Trends & Ontwikkelingen

Theaterfestival Boulevard ‘s-Hertogenbosch, Oerol Festival Terschelling en de Nederlandse Dansdagen zijn de eerste festivals die zich hebben aangesloten bij DIP: het Digitaal Informatieplatform Podiumkunsten. Zo krijgen we straks een nog breder beeld van de impact van voorstellingen en het gedrag van het publiek binnen de cultuursector. Hoe meer organisaties zich aansluiten bij DIP, hoe waardevoller de data en inzichten uit de benchmark worden. Moniek de Zeeuw, hoofd marketing en communicatie bij Theaterfestival Boulevard vertelt waarom deze samenwerking zo belangrijk is. 

Naar aanleiding van een Duits onderzoek sprak Podium met onderzoeker Juan Carlos Escobar Campos. Campos bestudeerde ook Nederlandse orkesten. “Mensen met een Turkse, Marokkaanse, Surinaamse of Indonesische achtergrond maken zo’n 10 procent van de bevolking uit, maar dat zie je nauwelijks terug in orkestbezettingen.” De oorzaken zijn structureel: “Muzikale vorming wordt vaak doorgegeven binnen families. Als je geen muzikale traditie of rolmodellen hebt, is er minder motivatie. Een paar jaar geleden is de overheid flink gaan bezuinigen op muziekonderwijs, en dat maakt deelname lastiger voor wie het financieel niet kan opbrengen. Dat verhoogt de drempel voor mensen met een socio-economische achterstand." 

Hoewel vrouwen in Nederlandse orkesten al sinds de jaren 30 meespelen en hun aandeel na de oorlog groeide, blijft de verdeling ongelijk. “In het Concertgebouworkest, het Residentie Orkest en het Nederlands Philharmonisch Orkest ligt het percentage vrouwen rond de 40 procent.” De oorzaak ligt deels in de instrumentverdeling. “In strijkersgroepen zijn vrouwen beter vertegenwoordigd, maar in koper- en slagwerksecties nauwelijks. Al op jonge leeftijd, als kinderen een instrument uitkiezen, is er een onbewuste voorkeur die wordt meegegeven door de omgeving.” Daarbij komt dat vrouwen ondervertegenwoordigd zijn in leidinggevende functies.

Arjen Leendertz (contrabassist bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest), schreef recent een artikel over de uitholling van het beroep van orkestmusicus. De structurele verschuiving naar onvrijwillige deeltijdcontracten en flexibele arbeidsverhoudingen binnen de podiumkunsten resulteert in een zorgwekkende afname van de bestaanszekerheid van musici. Deze ontwikkeling treft in het bijzonder tutti musici (groepsspelers), beginnende professionals en freelancers. Waar een duurzame muzikale loopbaan idealiter gekenmerkt wordt door artistieke ontwikkeling, hoogwaardig vakmanschap en continuïteit, ziet Leendertz in de praktijk een toenemend precair arbeidsperspectief ontstaan.

Samen met FONK Magazine lanceert Clicknl we onder de vlag van CreativeNL een bijzondere publicatie: de IX Zine. Hierin wordt ingezoomd op de volgende digitale golf en een nieuwe revolutie: Immersive Experiences (IX), oftewel een wereld waarin digitaal en fysiek naadloos samenvloeien, en die een enorme impact gaat hebben op ons dagelijks leven, van werk en educatie tot zorg, veiligheid, architectuur en cultuur.

Meer dan zestig architectenbureaus ondertekenen deze week een verklaring voortaan te ontwerpen volgens het principe ‘biobased, tenzij’. Afgelopen jaar volgden deze architecten een training rond biobased bouwen van Building Balance. De training is gisteren overgedragen aan de BNA, die het programma vanaf 2026 beschikbaar maakt voor de hele sector.

De non-profit organisatie Building Balance streeft naar een snelle opschaling van het gebruik van biogrondstoffen in de gebouwde omgeving. Ze ontwikkelde daartoe een training, die afgelopen jaar door 125 architecten en ontwerpers is gevolgd, zo meldt de organisatie. “Architecten hebben samen invloed op duizenden ontwerpbesluiten per jaar, wat in potentie goed is voor honderden nieuwe biobased projecten op relatief korte termijn.”

The European Commissioner for for Intergenerational Fairness, Youth, Culture and Sport Glenn Micallef will use the summer of 2025 to draft the Culture Compass which will serve as a strategic framework for EU cultural policy. The Culture Compass aims to improve the consistency of EU policies and strengthen coordination between funding and policy. The Commissioner opened a consultation round for cultural stakeholders, ending on May 29 2025. The results can be found on their website. 

