Trends & Ontwikkelingen

Chassé Theater bestaat dertig jaar en grijpt het jubileum aan om te feesten én de toegankelijkheid te verbeteren. Het Bredase theater wil graag twee roltrappen en een lift voor het publiek. Daarvoor is flink gespaard. Via crowdfunding hoopt Chassé de laatste euro’s bij elkaar te krijgen. Chassé, met 135 vaste medewerkers en 70 vrijwilligers, investeert ook in een nieuw geluidssysteem voor slechthorenden. 

Ruim 355.000 bezoekers verwelkomde Chassé Theater in 2024. Onder hen zijn een flink aantal minder mobiele (rolstoel)gebruikers, maar die komen bij afwezigheid van een bezoekerslift niet verder dan de begane grond. Een doorn in het oog van Chassé-directeur Ruud van Meijel, die het dertigjarig bestaan aangrijpt om roltrappen en een lift te installeren.

Jeugdleden van Nieuwe Veste, dat gevestigd is in Breda, leenden vorig jaar gemiddeld het meeste aantal jeugdboeken sinds 2015. Dat blijkt uit gegevens van de Koninklijke Bibliotheek. In het werkgebied van Nieuwe Veste wonen 33.605 minderjarigen die jeugdlid kunnen worden bij de bieb. Vorig jaar was 58 procent van die groep lid van de bibliotheek.

Tiel steekt komend jaar extra geld in het betaalbaar houden van te huren oefen- en voorstellingszalen voor de tientallen culturele verenigingen. Ook wordt onderzocht hoe de huur in de jaren daarna betaalbaar blijft.

De gemeente heeft eenmalig 125.000 euro extra aan kunst en cultuur te besteden wegens financiële meevallers. „We horen vanuit de verenigingen dat er een tekort is aan voldoende oefen- en uitvoeringslocaties en dat de kosten daarvoor steeds zwaarder op de financiën van de verenigingen drukken”, zegt wethouder Dave Verbeek. Om de pijn volgend jaar te verzachten, wordt er 25.000 euro uit dat potje gehaald om de huurlasten voor de clubs wat te drukken. Verbeek hoopt bij diverse projecten mee te liften op een ruimhartige cultuursubsidiepot van de provincie. „Voor elke 15.000 euro die wij als Tiel investeren, doet Gelderland er 40.000 euro bij.”

Het nieuwe rapport Why Impact Matters: 10 Practical Benefits of Impact Assessments beschrijft tien bewezen manieren waarop effectmetingen waarde kunnen toevoegen aan culturele en creatieve projecten. Het laat zien hoe data helpt om de volledige waarde van cultuur te meten, te communiceren en te versterken.

Het rapport is uitgebracht door Sound Diplomacy. Sound Diplomacy werkt samen met overheden, culturele organisaties, ontwikkelaars en investeerders om de economische, sociale en culturele waarde van muziek- en creatieve infrastructuur te meten. Deze inzichten gaan veel verder dan kaartverkoop of bezoekersaantallen. Ze stimuleren investeringen, vormen beleid en versterken gemeenschappen.

Het proefschrift van Peter van der Zant gaat over amateurkunstbeoefening, een populaire vorm van vrijetijdsbesteding in Nederland. Sinds de Tweede Wereldoorlog stimuleert de overheid amateurkunst. In de praktijk is het beleid echter vaak afhankelijk van het belang dat individuele beleidsmedewerkers en politici hechten aan amateurkunst. In dit proefschrift wordt onderzocht of het beleid van overheden, maar ook van instellingen en cultuurfondsen die amateurkunst ondersteunen, op een meer duurzame manier kan worden onderbouwd door gebruik te maken van het begrip ‘publieke waarde’. 

Uit het onderzoek blijkt dat veel burgers die zelf geen kunst in de vrije tijd beoefenen de waarde van amateurkunst voor het publiek en voor de samenleving inzien. Daarbij valt het grote verschil op tussen burgers die meer links en burgers die meer rechts georiënteerd zijn.

