Trends & Ontwikkelingen

Samen met mensen met een beperking en de cultuursector is een een praktische toolkit ontwikkeld. Deze toolkit helpt om snel en effectief aan de slag te gaan met het verbeteren van de toegankelijkheidsinformatie op je website. Zo worden musea, theaters, poppodia en andere locaties geholpen om toegankelijkheidsinformatie op een duidelijke, eenduidige en bruikbare manier aan te bieden op hun website.

Op 25 november tijdens de ELJA Foundation Conference & Award in het Amsterdamse DeLaMar maakte de Elja Foundation de winnaar Musicians Without Borders bekend. Deze tweejaarlijkse oeuvreprijs van in totaal € 100.000 wordt toegekend aan personen of organisaties die zich op uitzonderlijke wijze inzetten om jonge generaties via kunst met elkaar te verbinden. De winnaar ontvangt een bedrag van € 75.000, te besteden binnen de eigen organisatie ten behoeve van kunst en cultuur voor kinderen en jongeren. De overige twee genomineerden ontvangen elk € 12.500.

De jury heeft Musicians Without Borders uitgeroepen tot winnaar van de ELJA Foundation Award 2025. De programma’s van MWB laten een krachtig en hoopvol geluid horen in een context waar veel kinderen en jongeren juist stilte en onzekerheid ervaren. Met muziek als verbindende taal weet de organisatie verschillen te overbruggen en jongeren perspectief te bieden.

De resultaten van de call European Cooperation Projects 2025 zijn naar de aanvragers gecommuniceerd. In totaal zijn er 122 projecten voorgeselecteerd. Deze aanvragen zijn pas officieel geselecteerd zodra de Grant Agreement is ondertekend, dit proces duurt vaak enige maanden. Pas wanneer alle Grant Agreements getekend zijn, ontstaat een volledig beeld van de uitslagen. Op dit moment is dus nog niet bekend hoeveel Nederlandse partijen voorgeselecteerd zijn. Wel zijn er vast een aantal statistieken om te delen. Vanwege het historisch hoge aantal aanvragen (1663 in totaal) is de slagingskans historisch laag. 

De Europese Commissie lanceerde onlangs de app EU Funding & Me. Met deze nieuwe mobiele app krijgen gebruikers eenvoudig toegang tot financieringsmogelijkheden, programma’s, projectresultaten, het laatste nieuws en evenementen. De app is gesynchroniseerd met het EU Funding & Tenders-portaal, en is ontworpen om eenvoudig en toegankelijk te zijn. EU Funding & Me is beschikbaar voor Android en iOS, inclusief tablets. 

Na een lang voortraject met veel bezwaren en een moeizame financiering is het officiële startsein gegeven voor de bouw van het nieuwe museumgebouw van Vonk. Het nieuwe museum kost in totaal zo’n 15 miljoen euro. De 6,7 miljoen die in de beginfase vanuit de zogenoemde Regiodeal voor de plannen werd toegezegd, heeft volgens directeur-bestuurder Ward Rennen daarna als vliegwiel gefungeerd. „Daarna zijn andere partijen ook enthousiast geworden, met uiteindelijk het resultaat zoals dat er nu ligt.” Het volgens Rennen ‘waarschijnlijk allereerste biobased gebouwde museumgebouw van Nederland’ is een ontwerp van Marco Vermeulen, een architect die veel met houtbouw werkt. Het nieuwe museumpark wordt naar verwachting in juli 2026 geopend.

Op 20 november werd in de sfeervolle Willem Twee Toonzaal in Den Bosch de Keep an Eye Animation Talent Award uitgereikt, een stimuleringsprijs bedoeld om bijzonder nieuw animatietalent een creatieve en financiële boost te geven. Dit jaar ging de eer naar Martijn Kersten, die de jury wist te raken met zijn filmconcept over de schaduwkanten van het Nederlandse zorgsysteem. Met het toegekende ontwikkelbudget van € 6.000,- kan Martijn zijn animatiefilm verder uitwerken: van het verfijnen van zijn visuele stijl tot het ontwerpen van personages en het bouwen van de wereld waarin zijn verhaal zich afspeelt.

Tijdens de Dutch Design Week vond in het Van Abbemuseum het symposium ‘De Toekomst van Designarchieven’ plaats. In een goed gevulde zaal kwamen ontwerpers, archiefspecialisten, beleidsmakers en andere betrokkenen samen voor een middag die in het teken stond van het behoud, de waarde en de toekomst van ontwerpersarchieven in Nederland. Lees op Dutch Design Daily de samenvatting van de gesprekken.

