Trends & Ontwikkelingen

Kunstloc Brabant en de provincie Noord-Brabant hebben een overeenkomst van vier jaar voor de coördinatie van het programma TalentHub Brabant ondertekend. Zo blijft Kunstloc jonge makers in Brabant in ieder geval tot en met 2028 helpen bij hun ontwikkeling en het vinden van hun plek in de professionele kunstwereld. Eerder werd al bekend dat het TalentHub Brabant-programma voor vier jaar is verlengd. Daar komt nu bij dat de provincie ook de samenwerking met Kunstloc Brabant voor vier jaar vastlegt. 

Creatief directeur Anne Breure en acteur Sadettin Kırmızıyüz spreken dit jaar samen de Staat van het Theater uit. De jaarlijkse openingsspeech van het Nederlands Theater Festival markeert de start van het nieuwe theaterseizoen. Op geheel eigen wijze geven sprekers hun visie op ontwikkelingen binnen en buiten de theatersector.

De Deense regering schaft de btw op boeken af. Met die maatregel wil het land het lezen onder de bevolking stimuleren en de dalende leescijfers keren. Denemarkten heeft een van de hoogste btw-heffingen op boeken ter wereld. Tot nu toe betaalden Denen 25 procent btw over hun boeken. De regering vermoedt dat deze hoge belasting een rol speelt in de leescrisis. Daarom kondigde de Deense minister van Cultuur, Jakob Engel-Schmidt, aan dat de btw-heffing volledig verdwijnt. “Het gebeurt niet iedere dag dat het een bewindspersoon lukt collega’s ervan te overtuigen dat er zoveel geld moet worden geïnvesteerd in cultuur voor de Denen,” zegt hij tegen het Deense persbureau Ritzau. De maatregel kost de schatkist naar verwachting 44 miljoen euro per jaar.

Unavailable van regisseur Kyrylo Zemlyanyi is geselecteerd voor de Orrizonti Short Films Competition. De kortfilm is een coproductie van CineSud, de filmhub van de Euregio, en daarmee de eerste Limburgse minoritaire productie in deze prestigieuze competitie van het filmfestival van Venetië.

De Somalisch-Nederlandse communicatiestrateeg Jamal Jama (30) uit Tilburg legt met zijn Instagram-account What’s Culture kunst en cultuur met wortels in het Mondiale Zuiden consistent en op niveau vast, net zoals musea doen met witte kunstenaars. 

Jama stoort zich aan verhalen in gevestigde media over kunst en cultuur met wortels in Afrika, Azië en Latijns-Amerika; die cultuur wordt naar zijn smaak vaak te eurocentrisch of antropologisch beschreven (“Het is soms bijna National Geographic”). What’s Culture stelt de dringende vraag: wat is belangrijke cultuur en wie bepaalt dat? ‘Ik wil als curator laten zien: dit is waardevol.’ 

Fonds Podiumkunsten ontvangt tussen 2025 en 2028 jaarlijks aanvullend 9,6 miljoen euro van het ministerie van OCW. Deze bijdrage is bedoeld om de positie van makers en andere professionals in de culturele sector te versterken. De middelen werden destijds beschikbaar gesteld door staatssecretaris Uslu. Het budget van 9,6 miljoen euro wordt verdeeld over verschillende regelingen, zowel meerjarige regelingen als projectregelingen. De focus ligt op het verbeteren van beloningsvoorwaarden voor betrokken artiesten en andere professionals.

Binnen de meerjarige productieregeling en meerjarige festivalregeling vonden de extra toekenningen reeds plaats. Daarnaast worden de subsidies voor podiumprogrammering met meer dan 20 procent verhoogd. Ook worden de budgetten voor een aantal projectregelingen met ongeveer 10 procent verhoogd, wat bijdraagt aan de ontwikkeling en uitvoering van innovatieve projecten in de sector. Voor betere betaling van popartiesten op podia reserveren we 525.000 euro per jaar.

