Trends & Ontwikkelingen

Na lang zoeken heeft de gemeente Tilburg een nieuwe plek op het oog voor de stichting Werkplaats Amateurkunst Tilburg (WAT). Een leegstaande hal aan de Ringbaan-Oost 8 en 10 wordt gezien als een kansrijke plek om meerdere culturele verenigingen samen te brengen. Om de hal geschikt te maken moet er verbouwd worden. De gemeente is nu aan het kijken naar de bouwkundige mogelijkheden en de kosten van een eventuele verhuizing. Ook worden nog gesprekken gevoerd met het bestuur van de stichting. Maar dat de gemeente kansen ziet, blijkt uit het feit dat er al een miljoen euro is gereserveerd. Nog dit jaar hoopt het college een besluit te nemen. 

Podium Boxtel zit vanaf volgend jaar met een probleem: de stichting kan per 1 september 2026 niet meer terecht in SintLucas. De school heeft de ruimte nodig voor andere doeleinden. Daardoor is voor Podium Boxtel een nijpende situatie ontstaan, aldus voorzitter Paul van Alphen. Hij heeft ‘begrip voor de beslissing’, maar: „SintLucas is op de eerste plaats een onderwijsinstelling, maar Podium Boxtel heeft geen dak meer boven het hoofd. Dit terwijl het komende theaterseizoen al voor een groot deel in de steigers staat.”

„We houden niet op te bestaan, maar we denken na over een andere locatie, waarbij we geen concessies willen doen aan onze opgebouwde kwaliteitsstandaard. Zo moeten er minimaal 250 stoelen beschikbaar zijn, anders is een sterke programmering niet haalbaar en niet rendabel.” De komende tijd gaat Podium Boxtel eerst op zoek naar een alternatieve locatie, voor de duur van maximaal twee jaar. Die plek moet uiterlijk 1 september 2026 beschikbaar zijn. Daarna moet de nieuwe, permanente locatie gevonden en ingericht zijn.

‘Duurste moderne kunstwerk ooit op een veiling’, meldde CNN. ‘De nacht van de moderne kunstgeschiedenis’, aldus The New York Times. De superlatieven die dinsdagavond na de eerste kunstveiling van Sotheby’s New York dit najaar de wereld in werden gestuurd waren flink: het schilderij Portret van Elisabeth Lederer door Gustav Klimt, geschilderd tussen 1914 en 1916, had 236,4 miljoen dollar (inclusief veilingkosten) opgebracht.

Maar wat zegt zo’n recordbedrag eigenlijk? De veilingrecordprijs zegt vooral iets over de meest pragmatische wet van vraag en aanbod. De race om steeds minder beschikbare kunstschatten wordt gevoerd onder een steeds kleiner groepje uiterst rijke kopers.  

Arnhem werkt aan cultuur die voor iedereen toegankelijk blijft. Bij de begroting 2026 diende D66 het amendement ‘Betaalbare ruimte voor cultuurparticipatie’ in – en met succes. Vanaf 2028 moet een nieuw stadsbreed plan voor maatschappelijke gebouwen ruimte bieden. Tot die tijd komt er geld beschikbaar om bestaande ruimtes voor cultuureducatie en -participatie beter betaalbaar te maken.

Dertien partijen uit de muziekindustrie uit de provincie Utrecht en Flevoland gaan de komende jaren door met Music Hub Centraal (MHC), het ontwikkelingstraject voor muzikaal talent uit midden Nederland. Hun subsidieaanvraag bij het Fonds Podiumkunsten is op 30 oktober 2025 gehonoreerd. Ieder landsdeel (Noord, Midden, Zuid, Oost, West) heeft de komende jaren een eigen muziekhub.

Met trots maakt de gemeente Breda het voorlopig ontwerp (VO) voor de nieuwbouw Bloos, Broedplaats Performing Arts bekend. Tegelijkertijd is in de begroting voor 2026 extra budget vrijgemaakt om de broedplaats op de locatie Klavers Jansen te realiseren volgens de hoge ambities die Breda stelt aan talentontwikkeling, samenwerking en culturele innovatie.

