Trends & Ontwikkelingen

De EU Subsidiemarathon is een reeks webinars over de mogelijkheden van Europese subsidieprogramma's voor makers en culturele organisaties. Het betreft subsidiemogelijkheden op het gebied van innovatie, wetenschap, kunst en media. In afwachting van de nieuwe reeks van de EU Subsidiemarathon, brengt DutchCulture de vorige (nog altijd relevante) webinars weer onder de aandacht.

Vanaf 1 augustus 2025 kunnen culturele initiatiefnemers een aanvraag indienen voor de Matchingregeling impactvolle cultuurprojecten van Brabant C. Met deze vernieuwde regeling stimuleert Brabant C duurzame samenwerkingen tussen culturele instellingen en private partijen die samen werken aan cultuurprojecten met maatschappelijke impact in Noord-Brabant.

De regeling is bedoeld om cultuurprojecten te ondersteunen die actief bijdragen aan het oplossen of agenderen van actuele maatschappelijke vraagstukken, zoals leefbaarheid, inclusie, mentale gezondheid of duurzaamheid. Daarbij staat het versterken van de culturele infrastructuur en het verbreden van het publieksbereik centraal.

Binnenkort verschijnt de nieuwe wijzigingsregeling van de Brede SPUK in de Staatscourant. Hierin staat, zoals al door het kabinet is aangekondigd, dat de budgetkorting van 10% voor de Brede SPUK en de SPUK IZA per 1-1-2026 wordt doorgevoerd. Er wordt over 2025 en 2026 geen indexatie toegepast. De indexatie over 2024 wordt in 2025 en 2026 gewoon uitgekeerd. 

Cultuurcoaches worden gefinancierd vanuit de Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC). Deze regeling valt sinds 2023 onder de Brede SPUK (Brede Specifieke Uitkering).

De nieuwe Algoritmische Matchmaker voor Ideale Gemeentelijke Oriëntatie (AMIGO) biedt beleidsmakers actuele data en meer slimme functies om gemeenten objectief te vergelijken. Met een compleet profiel ziet u direct welke gemeenten écht op elkaar lijken en kunt u beleid beter onderbouwen.

AMIGO creëert op basis van een actuele gegevensset een uniek gemeentelijk profiel, een soort gemeentelijke vingerafdruk. Deze vingerafdruk wordt gematcht met die van andere gemeenten. Zo ontstaat een overzicht met gelijkende en minder gelijkende profielen. Hiermee krijgt u een actueel beeld van hoe uw gemeente ervoor staat ten opzichte van andere gemeenten. De vergelijkingen zijn daardoor relevant en direct bruikbaar als basis voor beleid, verantwoording en strategische keuzes.

Ook dit jaar is er meer subsidie voor de instandhouding van rijksmonumenten aangevraagd dan er beschikbaar is, daarom is het goed nieuws dat demissionair minister Bruins de budgetten voor de instandhoudingssubsidie voor dit jaar verhoogt met € 15,78 miljoen. Deze budgetverhogingen komen bovenop de verhogingen die op 7 november jl. waren gepubliceerd in de Staatscourant. Hiermee komt het totaalbudget voor instandhoudingssubsidie dit jaar op € 113,9 miljoen. 

Is het einde der tijden aangebroken voor de kunstenaar, nu AI steeds beter wordt? Volgens film- en theatermaker Leeuw van Moerkerken loopt dat zo’n vaart niet, schrijft hij in dit opiniestuk: de creativiteit van AI werkt fundamenteel anders dan die van de mens.

Op verwijzing vanuit je zorgverlener naar een cultuurcursus? Dat kan nu bij Kunst op Recept Tilburg. Op initiatief van Factorium Cultuurmakers kunnen mensen die te maken hebben met lichte mentale klachten, stress of eenzaamheid, meedoen aan een cursus dans, zang of beeldende kunst. In een aantal Nederlandse gemeenten is het al succesvol geïmplementeerd, nu start ook Tilburg met een eigen versie van Kunst op Recept.