Peel en Maas blijft financieel gezond. De begroting van de gemeente heeft de komende jaren een positief saldo. In de begroting wordt er ruimte gemaakt om het gebouw van het Museum Peel en Maas aan te pakken. Ook gaat de gemeente aan de slag met DOK6. Het gebouw is verouderd en er zijn plannen, die volgens de wethouder verder moeten worden uitgewerkt. In het nieuwe jaar gaat Kasteel de Keverberg in Kessel weer open.

De toekomst van het monumentale pand ’t Venster aan Wilhelminaweg 1-3 in Wageningen hangt aan een zijden draad. De gemeente wil het rijksmonument, dat momenteel wordt gebruikt door Stichting De Steck als culturele broedplaats, verkopen. De kunstenaars en culturele ondernemers die er actief zijn, vrezen echter dat hiermee een unieke plek voor kunsteducatie en maatschappelijke initiatieven verloren gaat. Volgens De Steck is ’t Venster veel meer dan een gebouw: ‘Het is een creatieve motor en ontmoetingsplek voor alle Wageningers,’ stelt een woordvoerder van de stichting. 

Inwoners van de gemeente ’s-Hertogenbosch die ideeën hebben om cultuur in hun wijk een plek te geven, kunnen vanaf nu terecht bij stichting Cultureel Wijkenprogramma. Via een open call worden bewoners, makers, culturele- en maatschappelijke organisaties uitgenodigd om plannen in te dienen die bijdragen aan meer ontmoeting en verbinding in hun eigen wijk. Niet het brengen van cultuur naar de wijk staat centraal, maar het samen vormgeven ervan, op basis van de behoeften die er lokaal zijn.

Rotterdam krijgt een nieuwe impuls van jonge makers, ondernemers en creatieve doeners. Zij willen niet langer toekijken, maar actief meebouwen aan een stad waarin cultuur, economie en samenleving elkaar versterken. Hun boodschap: de toekomst van Rotterdam is al begonnen.

Volgens initiatiefnemers Mitchel Sam-Sin en Gordon Sana is het tijd om anders naar de stad te kijken. Met hun platform Cultural Bridges willen ze laten zien dat er al een creatief netwerk bestaat. Begin oktober reisde een kleine Rotterdamse delegatie naar CultureCon 2025 in Brooklyn, een belangrijk platform voor zwarte en multiculturele makers in de Verenigde Staten. Wat ze daar zagen, was geen klassiek congres, maar een levend netwerk waar cultuur, eigenaarschap en economie samenkomen.

In Eindhoven vindt op maandag 3 november het evenement Mbo op de Rode Loper! plaats. Het doel is om de leesmotivatie van mbo-studenten te vergroten. Het evenement wordt georganiseerd door Stichting Samenleving & Kunst en vindt plaats in het Van Abbemuseum, Natlab, Dynamo en het Philipsmuseum. Ruim 500 mbo-studenten nemen deel aan workshops, theater en gesprekken met schrijvers, rappers en andere taalkunstenaars.

et Van Gogh Museum moet van Amsterdam naar Eindhoven worden verplaatst. Dat vinden in elk geval twee partijen in de Eindhovense gemeenteraad. Zij dringen erop aan dat wethouder Saskia Lammers daartoe actie onderneemt. Volgens raadslid Annelies Becker van coalitiepartij D66 is nu het momentum, omdat het Van Gogh Museum vele miljoenen tekortkomt voor groot onderhoud van het gebouw aan het Museumplein. Ook de VVD opperde de verplaatsing.

Modekijkers hadden veel te zien deze maand met de debuten van tien nieuwe creative directors bij grote merken, en de celebs naast én op de catwalk. Daarnaast betreuren we twee toonaangevende stijliconen.

Als er één persoon is die zijn stempel op de muziek in Den Bosch en ver daarbuiten heeft gedrukt, is het Sjef Ipskamp. De dirigent en arrangeur, die dinsdag op 70-jarige leeftijd is overleden, laat een erfenis achter waar met genoegen en weemoed naar wordt geluisterd. Ipskamp was bijna 43 jaar aan de Koninklijke Harmonie verbonden.