Bloos, Broedplaats Performing Arts, ondersteunt jonge en opkomende creatieve talenten in hun artistieke en professionele groei, creëert ruimte voor innovatie & experiment, productie en samenwerking, en stimuleert verbinding tussen kunst, publiek en samenleving. Met deze structurele verankering van haar positie in de stad Breda, kan Bloos haar positie als broedplaats voor de performing arts versterken en duurzaam verankeren binnen de regionale en landelijke culturele infrastructuur.  De broedplaats biedt eveneens ruimte aan andere culturele partners, zoals Nieuwe Veste, Tiuri en Makers van Breda, en vormt een belangrijke schakel in de culturele infrastructuur van de stad.

De energie van de voormalige mijnstreek krijgt een nieuw muzikaal gezicht met South Wave: een gratis toegankelijke showcase en bandwedstrijd die jong talent, publiek en professionals uit de regio samenbrengt. Op zaterdag 31 januari 2026 verandert het centrum van Heerlen in een bruisend muziekfestival met optredens van twintig acts uit de regio Parkstad. South Wave wordt georganiseerd door Nieuwe Nor in samenwerking met de Oefenbunker (Landgraaf), Outpoet, BLUFF en Erin’s Isle.

Om sluiting te voorkomen, is het Etty Hillesum Huis in Middelburg begonnen met een inzamelingsactie. “Zonder donaties kunnen we het Huis niet openhouden”, zegt directeur Lotte Bergen. Het museum in het huis waar Etty in 1914 werd geboren, is nog jong. De twee verdiepingen met onder andere een expositie over het leven van de in de oorlog vermoorde dagboekschrijfster, is in 2022 geopend. Het draait op vrijwilligers en is enkele dagdelen per week open.

Het Huis krijgt subsidie van de gemeente Middelburg en drijft verder op donaties. En dat is niet genoeg om de bestaande ruimtes open te houden, en al helemaal niet om de activiteiten verder uit te breiden, zoals het museum wil.

 Museum Hilversum gaat binnenkort verder onder een andere naam: Fotomuseum Hilversum. De nieuwe naam met het daarbij horende nieuwe logo worden dinsdag 2 december onthuld. Dat bevestigt museumdirecteur Fleur van Muiswinkel. De nieuwe naam moet volgens haar vooral duidelijkheid bieden aan de bezoekers wat zij in het gebouw kunnen verwachten.

Documentaire A Fox Under a Pink Moon heeft donderdagavond de prijs voor beste film in de International Competition in de wacht gesleept op de 38ste editie van het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA).  Een editie waar vanaf de opening in Carré in Amsterdam een week geleden ontheemding, maar ook activisme een terugkerend onderwerp was. De Iraanse regisseur Mehrdad Oskouei bouwde zijn A Fox Under a Pink Moon rond de opnames die de jonge Afghaanse kunstenares Soraya maakte van haar pogingen te vluchten uit Iran, via Turkije naar Europa, haar gewelddadige huwelijk en het werk dat ze doet in Iran. 

Ook de winnaar van de Envision Competition, gericht op meer experimenteel werk, gaat dit jaar over een ontheemde hoofdpersoon die haar ouders mist. Past Future Continuous van regisseurs Firouzeh Khosrovani  en Morteza Ahmadvand gaat over Maryam, die Iran decennia geleden ontvluchtte om zich in de VS te vestigen. 

In het Koninklijk Paleis Amsterdam vond donderdagavond 20 november het Paleissymposium plaats met het thema ‘Music and mind, music as medicine’. Zijne Majesteit de Koning en Hare Majesteit Koningin Máxima waren gastheer en gastvrouw. 

Tijdens de bijeenkomst kwamen drie gastsprekers aan het woord over muziekcognitie, de rol van onder andere perceptie, emotie en geheugen in het luisteren naar muziek, en de therapeutische kracht van muziek. Muziek wordt steeds vaker ingezet als medicijn in aanvulling op reguliere geneeskunde. Tijdens het symposium werden de nieuwste theoretische inzichten gecombineerd met het perspectief van uitvoerende musici.

