Trends & Ontwikkelingen

Als het Van Gogh Museum in Amsterdam jaarlijks geen extra geld krijgt van de Nederlandse overheid, zal het moeten sluiten. Dat zegt directeur Emilie Gordenker woensdag in The New York Times. De extra financiële middelen zijn volgens haar nodig voor noodzakelijk onderhoud aan het gebouw. Het museum heeft hierover een zaak aangespannen bij de rechter.

Het museum wil vanaf 2028 ‘grootschalig onderhoud en essentiële duurzaamheidsmaatregelen’ uitvoeren. Tijdens deze werkzaamheden, die volgens planning drie jaar zullen duren, blijft het museum gedeeltelijk open voor publiek. De totale kosten van de renovatie bedragen 104 miljoen euro. Volgens het museum is vanaf nu een jaarlijkse bijdrage van het Rijk nodig van ruim 11 miljoen euro. Maar het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), dat de subsidie aan het Van Gogh Museum verstrekt, weigert meer dan het vastgestelde subsidiebedrag van 8,5 miljoen euro te verlenen. 

Ze komen voor het goede doel, de gezelligheid en ook een beetje voor zichzelf natuurlijk. De honderden bezoekers die zondagmiddag naar museum De Wieger zijn gekomen, proberen een van de unieke kunstwerken op de veiling te bemachtigen. Directeur Katjuscha Otte is blij met de hoge opkomst. Het pand van het museum is toe aan renovatie. Aan het eind van de dag is de opbrengst van de veiling bijna 11.000 euro. Een mooi begin, vindt ze, hoewel het lang niet genoeg zal zijn voor de totale renovatie. Daarom hoopt De Wieger op een bijdrage van de gemeente. 

De gemeente Rotterdam onderzoekt of klassieke muziek kan helpen met overlast verminderen op de Lijnbaan (de populaire winkelstraat in het centrum). Op verzoek van de gemeente bestudeerden onderzoekers van Hogeschool Inholland hoe muziek en rustgevende soundscapes de leefbaarheid in openbare ruimtes beïnvloeden. Er zijn al verschillende voorbeelden waarin klassieke muziek of natuurgeluiden zijn toegepast om hangjongeren en andere overlastgevers te beïnvloeden. 

Ondernemers controleren zelden of nooit hun eigen bedrijfsgegevens in het handelsregister. De Kamer van Koophandel (KvK) roept alle 2,7 miljoen ondernemers in Nederland op om dat begin september wel te doen. Dan veranderen de zogenoemde SBI-bedrijfscodes en kan het zijn dat een ondernemer niet goed geregistreerd staat.

SBI staat voor Standaard Bedrijfsindeling. Deze codes zijn gekoppeld aan de omschrijving van bedrijfsactiviteiten en worden op veel plekken in Nederland gebruikt. "Op het moment dat je verkeerd geregistreerd staat, kan dat gevolgen hebben en loop je zelfs het risico op een boete", zegt Sebastiaan Van Hattum van de KvK. De SBI-bedrijfscodes worden eens in de 15 jaar gewijzigd.

Theaterregisseur Char Li Chung ontvangt de Erik Vos Prijs 2025. Dat maakte het Nederlands Theater Festival vandaag bekend. De jury prijst hem om ‘zijn uitgesproken en vernieuwende visie, zijn artistieke lef en zijn vermogen om op een speelse, geëngageerde manier ruimte te geven aan ondervertegenwoordigde stemmen in het Nederlandse theater’. Aan de onderscheiding is 5000 euro verbonden.

De Erik Vos Prijs, vernoemd naar de gelijknamige regisseur en oprichter van toneelgezelschap De Appel, gaat jaarlijks naar een jonge regisseur die zich opvallend weet te positioneren in het Nederlandse theater.

Volt wil minimaal 1 miljard extra uittrekken voor kunst en cultuur. Volgens de partij brengen kunst, cultuur en media mensen samen ‘in een tijd dat mensen zich zorgen maken over polarisatie’. Daarom moet er minimaal 0,7 procent van het bruto binnenlands product naar cultuur gaan. Nu is dat ongeveer 0,6 procent. Volt hanteert een brede definitie van kunst en cultuur: dat kan het poppodium op de hoek zijn, schrijft de partij, of ‘het boek op het nachtkastje’.