Ipskamp was tot het laatste moment ook actief binnen de PvdA in Den Bosch. Hij deelde bij zijn afscheid zijn mening: „Het muziekleven in Den Bosch is een beetje zieltogend. Het muziekonderwijs is naar de gallemiezen. Van commerciële aanbieders word ik een beetje droevig.”

Het was een en al positiviteit in de Bergse raadzaal deze week. Vrijwel alle politici strooiden met complimenten. Eindelijk is de gemeente weer financieel gezond, de begroting toont louter zwarte cijfers voor de komende vier jaar. „En dat hebben we samen gedaan: college, ambtenaren en gemeenteraad.”

„Van een Bergse soap naar Bergse hoop”, grapte D66-fractievoorzitter Ufuk Cuman deze week tijdens de begrotingscommissie. Bergen op Zoom heeft volgens de partij ‘een zachte landing’ gemaakt. „We hebben flink bezuinigd, maar alle belangrijke maatschappelijke voorzieningen zijn behouden, zoals het CKB, Markiezenhof, zwembad De Melanen, de bibliotheek en de bouwkoten.” Het maakte Cuman trots.

De Italiaanse dirigent Beatrice Venezi (35), die dicht bij de rechtse regering-Meloni staat, is benoemd als de nieuwe muzikale directeur van het beroemde opera-orkest La Fenice in Venetië. Muzikanten, koorleden, administratieve medewerkers en technici verzetten zich tegen de benoeming van Beatrice Venezi als muzikaal directeur bij La Fenice. 

Topposities in de Italiaanse cultuurwereld zijn ook politieke benoemingen, en Venezi heeft gezien de huidige regering de juiste politieke kleur. Radicaal-rechts vindt al jaren dat links in de cultuurwereld een monopolie heeft en zo het nationale gesprek domineert. De rechtse regering van Giorgia Meloni is erop gebrand de „culturele hegemonie van links te doorbreken".

De ‘volgspotter’, degene die de grote schijnwerpers bedient op podia, leek uit te sterven door de opkomst van computersystemen. Maar sommige artiesten hebben nog steeds het liefst een mens achter de lichtknoppen. 

De klassieke volgspot hoort bij het theater zoals een lantaarnpaal bij een donker straatbeeld. Hij stuurt de blik van de toeschouwer en zet zangers, acteurs, clowns, cabaretiers en dansers in het licht. Ooit werden dit soort volgspots steevast door mensen bediend, vanuit de nok van een theater. Tegenwoordig worden volgspots bovendien vrijwel altijd door computers aangestuurd. Maar soms kiest men bewust voor een levende volgspotter, want die kan daar nog altijd meer gevoel in leggen. 

Eerder dit jaar raakte het laatste zelfportret van Paul Gauguin in opspraak. Een amateurkunstdetective beweerde dat een vriend van Gauguin het had geschilderd. Kunstmuseum Basel deed onderzoek en concludeert dat het wel degelijk echt is.

Tijdens de momenteel lopende serie voorstellingen van ‘Romeo en Julia’ debuteren bij Het Nationale Ballet opmerkelijk veel dansers in de hoofdrollen. Behalve ‘eerste solisten’ ook een ‘tweede solist’. Hoe werkt dat hiërarchische rangensysteem eigenlijk?

De opbouw van rangen – van élève tot eerste solist – is historisch geworteld en bepaalt wie welke rol danst. Artistiek directeur Ted Brandsen en zijn team beslissen over promoties op basis van talent, houding en prestaties. Hoewel sommige gezelschappen rangen hebben afgeschaft, biedt de structuur richting en motivatie. Naast artistieke ambities speelt ook de arbeidsvoorwaarden een rol: salarissen zijn vastgelegd in cao’s, met verschillen per rang. Achter de sprookjeswereld van het ballet schuilt kortom een ‘gewone’ organisatie met herkenbare problemen en regels.

Met uitzondering van GroenLinks-PvdA en Volt lijken de politieke partijen te betwijfelen of iemand zich voor kunst interesseert, in weerwil van volle theater- en concertzalen, rijen voor poppodia en drukte in musea, zo beschrijft Joyce Roodnat in haar column in de NRC.

