor elk wat wils’ zou je zeggen. Naast de waarde van individualiteit zijn ook binding, elkaar kennen en er voor elkaar kunnen zijn, als maatschappelijke waarden belangrijk.” 

30-01-2023

De overheid wil in 2050 naar een volledig circulaire economie en een halvering van de ecologische voetafdruk in 2030. Dat zit er voorlopig niet in, concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de tweejaarlijkse Integrale Circulaire Economie Rapportage. Er is de afgelopen jaren te weinig vooruitgang geboekt. Er gaan zelfs verschillende grondstoffentrends de verkeerde kant op, stelt het PBL. De hoeveelheden verbrand en gestort afval in Nederland is toegenomen en dat raakt vooral elektronica en duurzame energietechnologie. Bovendien is de hoeveelheid plastic verpakkingen de afgelopen jaren toegenomen en is de gebruiksduur van onder andere kleding afgenomen. “Dat is zorgwekkend. Kleding is erg milieubelastend: met slechts 0,5 procent van het gewicht van het Nederlandse grondstoffengebruik veroorzaakt het ruim 10 procent van de totale milieubelasting”, aldus het PBL. Hoewel Nederland een van de vooruitstrevende landen is als het aankomt op recycling (78 procent van het afval wordt gerecycled, red.) belanden er toch nog te vaak waardevolle materialen in de verbrandingsovens. Dat komt doordat de recycling laagwaardig is. Materiaalstromen worden niet goed van elkaar gescheiden, waardoor ze alsnog verbrand worden of laagwaardig gerecycled worden. Ook de circulariteitsstrategieën in de gebruiksfase worden nog beperkt benut, stelt het PBL. “Behalve door substitutie kan het grondstoffengebruik worden gereduceerd door minder te consumeren en producten efficiënter en langer te gebruiken, door ze te delen, repareren, hergebruiken en reviseren.” Er is nog te weinig informatie over circulariteit in de gebruiksfase van producten. Bij productgroepen waar wel informatie over te vinden is, blijkt dat ze nog weinig de circulaire kant op gaan, zo staat in het rapport. Zo wordt reparatie belemmerd door bijvoorbeeld de complexiteit van productontwerpen. Slechts 3 procent van de consumenten zegt daarnaast een kledingstuk tweedehands te kopen. Eén procent van de consumenten geeft aan kleding te huren in plaats van te bezitten. De activiteiten en middelen die bedrijven, burgers en overheden in Nederland inzetten in de transitie naar een circulaire economie zijn daarentegen wel toegenomen. In 2022 telt Nederland zo’n 130.000 circulaire bedrijven. Dat zijn er 30.000 meer dan twee jaar geleden, zo staat in het rapport.

26-01-2023

Aan welke knoppen kun je als groepsleerkracht en schoolleiding draaien om het niveau van kunstzinnige oriëntatie te verbeteren? Om hierachter te komen, bekeek een groep onderzoekers bijna 300 wetenschappelijke onderzoeken en rapporten. Diederik Schönau was een van hen en deelt enkele gevonden inzichten.

23-01-2023

In 2022 vonden er fors meer festivals en concerten plaats dan in 2019, het laatste jaar voor corona. Festivals en concerten trokken in 2022 gezamenlijk 32,5 miljoen bezoeken, 2,4 miljoen bezoeken meer dan in 2019. Dit blijkt uit de branchecijfers die Respons jaarlijks in opdracht van de Vereniging van Evenementen Makers (VVEM) opstelt en op 20 januari op Eurosonic-Noorderslag in Groningen werden gepresenteerd. De cijfers van festivals en concerten zijn des te opvallender, omdat ze de enige evenemententypen zijn die in 2022 een positief resultaat hebben neergezet. Alle andere typen, zoals sportevenementen, beurzen en markten schreven rode cijfers afgelopen jaar in vergelijking met 2019. De totale evenementenmarkt blijft in 2022 qua aantal evenementen 5% achter bij 2019 en realiseert 5 miljoen minder bezoeken, dan de 89,8 miljoen bezoeken in 2019. Coronamaatregelen en -effecten zijn de voornaamste oorzaken van de terugval. Uitgestelde concerten en eerste edities van nieuwe festivals hebben een belangrijk effect op de positieve cijfers in 2022. Afgelopen jaar vonden circa 100 concerten plaats die eerder in 2020 en/of 2021 gepland stonden. Een deel hiervan werd vanwege covid-19 eerst doorgeschoven naar 2021 en vervolgens naar 2022. Van de 85 nieuwe festivals in 2022 zou zo’n 75% al in 2020 of 2021 hebben plaatsgevonden. Muziekfestivals zijn volledig verantwoordelijk voor de goede resultaten. De goede cijfers van 2022 zijn nog geen garantie voor een succesvol 2023. De festivalmarkt heeft vooral geplust in het segment ‘entreeheffende muziekfestivals’. De andere categorieën bleven gelijk of liepen terug. En bij de concerten komen de positieve cijfers vrijwel volledig van inhaalevenementen. “Zonder het inhaaleffect van covid-19 is het nog maar de vraag of 2023 ook een groei zal laten zien”, aldus Willem Westermann van de VVEM.