De zogeheten Belabox op het Belaveld in Tilburg wordt op 12 september officieel geopend. Bewoners hebben het gebouw gekozen als plek voor sport, dans, toneel en creatieve activiteiten. Het nieuwe gebouw heeft twee grote ruimtes. Eén is een beweegbox die ook door de basisschool gebruikt wordt voor gymlessen. De andere ruimte is een dansstudio waar Corpo Máquina actief is. Dit dansgezelschap organiseert veel activiteiten voor kinderen en jongeren. Op momenten dat de ruimtes vrij zijn, kunnen andere initiatieven uit de wijk ze gebruiken. De Belabox is onderdeel van ForwArt, een project dat jongeren in Tilburg Noord centraal zet.

Helmond staat van donderdag 28 augustus tot en met vrijdag 26 september in het teken van Street Culture City, een podium voor streetart, hiphop en urban culture. Het festival biedt exposities, concerten, workshops en artist talks. De activiteiten vinden plaats midden in de stad en zijn gratis.

De Amsterdamse Uitmarkt, de traditionele opening van het culturele seizoen, was aan vernieuwing toe. Voor de eerste editie van De Opening meldde de gemeente Apeldoorn zich meteen aan. Wethouder cultuur Peter Messerschmidt: ‘Met onze centrale ligging in het land, prachtige groene parken en culturele iconen zoals Paleis het Loo heb je hier een fantastisch decor waarin kunst en cultuur kunnen schitteren.’ De Opening is de ambitieuze opvolger van de Amsterdamse Uitmarkt. 

Per 1 januari 2026 vertrekt Martijn Paulen als algemeen directeur van de Dutch Design Foundation. Dat maakte hij dinsdag bekend. Onder zijn leiding groeide de DDF uit tot een organisatie die ontwerp inzet voor maatschappelijke verandering. Ook de Dutch Design Week groeide onder zijn leiding uit tot het grootste designevenement van Noord-Europa.

De VNPF heeft zich aangesloten bij de campagne ‘Wij Eisen De Nacht Op'. Een initiatief dat oproept tot meer zichtbaarheid en structurele verandering rondom de veiligheid van vrouwen in de openbare ruimte. Het doel van de actie gaat verder dan bewustwording alleen. Samen met gedragswetenschappers, psychologen en communicatie-experts wordt gewerkt aan een informatieve lijn en praktische hulpmiddelen die bijdragen aan blijvende verandering. Daarbij richt de campagne zich niet alleen op mannen en vrouwen in de samenleving, maar ook op de politiek.

Het Zuidelijk Toneel heeft de Prijs van de Kritiek 2025 gewonnen. De Kring van Nederlandse Theatercritici noemt het gezelschap een van de spannendste BIS-instellingen van Nederland. De prijs is een jaarlijkse erkenning voor een opvallende artistieke bijdrage aan het Nederlandse theater. De theatercritici reizen het hele land door om voorstellingen te bekijken en kiezen aan het eind van het seizoen een winnaar.

Het Zuidelijk Toneel kreeg de prijs vanwege een bijzonder rijk en vernieuwend seizoen. Artistiek directeur Sarah Moeremans speelde hierin een grote rol. Het gezelschap combineerde gevestigde makers en jong talent.

Steeds meer studentenmuziekverenigingen in Nederland ervaren problemen bij het werven van bestuursleden. Uit gesprekken blijkt dat de situatie per stad en vereniging verschilt, maar de angst is universeel. Het vinden van enthousiaste bestuursleden en actieve commissieleden wordt steeds lastiger.

De 82e editie van het filmfestival van Venetië opent op 27 augusuts met Paolo Sorrentino’s La grazia, een passend startschot voor wat misschien de laatste editie is van festivaldirecteur Alberto Barbera. Venetië is nog altijd een van de belangrijkste springplanken richting de prijzenslag van de Oscars en Golden Globes. Het festival blijft minder prestigieus dan Cannes, maar trekt een flink blik filmsterren open om dat te doen vergeten. Ondertussen moet het festival achter de schermen de gebruikelijke sterrenparade balanceren met ongemakkelijke gesprekken rondom de genocide in Gaza. 

Wat gold voor de afgelopen edities van Cannes en de Berlinale gaat dit jaar ook op voor Venetië. “Stop de tijd, doof de sterren”, is de openingszin van een open brief die onder de noemer Venice4Palestine door honderden filmmakers werd ondertekend, waarin het festival wordt opgeroepen om zich uit te spreken over de humanitaire crisis die zich in Gaza voltrekt. 

