Trends & Ontwikkelingen

Tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven nemen studenten uit het hele land het op tegen misinformatie en fake news, versterkt door AI. Op donderdag 24 oktober 2025 organiseren BNNVARA, NTR, KRO-NCRV, NPO Innovatie, Dutch Digital Agencies (DDA), Dutch Digital Design, Night of the Nerds en het SintLucas gezamenlijk de Creative Jam 2025.

De jaarlijkse challenge daagt studenten uit om creatieve oplossingen te bedenken voor maatschappelijke vraagstukken. Eerdere edities stonden in het teken van thema’s van partners als IKEA, Philips en What Design Can Do. Dit jaar ligt de focus op de invloed van AI op de verspreiding van nepnieuws en de vraag hoe jongeren zich daartegen kunnen wapenen.

In de praktijk blijkt dat de voorwaarden en het beoordelingssysteem voor de Film Production Incentive niet altijd duidelijk zijn voor aanvragers. Gezien de grote vraag naar de stimuleringsregeling waarbij niet altijd alle aanvragen gehonoreerd kunnen worden, vindt het Nederlands Filmfonds het belangrijk dat producenten hun aanvraag zo goed mogelijk weten voor te bereiden. Het Filmfonds heeft daarom een voorwaardencheck toegevoegd op de regelingenpagina plus een extra toelichting op het puntensysteem dat het Fonds hanteert om aanvragen te beoordelen. 

De komende maanden moet duidelijk worden of het Groninger Museum de boel weer op de rit krijgt. Woensdag werd bekend dat zakelijk directeur Jan Geert Vierkant opstapt, omdat de samenwerking met artistiek leider Roos Gortzak spaak liep. Ondertussen lopen de bezoekersaantallen steeds verder terug en stevent het museum dit jaar en komende jaren af op een tekort.

Sander Prinsen, voorzitter van de Raad van Toezicht: ‘Onze vaste bezoekers leggen minder museumbezoeken af. En die publieksinkomsten zijn superbelangrijk om een goede programmering neer te zetten en de organisatie te betalen, dus daar hebben we absoluut grote zorgen over.’

Een deel van het monumentale raadhuis in Boskoop staat leeg nadat Junis Kinderopvang is vertrokken. Er is dus ruimte beschikbaar voor andere activiteiten, maar welke? Boskopers willen een eigen plek om te exposeren, naar muziek te luisteren en te vergaderen. 

CDA-raadslid Helma van der Louw: „Er moet weer wat leven in komen. Boskoop is een hechte gemeenschap waar heel veel gebeurt. Het zou mooi zijn als verenigingen en initiatieven er letterlijk een podium krijgen.” Sjaak Koster, voormalig voorzitter van de Dorpsraad Boskoop, vindt dat het gebouw een echt gemeenschapshuis kan worden als er ruimte wordt geboden aan lokale verenigingen en initiatieven op cultureel en sociaal gebied.

Een democratische rechtsstaat heeft tegenwicht en kritiek nodig. Kunst zou de samenleving een spiegel moeten kunnen voorhouden en verdient daarom bescherming door de overheid, betoogt Winnie Sorgdrager in de Slauerhoff-lezing. In de 19e eeuw vond Thorbecke dat de kunst ‘door staatsonthouding zich zelf een plaats had veroverd in het vrije spel der maatschappelijke krachten’. Nog steeds nemen kunst en cultuur geen vanzelfsprekende plaats in onze samenleving in. 

Steeds vaker komt het voor dat kunstenaars of kunstinstellingen een productie terugtrekken vanwege acties of demonstraties. De kunst zou juist moeten leiden tot reflectie, zou de samenleving, en dus de politiek, een spiegel moeten kunnen voorhouden. Daarom is de vrijheid in de kunst zo belangrijk en daarom moeten de kunsten gekoesterd worden en niet wegbezuinigd. 

De Hongaarse schrijver László Krasznahorkai (71) krijgt dit jaar de Nobelprijs voor Literatuur. De prijs wordt in december uitgereikt in Stockholm. Al jaren staat Krasznahorkai hoog op de lijstjes van bookmakers. Sinds zijn roman Satanstango (1985 - verfilmd door cultregisseur Béla Tarr) geldt hij internationaal als een van de meest gewaardeerde en meest bekroonde schrijvers.

