Trends & Ontwikkelingen

Beeld & Geluid lanceert het Manifest Nieuwswijsheid: het eerste Nederlandse manifest dat pleit voor een gezamenlijke aanpak om de omgang met nieuws en informatie te verbeteren. Het document roept onderwijsinstellingen, journalisten, beleidsmakers, wetenschappers, maatschappelijke organisaties en techbedrijven op om samen te bouwen aan een nieuwswijzer Nederland. Het gaat om een samenwerking van Beeld & Geluid met het project DichterBijNieuws, een initiatief van Netwerk Mediawijsheid.

Aanleiding voor het manifest zijn toenemende zorgen over de staat van het Nederlandse medialandschap. Het vertrouwen in nieuws daalt (van 57% in 2023 naar 50% in 2025), jongeren tonen steeds minder interesse in actualiteit. Algoritmes en AI beïnvloeden in toenemende mate de informatie die we te zien krijgen, vaak zonder transparantie over het hoe en waarom

ARTnews, die regelmatig de ontwikkelingen op de kunstmarkt analyseert, meldt in een artikel dat de verkoop van ‘high-end kunst’ al langer stagneert, zelfs begint te krimpen. Het is voor veilinhuizen een reden om op zoek te gaan naar nieuwe inkomstenbronnen. Ze leunen veilinghuizen steeds meer op luxecategorieën. Volgens marktonderzoeksbureau ArtTactic daalde de verkoop van beeldende kunst bij Christie’s, Sotheby’s en Phillips in de eerste helft van 2025 met 44 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2022. Dat is een gat van ongeveer 3 miljard dollar dat moet worden gedicht, wat veilinghuizen lijken te doen met de opbrengsten van luxe handtassen, sieraden, wijn, whisky en auto’s.

Onlangs is er een nieuwe ronde van de Young Innovators van start gegaan. Met dit programma koppelt het College van Rijksbouwmeester en Rijksadviseurs (CRa) jonge, talentvolle vakgenoten aan grote ruimtelijke opgaven, zoals waterveiligheid, duurzame energietransitie, mobiliteit en gebiedsontwikkeling. Het CRa heeft zes ontwerpbureaus geselecteerd, die de komende maanden aan de slag gaan met opgaven van Gemeente Almere, Gemeente Haarlem, Gemeente Rotterdam, Topsector Energie i.s.m. RVO & Provincie Limburg, Waterschap Vallei & Veluwe, Dienst Justitiële Inrichtingen i.s.m. Rijksvastgoedbedrijf. De Rijksadviseurs staan de jonge ontwerpers bij in hun opdracht.

In volledige rust en in een kleine groep op je gemak naar kunst kijken. Op de tweede maandag van de maand kan dat in het Van Abbemuseum in Eindhoven bij Onvergetelijk Van Abbe. Speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers opent het museum de deuren voor een interactieve rondleiding. De tijd nemen en stilstaan- en zitten bij kunst, is altijd goed, maar bij Onvergetelijk Van Abbe is dat nog net iets meer aan de orde.

Het project draait al een heel wat jaren en vindt eens per maand plaats. We hebben het tijdens de rondleidingen niet over ziek zijn, het gaat echt over de kunst. Tijdens het programma ligt de focus op de creativiteit van mensen en niet op de ziekte. „We hebben het tijdens de rondleidingen eigenlijk niet over ziek zijn. Het gaat echt over de kunst. En we zeggen altijd: ‘Het hart wordt niet dement’”, deelt gastvrouw Mariëtte Vorwerk.

Het was een Boulevard met opnieuw zichtbaar meer jonk volk. Goed voor de gemiddelde leeftijd. Want ja, die lag volgens Dana Kibbelaar, een van de twee Boulevard-directeuren, lang boven de 50 jaar. Al een paar jaar is de inzet om een jonger publiek aan te trekken en dat begint nu zijn vruchten af te werpen. ,,Zonder dat het traditionele publiek wegblijft.’’ Sterker nog, de publieke activiteiten bij de populaire en prominente Tent Paars trekken jong én oud aan, dwars door elkaar heen. Kibbelaar: „We hebben het dit jaar nog structureler aangepakt, met specifieke programma’s zoals Tent Paars en Ik Maak Mee voor kinderen." 