Eén keer per jaar hoort Uden bij de veertig grootste steden van Nederland. Allemaal plaatsen die meedoen aan de Popronde: een rondreizend muziekfestival dat nieuw talent de kans biedt zich aan een breed publiek te presenteren. Een klein clubje bij poppodium De Pul is al maanden bezig met de voorbereiding.

Verwacht geen grote namen of bekende bands, de Popronde is juist bedoeld voor talenten van nu. Artiesten die over een paar jaar misschien in de Ziggo Dome staan of Pinkpop platspelen. Dat het kan, bewijzen oud-deelnemers aan de Popronde zoals Kensington, De Staat of Chef’Special.

Onlangs werd de Soundshape 1 Pro gelanceerd: een AI-tool die gesproken tekst realtime omzet in ondertiteling en vertaling. Luxor is het eerste theater in Nederland dat Soundshape officieel inzet. Voor mensen met gehoorverlies of beperkte taalvaardigheid zijn voorstellingen vaak moeilijk te volgen. Bezoeker Katinka de Joode, die slechthorend is, vertelt: "Dankzij deze technologie worden we niet buitengesloten, maar echt betrokken.”

Inmiddels werken ruim 50 organisaties met Soundshape, waaronder Beeld & Geluid, Pakhuis de Zwijger, TU Twente en KPN. De tool werkt het best bij cabaret, theatercolleges en sprekersvoorstellingen. Muziektheater is technisch nog een uitdaging. Binnenkort staat op de site van Luxor aangegeven bij welke voorstellingen Soundshape wordt ingezet.

De bibliotheek in Rijsbergen opent op maandag 3 november opnieuw haar deuren. De verbouwing heeft gezorgd voor een moderne uitstraling en meer ruimte voor bezoekers. Dankzij een SPUK-uitkering van de gemeente Zundert is de verbouwing mogelijk gemaakt. Bezoekers kunnen nu ontspannen, lezen en elkaar ontmoeten in de bibliotheek.

Utrechtse makers en instellingen kunnen wanneer zij een crowdfundingcampagne starten voor hun creatieve project een bijdrage ontvangen van Gemeente Utrecht. Vanaf september is Gemeente Utrecht namelijk matchfundingpartner van voordekunst. Bij matchfunding draagt een privaat of publiek fonds of landelijke, regionale of lokale overheid bij aan creatieve projecten van voordekunst.

Sander Knopper is onlosmakelijk verbonden met Theater De Leest in Waalwijk. Al bijna achttien jaar is hij hier directeur-bestuurder én programmeur. Daarnaast zit Sander sinds mei van dit jaar in het bestuur van de VSCD. Een functie met een ‘extraatje’ voor deze sportieve Vughtenaar: een plek in het DIP-bestuur. DIP stelde hem vijf vragen. 

Het kan theatergangers niet zijn ontgaan: theater De Leest in Waalwijk heeft tijdelijk een grote zandvlakte voor de deur. Het saaie grijze Vredesplein moet veranderen in een levendige, groene ontmoetingsplek. Bij Theater De Leest zijn ze blij dat er iets gebeurt. Directeur Sander Knopper stoorde zich al jaren aan het ‘troosteloze’, grijze plein, dat voor hun deur ligt. „We nemen de tijdelijke overlast graag voor lief als er iets moois voor terugkomt.” De gemeente heeft een kleine miljoen euro gereserveerd voor deze facelift.

Dans heeft een brede en positieve invloed op de hersenen van leerlingen. Dat is de conclusie van een literatuurstudie van Mark Mieras. In een artikel zet de wetenschapsjournalist, aan de hand van verschillende studies, de voordelen van méér dans in de klas op een rijtje. ‘Dans heeft zeer uiteenlopende positieve effecten. Het is een fysieke en mentale multitool.’

Tijdens de Nederlandse Dansdagen in Maastricht was het Theater aan het Vrijthof één dag het Huis van het Dansonderwijs. Leraren, vakdocenten, studenten en andere onderwijsprofessionals uit de danswereld kwamen samen voor een dag vol ontmoeting, kennisuitwisseling en inspiratie.