17-01-2023

Het Nederlandse publiek gaat meer naar het theater dan een half jaar geleden. Dat is de belangrijkste uitkomst van het onderzoek van Hendrik Beerda, het bureau dat in opdracht van de Stichting Nationaal Theaterfonds, de afgelopen periode ieder kwartaal meer dan duizend mensen enquêteerde. Met name de stijging in het vierde kwartaal is opvallend, waardoor de theatercampagne Zin om je te Zien succesvol is geweest. ‘De resultaten van het onderzoek zijn zeer bemoedigend,’ laat Albert Verlinde, voorzitter van de Stichting Nationaal Theaterfonds weten. ‘De laatste twee kwartalen is de bezoekfrequentie van het theaterbezoek toegenomen. Waarbij met name de stijging in het vierde kwartaal opvallend is. In totaal heeft 55% minstens een keer recent een theater bezocht, terwijl dit in het derde kwartaal nog 49% was. Toen we in september 2022 met de theatercampagne Zin om je te Zien begonnen, was dit ook een van de doelstellingen. Het Ministerie van OC&W heeft deze campagne bekostigt omdat de staatssecretaris het theaterbezoek wilde bevorderen. Het is goed om te zien dat deze campagne, die in samenspraak met de brancheorganisaties tot stand kwam, geslaagd is.’ Een ander positief resultaat is dat het aandeel theaterbezoekers dat vanwege gezondheidsrisico’s theaters mijdt, gehalveerd is van 28% in het eerste kwartaal naar 14% in het vierde kwartaal. Het onderzoek laat echter ook een andere kant zien. Het aandeel volwassenen dat zegt incidenteel een Nederlands theater te bezoeken is in 2022 gedaald met vijf procent naar zestig procent gedaald. ‘Van de huidige bezoekers gaat 51% minder naar een theater dan voor de coronacrisis. Dat blijft een zorgwekkende trend. Als grootste reden, al sinds het tweede kwartaal, worden de kosten genoemd. Zeker gezien de huidige situatie in Nederland, waar de basisbehoeftes flink duurder zijn geworden, hebben mensen op dit moment minder te besteden. Dat heeft absoluut onze aandacht. Daarom zijn initiatieven als het Nationaal Theater Weekend, waar men voor slechts tien euro een voorstelling kan bezoeken, heel belangrijk.’ Ook in 2023 zal Hendrik Beerda deze onderzoeken voortzetten in opdracht van het Nationaal Theaterfonds. ‘Wij laten dit onderzoek uitvoeren voor de theaterbranche. Zodat we, meer dan ooit, weten wat er onder de theaterbezoekers leeft en dat we met zijn allen ervoor kunnen zorgen dat iedereen weer zin heeft om naar het theater te gaan,’ volgens NTF-directeur Jort Vlam.

12-01-2023

Piano spelen vermindert angstgevoelens en helpt bij het omgaan met depressies, nog meer dan luisteren naar muziek: dit zijn de conclusies van een recent onderzoek van de Universiteit van Bath, Engeland. Voor het onderzoek werden ruim 30 volwassenen verdeeld over drie groepen: eerste groep kreeg pianoles, de tweede luisterde naar muziek en de derde groep bracht tijd door met lezen of studeren. Al na een paar weken werd duidelijk dat de groep van beginnende pianisten niet alleen hun multi-sensorische vaardigheden hadden verbeterd, maar tevens lagere depressie-, angst- en stressscores lieten zien in vergelijking met daarvoor. De onderzoekers suggereren dat muziektraining heilzaam kan zijn voor mensen met psychische problemen en er wordt momenteel verder onderzoek gedaan.

12-01-2023

Sinds 2021 presenteert de Boekmanstichting jaarlijks de opvallendste cijfers, ontwikkelingen en trends in de culturele en creatieve sector aan de hand van de Cultuurmonitor. Op 31 januari staat Boekman in de Kunsthal in Rotterdam hier ook weer bij stil. Naast een analyse van recente data, wordt er vooruit geblikt aan de hand van toekomstscenario's. Een centraal thema voor de Boekmanstichting op die dag is de toekomst van kunst en cultuur. “Wat kunnen deze inzichten ons vertellen over de toekomst van de culturele en creatieve sector? Wat zegt dit over het ontstaan van nieuwe kennisbehoeftes? En hoe kunnen we de sector daarmee begeleiden naar proactief cultuurbeleid? Door een collectieve verbeeldingsoefening hopen we een glimp te krijgen van de komende 30 jaar kunst en cultuur in Nederland:”, aldus de organisatie.

15-12-2022

De tussentijdse resultaten van de subsidieregeling Samen Cultuurmaken van het Programma Cultuurparticipatie leveren een positieve tussenstand op. Dat blijkt uit het onderzoek naar de gegevens die de gehonoreerde projecten invoeren in de projectenmonitor van de regeling. Het onderzoek is uitgevoerd door onderzoeksbureau Significant Ape. Het onderzoek focust op 140 projecten, opgenomen in de projectenmonitor. Om aan het einde van de looptijd de regeling Samen Cultuurmaken goed te kunnen evalueren, en te leren over wat er werkt in het verlagen van drempels voor cultuurdeelname, is dit tussentijdse onderzoek uitgevoerd. De projecten die zijn onderzocht richtten zich nagenoeg allemaal op het verbeteren van de sociale, mentale, informatieve, praktische en/of financiële toegankelijkheid door middel van cultuur en erfgoedactiviteiten.

15-12-2022

Er worden veel gegevens verzameld over en onderzoeken gedaan naar de culturele en creatieve sector. Maar wat zeggen die data en onderzoeken? Rogier Brom laat in het openingsartikel van ‘Boekman #133: Onderzoek en data’ zien dat indicatoren als publieksbereik of eigen inkomsten kunnen zorgen voor een eenzijdig perspectief op kwantitatief resultaat zonder oog voor de gevolgen ervan voor het beleid van een instelling. Hij benadrukt de noodzaak van langlopende monitoring om trends en ontwikkelingen binnen de verschillende sectoren beter in kaart te kunnen brengen.