John Boyne stond met zijn boek Earth op de longlist van de Polari Prize, een prijs voor LGBTQ+ literature uit het Verenigd Koninkrijk en Ierland. Dat was tegen het zere been van enkele schrijvers, want Boyne wordt door deze schrijvers gezien als anti-trans. Boyne ligt onder vuur sinds zijn boek My Brother’s Name Is Jessica en zijn steun voor J.K. Rowling die als het ultieme kwaad wordt gezien op dit gebied. Hij noemt zichzelf in een stuk ter ere van haar ook een fellow Terf (trans-exclusionary radical feminist).

Steeds meer schrijvers, in eerste instantie van de Polari Prize voor debuten, maar later ook schrijvers van de gewone Polari Prize besloten om hun boek terug te trekken voor deze prijs. Inmiddels hebben 16 van de 24 auteurs zich teruggetrokken, evenals twee juryleden.

De prijs van tickets voor de grote meerdaagse popfestivals is de afgelopen jaren flink gestegen – sneller ook dan de algemene inflatie. Het Kenniscentrum Vereniging van Evenementen Makers (VVEM) verzamelt alle cijfers van de Nederlandse concert- en festivalmarkt en adviseert aan de branche. Eén van hun adviezen aan festivalorganisatoren is: verhoog de ticketprijs om de stijgende kosten te dekken. Best Kept Secret-directeur Maurits Westerik vergelijkt een festival met een klein dorp: „Er is onderhoud nodig, vervoer, eten en drinken, festivaltenten, vergunningen aanvragen, dan terrein huren. Die kosten zijn allemaal gestegen, geen enkele kostenpost is gelijk gebleven.” Ook duurzaamheid speelt een rol, zegt hij: „Je wil duurzame keuzes maken, innoveren en iets goed doen, maar die keuzes zijn kostbaarder.”  

Volgens VVEM-secretaris Westermann is de grootste kostenpost voor festivals de personeelskosten: „Die zijn over de gehele branche met 46 procent gestegen ten opzichte van 2019.” Ook Bente Bollmann, hoofd marketing van MOJO – eigenaar van Lowlands, Pinkpop en Down The Rabbit Hole – noemt de stijgende personeelskosten als reden. Bollmann ziet daarnaast dat artiesten duurder geworden zijn: „Als je het economisch bekijkt is een artiest het schaarse goed en een artiest kan maar op één plek tegelijk zijn. De festivalcultuur is enorm aan het groeien, vooral in Azië en Amerika. De concurrentie wordt steeds heviger en dat heeft effect op de gages van artiesten.”

Op Decibel Outdoor werd dit weekend niet alleen maar gefeest. Het festival is ook het decor van testen naar circulaire wateroplossingen. Zo wordt water waar mee gedoucht is gebruikt om de wc’s door te spoelen en krijgt zelfs de urine nog een tweede bestemming. „Daar maken we uiteindelijk meststof van”, zegt Dennis Warmelink van Nijhuis Saur Industries. Dat is aan de bezoekerszijde van het festival. Maar ook backstage is te zien welke innovaties rondom waterbesparing, hergebruik en zuivering worden ingezet. Zoals een pilot van het zogeheten ‘grijs-water-systeem’. 

Het gebeuren is een collectief van het Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat, de provincie Noord-Brabant, Brabant Water, waterschappen De Dommel en Brabantse Delta, Green Deal Circular Festivals, Decibel Outdoor en Awakenings. De samenwerking rondom circulaire waterketens begon vorig jaar op de Zwart Cross en krijgt na Decibel navolging bij onder meer SAIL in Amsterdam en festival DGTL.

Het is een zomertraditie op zichzelf: concerten in openluchttheaters. Nederland kent zo’n veertig van dit soort podia, veelal in een bosrijke omgeving. Zoals het 77 jaar oude Caprera in Bloemendaal. „Er werd zand weggehaald voor de wederopbouw. Die kuil is nu het theater.”

Concerten in openluchttheaters zijn ’s zomers populair, zowel bij bezoekers als bij artiesten. Artiesten vinden het aantrekkelijk omdat ze er iets anders kunnen doen dan in een popzaal. Sinds enkele jaren zijn de bostheaters zo geliefd bij artiesten dat ze er zelfs tournees langs maken, bijvoorbeeld langs Ommen, Lochem, Valkenburg, Amstelveen. 