Israëlische kunstenaars zijn niet meer zomaar welkom in Nederlandse theaters. Ariëlla Kornmehl vindt dat betreurenswaardig. Israël is een land vol verschillen. De ruim 250 ondertekenaars van de culturele boycot, veel kunstinstellingen in Nederland, begrijpen volgens haar niet dat ze onterecht vredelievende mensen straffen, Israëlische en Arabische kunstenaars van verschillende religies, die zich juist tegen de oorlog verzetten en met hun kunst willen verbinden.

 Betaalbare kunst: daar draait de Affordable Art Fair in Amsterdam dit weekend om. Alles mag maximaal tienduizend euro kosten, maar de meeste werken zijn een stuk goedkoper. „Dit is de beurs voor de beginnende kunstverzamelaar.” Op de beurs staan 68 galeries uit 15 landen, vertelt Blythe Bolton, directeur van de Affordable Art Fair (AAF), die de negentiende editie beleeft. „We willen de drempel van de kunstwereld verlagen, en volgens mij lukt dat ook heel goed. Kunst is niet snobistisch, maar echt voor iedereen.”

Met kleurrijke objecten in de Karrenstraat in Den Bosch worden bezoekers de komende dagen uitgedaagd om hun afval netjes weg te gooien. De installaties zijn geïnspireerd op kunstenaars als Jeff Koons, Andy Warhol en Banksy en horen bij het Zin in Morgen Festival.

Dat festival richt zich drie dagen lang op duurzame initiatieven rondom afval en hergebruik. Met het project in de Karrenstraat willen Den Bosch Partners en ondernemers in de uitgaansstraat het zwerfafval op een positieve manier aan te pakken. Niet met een opgeheven vinger, maar door bezoekers – net zoals Koons, Warhol en Banky dat doen - met een glimlach te verleiden tot schoner gedrag.

Gisterenavond werd in het Ketelhuis de VEVAM Fonds Prijs van het Forum van de Regisseurs uitgereikt. Forget All You Know (About Aliens) van Mirella Muroni werd uitgeroepen tot winnaar. Er was een special vermelding voor Fortuyn: On-Hollands van mint film office.  De VEVAM Fonds Prijs van het Forum van de Regisseurs bestaat uit een bedrag van €5.000 en een oorkonde.

Stichting Werelderfgoed Nederland heeft een vernieuwde website gelanceerd: www.werelderfgoed.nl. De nieuwe site biedt bezoekers een gebruiksvriendelijke en toegankelijke online omgeving. De website vormt het centrale platform voor nieuws, achtergrondinformatie en educatieve middelen over UNESCO Werelderfgoed in het Koninkrijk der Nederlanden.

Van12tot18 is een magazine voor leraren en leidinggevenden in het mbo en voortgezet onderwijs. Het magazine besteedt aandacht aan leren en onderwijzen, de leerling en de leraar en maatschappelijke ontwikkelingen waar het onderwijs mee te maken heeft. Het huidige nummer heeft als thema cultuuronderwijs, met artikelen als ‘cultuureducatie is de wiskunde van de verbeelding’ en ‘taal en rekenen zit in alle kunstvakken’. 

Club Symbiose, Erwin Thomasse en Dynamo zijn de winnaars van de Eindhoven Cultuurprijs 2025. Dat heeft Stichting Cultuur Eindhoven tijdens een feestelijke uitreiking op woensdagavond 8 oktober bekendgemaakt in de Effenaar. Club Symbiose won de Stimuleringsprijs, Erwin Thomasse de Waarderingsprijs Individu en Dynamo de Waarderingsprijs Organisatie. De winnaars ontvingen een geldbedrag ter waarde van € 8.000. De Eindhoven Cultuurprijs wordt ieder jaar uitgereikt aan een kunstenaar of instelling die een prestatie op het gebied van cultuur heeft geleverd die van uitzonderlijke meerwaarde is voor de stad.

Vier Tilburgse culturele instellingen – DansBrabant, Het Zuidelijk Toneel, TiltFestival en Poppodium 013 – hebben zich aangesloten bij de culturele boycot van Israël. Daarmee steunen ze Palestijnse kunstenaars en protesteren ze tegen de mensenrechtenschendingen in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever.