13-12-2022

De Europese vakbondsfederaties in de sector media, kunst en entertainment werken momenteel samen aan het onderzoek "Digital models and decent work for creators". Het onderzoek neemt de mogelijkheden en de beperkingen van digitale verdienmodellen, nieuwe vormen van rechtenexploitatie en duurzaam digitaal werk in de sector media, kunst en entertainment onder de loep. In een snel veranderende sector is het immers een uitdaging om het belang van makers te waarborgen. De eerste bevindingen werden op 2 december gepresenteerd tijdens de Immersive Tech Week, georganiseerd door de VR Days. Er zijn verschillende online verdienmodellen onderzocht, inclusief hun mogelijke impact op de sector. Wat betekenen deze snel opkomende technieken voor makers? Vormen ze een gevaar voor de werkgelegenheid, of zijn ze slechts een tool waarvan makers gebruik kunnen maken? Op dit moment worden opnames van stemacteurs bijvoorbeeld al gebruikt voor text-to-speech-technieken die de toekomstige inhuur van diezelfde stemacteurs al onnodig zou kunnen maken. En op social media is men al een aantal maanden in de ban van AI’s die op basis van trefwoorden in enkele seconden een beeld kunnen creëren, wat zorgen oproept over de toekomst van beeldmakers. Het onderzoek brengt gevolgen voor auteursrecht, arbeidsrechten en arbeidsrelaties, en eigendom en waarde in kaart. Bovendien wordt de wijze waarop creatieve makers – collectief of individueel – grip kunnen krijgen op dergelijke externe factoren. Het eindrapport wordt naar verwachting begin 2023 afgerond. Kunstenbond zal er t.z.t. over berichten.

13-12-2022

Nederlanders hebben anno 2022 een ruime keuze aan media-aanbod, zowel online als offline, van Nederlandse en van internationale aanbieders. Maar er zijn ook ontwikkelingen in het Nederlandse medialandschap die de diversiteit van het media-aanbod kunnen bedreigen. Uit de nieuwe publicaties Mediamonitor 2022 en Televisieaanbod en kijkgedrag 2022 van het Commissariaat voor de Media komen de volgende relevante ontwikkelingen naar boven : de relevantie van het televisiepakket neemt af door online en on-demand diensten ; voor het kijken van nieuws- en informatieprogramma’s hebben de meeste mensen nog altijd een voorkeur voor de televisiezenders, maar met name onder jongeren neemt de voorkeur voor het kijken van nieuws via sociale media toe ; op Nederland gerichte mediabedrijven, zoals DPG Media, Mediahuis, RTL Nederland en Talpa Network, moeten steeds meer concurreren met internationale spelers zoals on-demand diensten en sociale media platforms; divers online aanbod betekent niet vanzelfsprekend ook een divers gebruik.

12-12-2022

De Nederlandse consument ziet het somber in als het gaat om de landelijke economie en de eigen financiële situatie in 2022. Wat betekent dit voor de boekverkoop en kunnen we leren van de eerdere momenten in het millenium wanneer het consumentenvertrouwen laag was, zoals tijdens de bankencrisis in 2007-2008? Om hier inzicht in te verkrijgen, onderzocht KVB Boekwerk het verloop van de boekverkoop tussen 2006 en nu, in relatie tot het consumentenvertrouwen in deze periode. Hoewel de boekverkoop de afgelopen zestien jaar is gedaald, zijn er weinig schommelingen door de jaren heen. De boekenmarkt trekt zich weinig aan van het economische sentiment. In tijden van een laag consumentenvertrouwen – te zien in 2008 en 2009, tijdens de bankencrisis, maar ook tijdens het begin van de coronacrisis in 2020 en in het afgelopen halfjaar – is de boekenomzet niet heel anders dan in tijden van hoger consumentenvertrouwen. Schommelingen in de boekenmarkt laten zich in deze hele periode meer verklaren door titels die in een bepaalde periode buitengewoon succesvol zijn.

12-12-2022

Nederland telt in 2021 een totaal aan 17.900 actieve auteurs en 2.700 actieve vertalers. Samen produceerden zij in 2021 zo'n 7.500 oorspronkelijk Nederlandse titels en 4.500 vertaalde titels. Dat blijkt ui de Makersmonitor 2021 die KVB Boekwerk publiceerde. In de Makersmonitor geeft KVB Boekwerk op basis van kwantitatieve gegevens trends weer in het aantal actieve auteurs, actieve vertalers en het aantal unieke boektitels die zij jaarlijks publiceren. Een auteur of vertaler is actief als er in de afgelopen vijf jaar minimaal één nieuw werk (eerste druk) van deze maker op de markt is verschenen. Het gaat hierbij om Nederlandstalige titels. In de monitor worden deze trends beschreven, met daarin ook aandacht voor de verschillende genres waarin auteurs en vertalers actief zijn. De belangrijkste resultaten : het aantal actieve Nederlandse auteurs is na een daling in de afgelopen 4 jaar in 2021 met 2% gestegen naar 17.900. Het aantal actieve vertalers is redelijk stabiel. Het aantal oorspronkelijke Nederlandstalige titels is iets meer dan in 2020. Het aantal oorspronkelijk Nederlandstalige literair-culturele titels is gedaald van 4600 naar 4.500 unieke titels. Het aantal nieuwe vertalingen en het aantal literair-culturele vertalingen naar het Nederlands zijn beide gedaald.

08-12-2022

Cinema Context is een online database voor onderzoek naar de geschiedenis van filmvertoning en -distributie in Nederland, van eind 19de eeuw tot heden. Het bevat gegevens over bioscopen (ruim 1.650), de daar vertoonde films (tot nu toe de ruim 45.000 die in meer dan 100.000 voorstellingen zijn vertoond van 1896 tot en met 1948) en de duizenden mensen en bedrijven die samen de culturele infrastructuur hebben gevormd van het Nederlandse bioscoopwezen van de afgelopen 126 jaar. Het is een levende database waaraan door diverse onderzoekers regelmatig nieuwe gegevens worden toegevoegd. Wat is de meerwaarde hiervan en wat zijn mogelijke nieuwe toepassingen? Wat kunnen we leren over de geschiedenis van de Nederlandse filmcultuur via Linked Open Data? Cinema Context is een initiatief van de Universiteit van Amsterdam. 