Van woensdag 26 tot en met zondag 30 november 2025 gaan de Doculab '10 voor 50' documentaires in première tijdens het Makandra Film Festival in Paramaribo, Suriname. Het festival is een bijzonder eerbetoon aan 50 jaar Surinaamse onafhankelijkheid en viert de kracht van film, identiteit en samenwerking. 

Het driejarig leertraject DocuLab ‘10 voor 50’ is in 2023 geïnitieerd door Stichting The Back Lot, met steun van het Nederlands Filmfonds en begeleiding van professionals uit Suriname en Nederland. 11 Surinaamse makers hebben onder begeleiding van lokale en internationale coaches gewerkt aan films die de Surinaamse samenleving in al haar diversiteit weerspiegelen. 

Steeds meer bibliotheken werken aan diversiteit, inclusie en gelijkwaardigheid (DIG). De vraag is niet óf, maar hóe je dit duurzaam in beleid en praktijk verankert. Daarom ontwikkelde de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB), samen met professionals uit het veld, een leerreis voor leidinggevenden. Een traject waarin bewustwording, eigenaarschap en strategische verankering hand in hand gaan.

Het traject nodigt deelnemers uit om kritisch te kijken naar hun eigen rol, invloed en aannames. Want inclusief leiderschap begint niet met beleid, maar met bewustwording. Door samen te leren en ervaringen te delen, groeit het vertrouwen én het vermogen om binnen de eigen organisatie ruimte te maken voor verschil. De eerste lichting leidinggevenden start eind januari 2026 aan de leerreis.

Hiphop is inmiddels ruim 45 jaar een groot begrip in Nederland. Hitlijsten staan er vol mee, modetrends worden rechtstreeks van de scene overgenomen, en ook woorden als drip (stijlvolle uitstraling), pokoe (lied) en doekoe (geld) zijn stevig verankerd in het alledaagse taalgebruik. Toch dreigt een groot deel van de rijke geschiedenis van de Nederlandse hiphopcultuur verloren te gaan, omdat veel ervan nooit is vastgelegd binnen reguliere erfgoedpraktijken.

Vanuit Re-Presenting Europe, een programma gericht op het versterken van een samenleving waarin iedereen zich thuis voelt ontstond daarom Culture Capsule: een hiphop archief dat door de community zélf wordt opgebouwd. Van foto’s en mixtapes tot videofragmenten en magazines, Culture Capsule bouwt aan een plek waar binnenkort een halve eeuw Nederlandse hiphopgeschiedenis zichtbaar en voelbaar wordt.

Voor de derde en laatste keer zijn initiatieven geselecteerd voor een financiële bijdrage op grond van de Subsidieregeling Uitvoeringsagenda Faro. Dit jaar zijn dat er 23. De middelen hebben als doel om het gedachtegoed van het Verdrag van Faro duurzaam onderdeel van de erfgoedpraktijk te maken. Niet het erfgoed zelf, maar mensen en hún relatie met cultureel erfgoed staan in dit verdrag centraal. De voorstellen komen van onder andere erfgoedgemeenschappen en -vrijwilligers, bewonerscomités, musea en andere culturele instellingen.

Voor cultuurprofessionals is het opbouwen van een sterke band met je publiek van groot belang. Het gebruik van e-mailmarketing is hiervoor een goede aanpak, omdat het mensen betrokken houdt. Met de juiste copywriting strategieën kan e-mailmarketing een krachtig middel zijn om verhalen te vertellen en betrokkenheid te creëren. Copywriting voor e-mailmarketing lijkt misschien intuïtief. Het proces vereist echter een solide structuur en essentiële elementen om op te letten. Met het stappenplan van Cultuur Marketing vol praktische tips haal je er het maximale uit.

De stijgende ticketprijzen bij grote attractieparken en dierentuinen zorgen voor een verschuiving in de vrijetijdsmarkt. Kleine, regionale dagattracties zoals het Friese Duinen Zathe en het Drentse Drouwenerzand winnen terrein vanwege de lage toegangsprijzen. De grote namen in attractieland zoals de Efteling en Beekse Bergen behouden echter hun aantrekkingskracht. 

Opvallend is dat het museumbezoek steeds minder als een goedkoop uitje wordt gezien, ondanks het succes van de Museumkaart. “Musea kunnen flink terrein winnen in de vrijetijdsmarkt als ze hun gratis toegang voor Museumkaarthouders sterker gaan communiceren." Dit blijkt uit het Dagattracties Merkenonderzoek 2025 van Hendrik Beerda Brand Consultancy.