De dertien Zeeuwse gemeenten en de provincie Zeeland hebben op 7 oktober 2025 het convenant ‘Samenwerking Cultuur & Erfgoed Zeeuwse Overheden 2025 – 2032’ ondertekend. Hiermee liggen de afspraken vast om de samenwerking op cultuur en erfgoed voort te zetten én uit te breiden met nieuwe thema’s. Met deze krachtenbundeling wordt gestreefd naar een efficiëntere inzet van de beschikbare middelen, gezamenlijke slimme keuzes, een heldere taakverdeling en goede onderlinge afstemming zodat inwoners en organisaties er meer van kunnen profiteren. 

Tien inhoudelijke thema’s komen aan bod in het convenant die samen verder worden uitgewerkt, waaronder de versterking van de culturele basisinfrastuctuur, cultuureducatie, bibliotheekwerk, immaterieel erfgoed, en grensoverstijgende samenwerking. Ook wil men samen inzetten op het verbeteren van de zichtbaarheid van het cultuuraanbod, het ondersteunen van amateurkunst en erfgoedbeoefening en het vinden van oplossingen voor knelpunten in vergunningverlening, toezicht en handhaving binnen het erfgoedgebied.

De gemeente Waalwijk zet de volgende stap in het zichtbaar maken van kunst in de openbare ruimte. Het monumentale kunstwerk van de IJslandse kunstenaar Sigurdur Gudmundsson moet een plek krijgen tussen het stadhuis en de Rabobank. Het kunstwerk steekt sterk af tegen de wilde, natuurlijke en groene omgeving. Ook zie je vanaf deze locatie de Sint-Jan en het Kropholler, waar het kunstwerk op gebaseerd is. Cultuurwethouder Timon Klerx is tevreden dat de kunstcommissie een geschikte locatie heeft gevonden. 

Het aantal culturele instellingen en kunstenaars in Nederland en België dat is overgegaan tot een culturele boycot van Israël is binnen een week bijna verdubbeld. Dat laat een van de initiatiefnemers van de boycot aan het ANP weten. Vrijdag steunden ruim driehonderd organisaties en meer dan 750 kunstenaars de boycot. Inmiddels zijn dat bijna zeshonderd organisaties en bijna 1900 kunstenaars en cultureel werkers. De boycot richt zich op Israëlische instellingen en bedrijven die volgens de ondertekenaars medeplichtig zijn aan schendingen van het internationaal recht. De actie is expliciet niet gericht op individuen of hun afkomst. 

Op het muziek- en cultuuronderwijs aan Bergenaren ouder dan 21 jaar mag niet worden bezuinigd. Dat betoogden deze week een aantal insprekers tijdens een beeldvormende raadsvergadering, waarin de toekomst van het CKB werd besproken. De inmiddels doorgevoerde bezuiniging van zeven ton dwingt het CKB om na te denken over haar taken in de nabije toekomst. Eén van de mogelijke scenario’s is dat de voormalige muziek- en balletschool zich voortaan concentreert op jeugd en jongvolwassenen.

Kan er een etage bovenop theater en cultureel centrum De Stoelendans in Oirschot worden gebouwd? En mogen dat dan woningen worden in plaats van maatschappelijke ruimtes of kantoren? 

Oirschot is voor 17 procent mede-eigenaar van het pand, De Stoelendans BV voor 83 procent. Die laatste had graag het hele pand in bezit gekregen, maar deze wens wordt voorlopig niet vervuld. Voorwaarde daarvoor was namelijk dat de lokale clubs en verenigingen, die ruimtes huren of gebruiken in het cultureel centrum, dat ook als een echt thuis zouden gaan beschouwen. Maar na een eerste evaluatie blijkt dat nog niet helemaal het geval. Er is sprake van een gebrek aan sfeer, geen mogelijkheden voor een nazit of naborrel en een tekort aan communicatie met het bestuur van beheerder en uitbater De Cultuurfabriek. 

Het huidige medialandschap zit vol prikkels en versnipperde aandacht, waardoor het steeds belangrijker is om écht verbinding te maken met je publiek. PR speelt daarin een sleutelrol. Volgens Janine Fluyt, corporate communicatie-adviseur en PR expert zorgt goed uitgevoerde PR namelijk voor duurzame relaties, meer betrokkenheid én uiteindelijk voor meer (kaart)verkoop. 

Hoe geef je PR de plek en aandacht die het verdient? En hoe bouw je stevige relaties op met pers, journalisten en andere belangrijke spelers? Volgens Fluyt begint dat allemaal met één simpel maar krachtig instrument: vragen stellen.