Om voor meer verjonging en vernieuwing binnen de erfgoedsector te zorgen, heeft de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de jaarlijkse aanmoedigingsprijs Monumententalent ingesteld. De prijs is bedoeld voor jonge professionals tot 32 jaar die betaald werken in de Nederlandse monumentensector. De winnaar van de prijs ontvangt een persoonlijk ontwikkeltraject ter waarde van €3.000. De overige twee finalisten krijgen ieder €1.500 voor ook een persoonlijk ontwikkeltraject.

Marc Kersten bracht een boek uit over de eerste generatie graffitiartiesten in Den Haag. De Volkskrant maakt met hem een rondje langs de muren en ziet hoe de wereld én de kunstvorm is veranderd. Wie begin jaren tachtig door Den Haag liep, zag een stad die he-le-maal onder de graffiti zat. 

Tegenwoordig maakt Kersten streetart. Het verschil met graffiti? ‘Streetart doe je met de anderen in gedachten. Dan kijk je: wat past bij deze buurt? Graffiti doe je echt voor jezelf.’ Kersten is blij dat de gemeente steeds vaker meedenkt over legale graffitimuren. Maar het mag wel wat ambitieuzer, vindt hij. 

Eva-Maria Westbroek stopt. Daarmee is een einde gekomen aan de meest succesvolle carrière van een Nederlandse operazanger in de 21ste eeuw tot op heden. Het nieuws werd verhuld aangekondigd in een persbericht van de stichting Grote Zangers, waarvoor Westbroek op 26 augustus een openbaar toegankelijke masterclass zal geven in het Amsterdamse Concertgebouw. In de mail werd gesproken over het ‘recente zangerspensioen’ van de sopraan met de gloeiende hoge noten die in meer dan duizend voorstellingen zong – en in zo’n beetje elk vermaard operahuis, van Bayreuth tot Parijs.

Op een basisschool in Coal Center, Pennsylvania, gebeurt iets bijzonders. Terwijl veel scholen worstelen met bezuinigingen op muziekonderwijs, rollen hier felgekleurde violen uit de 3D-printer. Ook in Nederland experimenteren makers met 3D-geprinte instrumenten. Stef Driessen van Printstruments in Groningen is uniek in Nederland met het ontwerpen en bouwen van complete strijkinstrumenten uit de 3D-printer.

Voor muziekonderwijs vormen de kosten van instrumenten vaak een drempel. De toekomst ligt waarschijnlijk niet in het volledig vervangen van traditionele instrumenten door 3D-geprinte varianten. Maar als opstap naar 'echte' instrumenten, als manier om muziekonderwijs toegankelijk te maken voor álle kinderen, hebben ze absoluut een plek.

De afgelopen 160 jaar verbeeldden veertien bronzen beelden op de fontein aan het Place Royale van Nantes de inwoners van de stad. Hoe zou de fontein op het Place Royale van Nantes eruitzien als deze vandaag de dag was ontworpen en gebouwd? Dat vroeg de Nederlandse kunstenaar Willem de Haan (1996) zich af tijdens een bezoek aan de Franse havenstad. Hij verving de veertien beelden die de acht industrieën en zes wateren van Nantes representeren door hyperrealistische sculpturen van bewoners die vandaag de dag op hun eigen manier bijdragen aan de stad.

De sculpturen blijven tot begin 2026 op de fontein staan. De originele beelden staan tijdelijk opgesteld aan de rand van het plein. ‘Op een bepaalde manier zijn ze ook in dialoog met elkaar’, zegt de kunstenaar. ‘Het oude erfgoed maakt plaats voor het nieuwe, zo zouden we wat vaker tegen de geschiedschrijving moeten aankijken.’