Saxofonist Kasper Rietkerk (29) is de winnaar van de Next Step Award 2025. Deze jaarlijkse prijs van de VandenEnde Foundation is bedoeld om een uitzonderlijk artistiek talent op weg te helpen bij een volgende stap in diens loopbaan. Rietkerk ontving de prijs, een geldbedrag van 25.000 euro en een kunstwerk van Jeroen Henneman, tijdens de uitreiking op 2 juni 2025 in Café DeLaMar in Amsterdam. De andere genomineerden – pianist Aidan Mikdad en altviolist Anuschka Pedano – ontvangen ieder 5.000 euro.

Terug in de tijd van Yves Berendse werd vorig jaar in Nederland het vaakst gestreamd en gedraaid op de radio. Berendse kreeg maandagavond daarom in het Internationaal Theater Amsterdam een Buma Award uitgereikt, evenals de andere schrijvers-componisten van het nummer: Robert Vredeveld en Jeroen Russchen. De top-5 van de succesvolste nummers van 2024 bestaat verder uit Sugardaddy (Roxy Dekker), Nothing to Lose (Douwe Bob), Pretty Girls (Frenna) en Europapa (Joost Klein). Alle schrijvers en componisten van deze nummers kregen een Buma Award.

Elke twee jaar wordt een Inwonersenquête gehouden in de gemeente Tilburg onder inwoners van 18 jaar en ouder. In dit onderzoek worden onderwerpen meegenomen die verband houden met het Bestuursakkoord en/of die voor de jaarstukken, de diverse beleidsvelden van de gemeente Tilburg, van belang zijn. 

Eén van de onderdelen in de enquête is cultuur. Het totale cultuuraanbod in de gemeente Tilburg krijgt een 7,6. De bereikbaarheid een 7,5. de kwaliteit scoort een 7,4, diversiteit een 7,1 en zichtbaarheid een 6,9. In de inwonersenquête staan ook cijfers over cultuurbezoek, cultuurbeoefening en lidmaatschap en steun. 

Brabant C gaat een samenwerking aan met TURF, het culturele initiatief dat zich richt op innovatie, vernieuwing en verbinding in Breda. Samen ontwikkelen we momenteel een nieuwe financieringsregeling waarmee makers en collectieven steun kunnen aanvragen voor culturele projecten die aansluiten bij de ambities van TURF. We streven ernaar om deze op korte termijn open te kunnen stellen voor aanvragen.

Minister Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) investeert eenmalig € 155 miljoen en structureel € 15,8 miljoen in onderhoud en restauratie van rijksmonumenten. Zo schrijft hij vandaag in een brief aan de Tweede Kamer. Vooral grote rijksmonumenten kunnen rekenen op extra financiële steun. Een deel van de investeringen gaat naar grote (kerk)­gebouwen. De minister voorkomt zo dat meer (grote) monumenten ernstig in verval raken.

De gemeenteraad van Enkhuizen heeft besloten om De Drommedaris structureel financieel te ondersteunen. Het culturele centrum blijft zo behouden voor inwoners, bezoekers en culturele organisaties. Onderzoeksbureau Synarchis concludeerde vorig jaar dat het huidige gebruik als cultureel centrum alleen haalbaar is met structurele steun. 

Wethouder Wim Hogervorst noemt De Drom een onmisbare plek voor cultuur en ontmoeting. Ook wethouder Win Bijman benadrukt het belang van het rijksmonument, dat al sinds 1980 wordt gebruikt als cultureel centrum. Het gebouw biedt ruimte voor voorstellingen, films en bijeenkomsten.

Arnhem-Zuid kent relatief weinig aanbod voor cultuur en daarom moet het stadsdeel een eigen centrum voor bijvoorbeeld kunst en film krijgen. Het stadsbestuur benoemde de komst van een plan voor het cultuurcentrum in 2022 duidelijk in het coalitieakkoord, een document met alle ambities voor de komende jaren. Bijna drie jaar na een ronkende belofte ligt er alleen nog geen concreet plan.

Het stadsbestuur omschrijft de zoektocht naar een permanent onderkomen voor een cultuurcentrum als ‘een complex proces’ waarbij het ‘zorgvuldige afwegingen’ wil maken. En dat vergt tijd, stelt het. Ook hoe zo'n cultuurcentrum er uit moet komen te zien blijft vaag. 