Een zelfportret van Frida Kahlo is in New York voor een recordbedrag van 47,5 miljoen euro (54,66 miljoen dollar) geveild. Het is het duurst verkochte kunstwerk van een vrouw. Binnen Kahlo’s oeuvre geldt het werk getiteld El sueño (De Droom) als belangrijk stuk. El sueño werd in de jaren tachtig ook al eens geveild, maar ditmaal leverde het schilderij duizend keer zoveel op.

De verkoopprijs werd vooraf geschat op een bedrag tussen de 40 en 60 miljoen dollar. Vóór donderdag was een werk van de Amerikaanse modernist Georgia O’Keeffe het duurst verkochte werk van een vrouw. Dat werd in 2014 voor 44,4 miljoen dollar geveild. Dat een werk van Kahlo zoveel heeft opgebracht, komt volgens The New York Times mede door de hernieuwde interesse in het surrealisme en specifiek van vrouwen binnen de beweging.

De sluiting van het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht lijkt onafwendbaar. Het demissionaire kabinet geeft geen gehoor aan een motie van de Tweede Kamer om de geldstroom alsnog te verlengen, schrijft staatssecretaris Koen Becking (Cultuur, VVD) vrijdagmiddag in een brief aan de Tweede Kamer. In maart liet het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap weten de subsidie per 2027 te beëindigen, wat zou betekenen dat het museum de deuren moet sluiten. Daarop stemde een ruime meerderheid van de Tweede Kamer eind september voor een motie van Ilana Rooderkerk (D66) om de geldstroom toch te verlengen.

Volgens de staatssecretaris heeft de motie echter een „ondeugdelijke dekking”: het geld voor de subsidie zou alleen komen uit middelen die tijdelijk over zijn of al voor andere zaken bestemd waren. Daarnaast zou de motie ervan uitgaan dat het museum met behoud van de subsidie kan blijven bestaan. Maar dat is niet het geval volgens Becking. De huidige situatie van het museum, dat al vóór de verhuizing van Rotterdam naar Dordrecht in 2015 kampte met financiële tekorten, is volgens hem ook mét subsidie „niet houdbaar”.

De geschiedenis van Suriname is getekend door ruim twee eeuwen slavernij en daaraan wordt in het nieuwe museum, dat na twee maanden proefdraaien op 25 november officieel door de koning geopend wordt, dan ook ruim aandacht besteed. Maar het laat ook zien dat het land veel meer is dan die duistere geschiedenis. Het verhaal wordt verteld in het Hugo Olijfveldhuis, vernoemd naar de vakbondsman die in de jaren vijftig vanuit Suriname naar Nederland kwam. 

Het statige pand is eigendom van de Vereniging Ons Suriname, die al meer dan honderd jaar bestaat. “Er waren wel kleine tentoonstellingen, maar er was altijd de droom er een echt museum van te maken”, zegt museumdirecteur Jan Gerards. Dankzij een miljoen subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is het museum gerealiseerd. 

Bruis, het nieuwe culturele centrum van Bladel, is in de race voor een internationale prijs. Het ontwerp van gemeenschapsgebouw waar je een avondje naar het theater gaat, biebboeken leent en fanatieke biljarters een spannende pot spelen, is zo markant dat het de aandacht van de architectenwereld heeft getrokken.

Bruis werd afgelopen april officieel geopend na een verbouwing die vier jaar duurde. Zelfs op een miezerige novemberdag is het gebouw een eyecatcher. Volgens de wethouder stond het bij het maken van de ontwerpplannen voorop dat het een open, transparant gebouw moest worden. "De mensen van buiten naar binnen brengen, ontmoeten en verbinden, dat was het motto. Senioren treffen elkaar hier wekelijks, er wordt gedanst, geschaakt en geschilderd. Alles komt samen."

Kunstenaars en andere creatieven zien de budgetten van opdrachtgevers kleiner worden en krijgen steeds meer concurrentie van AI. Fotografenduo Chris en Marjan gooit de handdoek in de ring, en portretteert nog eenmaal hun geliefde beroepsgroep. 