Het is absoluut geen wetenschappelijk onderzoek, benadrukt Mark Lawrence zelf. De schrijver van veel verkochte en bekroonde fantasywerken als The Broken Empire Trilogy is al een tijdje geïntrigeerd door de vraag waartoe AI in staat is. Kan kunstmatige intelligentie een goed verhaal neerpennen? Het antwoord is inmiddels ‘ja’, zo blijkt althans uit het eenvoudige experiment dat Lawrence deed. Geïnspireerd door de oorspronkelijke Turing-test, waarbij mensen moesten raden of ze met een computer of een mens in gesprek zijn, liet Lawrence vier gelauwerde fantasyschrijvers – samen goed voor ongeveer 15 miljoen verkochte boeken – én AI ultrakorte verhalen van 350 woorden schrijven. 

Fantasyfans konden op het blog van Lawrence niet alleen stemmen op het beste verhaal, ook konden ze aangeven of ze van een verhaal dachten dat het door een mens of door AI was geschreven. Maar het slechtste nieuws, aldus Lawrence, was de kwaliteitscheck: ‘AI scoorde beter dan wij. Niet alleen was het verhaal met de hoogste score door AI geschreven, de AI-verhalen scoorden gemiddeld ook nog eens hoger.’De doos van Pandora is geopend, zoveel is duidelijk voor Lawrence. 

De International Harp Contest in Israel gaat niet door. Dat heeft de organisatie op haar website bekend gemaakt. Het concours dat iedere drie jaar plaatsvindt, geldt als belangrijkste internationale wedstrijd voor harpisten. Het concours zou voor de 22e keer plaatsvinden. Als reden voor het opnieuw annuleren noemt de organisatie de instabiele situatie in de regio. 

De Israëlische krant Haaretz geeft meer duiding. Naar verluidt waren er maar twee aanmeldingen voor het concours. Dat staat in schril contrast met de 68 aanmeldingen voor de vorige editie. Ook Claudia Lucia Lamanna, de winnaar van de laatste editie, heeft na internationale druk besloten om niet naar Israël af te reizen.

In een sector die zoveel waarde hecht aan verbeeldingskracht en originaliteit, is het opvallend hoe lastig het is om digitale informatie over cultureel aanbod efficiënt te ordenen en te delen. Andere sectoren, zoals de boekenwereld met ISBN of de retail met EAN-codes, maken al decennia gebruik van gestandaardiseerde identificatiemiddelen. 

Het artikel “The Idea about Cultural IDs” pleit voor de introductie van unieke culturele ID’s voor voorstellingen, producties, makers en organisaties. Deze digitale vingerafdrukken kunnen fungeren als verbindende schakel tussen uiteenlopende systemen – van ticketing en planning tot publieksanalyse en beleidsmonitoring. 

Er is een petitie gestart om te voorkomen dat het middeleeuwse Tapijt van Bayeux, dat al jarenlang in het Bayeux Museum in Normandië hangt, wordt uitgeleend aan het British Museum in Londen. Het tapijt zou te kwetsbaar zijn voor een dergelijke uitwisseling. De petitie werd gelanceerd door kunsthistoricus Didier Rykner en heeft al meer dan 40.000 handtekeningen opgeleverd. "Het werk is al erg kwetsbaar. Er zitten scheuren en gaten in de stof. Elke beweging of trilling kan schade veroorzaken", vertelt Rykner aan persbureau Reuters.

Het museum in Londen mag het tapijt officieel tussen september 2026 en juli 2027 lenen. In die tijd wordt het Bayeux Museum ook gerenoveerd. De overeenkomst hiervoor is getekend door de Britse en Franse regeringen. Rykner is van mening dat "je een kwetsbaar kunstwerk niet kunt gebruiken voor diplomatie".

Vanaf 1 september kun je gebruikmaken van Fon$ie — de Bossche subsidie voor en door jongeren. Fon$ie is speciaal bedoeld voor Bossche jongeren tussen de 18 en 26 jaar die hun ideeën werkelijkheid willen maken. Denk aan een workshop, een cultureel event, een creatieve avond of iets totaal anders waarbij jongeren uit verschillende groepen, buurten of communities samenkomen. 