Lokale kunstenaars in Gemert-Bakel en heemkundekring de Kommanderij krijgen eindelijk een eigen plek om lokale moderne kunst en de eigen rijke cultuur te tonen. Dat gaat gebeuren in de leegstaande voormalige Ds Swildensschool. Er is een nieuwe Stichting Museum Gemert-Bakel opgericht die de cultuurplek op 8 en 9 juni hoopt te openen. Op termijn wil de stichting een plek krijgen in één of beide zijbeuken van de Sint Janskerk. „Maar dat zal zeker nog wel zo’n vier, vijf jaar duren”, verwacht Ton Hendriks, de kersverse voorzitter van de nieuwe stichting. De plannen kwamen in een stroomversnelling nadat in december de nota Cultuurbeleid van wethouder Wilmie Steeghs werd gepresenteerd. Daarin stond opnieuw de wens voor een museum. 

Nederlanders met een laag inkomen kunnen her en der geld aanvragen. Toch laten zij gemiddeld 300 euro per maand liggen, ziet hulporganisatie Geldfit. Het gaat bijvoorbeeld om toeslagen, de bijzondere bijstand en geld uit fondsen. Zo wordt vaak vergeten om gebruik te maken van de bijzondere bijstand en Jeugdfonds Sport en Cultuur. "Terwijl geld voor sport en cultuur de kwaliteit van leven van mensen met zorgen over geld toch aanzienlijk positief kan beïnvloeden", zegt de woordvoerder.

De Nederlandse sterauteur Lucas Rijneveld heeft samen met zijn vertaler Michele Hutchison de James Tait Black Prize for fiction heeft gewonnen met My Heavenly Favourite (Mijn lieve gunsteling). De James Tait Black Prizes zijn een van de oudste literaire onderscheidingen van Groot-Brittannië die zelden tot nooit aan vertaald werk worden toegekend. Wetenschappers en studenten van de taal- en cultuurstudies van de University of Edinburgh zitten in de jury.

Zondagmiddag 1 juni heeft Kāna Percussion Trio de finale gewonnen van Dutch Classical Talent in TivoliVredenburg, Utrecht. Zij wonnen daarmee een geldbedrag van €10.000. Mezzosopraan Isabel Pronk ontving de publieksprijs. Dutch Classical Talent Tour & Award is een traject van 18 maanden dat jonge musici helpt zich te ontwikkelen. Het is bedoeld voor talenten tot en met 28 jaar (voor zangers tot en met 30 jaar) die studeren of zijn afgestudeerd aan een Nederlands conservatorium.

De bibliotheek blijft in de Hoofdstraat. Het plan voor een samenvoeging met De Speeldoos gaat de prullenbak in. Het theater krijgt geld voor een forse opknapbeurt. Dat is de uitkomst van een tumultueuze raadsvergadering in Baarn. Het dossier De Speeldoos sleept al tien jaar voort en lijkt nu weer terug bij af. Grote vraag is hoeveel miljoenen euro’s de politiek beschikbaar wil stellen.

Het besluit om te stoppen met de voorbereidingen voor de bouw van een nieuw cultuurhuis met bibliotheek aan de Rembrandtlaan is tegen het zekere been van het college van burgemeester en wethouders. Die was ervan overtuigd dat ze voor 15 tot 17 miljoen euro de klus had kunnen klaren. Het besluit leidt indirect ook tot het uiteenvallen van de coalitie. VoorBaarn liet afgelopen dinsdag weten uit de samenwerking met GroenLinks, PvdA en D66 te stappen.

Op 1 juni trok een bonte stoet door Maastricht onder de naam 'Cultural Infestation'. De parade begon in het Stadspark, waaraan kunstenaars, buurtbewoners en meer dan dertig lokale groepen deelnamen. Met muziek, spandoeken en kostuums protesteerden zij tegen het verdwijnen van plekken als Landbouwbelang (LBB), The B en de Food Bank. De deelnemers vinden dat deze plekken onmisbaar zijn voor de stad. Ze bieden ruimte aan cultuur, ontmoeting en solidariteit. Volgens hen worden ze bedreigd door ontruimingen, bezuinigingen en gentrificatie, terwijl er geen betaalbare alternatieven worden geboden.

Trump kondigde dit weekend aan dat hij Kim Sajet, directeur van de National Portret Gallery, wil ontslaan. Sajet is er sinds 2013 directeur. Ze is de eerste vrouwelijke directeur van het prestigieuze museum. De Amerikaanse president heeft zijn vizier gericht op het Smithsonian Instituut, dat in ruim twintig musea onder meer de geschiedenis van minderheden in de Verenigde Staten belicht. Trump is fel gekant tegen wat hij ‘een verdeeldheid zaaiend verhaal’ en ‘anti-Amerikaanse ideologie’ noemt.