Cultuur+Ondernemen werkt aan een update van de Governance Code Cultuur. Aangezien de code van, voor en door de sector is heeft Cultuur+Ondernemen een brede peiling uitgezet om iedereen de kans te geven input te leveren voor de update van de code. Meer dan 400 mensen uit de culturele sector hebben de peiling ingevuld. 

De Governance Code Cultuur is voor veel culturele organisaties een belangrijk kompas bij goed bestuur en toezicht. Uit de peiling blijkt dat de code in de praktijk wordt gebruikt als kader, als leidraad én als gesprekspartner aan de bestuurstafel. Tegelijk klinkt er ook kritiek. De code wordt soms als streng, bureaucratisch of ouderwets ervaren. Zeker kleinere organisaties vragen om een meer praktische benadering. Opvallend is dat sommige wensen op gespannen voet met elkaar staan. Zo willen velen een kortere code, maar vragen ze tegelijk om extra onderwerpen en verdieping.

De Ketentafel Beeldende Kunst is bezig met een traject om tot één fair pay Richtlijn Kunstenaarshonoraria en calculator te komen, maar dat proces is op 1 januari 2026 nog niet afgerond. Plaform ACCT heeft daarom besloten te adviseren dat ook voor het komend jaar 2026 beide Richtlijnen, de ‘klassieke’ en de nieuwe Richtlijn, en ook allebei de calculators gebruikt kunnen worden. Het Mondriaan Fonds en OCW, die toepassing van de richtlijnen als subsidievoorwaarde stellen, zijn hiermee akkoord.

Concreet betekent dit dat de bedragen in de tabel en de calculator van de nieuwe Richtlijn op kunstenaarshonorarium.bknl.nl voor 2026 niet worden aangepast omdat indexatie van de Richtlijn is opgeschort. Vanaf 2025 zou de nieuwe Richtlijn gaan gelden. Maar er bleken onvoorziene financiële gevolgen door een stapeling van effecten vanwege inhoudelijke wijzigingen en een indexatiesprong. Inmiddels ligt er een onafhankelijke Second opinion over de nieuwe/herziene Richtlijn die input vormt voor de Ketentafel in het aanpassingstraject.

De landelijke opening van het culturele seizoen vindt volgend jaar augustus in Eindhoven plaats. De totale kosten bedragen 1,5 miljoen euro. De organiserende Stichting de Uitmarkt vraagt van de ‘gaststad’ een bijdrage van vier ton. Dat bedrag is volgens burgemeester en wethouders bedoeld voor de samenwerking met de organisatie die een landelijke campagne uitvoert en een hoofdpodium programmeert’. De gemeenteraad moet daar binnenkort overigens nog wel over beslissen bij de vaststelling van de begroting van volgend jaar.

Jack Pisters volgde per 1 september Edo Righini op als directeur van Muziekgebouw Eindhoven. Hij is muzikant en cultureel ondernemer en investeerde veel in educatie, vaardigheden die hij graag inzet voor het Eindhovense muziekleven. Een kennismaking.

Pisters (1966) stapt bij het Muziekgebouw in een redelijk gespreid bedje. De financiën zijn door zijn voorganger Edo Righini op orde gebracht, de Eindhovense muziektempel heeft bij alle bevolkingsgroepen aan toegankelijkheid gewonnen, de zaalbezetting is nooit zo goed geweest. Dat wordt achterover zitten dus. „Nee”, zegt Jack Pisters. „Om te handhaven wat we nu hebben en om die toegankelijkheid te bewaren zullen we ons best moeten blijven doen." In Muziekgebouw Eindhoven komen alle soorten muziek aan bod. Veel mensen denken in genres en stijlen, Jack Pisters niet.

Wat betekent kunstmatige intelligentie (AI) voor ons dagelijks werk? En wat kan de cultuursector leren van een bank, een hogeschool en een creatieve ondernemer? Drie experts deelden tijdens de DEN Conferentie 2025 hun ervaringen. Dit zijn de vijf belangrijkste inzichten van Anne Doeser (Rabobank), Geert Wissink (Hogeschool van Amsterdam, Amsterdam AI) en Rodger Werkhoven (AI-creative, voormalig creatief directeur bij OpenAI).

1. AI is geen zoekmachine: begrijp wat je tool doet. 2. Creativiteit blijft menselijk, AI helpt je starten. 3. Zet autonomie, ethiek en veiligheid op nummer 1. 4. Bouw kennis en experiment stap voor stap op. 5. AI vraagt om samenwerking en kennisdeling. 