Het doel van deze dag was het verder uitbouwen van het DansopleidersAkkoord, dat in oktober 2023 werd ondertekend door verschillende bacheloropleidingen Docent Dans, dansgezelschappen en dansinstellingen. In het Huis van het Dansonderwijs wordt ook gekeken naar de toekomst. In 2026 gaat het DansopleidersAkkoord zich richten op het stimuleren van regionale samenwerkingen. 

Gouke Moes, demissionair minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, heeft Vera Carasso en Casper Thomas benoemd tot lid van de Nederlandse UNESCO Commissie voor een periode van vier jaar. Met deze benoemingen telt de UNESCO Commissie weer elf leden en is daarmee op volle sterkte.

Vera Carasso is sinds 2022 directeur van de Museumvereniging en Stichting Museumkaart. Daarnaast is ze voorzitter van de Federatie Cultuur, vicevoorzitter van het Network of European Museum Organisations (NEMO) en lid van het hoofdbestuur van MKB-Nederland. Casper Thomas is journalist. Hij werkt tegenwoordig als redacteur bij De Groene Amsterdammer en schrijft als medewerker voor Het Financieele Dagblad. 

Podiumkunst.net is trots om een bijzondere nieuwe samenwerking aan te kondigen waarbij twee van de belangrijkste Hip Hop archieven van het land de handen ineen slaan om de online achterstand in te halen: Dutch Hip Hop Archive en Culture Capsule komen met een nieuw samenwerkingstraject waarin de Nederlandse Hip Hop geschiedenis eindelijk de aandacht krijgt die het verdient: ‘Hip Hop in Nederland: de Wiki files’. Voor het eerst wordt er in Nederland serieus werk gemaakt van het structureel digitaal vastleggen van de feiten, mensen, plekken en momenten die onze Hip Hop legacy hebben gebouwd én blijven vormen.

Veel ouderen met een migratieverleden zijn in hun latere levensfase op zoek naar verbinding met hun wortels. Kunst blijkt dan een krachtig hulpmiddel om herinneringen, identiteit en cultuur opnieuw te beleven én de brug te slaan naar het hier en nu. Toch doen deze ouderen relatief weinig mee aan kunstprojecten. Barbara Groot-Sluijsmans onderzocht met collega-onderzoekers hoe dat komt en wat eraan gedaan kan worden.

In het onderzoekrapport, Kunstbeoefening onder ouderen met een migratieverleden laten ze zien dat actieve deelname aan creatieve activiteiten voor ouderen met een migratieverleden niet zomaar een leuke bezigheid is, maar een krachtig middel om de sociale verbinding, de identiteit en het welzijn te versterken.

Wat gebeurt er als je je eigen afkomst, familiegeschiedenis of adoptie centraal zet in je afstudeerwerk? Voor drie studenten aan het St. Joost, Yvela Jessica, Cherylia Boussakou en Katalin Vos, werd het eindexamenjaar een persoonlijke reis. Ze verlieten Nederland en gingen terug naar hun geboorteland of het dorp van hun familie. Ze onderzochten wie ze zijn, waar ze bij horen en wat ze met hun werk willen vertellen.

Deltacommissaris Co Verdaas bezocht op donderdag 23 oktober de Dutch Design Week in Eindhoven. Tijdens het werkbezoek aan dit Brabantse evenement stond het ontwerp In Goede Handen centraal, over water als leidend principe voor gebiedsontwikkeling en bouwprocessen. Dit ontwerp is ontwikkeld door ontwerper Jeroen Peeters (Future of Now) in samenwerking met de Waterambassade. Het bezoek vond plaats in aansluiting op het bredere overleg met gedeputeerde Saskia Boelema over de Brabantse inzet in het Deltaprogramma.

De huidige en voormalige deelnemers van de talenttrajecten van TalentHub Brabant halen regelmatig het nieuws met hun werk. Bijvoorbeeld kunstenaar Noortje de Brouwer, verbonden aan TalentHub jump! die 4000 kilo aardappelen tot kunst transformeert in Stadsgalerij Breda. Of Alesya Dobysh en Simon Bus, oud-talenten van PLAN, van wie de dansvoorstelling AWOL in de Theaterkrant werd geprezen.