Inwoners van Nederland hoeven doorgaans niet ver te reizen voor vermaak in hun vrije tijd, bijvoorbeeld in de zomervakantie. In 2023 was de gemiddelde afstand tot een museum 4,2 kilometer. De afstand tot een attractie, zoals een dierentuin of binnenspeeltuin, was gemiddeld 5,6 kilometer in 2024. Ook cafés en cafetaria’s zijn voor vrijwel alle Nederlanders dichtbij. Dat blijkt uit cijfers van het CBS.

Het CBS publiceert een tabel met cijfers over de nabijheid van bepaalde vrijetijdsvoorzieningen, waaronder de bioscoop, in 2024. Daarbij is de gemiddelde afstand over de autoweg berekend tot de dichtstbijzijnde voorziening. Ook worden de aantallen voorzieningen binnen een bepaalde afstand gegeven.

Deze week is ‘s-Hertogenbosch het decor van acrobatiek, theater, zang en dans. Theaterfestival Boulevard speelt zich af tussen marktplein, parkeerplaats en verzorgingshuis. Trouw doet een kleine greep uit het grote aanbod en ook de Volkskrant bezocht drie voorstellingen. 

Het was een puntje van kritiek vorig jaar: de verhouding tussen theater en horeca tijdens het elfdaagse Theaterfestival Boulevard op de Parade in Den Bosch. Dit leidde tot een aanpassing van de opstelling en kleinere bars.

Twee voormalige bestuursleden willen de Kunstenbond voor de rechter slepen. Ben van den Dungen en Ellister van der Molen zijn het niet eens met de handelswijze van het bestuur en werden daarna uit hun functie ontheven. Manu van Kersbergen, voorzitter van de Kunstenbond, ontkent dat er sprake is van een crisis.

Het onderwerp ‘werken met publieksdata’ leeft in de culturele sector. De derde editie van het e-zine van de Taskforce Publieksdata geeft een update over verschillende projecten, waaronder het Culturele Doelgroepenmodel, de EU-samenwerking en het digitale informatieplatform voor de podiumkunsten. Ook spraken we met de Deense counterpart van DEN: Applaus.

Het e-zine is gemaakt in opdracht van de Taskforce Samenwerkingsverband Publieksdata, gevormd door zeven instellingen uit het culturele veld: Cineville, CJP, Digitaal Informatieplatform Podiumkunsten (DIP), Kunsten ’92, Platform ACCT, Rotterdam Festivals en onder leiding van DEN Kennisinstituut cultuur & digitale transformatie. Deze taskforce is tot eind 2024 mede mogelijk gemaakt door het Ministerie van OCW. Vanaf 2025 is het programma publieksdata onderdeel van de activiteiten van DEN.

De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed geeft vier maal per jaar een tijdschrift uit. Met dit blad houden houdt de RCE lezers op de hoogte van wat er zoal speelt op het brede terrein van het erfgoed. Het derde tijdschrift staat nu online. 

Poppodia belandden steeds vaker in de rode cijfers in 2024, hoewel er meer belangstelling was en meer bezoekers dan het jaar ervoor. Ook werd er meer opgetreden. De Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF) vergeleek de cijfers van de afgelopen twee jaren van 59 poppodia. Meer dan de helft van deze podia sloot vorig jaar af met verlies. 

In 2024 bedroegen de totale inkomsten van de poppodia 253 miljoen euro, een stijging van 12 procent ten opzichte van 2023. De uitgaven daarentegen stegen meer dan 14 procent. De inflatie heeft er flink ingehakt volgens Arne Dee, beleidsmedewerker van VNPF. "Alles wordt snel duurder." De grootste stijging zit vooral in de personeelskosten door hogere lonen. Daarnaast werden de gages voor artiesten hoger.

Eerst was er de wereldwijde hit The Worst Person in the World van Joachim Trier. Nu is er ook Sex, Dreams, Love, bekroond drieluik van Dag Johan Haugerud over seks en relaties in Oslo. Hoe verklaart hij de plots ongekende populariteit van de Noorse film?

‘Ik geloof dat geluk een rol speelt’, zegt Haugerud over de ‘Noorse golf’. ‘Al is het waarschijnlijk ook wel een gevolg van de culturele politiek van de afgelopen twintig jaar: de door de Noren gekoesterde wens om ook hier iets van een filmindustrie te ontwikkelen. Een soort cultureel idealisme, dat heb je wel nodig.'