Marjan: “Na achtenhalf jaar gaan we stoppen met fotografie. We hebben keihard gewerkt, maar het lukt niet om er een volwaardig loon uit te halen. Ik ben moe van het strijden. Bij reclameklussen bijvoorbeeld is het contact de afgelopen jaren verhard." Christopher: “Onderhandelen hoort erbij, maar dit is deel van een bredere trend. Iedereen maakt foto’s met smartphones, waardoor fotografie niets meer dan een druk op de knop lijkt." Ook geeft Marjan aan dat de opkomst van AI ook meespeelt. Hierdoor lijkt het nog makkelijker om beeld te maken, fotografen kunnen daar niet tegenop concurreren. 

Het ministerie van OCW gaf SLO in 2023 de opdracht om samen met het onderwijsveld de kerndoelen te actualiseren. De kerndoelen zijn ontwikkeld door leraren en vak- en curriculumexperts, onder begeleiding van een onafhankelijke procesregisseur. Er wordt gesproken over de ‘definitieve conceptkerndoelen’. De kerndoelen zijn nu opgeleverd in de definitieve vorm, maar zolang ze niet formeel zijn vastgesteld in wet- en regelgeving blijft de status ‘concept’.

De SGP stelde begin dit jaar een vraag om te verhinderen dat alle scholen naast muziek en beeldende kunst ook dans, film en theater als kunstdisciplines aan moeten bieden. De toenmalige VVD-staatssecretaris Paul nam dit in het wetsvoorstel op, waardoor er nu in de kaderwet staat dat scholen naast muziek en beeldende kunst, een keuze maken tussen óf dans, óf film, óf theater. Het Strategisch Beraad Kunstonderwijs is het daar niet mee eens en heeft een brief naar de Kamer gestuurd. 

De Dutch Design Week is een wereldwijd begrip: jaarlijks laten zo'n 350.000 bezoekers zich onderdompelen in de broedplaats van creativiteit. Ook studenten uit alle windstreken vliegen naar Nederland, omdat ze van Nederlandse ontwerpers les willen krijgen op de Design Academy in Eindhoven. Hoe kan het dat Nederland, een klein land, zo groot is in de designwereld? Stand van Nederland: Generatie Next zocht het uit.

Trendvoorspeller Lidewij Edelkoort, verbonden aan de Design Academy, legt uit dat de hele wereld naar de academie komt omdat "Dutch Design niet alleen meer Dutch is". Ze noemt de Nederlandse ontwerpen een "reflectie, een methode en een conceptuele aanpak waardoor je op andere manieren gaat denken en maken".

De gemeente Amsterdam stelt 800.000 euro beschikbaar voor de uitvoering van een actieplan ter bevordering van sociale veiligheid in de Amsterdamse cultuursector van 2026 tot 2028. Dit naar aanleiding van de verschillende meldingen van grensoverschrijdend gedrag binnen de Amsterdamse cultuursector in de afgelopen jaren. Deze meldingen maken volgens wethouder Touria Meliani (Kunst en Cultuur) duidelijk dat ‘structurele aandacht voor een veilige werkcultuur’ erg nodig is. 

Het actieplan richt zich op drie pijlers: cultuurverandering, kennisdeling en normeren en monitoring. Ook wordt onderzocht op welke wijze sociale veiligheid sterker kan worden verankerd in de gemeentelijke subsidievoorwaarden.

Makers en culturele organisaties kunnen vanaf eind februari 2026 weer een aanvraag indienen voor een coachtraject op maat, gericht op het versterken van hun zakelijke vaardigheden. Na de succesvolle eerste editie in 2025, stelt de provincie ook komend jaar subsidie beschikbaar via de regeling Versterken cultureel ondernemerschap. In 2026 is hiervoor € 200.000 beschikbaar, met een maximum van €5000 per aanvraag. Het traject biedt makers ruimte voor ontwikkeling op maat, bijvoorbeeld om hun artistieke profilering aan te scherpen of te werken aan een duurzaam verdienmodel.