Trends & Ontwikkelingen

In welke staat erven onze kinderen deze wereld? Hoe krijgt ieder van ons persoonlijk te maken met de gevolgen van klimaatverandering? En hoe kunnen we werken aan oplossingen zonder moedeloos te worden van de complexiteit van de klimaatcrisis? Het project JUST ART, waarbij UvA-onderzoekers Colin Sterling, Hanneke Grootenboer en Martha-Cecilia Dietrich betrokken zijn, wil via kunst en artistiek onderzoek het bewustzijn vergroten en mensen helpen perspectief te zien in oplossingen. Het project ontvangt 6,8 miljoen euro als onderdeel van de Nationale Wetenschapsagenda, om kunst in het centrum van klimaatrechtvaardigheid te plaatsen.

Culturele makers in Breda en West-Brabant krijgen dankzij een nieuwe financieringsregeling de kans om hun ideeën tot leven te brengen. Festival TURF en investeringsfonds Brabant C introduceren een financieringsregeling. Deze is gericht op makers die actief zijn op het snijvlak kunst, cultuur, tech en elektronische muziek. Het is bedoeld voor makers die een multidisciplinair project willen ontwikkelen en uit willen voeren tijdens TURF in november van dit jaar.

Acht gemeenten in de Achterhoek hebben op feestelijke wijze het Cultuur- en Erfgoedakkoord ondertekend. Winterswijk, Oude IJsselstreek, Oost Gelre, Aalten, Montferland, Doetinchem, Bronckhorst en Berkelland bekrachtigen hiermee hun gezamenlijke inzet om kunst, cultuur en erfgoed in de regio te versterken en te verbinden met bredere maatschappelijke doelen. De ondertekening van het akkoord markeert een belangrijke stap in de verdere ontwikkeling van de regio als cultuurregio. In 2024 werd de Achterhoek namelijk officieel erkend als Cultuurregio door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

De gemeente Utrecht stelt in 2025 meer dan 12.000 vierkante meter beschikbaar voor nieuwe culturele broedplaatsen en culturele initiatieven. Als eerste wordt gezocht naar nieuwe huurders voor de forten Lunet I, II en III. Fort Lunet II krijgt mogelijk ook een functie als locatie voor nachtcultuur. Wethouder Eva Oosters: "Dat zou ook in het kader van de nachtvisie natuurlijk wel een mooie zijn".

Verspreid over de stad komen in 2025 diverse gemeentelijke panden beschikbaar. Samen zijn die goed voor 12.400 m² aan creatieve werk-, presentatie- en ontmoetingsruimte. Naast maatschappelijke functies zoals zorg, educatie en sport, zet de gemeente daarvoor ook nadrukkelijk in op een culturele invulling. Dat is een forse stap in de bredere gemeentelijke ambitie om 80.000 m² extra culturele broedplaatsen te realiseren.

De gemeente Den Haag onderstreept in twee nieuwe beleidsnota’s de onschatbare waarde van kunst en cultuur voor de stad. Kunst en cultuur zijn een drijvende kracht achter persoonlijke groei, sociale cohesie en de kwaliteit van de leefomgeving. Door te investeren in cultuureducatie op school, cultuurbeoefening in de vrije tijd en kunst in de openbare ruimte zet Den Haag in op de toegankelijkheid van kunst en cultuur voor iedereen. Beide nota’s zijn uitwerkingen van de Cultuurvisie Den Haag 2033: De kunst van Betekenis.

Wethouder Saskia Bruines (Cultuur): “Kunst en cultuur raken aan wie we zijn. Ze verbinden mensen, openen perspectieven en maken Den Haag tot een stad waar iedereen de ruimte krijgt om zich te ontwikkelen. Het gaat over meer dan plezier maken. Het gaat ook om vaardigheden die nodig zijn om je volledig te kunnen ontwikkelen. Als gemeente zorgen we ervoor dat de basis op orde is en dat we een goede, verbindende partner zijn voor de vele partijen in de stad die zich inzetten om kunst en cultuur te versterken.”