08-12-2022

De brede welvaart in Nederland ontwikkelt zich op dit moment positief, maar op de langere termijn wordt lijkt dat minder te worden. Dat blijkt uit de regionale Monitor Brede Welvaart 2022 van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het CBS gebruikt hiervoor 42 indicatoren om de regionale kwaliteit van het leven in het heden en in de toekomst in kaart te brengen. De brede welvaart ‘hier en nu’ gaat over de kwaliteit van leven en de leefomgeving (zoals welzijn, wonen en gezondheid), terwijl de welvaart ‘later’ gaat over wat de volgende generaties nodig hebben om hetzelfde niveau als welvaart te kunnen bereiken als de huidige. ‘De brede welvaart ‘hier en nu’ ontwikkelt zich op veel onderdelen positief’, schrijft het CBS, maar ‘de ontwikkeling van de brede welvaart ‘later’ is minder gunstig.’ Met name het natuurlijk en economisch kapitaal staan onder druk. 'Zo neemt in veel regio’s de gemiddelde schuld per huishouden trendmatig toe.'

06-12-2022

De Cultuurmonitor Gelderland 2022 duidt de waarde van cultuur in Gelderland; zowel de eigen, artistieke waarde als cultuur in relatie tot het sociaal-maatschappelijke en het economische domein. Dat gebeurt door tal van cijfers en feiten in onderlinge samenhang te presenteren. De monitor toont daarbij zowel hoe de cultuursector in Gelderland er op dit moment voorstaat, als veranderingen door de tijd. Tevens maakt de monitor het mogelijk de cijfers van Gelderland te vergelijken met landelijke cijfers en cijfers van de andere provincies. De Cultuurmonitor Gelderland 2022 is ontstaan door de vraag van Provinciale Staten aan Gedeputeerde Staten over het effect en de impact van het provinciale cultuurbeleid. Gedeputeerde Staten gaf vervolgens opdracht aan Cultuur Oost, dé Gelderse advies- en ondersteuningsorganisatie op het gebied van kunst en cultuur, om – samen met verschillende Gelderse partners – een brede, tweejaarlijkse cultuurmonitor op te zetten. De uitvoering van de monitor lag vervolgens in handen van Het PON & Telos, Pyrrhula Research Consultants en de Boekmanstichting. Er is een publieksversie en een volledige versie gepubliceerd.

06-12-2022

Moeten onderzoekers, in tijden van crisis, niet meer doen dan alleen beschrijven en analyseren? Dat vroeg Eleonora Belfiore zich af in haar keynote op het landelijke congres De waarde van cultuur na corona op 30 juni jongstleden in Utrecht. Hoogste tijd om het gat tussen het wetenschappelijk onderzoek en de culturele praktijk te dichten, betogen Anna Elffers en Francesco Chiaravalloti. Vastgeroeste ideeën over wat onderzoek is, welke onderzoeksmethoden en -data bruikbaar zijn, waar onderzoekers zich op moeten richten en wie onderzoek kan uitvoeren moeten op de schop. De de kunst- en cultuursector zit vol met goede onderzoekers, stellen ze. “Kunstenaars zijn in hun werk vaak heel onderzoekend bezig en zetten daar creatieve methoden voor in, ook wel bekend als artistiek onderzoek. Maar ook cultuurmarketeers, educatief medewerkers en fondsenwervers staan continu in contact met publiek en stakeholders en weten daardoor wat er leeft, en hoe de interactie tussen cultuur en publiek verloopt. Ook beleidsmedewerkers van fondsen en overheden bouwen uitgebreide kennis op over het functioneren van kunst- en cultuurinstellingen doordat zij die lange tijd van dichtbij volgen.” Die kennis wordt mondjesmaat benut. Daarbij heerst bovendien al tijden het diepgewortelde idee dat onderzoek pas goed onderzoek is als het gestandaardiseerd is en de uitkomsten bestaan uit ‘harde cijfers’. Dit staat echter ver af van de cultuurpraktijk. De verzamelde data geven zelden inzichten die echt leiden tot positieve verandering. En dat terwijl er wel veel tijd en budget gaat zitten in dit type onderzoek: het verzamelen van grote hoeveelheden, vergelijkbare data is immers een hele klus”. Ze pleiten voor bottom-up, contextueel en geduldig onderzoek, waarin onderzoekers diep de cultuurpraktijk induiken. De vraag ‘hoe meten we onze waarde?’ – verdient herformulering. “ Een relevantere vraag is: wat zijn onze waarden volgens verschillende belanghebbenden in en buiten de organisatie en hoe vormen zij zich hier een oordeel over? “

06-12-2022

In een nieuw rapport verzamelt het Europese project CultureForHealth wetenschappelijk bewijs voor het positieve effect van kunst en cultuur op onze gezondheid en ons welzijn. Lezen verhoogt ons empathisch vermogen en draagt zo bij tot een verhoogde sociale connectie die we kunnen voelen met de ander. Lezen kan ook persoonlijk voor zingeving zorgen, voor een connectie met jezelf. In projecten met volwassenen die kampten met ernstige psychische klachten, zorgden leesactiviteiten voor verminderde symptomen van depressie. Wie samenkomt in een leesgroep en actief deelneemt aan gesprekken over verhalen, kan zich op langere termijn ook mentaal beter gaan voelen, en ook het gevoel hebben deel uit te maken van een sociale groep. Praten over verhalen helpt ook om communicatieve vaardigheden aan te scherpen en zorgt voor een verbeterde gemoedstoestand. Zeker van jongs af aan loont het om te lezen. Kinderen en jongeren die lezen voor hun plezier vertonen betere gezondheidsgedragingen in hun vroege adolescentie. Ze lopen minder kans op bepaald risicogedrag, zoals overdadige alcoholconsumptie of tabaksgebruik, en eten frequenter fruit.