Steeds vaker draait de discussie bij culturele instellingen om impact: het effect dat theaterbezoek heeft op bijvoorbeeld welzijn en kwaliteit van leven. Maar hoe maak je de impact van een bezoek aan een culturele instelling zichtbaar? Veel theaters maken gebruik van een compacte vragenlijst die kort na afloop van de voorstelling wordt verstuurd. Terwijl impact juist betrekking heeft op het effect van de beleving, en dus feitelijk een aantal maanden later zou moeten worden bevraagd. 

Toch is het logisch om om gebruik te maken van een compacte vragenlijst: enerzijds omdat het past binnen de bestaande werkwijze en anderzijds omdat het voor bezoekers vreemd kan overkomen om bijvoorbeeld drie maanden na een bepaalde voorstelling de vraag te krijgen wat het effect is geweest van deze specifieke voorstelling. Breda University of Applied Sciences (BUas) heeft in samenwerking met Chassé Theater en Parkstad Limburg Theaters (PLT) onderzocht welke vraag kan een theater stellen aan bezoekers die een betrouwbare indicatie geeft van de impact van hun bezoek. Het resultaat: twee impactvragen klaar voor gebruik. 

Het bijna zes eeuwen oude stadhuis van Vianen, een van de meest beeldbepalende monumenten van de binnenstad, krijgt een nieuwe bestemming. Waar inwoners nu nog terechtkunnen voor paspoorten en rijbewijzen, verrijst de komende jaren een cultureel knooppunt met een museum, bibliotheek, horeca en maatschappelijke ontmoetingsplekken. De Gemeente Vijfheerenlanden trekt € 7 mln uit om het rijksmonument uit 1450 te transformeren. Sinds de gemeentelijke herindeling was het monumentale stadhuis feitelijk overbodig geworden als overheidsgebouw

Podium Bloos, Stichting KOP en Talent Empowerment lanceren samen FOMO Café: een nieuw programma waarin jonge makers uit verschillende disciplines elkaar ontmoeten, inspireren en uitdagen. Op 27 november vindt de allereerste editie plaats, aansluitend op de thematiek van het TURF festival: kunst & technologie. Met FOMO Café zetten de drie organisaties een gezamenlijke stap om de creatieve sector in Breda te versterken. Het initiatief richt zich op kunstenaars, theatermakers, musici, performers en iedereen die nieuwsgierig is naar vernieuwende kunstvormen. 

Ruim twintig Limburgse culturele instellingen slaan de handen ineen om inwoners te informeren over schenken en nalaten aan cultuur. In de Maaspoort in Venlo werd op 26 november het platform Mijn Culturele Nalatenschap gelanceerd. De betrokkenheid onder publiek is groot, maar de zichtbaarheid van mogelijkheden om te schenken of na te laten blijft achter, concluderen de culturele instellingen. Hun individuele aanpak zorgde voor versnippering. Daarom bundelen ze nu de krachten. 'Met één helder platform, één verhaal en één gezamenlijk doel.'

De Nederlandse museumsector wordt traditioneel gekenmerkt door een sterke publieke infrastructuur met steun van rijk, provincies en gemeenten. Tegelijkertijd ontstaat vanaf de jaren negentig een opvallende parallelle ontwikkeling: de opkomst van particuliere musea, opgericht door verzamelaars, ondernemers of stichtingen. Hierdoor zijn particuliere musea al lang geen randverschijnsel meer. Ze groeien uit tot sterke merken die net zo goed concurreren met festivals, pretparken en andere vrijetijdsaanbieders. Maar hoe balanceren ze tussen veilige publiekskunst en radicaal experiment? Peter de Boer onderzoekt deze tweedeling. 

Voor elke inwoner of organisatie – groot of klein - met een kunstzinnig of cultureel idee die niet weet hoe hij of zij dat financieel van de grond moet krijgen en samenwerking zoekt, organiseren MAAK Veenendaal en ZIMIHC Connect op zaterdag 29 november in Spectrum het Fondsenfestival. Cultuurmakelaar Nicoline Pouwer: ,,Wellicht hebben we niet alle makers en creatieve talenten in beeld. Dit is het moment. Laat je zien.”

De financiële problemen in het Amsterdamse Eye Filmmuseum zijn zo groot, dat er op korte termijn forse bezuinigingen nodig zijn om te voorkomen dat rekeningen niet meer betaald kunnen worden. Dat meldt Het Parool. Op maandag 1 december voert Van der Haak individuele gesprekken met alle werknemers, dan krijgen ze te horen wie er wel en niet voor het museum kan blijven werken. Op maandag 24 november publiceerde vakbond FNV op haar website een concept sociaal plan voor alle medewerkers. Om hoeveel werknemers het precies gaat wil Van der Haak nog niet melden, laat ze weten in een reactie aan NRC. 

