Trends & Ontwikkelingen

Brummen mag door met de plannen voor een cultureel centrum en nieuwe appartementen op een prominent plein in het dorp. Donderdagavond zette de gemeenteraad daarvoor het licht op groen. 

Het bestemmingsplan voor het plein werd onlangs aangepast. Dat gebeurde nadat er twaalf zienswijzen waren ingediend. Er kwamen onder andere reacties uit de culturele sector in Brummen. Die vond het SWB-pand in de nieuwe plannen te klein. Het gebouw wordt nu nog iets groter. 

Door de bezuinigingen op cultuur gaan de vioollessen van Abdelkader Benali's dochter twee keer zoveel kosten. Het gezellige wereldklasje waarin ze met andere kinderen muziek maakt wordt sowieso geschrapt; de subsidie gaat eruit. In zijn column schrijft Benali dat dit als een onnodige nederlaag voelt in deze wereld van nutteloze overwinningen. Het afgelopen jaar heb hij zijn dochter zien opbloeien in de muziekles.

Sociale stijging is de economische vrijheid om je kinderen culturele vrijheid te bieden. Wat ik voel als tweede-generatie migrant is dat de strijd om het bestaan heeft plaatsgemaakt voor prachtige mogelijkheden die we onze kinderen kunnen bieden. Daar lijkt zo langzamerhand een einde aan te komen; Benali zou er haast iets van gaan denken dat deze regering ook de culturele stijging van migranten de kop in wil drukken. In rap tempo wordt de wereld een plek waar voorzieningen, goederen en diensten schaars worden. 

Vandaag is het precies twee jaar geleden dat het rapport Schaduwdansen verscheen. Voor veel dansers betekende het rapport erkenning: eindelijk werd uitgesproken wat lang verzwegen bleef. Het bracht een breed gedeeld besef teweeg dat het anders moet – én dat het ook anders kán. Twee jaar later is die beweging voelbaar. Met de publicatie van het Jaarverslag 2024–2025 blikt de Alliantie Dans Veilig terug op een jaar van samenwerking, verdieping en verbinding.

De eerste fundamenten zijn gelegd: er is gebouwd aan een structuur, er is kennis vergaard, er is samenwerking tot stand gebracht. Vanuit deze basis zal Dans Veilig samen met de sector verdere stappen gaan zetten in de opvolging van de aanbevelingen vanuit het rapport Schaduwdansen.

Schrijver Maarten ’t Hart ontving op 23 mei 2025 de prestigieuze P.C. Hooft-prijs tijdens een besloten bijeenkomst bij hem thuis. Vanwege zijn broze gezondheid werd afgezien van een openbare ceremonie. De prijs werd overhandigd door juryvoorzitter Lieneke Frerichs, in aanwezigheid van enkele vrienden.

De jury roemde het oeuvre van Maarten ’t Hart als “omvangrijk en kwalitatief indrukwekkend”, en prees zijn werk als “kritisch, schrijnend, liefdevol, spannend, kwetsbaar en geestig”. Zijn dialogen worden geroemd om hun natuurlijke toon en stijl, en zijn thematiek – vaak over religie, wellust en menselijke kwetsbaarheid – blijft volgens de jury onverminderd actueel.

Op een veiling in New York hebben het Frans Hals Museum en het Mauritshuis samen twee schilderijen van Frans Hals aangekocht. Dat hebben de twee musea dinsdag bekendgemaakt. De werken Vioolspelende jongen en Zingend meisje, die eerst in handen waren van een buitenlandse particulier, zullen als paar worden tentoongesteld in zowel Haarlem als Den Haag. De aankoop werd gedaan met steun van onder meer het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Het is niet bekend hoe duur de schilderijen waren; het veilinghuis schatte de waarde van het paar op 6 tot 8 miljoen euro.

Dat een man De Gouden Strop zou winnen was al wel duidelijk, dat twee mannen de prijs kregen, is uniek. Vanavond werd in de Bibliotheek Utrecht de NBD Biblion Gouden Strop toegekend aan Marcel van de Ven en Willem Asman voor hun thriller De prijs, uitgegeven door A.W. Bruna. De Gouden Strop bestaat uit een geldprijs van 10.000 euro en een sculptuur van Marianne van den Heuvel.

In het radioprogramma De Taalstaat is bekendgemaakt dat de C. Buddingh’- prijs 2025, de prijs voor het beste Nederlandstalige poëziedebuut, naar Hier ligt de waarheid in overdaad van Myriem El-Kaddouri (Pelckmans) gaat. 