De leefwereld van jongeren verandert razendsnel, zeker online. Nieuwe trends, stijlen en jongerenculturen ontstaan in een oogwenk en verspreidden in de afgelopen tien jaar vooral via sociale media. Het is binnen het onderwijs soms lastig om bij te blijven waar jongeren zich mee bezighouden. Cultuureducatie biedt kansen om aan te sluiten op de leefwereld van jongeren. 

In de professionele leergemeenschap (PLG) Art & Fashion ging Kunstloc Brabant – samen met enkele professionals op het gebied cultuur, onderwijs en inclusie – op ontdekkingsreis in de wereld van mode en online jongerencultuur. Wat betekenen deze trends en hoe kun je ze inzetten om cultuureducatie eigentijdser en relevanter te maken?  

Minister Bruins (OCW) geeft antwoord op Kamervragen over de stand van zaken in het toegezegde onafhankelijke sectorbrede onderzoek naar relevante (markt)ontwikkelingen in de Nederlandse audiovisuele sector. Het Tweede Kamerlid Mohandis (GroenLinks-PvdA) had de vragen gesteld. De minister laat onder andere weten dat in Q2 2026 de resultaten worden gepresenteerd van een onderzoek naar het financieringslandschap van de Nederlandse AV-sector en relevante ontwikkelingen daarbinnen.

In de eerste ronde van de Regeling Artistic & Design Research for Immersive Experiences – onderdeel van Creative Industries Immersive Impact Coalition (CIIIC) – zijn vijf consortia geselecteerd. Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie kent elk consortium maximaal € 50.000 subsidie toe voor het ontwikkelen van een tweejarig activiteitenprogramma voor de ontwikkeling en toepassing van immersieve ervaringen, via artistiek en ontwerpend onderzoek.

De commissie is onder de indruk van de kwaliteit van de plannen die zijn ingediend en de kansen die gezien worden voor de ontwikkeling en vernieuwing van het Nederlandse IX-werkveld. Uit de aanvragen spreekt een grote ambitie voor het bundelen van krachten op het gebied van kennis en werkmethodes op het gebied van onderzoek, ontwikkeling en presentatie. Ook de beoogde internationale samenwerkingen bleken in deze fase al van een hoog niveau.

Columnist Rinske Brand ziet een onbedaarlijke drang om de return on investment van maatschappelijke functies in gebiedsontwikkeling te meten, liefst in harde euro’s. Dat vindt zij merkwaardig.  Want ze heeft nog nooit iemand uit de vastgoedwereld horen vragen naar de return on investment (ROI) van wéér een koffiezaak, hotel, winkelketen of zelfs een extra pinautomaat. 

Opbrengsten zijn er volgens haar namelijk altijd, het ligt er alleen aan wat je meet. Zodra het gaat over een culturele voorziening, een buurthuis, een broedplaats of trapveldje moet de waarde worden aangetoond. Liefst in harde cijfers. Terwijl een museum, podium, atelier, buurthuis of sportplek een gebied betekenis geeft, waarde en relevantie voor iedereen die er woont, werkt, leeft, denkt, droomt of rondhangt.

Wat blijft je bij na een voorstelling? Wat doet een avond in het theater met je? Met het onderzoeksproject Beyond Applause is een nieuwe stap gezet in het meten van de impact van podiumkunsten. Chassé Theater (Breda), Parkstad Limburg Theaters (PLT - Heerlen, Kerkrade en Sittard) en Breda University of Applied Sciences (BUas) werkten een jaar lang samen aan een praktisch meetinstrument dat inzicht geeft in de betekenis van theater voor bezoekers. Het onderzoek laat zien dat impact meten geen ongrijpbaar iets hoeft te zijn. Integendeel: met een paar gerichte vragen kom je al dicht bij de kern.