De financiële nood van het museum zou mede te wijten zijn aan het verlies dat afgelopen jaren werd geboekt op het Eye Bar en Restaurant. Van der Haak:  „De financiële situatie is ontstaan door een samenloop van structurele en incidentele factoren. Sinds 2018 zijn de activiteiten van Eye gegroeid en de kosten gestegen. De bezoekcijfers zijn altijd stabiel gebleven, maar de totale inkomsten van Eye zijn niet evenredig meegestegen. Lange tijd konden we tekorten opvangen uit de eigen reserve, maar dat is op lange termijn uiteraard niet duurzaam."

Het rijtje radio- en tv-programma’s dat gaat verdwijnen, zorgt voor een cultuurschok. Het zijn namelijk vooral de culturele programma’s die worden geschrapt, en juist dat zijn programma’s die niet te vinden zijn op de commerciële zenders. De NPO was altijd een groot en belangrijk podium voor cultuur, met name voor orkesten, solisten en theatermakers. Die rol verschraalt aanzienlijk door de bezuinigingen. 

Close Up met documentaires over architectuur, fotografie, mode en design, Nu te zien dat fungeerde als etalage voor musea, Man en Kunst dat kunstwerken toegankelijk maakte voor een breed publiek, Opium op Oerol dat dagelijks verslag doet van het Oerol-festival op Terschelling, de wekelijkse live-registratie van klassieke concerten in Het Zondagochtend Concert en Het Nieuwjaarsconcert; al die programma’s verdwijnen. Juist dit soort programma’s zijn niet te vinden bij de commerciële omroepen.

Onderzoek van DutchCulture laat zien dat internationale culturele samenwerkingen niet alleen maatschappelijk, artistiek en diplomatiek van grote waarde zijn, maar ook economisch lonen. Hoopvol, maar de subsidie van DutchCulture werd met 44 procent gekort. Per januari heeft directeur Kirsten van den Hul zichzelf wegbezuinigd

In een vleugel van het Amsterdamse H’ART Museum delen vanaf begin vier internationale culturele organisaties faciliteiten en organiseren ze samen evenementen in een gedeelde ruimte. Tijdens de feestelijke opening zal Van der Hul geen directeur meer zijn van DutchCulture. Haar organisatie deed onderzoek naar de opbrengsten van internationale culturele samenwerking. Deze zijn economisch belangrijk zijn voor Nederland. Toch heeft de politiek bezuinigd op internationale samenwerkingen. Om de bezuiniging van zo’n 8 ton nu al op te kunnen vangen, moet DutchCulture flink bezuinigen – ook op personeel. Het MT gaat van 5 naar 3 personen.

Met zijn licht venijnige, ironische cabaret heeft Hidde van Gestel vrijdagavond zowel de jury als het publiek van de Stadsschouwburg Groningen overtuigd van zijn talent. Na een sterke finale ging hij naar huis met de jury-, persoonlijkheids- en publieksprijs van de 39e editie van het Groninger Studenten Cabaret Festival. Volgens de jury creëert Van Gestel ‘een prettig soort ongemak’.

Duurzaamheid staat definitief op de agenda in de cultuur- en evenementensector. Met zo’n 75 miljoen bezoekers per jaar produceert deze sector veel afval. VANG Buitenshuis helpt de sector bij het opzetten en implementeren van een circulaire bedrijfsvoering en heeft o.a. een overzicht gemaakt van best practices in de cultuursector.

Internationaal Theater Amsterdam, dat zich committeerde aan het Theatre Green Book en als NAPK-lid deelneemt aan de Werkgroep Duurzaam Produceren van de NAPK, is als best practice opgenomen in deze recent uitgekomen gids met 12 voorbeelden uit verschillende deelsectoren. Deze organisaties laten zien hoe duurzaamheid als onderdeel van de dagelijkse praktijk wordt ingezet. Hoe je met beperkte middelen tóch impact maakt, dat samenwerking de sleutel is en dat duurzaamheid geen bijzaak hoeft te zijn, maar een krachtig onderdeel van je organisatie.

De gemeenteraad van Tiel heeft ingestemd met een verhoging van het cultuurbudget met 90.000 euro per jaar vanaf 2027. Het besluit volgt op een wijzigingsvoorstel tijdens de behandeling van de Cultuurnota Tiel 2025-2027. De extra middelen moeten zorgen voor meer ruimte voor culturele activiteiten, met name voor en door jongeren. Tijdens eerdere participatietrajecten bleek dat vooral jongeren moeite hebben om passende culturele activiteiten en plekken te vinden. 