Luttele maanden na de officiële oprichting van het Frysk Filmfûns heeft het regionale filmfonds zijn eerste subsidieronde gehad. Een onafhankelijke selectiecommissies kende geld toe voor de realisering van vijf filmprojecten. Alle projecten zijn geworteld in Friesland, door taal, thematiek, makers of locatie.

Steden als Maastricht en Rotterdam laten met educatieve projecten zien wat er mogelijk is als kinderen op jonge leeftijd een instrument leren bespelen. Kinderen uit groep 5, 6 en 7 krijgen dankzij structurele muziekeducatie de kans om op een echt podium te staan.

In Maastricht organiseert Stichting Toekomstmuziek - een initiatief van André Rieu - wekelijkse vioollessen op basisscholen, speciaal voor kinderen in wijken waar culturele kansen niet vanzelfsprekend zijn. Wat begint in kleine groepjes in het klaslokaal, mondt uit in een groot gezamenlijk concert in het Theater aan het Vrijthof. Ook in Rotterdam groeit al jaren een vergelijkbaar initiatief: Ieder Kind Een Instrument (IKEI), opgezet door SKVR, The Creative Network in samenwerking met het Rotterdams Philharmonisch Orkest, het New Rotterdam Jazz Orchestra en diverse Rotterdamse basisscholen.

De gemeenteraad van Den Bosch moet nog debatteren over de ambities van het nieuwe Design Museum, maar een team van architecten is al bezig met ontwerpen. Voor sommige partijen is dat de omgekeerde volgorde en zorgt het voor veel ‘mist’. Die trok uiteindelijk op omdat na de zomervakantie alle informatie op papier wordt gezet. Judith Hendrickx van De Bossche Groenen en Paul Kagie van Leefbaar ’s-Hertogenbosch vroegen woensdagavond tijdens een extra debat in de gemeenteraad om duidelijkheid. Met de raad was afgesproken dat er een discussiestuk zou worden gepresenteerd: over de ambities, inhoud en vorm van het nieuw te bouwen museum in de Citadelpoort. 

Wethouder Mike van der Geld gaf toe dat hij de raad had moeten informeren over het uitstel van de discussie. „Maar dat is niet van invloed op de opdracht die wij aan de architecten hebben gegeven. Er zijn nog genoeg momenten waarop de gemeenteraad invloed heeft op het ontwerp en de inhoud en zelfs kan besluiten dat het museum daar niet komt.”

Stripfestival Breda, het jaarlijkse stripfeest in het Chassé Theater, stopt. De komende, vijftiende editie, zal de laatste zijn. Daarmee komt een einde aan een lange traditie van stripbeurzen in de stad. De organisatie geeft aan dat het steeds lastiger werd om het meerdaagse evenement in te passen in de programmering van het theater. „Het aanbod aan langlopende voorstellingen blijft groeien, waardoor rustige periodes waarin het festival eerder werd gehouden, inmiddels volgeboekt zijn”, aldus Rob van Bavel van de organiserende stichting. Ook blijkt het de laatste jaren elke keer weer een uitdaging om de begroting rond te krijgen.

Nadat het Draaiend Huis in mei vorig jaar voor de zoveelste keer dienst weigerde, besloot de gemeente Tilburg onderzoek te laten doen naar de kosten om het kunstwerk nu eens goed aan te pakken. Daaruit blijkt dat het object na 17 jaar toe is aan een grondige revisie. Om het Draaiend Huis weer veilig te laten draaien, dragen de onderzoekers verschillende varianten aan: de goedkoopste reparatie kost 680.000 euro. Voor de duurste variant moet de gemeente 1.030.000 euro neertellen. Maar volgens kunstenaar Körmeling kan zijn kunstwerk al voor 100.000 euro worden opgeknapt. 

Om antwoord te krijgen op die vraag klopte het college aan bij de Efteling, vanwege de kennis van het attractiepark over bewegende constructies. De Efteling bracht Tilburg in contact met een ingenieursbureau waarmee zij goede ervaringen hebben. Dit bureau voert een second opinion uit op zowel de geraamde revisiekosten als de offerte van de kunstenaar. Het moet leiden tot een nieuw advies over wat er nodig is om het kunstwerk veilig en duurzaam te laten draaien. Het Draaiend Huis, dat nu dus al meer dan een jaar stilstaat, is het meest omstreden en besproken kunstobject van de stad.