Dr. Ramon Amaro is de nieuwe creatief directeur en bestuurslid van Design Academy Eindhoven. Amaro volgt Joseph Grima op, die deze functie acht jaar bekleedde.  Amaro treedt aan op een belangrijk moment: de Design Academy verlaat de komende jaren de Witte Dame in Eindhoven en verkast naar de Kanaaldijk-Zuid. 

De voorstelling ‘Opening’ van Saïdo Lehlouh en Bouzid ‘Zid’ Ait Atmane vormt de aftrap van festival Summer Dance Forever. Beiden zien dat hiphopdans nog steeds als aparte categorie wordt gezien, maar volgens hen is „hiphop integraal onderdeel van de bredere danscultuur”. Werkend in het theater kwamen Lehlouh en Atmane in aanraking met een publiek dat niet bekend was met de cultuur van hiphop, de clubs en de dance battles. „Als choreograaf wil ik de waardering voor die verschillende culturen overbrengen”, zegt Lehlouh. Maar dat is een geleidelijk proces. 

De hardnekkige term ‘urban’ dans helpt daarbij niet mee, vinden de choreografen. „Ik hoop dat we die labels achterwege kunnen laten en wat we ‘urban’ noemen kunnen erkennen als integraal onderdeel van de bredere danscultuur”. „We moeten wederzijds begrip en samenwerking voeden, met minder ego, zeker te midden van het huidige debat over cultuurpolitiek en de rol van de instituten. Hiphop, met name de jongere generatie, verdient een plaats aan tafel als het over de toekomst van de dans gaat.”

Vroeger bepaalden romans het publieke gesprek, nu podcasts en series, ziet Paul Sebes. de Nederlandse literaire roman en literaire non-fictie verliezen terrein: als kunstvorm, als autonome denkwereld, als plaats waar complexiteit en morele ambiguïteit worden getolereerd. Nederlanders leven massaal op sociale media en lezen steeds vaker alleen in het Engels, verhalen moeten bij voorkeur ‘echt gebeurd’ zijn.

Waar romans ooit het publieke gesprek voedden, is die rol nu overgenomen door podcasts, streamingseries en influencers op sociale media. Zij hebben één ding gemeen: snelheid. Ze leveren vaak kant-en-klare oordelen in minuten of seconden, afgestemd op algoritmen die bevestigen wat de luisteraar of kijker toch al denkt. Er is meestal geen ruimte voor omwegen of aarzelingen. De roman daarentegen dwingt tot vertraging, laat vragen open, confronteert met tegenstrijdigheden. De media wekken nogal eens de indruk dat nuance ruis is, en dus verliest de roman automatisch terrein. Een cultuur die stopt met lezen, stopt uiteindelijk ook met denken.

Met groot plezier kent de Nederlandse Toneeljury dit jaar de Proscenium-achter-de-schermen-prijs toe aan Simon van den Berg voor zijn werk in de theatersector op meerdere gebieden: als toneelcriticus, voor zijn inspanningen voor de Theatermaker en de Theaterkrant en voor zijn actieve rol in de totstandkoming van het digitale geheugen van de sector Podiumkunst.net.

Amsterdam Dance Event (ADE) pakt dit jaar ADE Lab groots aan en bouwt een zogeheten ADE Lab Village in het Westerpark. Van 22 tot 26 oktober 2025 transformeert het park tot een levendige creatieve hub, waar de volgende generatie artiesten, producers en andere muziekprofessionals kunnen netwerken en van elkaar kunnen leren. ‘It takes a village’ dacht de organisatie van ADE Lab als het gaat om het laten groeien van de volgende generatie muziekprofessionals. Met die gedachte in het achterhoofd, creëren ze dit jaar meer ruimte, verbinding en inspiratie. Geen straat, maar een heel dorp waar je omringd wordt door dé mensen die de volgende stappen binnen elektronische muziek bepalen.