Het Kunstmuseum Den Haag heeft ruim honderd werken van kunstenares Marlow Moss aangeschaft. Het gaat om schetsen die zij maakte in de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw. Moss overleed in 1958 en was lange tijd niet bekend bij het grote publiek. Maar de afgelopen jaren groeide ze uit tot een boegbeeld van de lhbti-beweging.

De Britse had lange tijd een relatie met een getrouwde vrouw. Ook kleedde ze zich niet volgens de in die tijd gangbare gendernormen, wat zeer uitzonderlijk was. De abstracte kunstenares was bevriend met de Nederlandse kunstschilder Piet Mondriaan. Kunstmuseum Den Haag exposeert zijn werk en is daarom blij daaraan nu ook de schetsen van Moss toe te voegen. Het Haagse Kunstmuseum heeft de werken van Moss kunnen aanschaffen dankzij een particuliere gift.

De Nederlandse film From Dust van regisseur en componist Michel van der Aa heeft donderdag op het Internationale Filmfestival van Cannes de prijs voor Beste Immersieve Ervaring gewonnen. De virtual reality-film beleefde zijn internationale première binnen de Immersieve Competitie van het festival.

Het is een enorme investering, maar eentje waar de hele gemeenteraad van Oss achterstaat: de verbouwing van theater De Lievekamp. En dus is er een budget van 74 miljoen euro beschikbaar. Met het beschikbaar stellen van het geld is een volgende belangrijke stap gezet richting de realisatie van een toekomstbestendig, duurzaam en circulair gebouw met theater De Lievekamp, Muzelinck, centrum voor de kunsten en tal van andere aanbieders.

Gemeente Oss en De Lievekamp hopen eind 2025 de voorbereidingen met de aannemer te kunnen gaan treffen. In 2027 zou het eerste deel van het gebouw, het Zuiderstrand theater, in gebruik genomen kunnen worden.

Het zou dé nieuwe evenementenlocatie van Tilburg moeten worden, met festivals van internationale allure in een bosrijke omgeving, maar de provincie Brabant zet een streep door die ambitieuze plannen van Tilburg voor het MOB-complex. De gemeente legt zich er niet bij neer. De gemeente heeft grote plannen met de locatie. Die ziet het MOB-complex als een plek waar in de toekomst toonaangevende evenementen georganiseerd kunnen worden met 15.000 bezoekers per dag. Sinds 2019 vindt op het sfeervolle, groene terrein al het dancefestival Draaimolen plaats.

Maar nu heeft de provincie te kennen gegeven dat het de locatie tussen de Midden-Brabantweg en Burgemeester Letschertweg niet aan de gemeente wil verkopen als het MOB-complex een evenemententerrein wordt. Het belangrijkste argument is de ecologische waarde van het gebied. Met festivals die tot 15.000 bezoekers per dag trekken, zou de natuur flink onder druk komen te staan. De provincie vreest voor verstoring van de vogels, vleermuizen en dassenpopulatie.

Het culturele leven in Vught verkeert in zwaar weer. Er komt maar geen einde aan het gesteggel over de toekomst van Theater de Speeldoos; het centrale middelpunt van dans-, muziek-, theater en andere culturele verenigingen in Vught. Woensdag 11 juni houdt D66 een Politiek Café over hoe het nu verder moet. Volgens D66 gaat de politieke discussie namelijk al jaren niet meer over wat Vught nodig heeft. Wat het culturele veld zou willen en hoe in Vught culturele activiteiten kunnen worden gestimuleerd of naar een hoger niveau getild. ‘Integendeel, het gemeentebestuur van Vught is op ramkoers met het bestuur van Theater De Speeldoos, enkel en alleen om het gebouw te kunnen verwerven’, schrijft de partij in een uitnodiging voor een Politiek Café op woensdag 11 juni.

De Braziliaanse documentairefotograaf Sebastião Salgado is op 81-jarige leeftijd overleden. Dat meldt het instituut dat hij samen met zijn vrouw heeft opgericht. "Sebastião was veel meer dan een van de grootste fotografen van onze tijd", schrijft het instituut op Instagram. "Zijn lens toonde de wereld en zijn tegenstellingen."