Blij, dankbaar, opgelucht en felicitaties. Er lijkt definitief een einde te zijn gekomen aan de jarenlange slepende ruzie tussen Vught en het theaterbestuur. Een conflict waarvan tientallen gebruikers en duizend muziekleerlingen de dupe dreigden te worden. De 1,5 miljoen wordt door de Speeldoos gebruikt waarvoor zij in het leven zijn geroepen. „Als het beheer van het gebouw in 2026 wegvalt, gaan we ons puur richten op het bevorderen van cultuur en amateurkunsten in Vught. In de volle breedte”, aldus theaterdirecteur Jelmer Lesterhuis.

„De deadline kwam steeds dichterbij en wij zijn tevreden”, stelt (cultuur)wethouder Mark du Maine. „Nu gaan we kijken wat het verstandigst is, nieuwbouw of toch renovatie. De tijd is anders dan vijf jaar geleden. Er is ook een verzoek gedaan om het gebouw te behouden als monument. Er wordt in deze tijd ook meer betekenis gegeven aan vernieuwbouw.”

Waar vroeger Philips-tv’s in treinwagons werden geladen, wordt binnenkort kunst geëxposeerd. Ontwerper Piet Hein Eek verbouwt het oude perronnetje op Strijp-R tot galerie. Daarmee gaat een jarenlang gekoesterde wens eindelijk in vervulling, vertelt architect Iggie Dekkers. Samen met Eek maakte zij het ontwerp voor de galerie in het bijna tachtig jaar oude perron aan de Beeldbuisring in Eindhoven. Daarbij wordt een schuingeplaatste glazen pui rond de bestaande constructie aangebracht. „De oude structuur blijft dus zichtbaar”, aldus Dekkers.

Deniz Fehmi Demirezen, projectleider mbo-pilots bij Kunstloc Brabant, pleit voor meer aandacht voor cultuur op het mbo. Cultuureducatie is goed verankerd in het basisonderwijs en havo/vwo, maar valt op het vmbo vaak weg en is in het mbo niet verplicht. Hierdoor missen duizenden jongeren in een cruciale fase van hun ontwikkeling structurele toegang tot kunst, cultuur en creativiteit. Dit vergroot de ongelijkheid en is een gemiste kans. Cultuur biedt studenten de kans om hun creativiteit en identiteit te verkennen, om kritisch te denken, samen te werken en actief deel te nemen aan de samenleving.

Op 29 oktober kiest Nederland. Verkiezingsprogramma’s worden geschreven, campagnes gaan van start, de stembus lonkt en het grote formeren staat straks voor de deur. Dit is het moment voor politieke partijen om hun culturele en creatieve hart te tonen. Investeren in cultuur is investeren in: onze samenleving, onze democratie, onze economie, gelijke kansen en oplossingen.

Cultuur hoort thuis in elk verkiezingsprogramma. Namens de gezamenlijke culturele en creatieve sector roept Kunsten '92 de politieke partijen op om een aantal essentiële randvoorwaarden voor een bloeiende culturele en creatieve sector op te nemen in het programma. 

Al dagen houdt de ophef rondom een geannuleerd optreden van zanger Douwe Bob de gemoederen bezig. Het incident staat niet op zichzelf. "Als de samenleving met elkaar in discussie is, zien we dat terug op de podia", zegt de directeur van poppodium TivoliVredenburg Jeroen Bartelse. Gaan muziek en politiek protest nog wel samen? Poppodia worstelen met die vraag.

Volgens Bartelse blijft de culturele sector bij uitstek een vrijplaats voor het vrije woord en artistieke expressie en moeten artiesten de ruimte krijgen zich uit te spreken. Maar dat moet wel veilig blijven voor artiesten, medewerkers en publiek. "Ik zou willen dat politici naast ons gaan staan om te kijken hoe je als culturele sector het vrije woord kunt verdedigen."