Het Smithsonian moet volgens hem een ‘symbool voor inspiratie en Amerika’s grootheid’ worden, en daarin is geen plaats voor minderheden. Hij wil ‘diversiteit, gelijkheid en inclusiviteit’ vervangen door ‘uitnodigend en toegankelijk’. De National Portrait Gallery deelt een gebouw met het Smithsonian American Art Museum, en valt ook onder de directie van het Smithsonian.

Het festival Elastiek in Hilvarenbeek gaat dit jaar niet door. De rek is eruit, schrijft de organisatie op internet. „De energie van de vaste kern is er nog steeds. We willen wel nadenken over een vervolg”, zegt voorzitter Koen de Witte. Een gratis festival is niet meer vol te houden, concludeert de organisatie. ,,Uiteindelijk hebben we gezegd dat we op deze leest niet door kunnen gaan." Het werd steeds moeilijker om genoeg vrijwilligers te vinden. De Witte: „Daarin staan we natuurlijk niet alleen. Je ziet het overal in de festivalsector.’’ Elastiek zette Hilvarenbeek vanaf 1985 op de kaart. In de loop der jaren dijde het evenement uit en kwamen bijna alle grote namen in de Nederlandse muziek naar de Vrijthof.

Drummer Chris Strik is door de organisatie uitgeroepen tot winnaar van de Breda Jazz Festival Award. Het is de eerste keer dat deze award wordt toegekend. Deze nieuwe prijs is de prestigieuze opvolger van de Kobe Award en bestemd voor jazzmusici die ook nieuwe generaties weten te inspireren met hun spel en sound.

Boudewijn de Groot is dit jaar de winnaar van de Lennaert Nijgh Prijs. De 81-jarige zanger krijgt de oeuvreprijs voor beste tekstdichter maandag tijdens het jaarlijkse Buma Awards Gala in Amsterdam, heeft Buma Cultuur zaterdag bekendgemaakt.

De prijs is vernoemd naar De Groots jeugdvriend Nijgh, die aan veel van zijn liedjes heeft meegeschreven. „De Lennaert Nijgh Prijs is bedoeld voor een artiest die excelleert in het Nederlandstalige lied, met bijzondere aandacht voor tekst en zeggingskracht. Boudewijn de Groot belichaamt deze missie tot in het diepst van zijn wezen. Hij is niet alleen een componist, tekstdichter en vertolker van klassiekers, maar ook een ambassadeur van het literaire lied, een muzikale verhalenverteller die woorden vleugels geeft”, stelt Buma Cultuur.

Het bedreigde Annatheater in Helmond lijkt van de ondergang gered te zijn. Omdat het theater vooral veel jongeren aantrekt die zich elders minder thuis voelen, stelt het stadsbestuur dit jaar 195.000 euro beschikbaar. De toekomst van het theater aan de Floreffestraat hangt al vele maanden aan een zijden draadje. Stichtingsvoorzitter Rob Spiegelenberg doet begin november 2023 daarom een noodoproep: komt er geen structurele steun vanuit de gemeente, dan moet pandeigenaar en theaterdirecteur Lavinia Germano het mogelijk verkopen aan een projectontwikkelaar.

Zo ver lijkt het nu niet te komen. Uit onderzoek van BMC Advies en Blueyard blijkt dat het Annatheater een bijzondere positie inneemt in de Helmondse culturele wereld. Wel moet de organisatie professionaliseren om voor extra geld in aanmerking te komen, vinden de adviseurs.

De Gouden Harp gaat dit jaar naar Martin Garrix. Dat maakte Frank Helmink, directeur van Buma Cultuur, maandag bekend in het NPO Radio 1-programma Spraakmakers. De 29-jarige dj is een van de jongste winnaars ooit. Alleen Jan Smit was met zijn 23 jaar in 2009 nog jonger. De prijs gaat jaarlijks naar iemand die zich op bijzondere wijze verdienstelijk heeft gemaakt voor de Nederlandse muziek. De toekenning is onderdeel van de uitreiking van de Buma Awards, maandagavond in Internationaal Theater Amsterdam (ITA). 