01-12-2022

Tweejaarlijks bundelen Kunstloc Brabant, Het PON & Telos, Pyrrhula Research Consultants en Boekmanstichting relevante onderzoeksgegevens over de stand van zaken in de Brabantse culturele sector. Dat daar veel behoefte aan is bleek wel doordat de gedrukte exemplaren binnen enkele dagen na verschijnen op waren. Na herdruk is deze cultuurmonitor nu weer in boekvorm bij Kunstloc Brabant aan te vragen. Kunstloc hoopt dat bestuurders er hun voordeel mee doen bij het maken van impactvol beleid, en het lobbyen voor de culturele sector. Jeroen van der Zweth, hoofd afdeling Cultuur gemeente ’s-Hertogenbosch, vertelde over het nut van de monitor in een interview dat eerder verscheen in het online magazine van Het PON & Telos.

01-12-2022

Een onderzoek van de Publishers Association in het Verenigd Koninkrijk geeft aan dat BookTok, het Tik Tok kanaal gericht op boeken en literatuur, een sleutelrol speelt bij het aan het lezen krijgen van Gen-Z. In een enquête onder meer dan 2.000 16-25-jarigen, geeft bijna tweederde (59%) aan dat BookTok of Boek-influencers hen hebben geholpen een passie voor lezen te ontwikkelen.

29-11-2022

Netflix, HBO Max, Viaplay: de streamingdiensten komen als paddenstoelen uit de grond. Toch wint de 'ouderwetse' televisie het nog steeds van deze nieuwe concurrenten, laat Stichting KijkOnderzoek (SKO) desgevraagd aan NU.nl weten. De streamingservices houden hun cijfers vooralsnog angstvallig geheim, maar het nieuwe meetsysteem van SKO gaat daar verandering in brengen.

24-11-2022

De Boekmanstichting zet de komende jaren in op de ontwikkeling van een breed gedragen Kennisagenda voor de culturele en creatieve sector. Hoewel er zowel in als over de sector veel onderzoek wordt gedaan, is het voor betrokkenen vaak lastig om aan goede kennis en informatie te komen of deze effectief te gebruiken. Ook ontbreekt het aan een overkoepelend beeld van kennisbehoeften en strategieën voor afstemming van nieuw onderzoek. Deze Kennisagenda geeft in wisselwerking met onder andere de Cultuurmonitor van de Boekmanstichting richting aan de opzet, uitvoering en implementatie van onderzoek en kennisdeling rond beleid, bestuur en debat binnen de sector. Om behoeften en verwachtingen, maar ook mogelijke valkuilen, bij de ontwikkeling van een Kennisagenda in beeld te krijgen ging de Boekmanstichting vorig jaar in gesprek met verschillende partijen in de sector. Daarnaast werden de bestaande kennisagenda’s en andere platforms voor kennisontwikkeling en -deling bestudeerd. Dit jaar sprak de stichting met onderzoekers van universiteiten, hogescholen, onderzoeksbureaus en andere kennisinstellingen om hun behoeften en verwachtingen te spiegelen aan die van partijen uit het culturele en creatieve veld. De komende maanden onderzoekt de Boekmanstichting strategieën voor operationalisering van de Kennisagenda. Begin 2023 hoopt de organisatie het voorontwerp van de Kennisagenda te presenteren.

24-11-2022

Zowel op het scherm als achter de schermen blijft de representatie en de positie van vrouwen in de Nederlandse film- en av-sector achter bij die van mannen, zo blijkt onder meer uit het begin dit jaar gepubliceerde sectoronderzoek ‘Beter is nog niet goed’. Waarom is het probleem zo hardnekkig en waar ligt de oplossing? Mirjam Groen sprak met actrice Jacqueline Blom, regisseur en scenarist Corien van der Zwaag, beide initiatiefnemers van Point of VieW, een platform dat ‘bouwt aan gelijkwaardige vertegenwoordiging van vrouwen en het vrouwelijke perspectief in de Nederlandse kunst en cultuur’, en met Esther Schmidt van Vrouwen in Beeld, een stichting die de positie en zichtbaarheid van vrouwen in de film- en audiovisuele sector versterken. Samen met de Universiteit Utrecht heeft Vrouwen in Beeld het onderzoek ‘Beter is nog niet goed’ uitgevoerd.

24-11-2022

In 2021 werd per werknemersbaan gemiddeld 5 250 euro uitgekeerd aan bijzondere beloningen, zoals vakantiegeld, eindejaarsuitkeringen en winstuitkeringen. Dat is 5,6 procent meer dan in 2020. Vooral in de bedrijfstakken informatie en communicatie, financiële dienstverlening, industrie en specialistische zakelijke diensten lagen de bedragen hoger. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van het CBS. Uit de cijfers blijkt dat het jaarloon over alle bedrijfstakken in 2021 gemiddeld met 2,5 procent omhoog ging, naar 33 130 euro. De stijging was naar verhouding het grootst in de cultuur, sport en recreatie, waar de jaarlonen met 4,3 procent stegen naar 24 280 euro.

21-11-2022

De mogelijkheden van eXtended Reality (XR) en Kunstmatige Intelligentie (AI) hebben de laatste jaren een enorme vlucht genomen. Met name de combinatie van deze twee elementen zullen een grote impact hebben op de manier waarop media geproduceerd, gedistribueerd en beleefd worden. Er wordt veel onderzoek gedaan op dit gebied. De Europese Commissie financiert onderzoek om technieken te ontwikkelen die bijdragen aan het concurrentievermogen van Europa en die in lijn zijn met publieke waarden. TransMIXR is een van de meest omvangrijke initiatieven die ondersteund worden. Beeld & Geluid en het Centrum Wiskunde & Informatica (CWI) zijn partners in dit recent gestarte Europese onderzoeksproject. TransMIXR ontwikkelt technologieën die het voor professionals in de culturele en creatieve industrie mogelijk maken nieuwe producties te creëren in eXtended Reality (XR), en bedenkt innovatieve manieren om immersieve mediaproducties te beleven.