Op dinsdag 1 juli vond de uitreiking van de Jacques de Leeuw Award plaats in Factorium Tilburg. Deze award wordt uitgereikt aan twee bachelor studenten van Fontys Academy of the Arts en is bedoeld om talentvolle kunstenaars de mogelijkheid te bieden om zich verder te ontwikkelen na afloop van hun studie. Dit jaar zijn Teresa Almenar Aviñó en Ina Brinkert de gelukkige winnaars.

Sinds 2012 onderzoekt het CBS jaarlijks de sociale contacten en maatschappelijke participatie van Nederlanders, waaronder hun inzet als vrijwilliger. Daarbij wordt ook specifiek gekeken naar vrijwilligerswerk binnen culturele verenigingen, zoals muziek- en toneelverenigingen, musea en bibliotheken. Onderzoek naar vrijwilligerswerk in de culturele sector is van groot belang: volgens de Boekmanstichting vormt vrijwilligerswerk de ruggengraat van een aanzienlijk deel van de niet-gouvernementele en niet-commerciële organisaties.

In 2024 is het aandeel vrijwilligers in de culturele sector gestegen tot boven het niveau van vóór de coronapandemie. Met name hoge opgeleiden, ouderen en mensen zonder thuiswonende kinderen zijn vaak actief als vrijwilliger. Opvallend is bovendien dat juist in minder stedelijke gebieden relatief veel vrijwilligerswerk in de culturele sector plaatsvindt.

Met de Tweede Kamerverkiezingen op komst zijn de verschillende partijen druk bezig met het verzamelen van input voor hun partijprogramma. Daarin mag cultuurbeoefening natuurlijk niet ontbreken. Cultuurconnectie stuurde een brief naar de partijprogrammacommissies met een aantal voorstellen voor de sector. Structurele cultuureducatie voor ieder kind, zorgplicht voor cultuurbeoefening in iedere gemeenten en samenwerking over domeinen heen. 

De Raad voor Cultuur vond dat Opera Zuid een landelijke subsidie verdiende van 3,5 miljoen euro. Het werd 1,9 miljoen, hoe luid Kamerleden minister Eppo Bruins ook opriepen dat bedrag te verhogen. Het leek de doodsteek voor het Zuid-Nederlandse operagezelschap. Toch gaat Opera Zuid door, vertellen Waut Koeken en Jurjen Toepoel, teleurgesteld maar ongebroken. Mede dankzij de morele en financiële steun van vele trouwe vrienden.

Het Berlijnse Museumeiland, een van de grootste museumcomplexen van Europa, bestaat 200 jaar. Terwijl in de VS musea de ‘Amerikaanse waarden’ moeten gaan uitdragen, is de vraag: wat is eigenlijk het verhaal achter deze ‘tempelstad’ in het hedendaagse Duitsland? Hermann Parzinger, scheidend directeur van de Stichting Pruisisch Kunstbezit (SPK) en beheerder van de enorme collecties: „We willen dat de mensen hier begrijpen hoe culturen elkaar beïnvloeden.”

De zomer is begonnen, de vakantie lonkt en in de boekhandels wordt gejaagd op dat ene boek waarover iedereen het nu heeft: de bestseller. Wanneer verdient een boek eigenlijk dat predikaat? En zijn bestsellers nog steeds de kurk waarop het boekenvak drijft? Een bestseller is ‘dat ene boek dat iedereen nu ineens wil lezen’.

Volgens nieuw onderzoek van KVB Boekwerk, het kennis- en innovatieplatform voor de boekenbranche, vlakt ‘de bestsellerisering’ in Nederland af. n 2024 haalden boekhandelaren 13 procent van de omzet uit de top 100 van dat jaar; in 2012 was dat nog ruim 18 procent. Het belang van toptitels voor de totale omzet daalt. 