De vingers van Nikola Meeuwsen (23) krioelen over de toetsen. Na het slotakkoord – vlám – schiet het publiek in Brussel overeind. Luid applaus, woensdagavond, voor de Nederlandse pianist Nikola Meeuwsen. Maar een nog luider applaus klinkt zaterdag na middernacht: Meeuwsen is de winnaar van de Koningin Elisabethwedstrijd, een van ’s werelds meest prestigieuze concoursen. Meeuwsen is dit jaar niet alleen de jongste finalist, hij is ook nog eens de eerste Nederlander die wint sinds de oprichting van het concours in 1937. 

‘Het lijkt wel een droom’, zegt Meeuwsen na afloop, ‘ik begrijp het nog niet helemaal.’ Gaandeweg zullen de gevolgen wel tot hem doordringen. Winst in Brussel is niet zelden het begin van een wereldomspannende carrière. Bij de eerste prijs hoort een geldbedrag van 25 duizend euro.

Pianist Leif Ove Andsnes krijgt de Jean Gimbel Lane prijs. Bij de prijs ontvangt Andsnes ook een geldbedrag van 75.000 euro (omgerekend ongeveer 66.000 euro). De prijs gaat naar pianisten die grote internationale erkenning genieten. Zo ontvingen onder andere Maria Joao Pires, András Schiff en Marc-André Hamelin de prijs.

Sena heeft op 20 mei jongstleden tijdens haar jaarlijkse Vergadering van Aangeslotenen in TivoliVredenburg in Utrecht de jaarcijfers gepresenteerd en teruggeblikt op het afgelopen jaar. Markus Bos, Algemeen Directeur van Sena, benadrukt het belang van de resultaten: “2024 was een jaar van aanzienlijke vooruitgang en innovatie voor Sena. We zijn trots op de groei in licentie-inkomsten en de verbeterde doorbetalingen aan onze rechthebbenden.

De twee boekbewerkingen die Eline Arbo het afgelopen jaar bij haar gezelschap Internationaal Theater Amsterdam (ITA) regisseerde, behoren volgens de Nederlandse Toneeljury allebei tot de elf meest indrukwekkende voorstellingen van het seizoen. Dat werd 29 mei bekendgemaakt.

Van de schaduw die de nieuwe vierjarige subsidieverdeling op dit seizoen wierp en die voor grote onrust binnen het theaterveld zorgde, was op de podia gelukkig weinig te merken: met name de afgelopen maanden ging de ene na de andere bejubelde voorstelling in première. Behalve ITA werden de grote stadsgezelschappen Het Nationale Theater (met Schuldig kind), NITE (Nachtwacht) en Theater Oostpool (The Almigthy Sometimes) geselecteerd. Ook Orkater en Toneelschuur Producties werden bekroond, met De dood van Benny Simons en Jongensuren.

De 53ste editie van het Breda Jazz Festival ging donderdag van start met veel experimenteel getrompetter en ouderwetse gezelligheid. Onder het publiek een hoop jazzliefhebbers. „Het is lekker muzikaal wandelen zonder verwachtingen.” De stad beleeft dit jaar de 53e editie van het festival.

Een eigentijdse, betoverende, krachtige vrouw verbeelden die in verbinding staat met de natuur. Met die intentie schiep kunstenaar Ed Mol het manshoge bronzen beeld van Zwarte Kaat dat op Hemelvaartsdag werd onthuld in Bladel. Wethouder Hetty van der Hamsvoort onthulde het beeld donderdagmiddag 29 mei bij gemeenschapshuis Bruis. Hiermee heeft de legende van Zwarte Kaat voortaan een prominente plek in het centrum van Bladel, als belangrijk onderdeel van de vele sagen en legenden die de gemeente rijk is.

Terwijl vwo-leerlingen zo’n 180 uur culturele vorming krijgen, blijft kunst onderbelicht in het mbo-onderwijs. Nieuwe initiatieven moeten die trend kantelen. Vorige maand verlengde minister Eppo Bruins van Cultuur de proef met de MBO Cultuurkaart, een kortingspas waarmee studenten naar het theater, musea of concerten kunnen.

Edith Huis in ’t Veld heeft het zelf altijd gemist. Eerst als student aan het mbo, later als docent daar. Aandacht voor kunst en cultuur was er nauwelijks. Ondanks dat de voordelen zo aantoonbaar zijn. Huis in ’t Veld werkt tegenwoordig als projectleider kunst en cultuur in het mbo bij Graafschap College, waar cultuur wel een plek heeft in de lesstof. Cultuur is voor iedereen belangrijk, zegt ze, maar voor mbo’ers misschien nog meer dan voor hbo’ers en studenten aan de universiteit.