I-Meet dreigt aan het einde van het jaar te verdwijnen. Het jeugd- en jongerencentrum organiseert activiteiten voor kinderen in Heeswijk-Dinther. Maar een tekort aan vrijwilligers lijkt, als er in de tussentijd niets verandert, daar een einde aan te maken. De huidige vrijwilligers van I-Meet stoppen aan het einde van het jaar. Daardoor zijn er vooralsnog te weinig vrijwilligers om de jeugdactiviteiten in het cultureel centrum Servaes aan het Raadhuisplein door te laten gaan. Denk aan onder meer knutselen, bingo en keramiek verven.

 Jaarlijks kent Stichting KLEIO uit Breda het Stipendium 01 toe aan een kunstenaar die op bijzondere wijze actief is in de stad. Het Stipendium, dat bestaat uit een geldbedrag en een kunstwerk, wordt sinds 2022 elk jaar uitgereikt. Dit jaar neemt kunstenaar Iris Bouwmeester het stokje over van Bo Stokkermans, die vorig jaar de prijs won. Op 12 september 2025 neemt Bouwmeester het Stipendium in ontvangst tijdens de opening van haar tentoonstelling A Spell for Creation in Stedelijk Museum Breda. Het Stipendium bestaat uit een geldbedrag van € 5.000,00 en een sculptuur van de Bredase beeldhouwer Felix van Breugel. 

Het is een landelijk bekend fenomeen: muzikanten die optreden op poppodia houden onderaan de streep te weinig over. Tegelijkertijd zuchten de poppodia onder stijgende kosten, waardoor het ook moeilijker wordt om die faire vergoeding te betalen. Unisono luiden ze de alarmbel. En allebei hebben ze via hun belangengroep ook laten uitrekenen hoe precair hun situatie precies is.

Teylers Museum in Haarlem haalt voor het eerst een beeld van de beroemde Michelangelo naar Nederland. Half oktober opent in Teylers Museum in Haarlem een grote tentoonstelling over Michelangelo en daar zal Apollo-David te zien zijn, een bruikleen van het Museo Nazionale del Bargello in Florence. Net als de beroemde David gaat het om een gespierde, naakte jongeman gehouwen uit wit marmer. 

Waarom kiest de één voor een rustige natuurwandeling, terwijl de ander liever naar een bruisend festival gaat? Vrijetijdsbesteding zegt veel over wie mensen zijn en wat ze belangrijk vinden. Motivaction ontwikkelde op basis van jarenlang onderzoek acht herkenbare Cultuur & Vrijetijdsprofielen. Deze profielen laten zien welke waarden en drijfveren bepalend zijn voor recreatiegedrag en cultuurbehoefte. 

De inzichten kunnen je helpen als organisator, beleidsmaker of marketeer om aanbod, communicatie en bezoekerservaring beter af te stemmen op je doelgroep. Het whitepaper is relevant voor de kunst- en cultuursector, festivals, recreatie- en natuurorganisaties, maar ook voor stedenbouwers en overheden.

South by Southwest London (SXSW) heeft zijn eerste trendrapport uitgebracht. Het rapport bevat de opvallendste inzichten en toekomstgerichte thema’s die naar voren kwamen tijdens de allereerste editie van SXSW London, gehouden in Shoreditch van 2 tot en met 7 juni 2025. Het evenement bood een belangrijk ontmoetingspunt voor leiders uit technologie, creativiteit, bedrijfsleven en beleid, met de nadruk op toekomstvisie en ontdekking.

Kunstmatige intelligentie was hét centrale thema. “Zelfstandig opererende AI” wordt gezien als de volgende revolutie. Andere onderwerpen die aan de orde komen zijn: - Ruimtevaart: de nieuwe zakelijke grens. - Collectief individualisme. - Community-gedreven merken. - Zakendoen met een geweten. - De gezondheidszorgtechnologie-revolutie. - Ervaringsgerichte marketing. - Invloed en autoriteit opnieuw gedefinieerd. 

In zijn ambitie om de Amerikaanse cultuur naar zijn hand te zetten, heeft president Donald Trump een nieuwe stap gezet met een aankondiging in te grijpen bij acht grote musea in Washington D.C. In een brief getiteld ‘Internal Review of Smithsonian Exhibitions and Materials’ krijgen de musea 120 dagen de tijd om hun koers, hun collecties en plannen en al hun publieke communicatie aan te passen aan de wensen van de regering-Trump.

De musea dienen inhoudelijke correcties door te voeren en ‘verdeeldheid zaaiende, ideologisch gedreven taal te vervangen door verenigende, historisch accurate en constructieve beschrijvingen’. De doorlichting moet leiden tot een ‘vernieuwde curatoriale visie geworteld in de kracht, breedte en prestaties van het Amerikaanse verhaal’. Het gaat vooralsnog om acht van de 21 musea van het Smithsonian Instituut, die behoren tot de grootste musea van de Verenigde Staten.