Wie eind augustus door Apeldoorn loopt, wordt getrakteerd op muziek, kunst en straattheater. De straten vormen het decor voor de nationale aftrap van het culturele seizoen. Voor het eerst wordt de start van het culturele seizoen gehouden buiten de hoofdstad. Sinds 1978 werd deze aftrap verzorgd door De Uitmarkt in Amsterdam. Volgens Geerte Udo, voorzitter van de stichting Uitmarkt, was het de vraag ‘of dit nog wel de juiste vorm was om de culturele diversiteit van Nederland op de kaart te zetten’.

Het was tijd voor een ander concept, besloot de stichting. Apeldoorn stak als eerste zijn vinger op. De gemeente biedt 2 ton subsidie voor ‘De Opening’, zoals het stadsfestival heet. Daarnaast draagt de provincie een ton bij.

Het Schoenenkwartier moet veel meer z’n eigen broek ophouden, of is dat makkelijker gezegd dan gedaan? De kosten van het museum zorgen opnieuw voor discussie. De politiek lijkt verdeeld over de gemeentelijke steun. „Het gaat te vaak over geld.” Het Schoenenkwartier weet donderdag waar het aan toe is. Maakt de gemeente Waalwijk volgend jaar 1,3 miljoen euro subsidie over, of 1,1 miljoen? De gemeenteraad heeft het laatste woord. Coalitiepartij VVD kondigt alvast een motie aan. Zij wil dat het museum minder op de gemeente gaat leunen. Er moet in haar ogen veel meer geld opgehaald worden bij bedrijven en partners in de schoenen- en lederbranche.

Het museum wacht in spanning af. Er zou eigenlijk volgend jaar een einde komen aan een ‘opstartsubsidie’ van twee ton. Dit extra geld was bedoeld als financiële buffer voor de eerste jaren van het museum. Vanaf volgend jaar zou het Schoenenkwartier het dan met 1,1 miljoen euro moeten doen. Volgens directeur Rinske Jurgens kan het niet zonder die twee ton extra, en storten alle ambities in als de subsidie wordt afgebouwd.

Het ontbreken van een hoogdravende toon of de drang stellige waarheden te verkondigen. Ook in het programmaboekje van de bacheloropleiding van de Nederlandse Filmacademie worden deze overeenkomsten gesignaleerd in het werk van de nieuwe generatie filmmakers, die deze week afstudeert. Vijf korte fictiefilms, vijf korte documentaires en één animatiefilm zijn nu te zien in het Eye Filmmuseum. 

Het jaarlijkse Keep an Eye Filmacademie Festival toont het werk van in totaal 83 studenten uit de studierichtingen regie, productie, scenario, camera, montage, production design, geluidsontwerp, visuele effecten en immersieve media. De makers kozen verhalen en onderwerpen die veelal dichtbij liggen: identiteit, familie, kwetsbaarheid. Ze vormen daarmee een nieuwe generatie – het viel vorig jaar ook al op bij hun voorgangers – bij wie cinema voor empathie staat, niet voor confrontatie.

Oud-WOLKer (een onderdeel van TalentHub Brabant) Joshua Snijders is geselecteerd voor de befaamde jaarlijkse schrijfresidentie van deBuren in Parijs deze zomer. Sinds 2012 gaat deBuren, het Vlaams-Nederlandse cultuurhuis in Brussel dat veel aan literatuur doet, iedere zomer met een groep jonge, getalenteerde schrijvers naar Parijs. Om over de grenzen heen elkaars werk en ideeën te leren kennen, aan nieuw materiaal te werken en in gesprek te gaan met gastsprekers uit het literaire veld en het medialandschap. Voor, tijdens en na de residentie stellen de makers hun werk op scherp met een redacteur.

Met het nieuwe uitvoeringsplan Ruimte voor Cultuur zet de gemeente Breda een grote stap om cultuur dichter bij de inwoners te brengen. Niet alleen in het centrum, maar juist ook in de dorpen en wijken. Want cultuur beleef je samen – ook in je eigen buurt. “Iedereen moet figuurlijk over cultuur kunnen struikelen” zegt wethouder Marike de Nobel (Cultuur). 