21-11-2022

Op 17 november publiceerde IFPI het rapport Engaging with Music 2022. Het rapport geeft een compleet beeld over hoe muziekfans wereldwijd met muziek omgaan, waarnaar we luisteren en de manier waarop we luisteren. IFPI baseerde het rapport op reacties van meer dan 44.000 mensen uit 22 landen. Daarmee is het onderzoek het meest omvangrijke in zijn soort. Enkele conclusies : De gemiddelde luistertijd per week groeide dit jaar naar 20.1 uur. In 2021 was dit nog 18.4 uur; Meer dan 45% van muziekfans kiest voor een betaalde muziekdienst. Daarmee ben je als gebruiker volledig in charge; je selecteert zelf en hebt geen last van reclames; Muziek is belangrijk voor het mentale en fysieke welzijn van mensen, 69% vindt muziek belangrijk voor de geestelijke gezondheid en 68% sport het liefst met muziek op; Muziek blijft de belangrijkste reden waarom luisteraars naar de radio luisteren – De blijvende populariteit van radio houdt aan, waarbij 73% van de respondenten zegt dat ze voornamelijk naar de radio luisteren voor muziek.

17-11-2022

In de creatieve sector werken relatief veel zzp'ers, maar in welke bedrijfstakken bevinden ze zich precies? Mede naar aanleiding van deze vraag vanuit het project De Kunst van Later analyseerden Innovatielabs-onderzoeker Paul Rutten en Walter Manshanden het aandeel zzp'ers in de creatieve sector. Daarbij namen ze specifiek de deelsectoren, de verschillende domeinen en bedrijfstakken onder de loep. In de creatieve industrie worden ongeveer een op de twee banen ingevuld door zzp'ers. Het aandeel zzp-banen is met name hoog in de bedrijfstakken vooraan in de verschillende productieketens van de creatieve industrie, waarin gecreëerd en geproduceerd wordt.

17-11-2022

Vlamingen kijken in grote meerderheid (78%) positief en met nieuwsgierigheid naar de wereld van koorzang terwijl 19% er niets mee heeft. Meer dan de helft (55%) zou ook wel zelf willen zingen. Dat slechts 4% van die groep dat echt doet, komt vooral doordat de grote meerderheid zichzelf niet goed genoeg vindt zingen. Tijdgebrek is een tweede belangrijke reden. Dat blijkt uit een onderzoek van Koor & Stem onder ruim 1.000 ‘doorsnee’ Vlamingen waarvan 22% eerder in een koor zong en 78% niet. Doel was om het imago van koorzang in Vlaanderen in kaart te brengen.

17-11-2022

De Taskforce Publieksdata heeft laten onderzoeken hoe de partijen in de sector zo optimaal mogelijk kunnen samenwerken als het gaat om het delen en toepassen van publieksdata. Dit onderzoek, uitgevoerd door Siebe Weide, heeft geresulteerd in acht aanbevelingen die staan in het rapport Schets van toekomstige samenwerking in het delen van publieksdata in de cultuursector. Dit rapport, dat je hieronder kunt downloaden, heeft als input gediend voor de plannen die de taskforce heeft ontwikkeld voor 2022 en 2023.

17-11-2022

Volgens nieuw onderzoek van Help Musicians maakt 98% van de Britse muzikanten zich zorgen over de gevolgen van de crisis in de kosten van levensonderhoud voor hun carrière. Maar liefst de helft van de 525 respondenten zegt "zeer bezorgd" te zijn dat ze de sector helemaal zouden moeten verlaten. Dit is niet alleen een acuut en dringend probleem voor de betrokkenen, maar het zal waarschijnlijk ook de muziekindustrie voor de komende jaren bepalen. Zoals de opkomst van solo acts (het traditionele bandmodel is financieel minder levensvatbaar), DIY productie en de groei van dance muziek, aangezien die meer gericht is p de singles markt. Artiesten die lagere kosten hebben en die meer direct winstgevende resultaten voor grote labels kunnen bieden, hebben een aanzienlijk grotere kans om commercieel succes te behalen. Volgens het rapport worden muzikanten ook geconfronteerd met een kostencrisis, die specifiek is voor de live sector. De stijging van de brandstof- en energiekosten maakt het touren minder aantrekkelijk en het verwarmen van repetitieruimtes, terwijl 91% van de ondervraagde artiesten zegt zich geen muziekapparatuur te kunnen veroorloven. Meer dan de helft van de muzikanten zegt minder te verdienen dan een jaar geleden, terwijl acht van de tien zegt minder te verdienen dan vóór de pandemie. Nadat de opkomst van streaming het steeds onhoudbaarder maakte om te leven van de verkoop van platen, is het touren van groot belang geworden, maar dat staat dus nu ook onder druk. Ook de Brexit heeft een negatieve invloed. Deze financiële onzekerheid eist zijn tol: 68% van de respondenten zegt dat hun geestelijke gezondheid nu slechter is dan vóór 2020.

17-11-2022

Veel Nederlanders lezen nog vaak een boek, maar lezen het niet altijd uit. Time2play onderzocht onder achthonderd Nederlanders wat hun leesgewoonten zijn. Van hoe lang we lezen tot of we een boek wel uitlezen. Hoe lezen wij Nederlanders het liefst? Nederlanders lezen heel wat boeken: 28% van de respondenten leest wekelijks, 27% doet dat zelfs dagelijks. De gemiddelde leestijd per keer is 55 minuten. Maar niet overal in Nederland lezen de mensen evenveel. In Friesland wordt het langst gelezen: gemiddeld 67,7 minuten per keer. In Drenthe hebben mensen een minder lange aandacht span, namelijk 33,5 minuten per keer. Ondanks dat het aanbod van e-books en luisterboeken steeds groter wordt, lezen Nederlanders nog altijd het liefst op papier. ( Het online en digitaal lezen groeit overigens wel in populariteit.) 72% van de respondenten zegt de voorkeur te geven aan fysieke boeken. Wellicht heeft dat iets te maken heeft met de geur: maar liefst 62% van de ondervraagden geeft aan graag aan de binnenkant van een boek te ruiken