Beeld & Geluid lanceert het Manifest Nieuwswijsheid: het eerste Nederlandse manifest dat pleit voor een gezamenlijke aanpak om de omgang met nieuws en informatie te verbeteren. Het document roept onderwijsinstellingen, journalisten, beleidsmakers, wetenschappers, maatschappelijke organisaties en techbedrijven op om samen te bouwen aan een nieuwswijzer Nederland. Het gaat om een samenwerking van Beeld & Geluid met het project DichterBijNieuws, een initiatief van Netwerk Mediawijsheid.

Aanleiding voor het manifest zijn toenemende zorgen over de staat van het Nederlandse medialandschap. Het vertrouwen in nieuws daalt (van 57% in 2023 naar 50% in 2025), jongeren tonen steeds minder interesse in actualiteit. Algoritmes en AI beïnvloeden in toenemende mate de informatie die we te zien krijgen, vaak zonder transparantie over het hoe en waarom

ARTnews, die regelmatig de ontwikkelingen op de kunstmarkt analyseert, meldt in een artikel dat de verkoop van ‘high-end kunst’ al langer stagneert, zelfs begint te krimpen. Het is voor veilinhuizen een reden om op zoek te gaan naar nieuwe inkomstenbronnen. Ze leunen veilinghuizen steeds meer op luxecategorieën. Volgens marktonderzoeksbureau ArtTactic daalde de verkoop van beeldende kunst bij Christie’s, Sotheby’s en Phillips in de eerste helft van 2025 met 44 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2022. Dat is een gat van ongeveer 3 miljard dollar dat moet worden gedicht, wat veilinghuizen lijken te doen met de opbrengsten van luxe handtassen, sieraden, wijn, whisky en auto’s.

Onlangs is er een nieuwe ronde van de Young Innovators van start gegaan. Met dit programma koppelt het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs (CRa) jonge, talentvolle vakgenoten aan grote ruimtelijke opgaven, zoals waterveiligheid, duurzame energietransitie, mobiliteit en gebiedsontwikkeling. Het CRa heeft zes ontwerpbureaus geselecteerd, die de komende maanden aan de slag gaan met opgaven van Gemeente Almere, Gemeente Haarlem, Gemeente Rotterdam, Topsector Energie i.s.m. RVO & Provincie Limburg, Waterschap Vallei & Veluwe, Dienst Justitiële Inrichtingen i.s.m. Rijksvastgoedbedrijf. De Rijksadviseurs staan de jonge ontwerpers bij in hun opdracht.

In volledige rust en in een kleine groep op je gemak naar kunst kijken. Op de tweede maandag van de maand kan dat in het Van Abbemuseum in Eindhoven bij Onvergetelijk Van Abbe. Speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers opent het museum de deuren voor een interactieve rondleiding. De tijd nemen en stilstaan- en zitten bij kunst, is altijd goed, maar bij Onvergetelijk Van Abbe is dat nog net iets meer aan de orde.

Het project draait al een heel wat jaren en vindt eens per maand plaats. We hebben het tijdens de rondleidingen niet over ziek zijn, het gaat echt over de kunst. Tijdens het programma ligt de focus op de creativiteit van mensen en niet op de ziekte. „We hebben het tijdens de rondleidingen eigenlijk niet over ziek zijn. Het gaat echt over de kunst. En we zeggen altijd: ‘Het hart wordt niet dement’”, deelt gastvrouw Mariëtte Vorwerk.

Het was een Boulevard met opnieuw zichtbaar meer jonk volk. Goed voor de gemiddelde leeftijd. Want ja, die lag volgens Dana Kibbelaar, een van de twee Boulevard-directeuren, lang boven de 50 jaar. Al een paar jaar is de inzet om een jonger publiek aan te trekken en dat begint nu zijn vruchten af te werpen. ,,Zonder dat het traditionele publiek wegblijft.’’ Sterker nog, de publieke activiteiten bij de populaire en prominente Tent Paars trekken jong én oud aan, dwars door elkaar heen. Kibbelaar: „We hebben het dit jaar nog structureler aangepakt, met specifieke programma’s zoals Tent Paars en Ik Maak Mee voor kinderen."