Namens het Europaplatform van Kunsten ’92 roept Kunsten '92 in een brief aan minister Heinen van Financiën op om te zorgen dat Creative Europe als zelfstandig programma wordt behouden. Vele kunstenaars en cultuurprofessionals in heel Europa hebben een oproep ondertekend aan de Europese Commissie om het programma Creative Europe te behouden én te versterken in het volgende MFK. Bovendien hebben 27 EU-ministers van Cultuur, waaronder minister Eppo Bruins, een brief ondertekend waarin zij de Europese Commissie oproepen om Creative Europe zelfstandig te laten bestaan in het volgende MFK.

Laat onze minister zorgen dat dit weliswaar kleine maar impactvolle programma zelfstandig blijft en niet wordt ondergebracht bij grotere thematische fondsen. In dat laatste geval zal Creative Europe zijn effectiviteit verliezen.

Wethouder Yvonne van Delft (Cultuur) in Leiden heeft het advies over de toekenning van de meerjarige cultuursubsidies 2026-2028 ontvangen. Het advies werd overhandigd door Pieter van Adrichem, voorzitter van de onafhankelijke adviescommissie cultuur. De commissie adviseert het college om ruim zes miljoen euro aan subsidie per jaar toe te kennen aan een selectie van culturele organisaties en makers in Leiden. Het is de eerste keer dat Leiden werkt met het nieuwe subsidiestelsel voor cultuur, dat bestaat uit drie onderdelen.

Op donderdag 10 juli hebben de gemeente Enschede, de Bibliotheek Enschede-Haaksbergen, Concordia en Theater Sonnevanck een intentieovereenkomst ondertekend voor de ontwikkeling van Het Warenhuis. Een levendige culturele ontmoetingsplek in het voormalige V&D-pand in de binnenstad. Deze overeenkomst is een belangrijke stap op weg naar een definitief samenwerkingsplan. Dat moet leiden tot de realisatie van het vernieuwde onderkomen voor de drie instellingen. Het Warenhuis gaat het heten en het komt in het monumentale V&D-pand op kruispunt De Graaff. Het pand is al markant, maar het krijgt een bijzondere look & feel. 

Het voormalige bankgebouw aan de Markt in Bladel is door GROUP A, in samenwerking met Fabrique en ABT, getransformeerd tot een cultureel centrum. Onder de naam BRUIS biedt dit nieuwe kloppend hart voor cultuur, ontmoeting en gemeenschap een theaterzaal, bibliotheek, café en ruimte voor meer dan 45 verenigingen. BRUIS is een voorbeeld van duurzame herbestemming. De bestaande structuur van het bankgebouw is grotendeels behouden. 

De stichting Droom en Daad, geleid door ex-Rijksmuseumdirecteur Wim Pijbes, opent in Rotterdam de ene na de andere culturele hotspot. De gemeente is er blij mee. NRC onderzoekt welke prijs de stad betaalt. Met zijn schijnbaar ongelimiteerde geldbronnen bouwt Droom en Daad landmarks in de stad en behoedt het panden – zoals het Veerhuis – voor totaal verval. De keerzijde is dat uitgewerkte voorstellen van anderen – gevestigde culturele instellingen of burgers – afketsen.

De gemeenteraad van Papendrecht heeft donderdagavond besproken om de komende tijd niet te gaan bezuinigingen op sport en cultuur. Op initiatief van D66 werd besloten om sportverenigingen en culturele initiatieven te ontzien, wanneer er in het najaar gesproken gaat worden over bezuinigingen die de komende jaren wellicht nog nodig zijn. Omdat sport en cultuur aantoonbaar bijdragen aan gezondheid, participatie, educatie, welzijn en het verminderen van eenzaamheid, vindt D66 dat verder korten op bijdragen vanuit de gemeente aan sport en cultuur, niet gewenst is.

Het Metropole Orkest verbindt zich vanaf 2026 als orkest-in-residence aan Muziekgebouw Eindhoven. Beide organisaties ondertekenden op vrijdag 27 juni het plan om intensiever samen te gaan werken. Dit biedt een unieke kans om muziek, technologie en maatschappelijke impact samen te brengen in een duurzame, strategische samenwerking waaruit meerdere maatschappelijke projecten zullen voortvloeien.