14-11-2022

De teksten die leerlingen in het literatuuronderwijs moeten lezen, zijn meestal niet de teksten die zij willen lezen. Wetenschappers van de Radboud Universiteit Nijmegen  en Tilburg University ontwikkelden daarom samen met docenten Nederlands de negendelige lessenreeks ‘De grenzen van literatuur’ voor 4 havo en vwo. In deze lessenreeks analyseren en beoordelen leerlingen fragmenten uit teksten gekozen door henzelf en hun docenten. Deze lessenreeks sprak zowel de (sociale) motivatie als de literaire competentie van leerlingen aan. De lessenreeks beoogt om leerlingen aan te sporen om hun leeservaring onder woorden te brengen, om literaire concepten toe te leren passen bij hun tekstinterpretatie en om hun literatuuropvatting te leren beargumenteren. Door leerlingen inspraak te geven in de tekstkeuze, en door ze in groepjes te laten discussiëren, willen de ontwikkelaars niet alleen de literaire competentie van de leerlingen vergroten, maar ook hun (sociale) motivatie.

14-11-2022

Op verzoek van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft het CBS een onderzoek uitgevoerd waarin de cultuurlasten uit de jaarrekening 2020 en 2021 van gemeenten en provincies in meer detail zijn uitgevraagd dan in de reguliere uitvraag Iv3 (Informatie voor derden) het geval is.De aanleiding voor dit onderzoek is dat de reguliere Iv3-uitvraag voor het ministerie en andere overheden niet voldoende detail biedt om hun beleid op te baseren en te evalueren. Dit onderzoek is een vervolg op op eerdere onderzoeken voor de jaren 2017 en 2019.

10-11-2022

Is kunstmatige intelligentie een antwoord op eenzaamheid in steeds grotere en drukkere steden? Docent-onderzoekers Pieter Wels en Geert Jan van Ouwendorp onderzoeken in het Fontys ICT Innovationlab de meerwaarde van AI die met bezoekers communiceert. Zij zien ook kansen voor de openbare ruimte.

10-11-2022

Hoe hoger de luchtkwaliteit, hoe hoger de grondwaarde. Dat laat onderzoek van de Radboud Universiteit Nijmegen  en de Universiteit van Liverpool in drie Chinese steden zien. De wetenschappers moedigen ontwikkelaars en overheden aan: zet met deze nieuwe inkomstenbron een duurzaam businessmodel op.

08-11-2022

Tijdens de covid-pandemie heeft de cultuurparticipatie in Vlaanderen een flinke knauw gekregen. De sector is er in 2022 nog niet volledig van hersteld. Dat blijkt uit de vierde editie van de participatiesurvey. Dat geldt voor alle vormen van cultuurparticipatie die in een zaal plaatsvinden, zoals films, podiumkunsten en concerten. De publieke opkomst blijft lager dan voor de pandemie. De participatiesurvey is een grootschalig onderzoek naar de participatie van de Vlaming aan sociale, culturele en sportieve activiteiten. De huidige participatiesurvey werd afgenomen op drie momenten: in 2020 (vóór de lockdown), net na de covid-maatregelen in 2021 en in 2022, toen het normale leven terug op gang kwam.

03-11-2022

Hoe werken theatermakers samen met acteurs met een verstandelijke beperking? Hoe halen zij het beste uit deze spelers die, bijvoorbeeld, gediagnosticeerd zijn met het Downsyndroom of autisme? De Cultuurkrant sprak verplegingswetenschapper Monique Bussmann (Hogeschool Rotterdam). Zij leidde een onderzoek naar inclusieve samenwerking binnen het theater.

03-11-2022

Het Belgische SABAM heeft de resultaten uit het Global Collection Report van CISAC, de overkoepelende organisatie van auteursverenigingen, gedeeld. Het rapport laat een flinke daling zien voor inkomsten gegenereerd binnen de live-sector en een stijging binnen digitale en online consumptie. Uit het Global Collection Report van CISAC blijkt dat de live industrie vorig jaar opnieuw flinke klappen moest incasseren. De reden hiervoor was natuurlijk de aanhoudende COVID-19-crisis en de daarbij horende maatregelen. Volgens het rapport daalde de wereldwijde inkomsten uit concerten en festivals in 2021 met 29 procent tot een niveau dat 72 procent lager ligt dan voor de pandemie.

31-10-2022

Vier op de tien ouders en verzorgers denken eraan hun carrière in de klassieke muziek te beëindigen vanwege de uitdagende werkcultuur. Dat blijkt uit onderzoek van de organisatie Parents and Carers in Performing Arts (PiPA) en Birkbeck, University of London. Inflexibiliteit, gendergerelateerde werkstructuren en loonsancties worden allemaal genoemd als redenen die hen uit de klassieke muziekindustrie kunnen duwen. Vooral vrouwelijk talent dreigt verloren te gaan. Freelance vrouwen rapporteren het laagste inkomen, van gemiddeld £12.000 per jaar. Van hen heeft meer dan 85% ouderschaps- en zorgtaken. Mannelijke freelancers rapporten een inkomen van gemiddeld £20.000 per jaar. Onder freelancers verdienen vrouwen dus maar liefst £8.000 minder dan hun mannelijke collega's. Mensen met zulke lage inkomens hebben extra financiële inkomsten nodig om rond te komen met hun gezin, en zoeken elders werk. De logistieke en financiële eisen die voortvloeien uit het rondreizen, het gebrek aan betaalbare en flexibele kinderopvang en het gebrek aan ondersteuning binnen de klassieke industrie worden benadrukt in het rapport. Het rapport roept werkgevers op om een klassieke muzieksector te creëren die voor iedereen werkt. Het benadrukt flexibel werken, het maken van betere planningen en het delen van best-practices binnen de branche als belangrijke vervolgstappen. Voor het Britse onderzoek werden 410 mensen uit de muziekindustrie geïnterviewd.