Breda wil in 2040 een internationale hotspot zijn voor creativiteit, technologie en cultuur. Met Ruimte voor Cultuur wordt die ambitie tastbaar. Door cultuur te verweven met gebiedsontwikkeling, door jongeren te betrekken en door ruimte te geven aan experiment en ontmoeting. Cultuur is van ons allemaal.  

De gemeenteraad van Etten-Leur is maandagavond akkoord gegaan met de gemeentelijke kadernota en heeft daarmee ook ingestemd met het verbeterplan van de gemeente en De Nobelaer. Hierdoor komt een belangrijke financiële inhaalslag van € 460.000 beschikbaar en wordt een eerder opgelegde subsidiekorting van € 150.000 geschrapt. Dankzij deze brede toezegging kan De Nobelaer de komende jaren bouwen aan een financieel gezonde toekomst.

Het verbeterplan werd gezamenlijk opgesteld door De Nobelaer en gemeente Etten-Leur. Het bevat diverse maatregelen en structurele aanpassingen waarmee de multifunctionele organisatie – met onder meer theater, bibliotheek en kunsteducatie – duurzaam kan blijven opereren .In het verbeterplan werd aangetoond dat Etten-Leur per inwoner relatief weinig aan cultuur besteedt in vergelijking met andere gemeenten. Het besluit van de gemeenteraad onderstreept de ambitie om daarin een inhaalslag te maken.

Astrid Cats wordt per 1 augustus de nieuwe directeur-bestuurder van Festival Circolo in Tilburg. Ze volgt Marc Eysink Smeets op, die het festival jarenlang leidde. Festival Circolo is een circusfestival dat bekend staat om eigentijds circus en innovatieve programmering. Het festival presenteert werk van nationale en internationale makers en zet zich in voor de ontwikkeling van het Nederlandse circusveld.

Astrid Cats brengt veel ervaring mee uit de culturele sector. Ze was tot 2023 directeur van het Temporary Art Centre in Eindhoven. Daarna werkte ze als directeur bij Studio Assisië in Biezenmortel en als zakelijk leider bij Tilt in Tilburg.

Met de export van K-pop en artistieke producties als Squid Game en Parasite is de Zuid- Koreaanse entertainmentsector uitgegroeid tot een miljardenindustrie. Zuid-Korea profiteert van het positieve imago van creatieve grootmacht. Dat creatieve imago komt het land goed uit. Zuid-Korea geldt volgens experts als hét voorbeeld van een land dat met soft power zijn positie wil verbeteren. Waar de overheid in de jaren negentig nog zoekende was naar haar rol in de cultuursector, speelt die nu gretig mee, met cultuur als instrument van soft power.

Tijdens het Transformatiefestival in Winterswijk hebben tien Achterhoekse gemeenten, de provincie Gelderland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) een gezamenlijke intentieverklaring ondertekend. Hiermee spreken de partijen af samen te werken aan een toekomstbestendig landschap en erfgoed in de regio, met behoud van de unieke identiteit.

De ondertekening vormt het startpunt van het project ‘Achterhoekse Agrarische Erf(goed)transformaties’. Hierin willen overheden en partners het landelijk gebied klaarstomen voor de toekomst. Belangrijke thema’s zijn hergebruik van erven, behoud van landschapskwaliteit, ruimte voor moderne landbouw, betaalbare woningen voor jongeren en het versterken van biodiversiteit.

Sinds 1 juni 2025 is DEN deelnemer van de Nationale Coalitie Duurzame Digitalisering (NCDD). Met deze stap versterken we ons netwerk en werken we samen met andere publieke en private partijen aan een toekomstbestendige, digitale én duurzame samenleving. DEN vertegenwoordigt binnen deze coalitie de digitale culturele sector.

Digitale technologie verandert ingrijpend hoe we muziek maken, delen en beleven. Grote artiesten zetten kunstmatige intelligentie in, treden op als virtuele avatars of vullen zalen met gigantische LED-schermen. Maar hoe innoveer je als je geen miljoenenbudget hebt? Thunderboom, een non-profit innovatielab voor de muziekindustrie, maakt digitale innovatie toegankelijk voor iedereen in de muziekindustrie.