Eindhoven is in razendsnel tempo uitgegroeid tot een innovatieve en culturele hotspot van internationale allure. De afgelopen jaren heeft Muziekgebouw Eindhoven een indrukwekkende transitie doorgemaakt, waarbij het zich heeft gepositioneerd als gidsende concertzaal in Nederland en als een toekomstgerichte, inclusieve en financieel gezonde culturele speler in het hart van de Brainport-regio. Burgemeester Jeroen Dijsselbloem: “Het Metropole is een internationaal toporkest. Deze samenwerking is een prachtige stap in de schaalsprong van het cultureel aanbod in onze stad.”

Waterbeheer, de toekomst van het agrarisch gebied, mobiliteit en nog een serie ruimtelijke opgaven komen samen in het stroomdal van de IJssel, op de flanken van de Veluwe en de Sallandse Heuvelrug. Tijdens de vierde editie van de IJsselbiënnale reflecteren kunstenaars van ver en dichtbij op deze ruimtelijke transities in de ‘IJsselvallei’. “We willen meedoen in de Champions League van de buitententoonstellingen.”

In een stad met de grootste kunstopleiding van Nederland hebben kunstenaars, muzikanten en andere creatieve makers het steeds moeilijker. Sterker nog, ze worden ‘Utrecht uitgedreven’, vindt het zogeheten Broedplaatsennetwerk, dat de noodklok luidt. Cultureel ondernemer en coördinator van het Broedplaatsennetwerk Marije de Bruin wijst erop dat Utrecht met de HKU (4400 studenten) de grootste kunstopleiding van Nederland in huis heeft. „En dan is er steeds minder plek voor mensen die na hun opleiding aan de slag willen. Zo wordt de stad veel minder leuk.”

Het is een van de mooiste herbestemde kerken van het land en trekt jaarlijks zo’n 200.000 bezoekers. Toch zijn er serieuze zorgen over de toekomst van ontmoetingscentrum DePetrus: de kosten lopen op, de inkomsten blijven achter en een van de huurders moet gedwongen vertrekken. De stijging van uitgaven komt deels doordat DePetrus steeds meer bezoekers trekt.

De voormalige Frisokazerne in Ede krijgt een nieuwe bestemming: een bruisende culturele plek vol kunst, muziek en creativiteit. Drie culturele organisaties – Museum DE BASIS, Akoesticum en Redrum – slaan de handen ineen en vormen samen FRISO. Afgelopen donderdag gaf de gemeenteraad, met het vaststellen van de Perspectiefnota 2026-2029, officieel groen licht voor de volgende fase. 

Wethouder Karin Bijl (cultuur): “Met FRISO zetten we een grote stap in de culturele ontwikkeling van Ede. De raad heeft nu besloten dat we hiermee door kunnen – dat is goed nieuws voor de gemeente, voor makers én voor publiek.”

NVPI Film heeft onlangs het NVPI Film Dashboard gelanceerd. Het dashboard is ontwikkeld op verzoek van het Nederlands Filmfonds. Via het dashboard zijn data over bezoekersaantallen en de vertoning van alle, in Nederland uitgebrachte bioscoopfilms van de laatste tien jaar toegankelijk gemaakt voor de filmsector. 

Het Filmfonds stimuleert dat je al vanaf de fase scenario-ontwikkeling als maker goed nadenkt over je beoogde publiek en de positionering van je film ten opzichte van het bestaande filmaanbod. Meer informatie hierover vind je op de website bij Zicht op Publiek.

Dat sport verbroedert is inmiddels een gevleugelde uitspraak. Maar dat is niet altijd geval, gezien de vele geweldsincidenten rondom grote sportevenementen. Hoe anders is dat bij theatervoorstellingen en muziekfestivals. Wat Janine Stubbe, hoogleraar Arts & Wellbeing aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, betreft is het tijd om de slogan wat breder te trekken. Bij kunst draait het niet om winnen, maar om delen. In plaats van rivaliteit biedt kunst ruimte aan meervoudige perspectieven.