27-10-2022

Hoe werkt de culturele sector anno 2022 aan verduurzaming, en wat is nodig om de verduurzaming van de sector te versterken en te versnellen? Met de publicatie 'Duurzaamheid in de culturele sector – editie 2022' onderzoeken de Boekmanstichting en Bureau 8080 in twee delen waar de Nederlandse cultuursector op dit moment staat in zijn duurzame transitie. Het eerste kwantitatieve deel (oktober 2022) is gebaseerd op een enquête onder zo’n 200 culturele organisaties. De resultaten hiervan geven onder andere inzicht in de beweegredenen van organisaties om te verduurzamen, de manier waarop zij daar in de praktijk invulling aan geven, en knelpunten en behoeften die ze hierbij ervaren. Dit deel is in het bijzonder voor beleidsmakers relevant, omdat het laat zien waar de cultuursector staat, hoe dit is veranderd sinds eerder onderzoek uit 2019, en waar de knelpunten liggen. Ook voor culturele organisaties kunnen de resultaten echter nuttig zijn, omdat ze tevens inzicht bieden in verschillende mogelijkheden om aan verduurzaming te werken. Het tweede kwalitatieve deel (verschijnt begin 2023) gaat op basis van desk research en interviews verder op deze mogelijkheden in. Dit deel bevat veel voorbeelden die laten zien wat er op het gebied van verduurzaming mogelijk is en wat dit kan opleveren. Daarnaast biedt het een overzicht van duurzame initiatieven, tools, ontwikkelingen en samenwerkingsverbanden in de verschillende delen van de sector. Deze vormen mogelijke aanknopingspunten voor culturele organisaties en makers die zelf met verduurzaming of de klimaatcrisis aan de slag willen

27-10-2022

Crowdfunding staat bij wetenschappelijk onderzoekers volop in de belangstelling. Creative Funding licht graag het onderzoek van Dr. Claire van Teunenbroek van het Centrum voor Filantropische Studies aan de Vrije Universiteit Amsterdam uit. Waarom geven donateurs?

25-10-2022

Cultuur+Ondernemen deed mee aan de Kleinbedrijf Index van het tweede kwartaal in 2022, een onderzoek naar de economische situatie van zzp’ers en kleine ondernemingen. Hoewel de bedrijfsresultaten over het algemeen in het tweede kwartaal een stijgende lijn lieten zien, zorgen met name de prijsstijgingen ervoor dat het vertrouwen maand op maand sterk daalt. Waar andere sectoren weer boven het omzet niveau van 2019 (pre-corona) zaten in het tweede kwartaal gold dat niet voor de cultuur (en horeca). Ook de groeiverwachting was in deze sectoren het laagst en trof men daar de meeste ondernemers aan die willen stoppen. En niet verrassend: in de culturele sector waren de ondernemerslonen het laagst van allemaal. Over de hele linie zagen de ondernemers het somber in vanwege de hoge energieprijzen en inflatie. Nu, in oktober, is duidelijk dat deze zorgen terecht zijn: de inflatie is torenhoog en op dat front zijn de vooruitzichten, ondanks steunmaatregelen voor energiekosten, weinig rooskleurig. Daarnaast kampt de culturele sector met personeelstekorten en wegblijvend publiek. Dit kwartaal keek de KBI ook naar het financiële overzicht dat ondernemers hebben. Een derde van de ondernemers geeft aan dat ze dit niet goed hebben en zelfs de helft ziet financiële tekorten niet aankomen en handelt te laat. In het rapport staan ook een aantal aanbevelingen, waar ook culturele ondernemers van kunnen profiteren.

25-10-2022

Door de COVID-maatregelen en -effecten waren er in 2021 83% minder bezoeken aan poppodia dan in 2019, en 16% minder dan in 2020. In 2021 zijn, in vergelijking met 2019, door VNPF-podia ruim 20.000 minder muziekoptredens geprogrammeerd. Dit is een daling van 79%. In vergelijking met 2020 betreft het een daling van 14%. Voor popartiesten was dit ingrijpend. Ze konden niet optreden, dus ook geen inkomsten genereren. In 2021 werden in vergelijking met 2019 92% minder clubavonden geprogrammeerd. Club- en nachtprogrammering trokken in totaal 90% minder publiek in VNPF-podia dan in 2019. Clubavonden, nachtprogrammering en festivals werden in 2021, op enkele weken na, geheel verboden door de overheid. De popsector is nog steeds niet hersteld van de effecten van de coronapandemie en wordt nu geconfronteerd met zeer hoge kostenstijgingen, personeelstekort en toegenomen. De VNPF (Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals) publiceerde cijfers over 2021.

25-10-2022

In het akkoord 'meer voor elkaar' 2022-2026 reserveert het stadsbestuur van Tilburg de komende periode extra in broedplaatsen, ateliers en oefenruimtes: "De komende jaren geven we een structurele impuls om kunst en cultuur sterker te verbinden met de sociale basis. Dit doen we door het aantal cultuurcoaches in het onderwijs uit te breiden en extra te investeren in initiatieven die bijdragen aan gezondheid en welzijn (zie opgave Tilburg Kansrijk). Daarnaast investeren we in het makersklimaat door het aantal fysieke broedplaatsen, atelier- en oefenruimtes te vergroten. Naast extra structurele middelen stellen we hiervoor € 1 miljoen extra voor beschikbaar." Om deze middelen in te zetten op basis van de behoefte van de stad heeft de gemeente Tilburg een enquête gemaakt waarin o.a. naar de prijs, locatie en benodigde faciliteiten gevraagd wordt. Op basis van de resultaten van het onderzoek wordt bepaald hoe de beschikbare middelen voor ateliers en werkplaatsen de komende periode worden ingezet. De enquête is in te vullen tot 5 december 2022