Het metershoge kunstwerk Samen Onderweg van Gerard Engels dat jaren stond weg te kwijnen op de gemeentewerf, wordt geplaatst op de rotonde bij de op- en afrit van de N261 bij Loon op Zand. Inwoners konden kiezen uit drie locaties. Kunstenaar Engels is blij met de gekozen plek. Wethouder Marc Budel is in ieder geval blij dat het kunstwerk weer een plek krijgt in de openbare ruimte. En ook stichting Kunst Loon op Zand is tevreden met de locatie.

Vrijwilligers zijn onmisbaar voor musea. De ruim 26 duizend museumvrijwilligers (in 2023) voeren een substantieel deel van het werk uit. Waardevol voor de musea, voor henzelf en voor de maatschappij.  Zonder de inzet van vrijwilligers kunnen veel musea niet bestaan in hun huidige vorm. Toch kan de sector nog meer vrijwilligers gebruiken. Speciaal daarom organiseren de Museumvereniging en de provinciale erfgoedhuizen, verenigd in Stichting OPEN, gratis trainingen in vrijwilligerswerving voor alle bijna 500 leden van de Museumvereniging. Deze trainingen gericht op het verweven én behouden van vrijwilligers zijn gebaseerd op de succesvolle methode Expeditie Nieuwe Gezichten van de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV). 

Er is ophef ontstaan over mogelijke belangenverstrengeling binnen de selectiecommissie van de Gouden Kalveren. Meer dan de helft van de commissieleden had banden met films die meedongen naar een nominatie. Dit betreft onder andere Jon Karthaus, regisseur van "The Dadchelor", die zelf deel uitmaakte van de commissie. Er is kritiek op het feit dat zijn film geselecteerd werd ten koste van andere films zoals "iHostage" van Bobby Boermans. De selectieprocedure wordt door sommigen als oneerlijk ervaren, wat leidt tot discussie over de integriteit van het selectieproces.

In het IX Zine – een gezamenlijke uitgave van CreativeNL en FONK Magazine, met inzichten verzameld tijdens SXSW 2025 in Austin – reflecteert Jann de Waal, voorzitter van de Topsector Creatieve Industrie, op de impact en implicaties van immersive experiences (IX). 

Volgens De Waal vraagt het IX-domein om een zorgvuldige balans tussen technologische innovatie en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Hij onderstreept het belang van publiek-private samenwerking om publieke waarden te bewaken. Het interview belicht thema’s als vertrouwen, regie op digitalisering en het creëren van waardevolle toepassingen die breder reiken dan entertainment of commercie. De Waal pleit voor bewust beleid, betrokken partners en een gedeelde verantwoordelijkheid om IX in te zetten voor maatschappelijke meerwaarde – en niet alleen voor technologische vernieuwing.

De Nederlandse fotograaf en regisseur Anton Corbijn wordt op 2 oktober 2025 tijdens de Abbey Road Music Photography Awards onderscheiden met de Icon Award. De organisatie eert hem voor zijn decennialange bijdrage aan de visuele identiteit van de moderne muziekindustrie. Corbijn volgt daarmee eerdere winnaars Jill Furmanovsky (2024), Henry Diltz (2023) en Eric Johnson (2022) op.

Hoe je aan geld komt om je werk te maken, verschilt van maker tot maker en van kunstenaar tot kunstenaar. Ook het moment in je carrière kan daarin een verschil maken. Waar sta jij nu? En bij welke financieringsvormen voel jij je prettig? Cultuur + Ondernemen geeft aan de hand van vier fictieve makersprofielen inzicht in welke manier van geld werven bij jou past.

Politieke partijen moeten na de verkiezingen van 2025 stevig investeren in een eerlijke culturele en creatieve sector. Daartoe roept De Creatieve Coalitie op in een brief aan alle verkiezingsprogrammacommissies. De koepelvereniging presenteert in de brief zes concrete voorstellen – van verplichte Fair Pay tot bescherming van zzp’ers tegen grote techbedrijven. 

Als zzp’er heb je er vast al eens van gehoord: de wet DBA, in de volksmond ook wel schijnzelfstandigheid genoemd. Ingewikkelde materie waar je je liever niet mee bezighoudt? Omdat het toch belangrijk is voor je ondernemerschap, heeft de Kunstenbond er een webinar over gemaakt. 