Venice Immersive is onderdeel van het Filmfestival Venetië en toont internationaal smaakmakende projecten in XR ofwel ‘Extended Reality’. Het festivalonderdeel begon in 2016 en geldt als hét podium voor allerlei vormen van virtual reality (panoramische video’s, installaties, film). Dit jaar zijn er 69 werken te zien, ingezonden door 27 landen.

Nederland doet het opvallend goed. Naast Daniel Ernsts The Great Orator zijn er dit jaar nog twee Nederlandse projecten: Ancestors van Steye Hallema, eerder te zien op IDFA 2024, wordt getoond in het Best Of-programma. Voor de dertig werken tellende competitie zijn twee Nederlandse coproducties geselecteerd: Mirage van Naima Karim en de Vlaams-Nederlandse VR-film A Long Goodbye van Kate Voet en Victor Maes. 

Breda University of Applied Sciences (BUas) is de eerste hogeronderwijsinstelling in de EU die Claude for Education, het AI-platform van Anthropic, instellingsbreed beschikbaar maakt. Met deze stap integreert BUas generatieve AI op een manier die aansluit bij haar visie op toekomstbestendig én ethisch onderwijs. Generatieve AI is al onderdeel van het dagelijks werk van studenten en docenten. Vaak gebruiken zij AI-tools op persoonlijke titel. Door Claude centraal aan te bieden,  zorgt BUas voor gelijke toegang én grip op verantwoord gebruik.

Kristel van Issum, docent Fontys Dance Arts in Context, is genomineerd voor de prestigieuze Duitse theaterprijs Der Faust 2025 in de categorie Choreografie. Haar nominatie is voor het werk "Winterwende", dat zij maakte voor het Staatstheater Kassel. 

Kristel van Issum is een gerenommeerde Nederlandse choreografe en medeoprichter van het dansgezelschap T.R.A.S.H., bekend om haar grensverleggende en vaak rauwe, fysieke stijl. De Faust-prijs wordt jaarlijks uitgereikt door de Deutsche Bühnenverein en de Deutsche Akademie der Darstellenden Künste, en geldt als een van de belangrijkste onderscheidingen in het Duitse theaterlandschap. 

In 2023 verbleef kunstenaar Babs Bakels drie maanden in Rome als artist in residence bij het Koninklijk Nederlands Instituut Rome (KNIR). Haar onderzoek bracht haar midden in de wereld van antieke wetten, catacomben en archeologische depots. Vanuit de plek waar onze huidige funeraire wetgeving haar oorsprong vindt, verdiepte ze zich in de juridische, ethische en spirituele status van menselijke resten. 

Het onderzoek bij het KNIR was voor Bakels life-changing. Iedereen die rondloopt op het KNIR - de wetenschappers, PHD'ers, de beursalen, studenten - ze zijn allemaal op zoek naar hetzelfde: inspiratie.

Steeds meer Nederlandse steden hebben een luisterbar: horeca waar muziek niet op de achtergrond wordt gedraaid, maar waar deze juist op de voorgrond staat en waar de vaak jonge bezoekers samenkomen om te luisteren naar vinyl – de ouderwetse grammofoonplaat op de pick-up. 

Hoewel de luisterbar in Europa nu een trend is, ontstond die ruim honderd jaar geleden in Japan. Daar openden aan het begin van de twintigste eeuw cafés die waren gewijd aan het afspelen van een specifiek muziekgenre, met name jazzmuziek. In deze ‘jazz kissa’s’ kwamen bezoekers samen om in complete stilte te luisteren naar langspeelplaten. In de loop van de twintigste eeuw werd een hoogwaardige geluidsinstallatie een vereiste voor zulke cafés. 

De komst van generatieve AI roept vragen op over auteursrechten, eerlijkheid en de positie van makers. Terwijl veel kunstenaars ervoor kiezen hun werk te beschermen door een ‘opt-out’, besloot Studio Erwin Olaf een andere weg in te slaan. In overleg met de in 2023 overleden kunstenaar werd bewust gekozen om zijn werk beschikbaar te stellen voor AI-training. Niet om het unieke kunstenaarschap te vervangen, maar om zijn gedachtegoed levend te houden en zijn kunst wereldwijd onder de aandacht te blijven brengen.