Hoe kun je als culturele organisatie AI op een (meer) verantwoorde manier gebruiken? Theaters, musea, bibliotheken, poppodia, concertzalen, festivals; de cultuursector werkt steeds meer met AI en is op zoek naar manieren om dat verantwoord te doen. De roep om beleid, kaders of richtlijnen wordt steeds luider. Ook vanuit wetgeving wordt beleid over AI-gebruik vereist. DEN presenteert een stappenplan. Dit biedt culturele organisaties praktische handvatten om direct aan de slag te gaan: schrijf je een AI-beleid dat aansluit bij de visie en waarden van je organisatie.

Binnen Cultuureducatie met Kwaliteit 4 Noord-Brabant (CmK4) wordt een aantal professionele leergemeenschappen (PLG’s) opgezet. In een PLG werken diverse professionals uit het culturele- en onderwijsveld samen aan kennisontwikkeling en innovatie. Vanuit een actuele vraag uit de praktijk onderzoeken de deelnemers aan de PLG het onderwerp en vertalen dit naar de onderwijspraktijk. De opbrengsten van het onderzoek worden gedeeld met de rest van het werkveld in de vorm van kennisproducten en -tools, zoals (pilot)projecten, instrumenten, scholing of andere activiteiten. 

In 2025 en 2026 starten leergemeenschappen rondom de volgende thema’s: gespecialiseerd onderwijs, mbo, het volgen van culturele ontwikkeling, meerstemmigheid in het aanbod en actualisatie van de kerndoelen.

Negen dagen lang staat Eindhoven van 18 tot en met 26 oktober weer in het teken van de Dutch Design Week. Kunstloc Brabant tipt een aantal van de talenten uit het talentontwikkelingsprogramma TalentHub Brabant en een aantal andere makers en projecten die je niet mag missen.

Van een zolder die verandert in een studio tot een aanleunwoning in de tuin of een extra voordeur in een eengezinswoning: tot 11 december kan iedereen meedoen aan de landelijke ontwerpwedstrijd Benut de overruimte! Woningeigenaren, studenten, architecten en iedereen met een creatieve oplossing dagen we uit om de strijd tegen het woningtekort aan te gaan.

Op Beurs Eigen Huis lanceert Holland Houtland de wedstrijd op vrijdag 10 oktober 2025. De ontwerpwedstrijd daagt studenten, architecten, ontwerpers én particulieren uit om creatieve en haalbare oplossingen te delen. De ontwerpwedstrijd is mogelijk gemaakt door 6 provincies. De top 10 en de winnaars worden bekendgemaakt tijdens de volkshuisvestingbeurs WOCODA op 29 januari 2026. 

De landelijke start van het cultuurseizoen vindt komend jaar plaats in Eindhoven. Het evenement, voorheen bekend als ‘de Uitmarkt’, vertrok vorig jaar na 45 jaar uit Amsterdam om een rondtrekkend festival te worden. In 2026 is Eindhoven de tweede gaststad waar het voorproefje van het culturele seizoen neerstrijkt. Volgens cultuurwethouder Saskia Lammers is de stad trots op de keuze. "Samen bewijzen we dat cultuur ook buiten de Randstad bruist en mensen samenbrengt", zegt ze. Tijdens het festival staan zowel bekende artiesten als opkomende talenten op het podium. Dit jaar vond DE OPENING plaats in Apeldoorn en trok het evenement meer dan 75.000 bezoekers.

Minister Moes (OCW) reageert in een kamerbrief op de motie van het Tweede Kamerlid Van der Wal (VVD) over het aanpassen van de aanvraagtermijn van de culturele basisinfrastructuur. In de huidige systematiek moeten alle meerjarig gesubsidieerde instellingen elke vier jaar een nieuwe aanvraag doen. Dat geldt ook voor instellingen die al tientallen jaren positief worden beoordeeld en subsidie ontvangen. Deze systematiek is voor deze instellingen onnodig belastend en daarom wil de minister dit aanpassen.

Een langere maximale financieringsduur is niet voor alle instellingen de beste oplossing. Vandaar dat de maximale financieringsduur voor cultuursubsidies vanaf 2029 wordt aangepast naar acht jaar. Een aanpassing van de subsidieperiode bij het Rijk betekent niet automatisch dat andere overheden dezelfde periode gaan aanhouden voor hun (mede)financiering.