Gefeliciteerd, je bent afgestudeerd! Een bijzonder en trots moment, maar ook één vol nieuwe vragen: ‘Wat nu?’ De wereld ligt aan je voeten en dat is ook veel. Je bent nu niet alleen kunstenaar, maar ook ondernemer, onderhandelaar én je eigen jurist. De Kunstenbond geeft zes basics die je meteen op voorsprong zetten. 

1. Bescherm je werk. 2. Leg afspraken op tijd vast. 3. Denk na over je verdiensten. 4. Voorkom bij samenwerking met andere makers gedoe achteraf. 5. Laat anderen jouw werk alleen gebruiken met jouw toestemming. 6. Vraag hulp. 

In augustus 2024 is de Europese AI Act officieel in werking getreden. Deze wetgeving heeft als doel het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) binnen de EU te reguleren. Per augustus 2025 gaat fase twee van de AI Act in. Dat betekent strengere regels voor AI-modellen zoals ChatGPT, DALL·E en andere zogeheten General Purpose AI (GPAI). DEN vertelt in een artikel wat deze wetgeving inhoudt en wat dit concreet betekent voor jouw organisatie.

De Cultuurraad heeft de definitieve adviezen voor projecten 2025, tranche 3 bekend gemaakt. Op 30 mei 2025 sloot de mogelijkheid om voor deze ronde subsidie aan te vragen. Er zijn 18 aanvragen ontvangen, waarvan er 14 aan de Cultuurraad ter beoordeling zijn voorgelegd. De vier aanvragen die zijn afgewezen voldeden niet aan de formele vereisten. Voor de 14 projecten is een totaalbedrag van € 362.132 aangevraagd bij Cultuur Eindhoven.

Philips en Muziekgebouw Eindhoven hebben hun samenwerking vernieuwd. Met deze samenwerking onderstreept Philips het belang van cultuur en zijn band met Eindhoven. Sylvia van Es, president van Philips Nederland: “We zien het als een vanzelfsprekende verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een regio waar mensen zich thuis voelen, geïnspireerd raken, en ruimte biedt aan talent en creativiteit. Cultuur en muziek spelen daarin een onmisbare rol”.

De benefietshow Together for Palestine, volgende maand in Londen, wordt wat organisator Brian Eno betreft een soort Live Aid. Inmiddels zijn de eerste namen van de line-up bekend. Of het een nieuwe Live Aid wordt, precies veertig jaar na dat beroemde benefietfestival voor Ethiopië, zal de geschiedenis uitwijzen. Maar de ambities zijn groot, net als de crisis die ten grondslag ligt aan Together for Palestine. Op woensdag 17 september stroomt het Londense stadion Wembley Arena vol met publiek, voor activisme, popmuziek en uiteraard om geld op te halen voor voedsel en medische hulp aan de slachtoffers van de oorlog in Gaza.

fritz-kola wil meer zijn dan een drankje: het merk presenteert zich nadrukkelijk als beweging met een missie. Onder het motto ‘Awake. For the better. Together.’ verbindt fritz-kola zich actief aan maatschappelijke en culturele verandering. De nieuwe strategie ‘fritz-kolab’ is daar een logisch en strategisch verlengstuk van: geen eenmalige activatie, maar een cultuur gedreven aanpak die het merkverhaal tastbaar maakt op plekken waar gemeenschappen samenkomen. Tijdens Best Kept Secret kreeg het publiek de Europese primeur.

Het Nationaal Ontwikkeltraject Amateurkunst (NOA) is onderdeel van de Pilot Nationaal Akkoord Amateurkunst van het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP). Deze regeling ondersteunt de amateurkunstsector bij de voorbereidingen voor de toekomst. Het doel? Een sterker netwerk, meer zichtbaarheid en duurzame ondersteuning voor amateurkunstverenigingen in Nederland. In het kennisdossier van het LKCA lees je alles over het ontwikkeltrajects en de pilots.

In de leegstaande winkels aan de Brink in Hengelo krijgt kunst tijdelijk de ruimte. Onder de naam Places worden leegstaande panden, zoals de oude V&D en de Kijkshop, tijdelijk omgevormd tot expositieruimtes. Kunstcollectief MIKC wil met het project nieuw talent een broodnodig podium bieden. “Voor deze kunstenaars is het vaak al moeilijk om een ruimte te vinden”, zegt initiatiefnemer Bertine Bosch.