Steeds meer theaters en makers delen hun voorstellingen online. Dat vergroot je bereik, maar roept ook vragen op: wie heeft de rechten en wat moet je regelen? Bij digitale opnames gelden andere regels dan bij live uitvoeringen: je wordt filmproducent, met nieuwe verplichtingen. Met het stappenplan auteursrechten bij digitaal hergebruik ontdek je waar je op moet letten, welke uitzonderingen gelden en hoe je duidelijke contracten opstelt. Zo staan jouw producties niet alleen creatief sterk, maar ook juridisch goed beschermd online.

Verspreid over het hele land laten leden van Cultuurconnectie dagelijks zien hoe de kracht van cultuureducatie en actieve cultuurbeoefening onze samenleving verrijkt. Dat gaat niet altijd vanzelf. Het vraagt inzet, creativiteit en soms ook volharding om cultuur toegankelijk en relevant te houden. Elke maand laat Cultuurconnectie een succesverhaal zien waarmee de kracht van de sector zichtbaar wordt. Dit keer lees je hoe Liemers Kunstwerk uitgroeit tot een culturele motor in de regio, waar cultuur en economie elkaar versterken en waar cultuur bovendien een waardevolle rol vervult als zorgpartner.

Thunderdome staat dit jaar niet alleen voor beukende kicks en lasers, maar ook voor scherpe maatschappijkritiek. Voorafgaand aan de editie van 13 december in de Jaarbeurs bracht organisator ID&T een trailer uit die zich eerder laat lezen als een visueel pamflet dan als een promotieclip. Dat is een opmerkelijke move. Tot nu toe zijn het vooral artiesten die op de barricade gaan staan, wat soms juist leidt tot conflicten met organisatoren. 

Volgens festivalmanager Gérard Zwijnenburg past dit statement bij de traditie van Thunderdome. ‘We hebben altijd een progressief-anarchistische inslag gehad. In deze tijden van geopolitieke chaos en maatschappelijke verdeeldheid vonden we dat we onze stem moesten laten horen. Het geeft kippenvel dat je hardcore kunt gebruiken om politiek te bevragen én tegelijk mensen samen te brengen.’

Binnen het programma Publieke Ontwerppraktijk (PONT) wordt in de Ontwikkelwerkplaats gewerkt aan instrumenten, methoden en processen die de samenwerking tussen overheid en ontwerpers versterken. Een van de thema’s: Ontwerpkracht Bundelen. Daarin is kennis ontwikkeld over hoe je een samenwerking start en hoe je die duurzaam maakt. De inzichten zijn bruikbaar voor iedere creatieve professional die samenwerkt met anderen.

Nudus, Bedaux de Brouwer Architecten en Stramien hebben een tender voor de herontwikkeling van de Wagenmakerij en de Koepelhal in de Tilburgse Spoorzone gewonnen. In het complex wordt onder meer een ‘stadshal’ gerealiseerd, een ontmoetingsplek waar tevens evenementen zullen worden georganiseerd. Aan het complex worden twee woontorens met in totaal driehonderd woningen toegevoegd. De herontwikkeling van de Koepelhal en de Wagenmakerij vormen het stedenbouwkundig sluitstuk van de Spoorzone in Tilburg. 

Wereldwijd staat het vrije woord onder druk. Ondemocratische bewegingen rukken op en censuur steekt steeds vaker de kop op. Denk aan de book bans in de VS en bedreigingen van schrijvers rondom de Week van de Lentekriebels in ons eigen land. Literatuur is een vrijplaats voor perspectieven, voor kritisch denken, voor vrije meningsuiting. Ze is het krachtigste antwoord op autocratische neigingen. Daarom verenigt het letterenveld zich onder het motto ‘Vrijheid is een open boek’. Op 20 september organiseert ILFU een Lezersmars. Aansluitend volgen de Week van het Verboden Boek en meer activiteiten in boekhandel en bibliotheek.

Mysteryland, het festival op het Floriadeterrein in Haarlemmermeer met zo’n honderdduizend bezoekers, gaat er prat op het langstlopende jaarlijks terugkerende dancefestival ter wereld te zijn. Maar juist dat jaarlijks terugkerende is nu in gevaar. Het festival kondigde aan na deze editie een jaar pauze te nemen. Dat is volgens organisator ID&T nodig om toekomstbestendig te blijven. Net als andere festivals heeft Mysteryland het moeilijk met stijgende kosten, inflatie, de naweeën van de coronacrisis en een veranderende festivaleconomie.