Je kent het vast: “We zouden graag een logo, schilderij, ontwerp of fotoserie laten maken, maar we hebben helaas geen budget.” Gastschrijver voor de Creatieve Coalitie en fotograaf Wilmar Dik is sinds 2008 beroepsfotograaf en werkt vanuit Den Haag. En nee, hij werkt zelden gratis. Omdat zijn werk waarde heeft die overeenkomt met mijn tarief. De vraag om je vakkennis, tijd en apparatuur gratis in te zetten komt vaak voorbij in creatieve sectoren. Wilmar deelt praktische tips voor fotografen en andere makers die regelmatig worden gevraagd om gratis te werken.

Cultuur is een essentiële democratische kracht. Partijen die onze democratie willen versterken, doen er daarom goed aan de rol en positie van cultuur te versterken en niet (zoals het afgelopen kabinet deed) te negeren of te verkleinen. Terecht stelt de Raad voor Cultuur dat de samenleving gebaat is bij een financieel stabiele en weerbare cultuursector, omdat hiermee de waarde van cultuur voor iedereen in ons land versterkt kan worden.

Beeldende kunst, literatuur, muziek, theater, cabaret, film, media, ontwerp en erfgoed vormen niet het vermakelijke decor van de rechtsstaat, maar zijn noodzakelijke voorwaarden om haar te laten functioneren. Net zoals wetenschap dat is. Zonder de verbeeldingskracht van deze cultuuruitingen verdort de publieke ruimte, verengt het debat en verliest de democratie. Kortom, wie culturele rechten schendt, tast het hart van de democratie aan. En andersom: wie de democratie wil beschermen, zet zich in om de wettelijke en financiële waarborgen voor een bloeiende cultuur te versterken. 

Podium Bloos, Stichting KOP en Talent Empowerment starten samen FOMO Café in Breda. Dit is een nieuwe ontmoetingsplek voor jong creatief talent. De eerste editie van FOMO Café vindt donderdag 27 november plaats bij Podium Bloos. Het programma sluit aan op het TURF festival met het thema kunst en technologie. Jonge makers uit verschillende disciplines ontmoeten elkaar hier, delen ideeën en laten zich inspireren.

Het is niet meer tegen te houden: op alle streamingplatforms is AI-muziek te horen. De eerste AI-hits staan in de hitlijsten en sommige synthetische artiesten zijn al sterren. Het is snel gegaan met AI-muziek, zowel wat betreft de aanwezigheid op bijvoorbeeld TikTok, YouTube en Spotify, als met de kwaliteit van de liedjes. De bekendste AI-programma’s om muziek mee te maken zijn Suno en Udio. 

De meeste grote streamingdiensten hanteren eenzelfde beleid: muziek gemaakt door AI is welkom, zolang die geen aantoonbare inbreuk maakt op iemands rechten. Oftewel: als die muziek maar niet te veel lijkt op die van een bestaande artiest. In de nabije toekomst zal het hier steeds vaker over gaan: wanneer is een AI-liedje een schending van het auteursrecht en wanneer niet? Volgens Michiel Laan, commercieel directeur van de auteursrechtenorganisatie BumaStemra, tevens voorzitter van de ‘Taskforce AI’, is het onderwerp ‘AI en muziek’ bij zijn club het gesprek van de dag.

 De NPO moet in 2027 160 miljoen euro bezuinigen en stelt ‘niet te ontkomen aan ingrijpende besparingen’. De NPO kondigde in september al aan te schrappen in aanbodkanalen en de eigen organisatie, waarbij tachtig arbeidsplaatsen verdwijnen.

Theater De Maagd biedt nu voorstellingen aan met professionele tolken voor bezoekers met een auditieve of visuele beperking. Zo kunnen meer mensen genieten van live theater. Bijeen aantal voorstellingen is een NGT-gebarentolk of een blindentolk aanwezig. Deze initiatieven zijn mogelijk gemaakt door het Meeussen Fonds, dat zich inzet voor toegankelijke cultuur.

Herman Tibosch stopt op 1 maart als directeur van Museum Jan Cunen in Oss. Hij kijkt terug op zes jaren waarin het museum sterk is gegroeid. Het museum meldt dat in de afgelopen zes jaar het museum een nieuw gezicht heeft gekregen: een eigenzinnig en innovatief publieksmuseum. Bestuursvoorzitter Jos van Hest zegt dat Tibosch het museum naar een hoger niveau heeft gebracht en dat er een geweldige samenwerking is. Het bestuur gaat binnenkort een opvolger zoeken.