De festivalzomer van 2025 is heet. Niet alleen stijgen de temperaturen soms tot grote hoogte, ook de uitgesproken politieke statements van acts en artiesten zorgen geregeld voor heetgebakerde discussies. Waar ligt de grens tussen artistieke vrijheid en opruiing? En hoe gaan festivals om met de groeiende spanningen? De vele politieke statements brengen festivals en poppodia soms in een lastig parket, erkennen de twee grootste brancheverenigingen uit de sector.

Op streamingdiensten staat steeds meer muziek die niet is gemaakt door artiesten, maar door AI. Sommige artiestprofielen lijken net echt, compleet met bandfoto’s en een biografie. Bij een recente AI inspectie door Deezer bleek onlangs bijna een op de vijf nieuwe nummers in de muziekbibliotheek afkomstig van AI. Waarschijnlijk ligt het werkelijke percentage nog veel hoger, want de inspectiesoftware detecteert niet alle AI-muziek.

Deezer-topman Lanternier: “AI is niet per definitie goed of slecht.” Nee, niet per definitie, maar Deezer ontdekte dat 70 procent van de muziek die geheel door AI is gemaakt frauduleus is. Het is niet moeilijk om je een toekomst voor te stellen waarin de rol van de artiest volledig wordt uitgehold. 

Sinds de jaren zeventig hebben de VS een draaideurverhouding met de VN-organisatie. Vorige week zegde president Donald Trump het Amerikaanse Unesco-lidmaatschap op. Dat deed hij omdat de organisatie ‘woke culturele en sociale doelen steunt’ die volgens regeringswoordvoerder Anna Kelly ‘in strijd zijn met onze ‘America first’-buitenlandpolitiek’. Kelly hekelde ook de Israël-kritische houding van Unesco, en noemde het ‘hoogst problematisch’ dat de VN-organisatie Palestina sinds 2011 erkent als lidstaat.

Een toekomstbestendige arbeidsmarkt in de culturele en creatieve sector begint bij inzicht. Met die overtuiging heeft Platform ACCT kennis- en dienstencentrum CAOP een nulmeting laten uitvoeren naar inkomenszekerheid, inzetbaarheid en informatievoorziening van werkenden en werkverstrekkers. Deze nulmeting vormt een vertrekpunt voor beleidsontwikkeling en vernieuwing. Ze biedt feitelijke onderbouwing van wat velen in de sector al aanvoelden: werkenden tonen veel inzet en veerkracht, maar stuiten structureel op knelpunten in inkomenspositie, duurzame inzetbaarheid en toegang tot betrouwbare informatie.

Digitaal leiderschap is nodig om de digitale transformatie van culturele instellingen in goede banen te leiden. Maar wat houdt digitaal leiderschap eigenlijk in? DEN sprak drie directeuren uit de cultuursector over hoe zij digitaal leiderschap in de praktijk brengen. Daarnaast deelt Maaike Verberk, directeur van DEN, haar visie op digitaal leiderschap en vertelt ze waarom nu het moment is om koers te bepalen richting een succesvolle en integrale digitale transformatie. Tenslotte dook DEN in de vakliteratuur. 

De VNPF heeft een statement naar buiten gebracht naar aanleiding van de gebeurtenissen bij Paradiso in de nacht van 7 op 8 juli. De culturele sector, popcultuur in het bijzonder, is van oudsher een ruimte voor vrije meningsuiting, artistieke expressie en maatschappelijke dialoog. De culturele sector, popcultuur in het bijzonder, is van oudsher een ruimte voor vrije meningsuiting, artistieke expressie en maatschappelijke dialoog. Tegelijk zijn er grenzen. Soms is die grens helder; regelmatig vraagt het om zorgvuldige afweging. 

De gebeurtenissen bij Paradiso (Amsterdam) in de nacht van 7 op 8 juli, waarbij gemaskerde personen met een dreigend spandoek probeerden druk uit te oefenen op een aangekondigd optreden, laten zien dat de vrijheid van programmeren geen vanzelfsprekendheid is. Zulke intimidatie vindt de VNPF (Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals) onacceptabel.