Vorig jaar verzorgde Cathelijne Blok (36) de Joost Zwagerman Lezing waarin ze sprak over het belang van kunst. Zo werd Blok aangezet tot het schrijven van een manifest waarin ze met voorbeelden als Kendrick Lamar, Zelensky en The Truman Show onderstreept waarom kunst een eerste levensbehoefte is.

"De kunsten moeten zich al heel lang bewijzen, dat is niks nieuws. Maar helaas komen daar steeds meer actuele en concrete voorbeelden bij. Ik wilde benadrukken dat kunst overal om ons heen is en dat iedereen wel iets kan tegenkomen waardoor hij geraakt wordt; of je nu graag naar concerten gaat, musea bezoekt of veel boeken leest.”

Op maandag 22 september 2025 start de eerste aanvraagronde van NachtPulse: een nieuw fonds dat speciaal is opgezet om de nachtcultuur in Nijmegen te versterken. NachtPulse is bedoeld voor makers, initiatieven, organisaties en locaties die met vernieuwende ideeën bijdragen aan een levendig, inclusief en divers nachtleven in de stad. Het fonds sluit aan bij de ambitie van de Nijmeegse Nachtvisie, waarin wordt ingezet op een toekomstbestendig en divers nachtleven. NachtPulse richt zich met name op het stimuleren van experiment en het ondersteunen van jong talent en nieuwe initiatieven.

Voor het tweede jaar op rij bundelt de Keep an Eye Foundation de krachten met Scriptbank. Tijdens een speciaal matchmaking-event presenteren veelbelovende scenarioschrijvers van acht schrijfopleidingen zich aan producenten, regisseurs en collega-scenaristen. Want wat gebeurt er nadat je je diploma hebt behaald? 

Voor beginnende scenarioschrijvers blijkt het hebben van de juiste connecties in de filmwereld minstens zo belangrijk als talent. Om die brug te slaan richtte Maarten Almekinders Scriptbank op. Zijn missie: scenaristen en filmprofessionals samenbrengen. “De meest originele geesten,” zegt hij, “zijn niet per se de beste netwerkers.”

In een tijd van ecologische ineenstorting, politieke fragmentatie en groeiende ongelijkheid is cultuur geen luxe – het is een noodzaak. Cultuur bepaalt hoe we leven, hoe we ons door de wereld bewegen en hoe we ons verhouden tot het land en tot elkaar. Toch worden kunstenaars en culturele instellingen wereldwijd bedreigd: ze krijgen geen financiering meer, worden gecensureerd, gecoöpteerd of volledig uitgewist.

In samenwerking met De Balie presenteert het Prince Claus Fund op 4 september "Culture is — arts, imagination, and the planetary now", waarin cultuur wordt onderzocht als een urgente noodzaak die relationele taal, radicale verbeelding en zorg biedt.

Heidi Vogels ontdekt in een artikel hoe gastvrijheid binnen de kunstwereld zich ontwikkelt, vooral via artist-in-residence programma’s die kunstenaars in crisis ondersteunen. Sinds de oorlog in Oekraïne zijn initiatieven zoals SWAN en Artists at Risk gegroeid. Residenties bieden niet alleen creatieve ruimte, maar ook veiligheid, zorg en netwerkmogelijkheden.  De toekomst van gastvrijheid ligt in samenwerking, inclusie en het versterken van grassroots initiatieven.

Naast de bekende nieuwsrubriek, activiteitenkalender en vacaturebank, is er op de website van Klankwijzer een gloednieuw onderdeel gelanceerd dat volledig in het teken staat van inspiratie, verdieping en praktische informatie. Maak kennis met het Inspiratieplein – speciaal voor jou als muzikant, dirigent, docent of bestuurslid van een muziekvereniging.

Het Inspiratieplein is dé plek waar je terechtkunt voor alles wat jou en jouw vereniging verder helpt. Of je nu op zoek bent naar een nieuw instrument, een frisse aanvulling voor je concertprogramma, een interessante workshop of een gastartiest voor je concert – op het Inspiratieplein vind je het allemaal overzichtelijk bij elkaar.