Salgado werd wereldberoemd met zijn fotodocumentaires, waarvoor hij over de hele wereld onder meer armoede, migratie en andere sociale kwesties vastlegde. Zo portretteerde hij mensen in de Noord-Afrikaanse Sahel, mijnwerkers in zijn thuisland Brazilië en Joden die wegvluchtten uit de Sovjet-Unie. Maar ook legde hij natuur vast, zoals in zijn boek Genesis uit 2013. Voor dat project reisde hij in acht jaar langs 32 bestemmingen over de gehele wereld, om daar ongerepte natuur vast te leggen.

De Iraanse filmmaker en dissident Jafar Panahi wint de Gouden Palm op het 78ste filmfestival van Cannes. Hij valt in de prijzen met zijn nieuwe speelfilm It Was Just an Accident (Un simple accident). Op het podium doet Panahi een oproep aan zijn landgenoten: ‘Laten we onze verschillen opzij zetten.’ De Grand Prix, ook wel tweede prijs, ging naar het komische drama Sentimental Value (Affeksjonsverdi) van Joachim Trier. 

De impact van klimaatverandering wordt overal ter wereld voelbaar. Tegelijk groeit het besef dat oplossingen niet alleen technologisch of economisch hoeven te zijn, maar ook sociaal en cultureel. Kunst en cultuur spelen een onmisbare rol in deze transitie: door te inspireren, bewustzijn te vergroten, gemeenschappen te betrekken en nieuwe toekomsten voor te stellen. Met Towards Sustainable Arts – Global Edition presenteren de Boekmanstichting en DutchCulture een nieuwe internationale publicatie die inzicht biedt in de veelzijdige manieren waarop de culturele sector wereldwijd bijdraagt aan ecologische duurzaamheid.

In 2024 werden 6.720.843 bezoeken aan 56 poppodia gebracht. De cijfers laten een divers beeld zien: bij 64% van de podia was sprake van een stijgend bezoekaantal, terwijl 36% een daling meldt. In totaal ontvingen de poppodia 8,1% meer publiek in 2024 dan in 2023. Met name het bezoek aan concerten steeg fors (+13,9%). Het bezoek aan clubavonden steeg licht (+1,1%). De cijfers, afkomstig van de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF), zijn een analyse van de gegevens van 56 poppodia over de jaren 2023 en 2024.

Into The Great Wide Open bouwt op Vlieland aan meer dan een tijdelijk podium. Op de Bouwplaats van de Toekomst wordt het festivalterrein ingezet als proeftuin voor de bouwsector: een plek waar nieuwe materialen, technieken en samenwerkingen ontstaan. Wat normaal het decor is voor muziek en kunst, wordt nu ook een werkplaats voor de toekomst van emissievrij en circulair bouwen.

De Bouwplaats van de Toekomst biedt professionals uit de bouw- en evenementensector de ruimte om innovaties te ontwikkelen en direct in de praktijk te testen. Denk aan het inzetten van elektrisch bouwmaterieel, werken met biobased materialen en het herdenken van logistiek rondom tijdelijke locaties. Waar bouwplaatsen vaak gebonden zijn aan strenge regelgeving en risico’s uitbannen, biedt het tijdelijke karakter van een festival juist ruimte voor experiment.

Gemeente Apeldoorn gaat een deel van haar kunstcollectie wegdoen. Die is in de loop der jaren te groot geworden om een plek te geven in de gemeentelijke vestigingen. Kunst moet gezien worden en niet in een depot verstoffen. Daarom doet de gemeente afstand van een deel van de collectie. De gemeente kiest ervoor om de werken niet zelf te verkopen. De werken worden overgedragen aan Stichting Onterfd Goed, met de opdracht nieuwe eigenaren te vinden voor de kunstwerken. Zo worden de werken laagdrempelig aangeboden en kunnen inwoners voor een beperkt bedrag een kunstwerk aanschaffen.

Op 14 mei 2025 vond de eerste landelijke Actiedag Weerbaar Erfgoed plaats: een initiatief van de Nederlandse Unesco Commissie, Blue Shield Nederland en Cultural Emergency Response. Met tientallen deelnemende instellingen verspreid over het hele land en meer dan 1000 deelnemers, was de actiedag een groot succes. Het doel: samen werken aan bewustwording, samenwerking en concrete actie ter bescherming van cultureel erfgoed tegen fysieke, digitale en hybride dreigingen.

Een steentje proberen bij te dragen aan een betere wereld. Daar zijn Birgitta Hermans en Marianne van Heeswijk, twee social designers van de stichting Ik sta voor Vrede, Vrijheid en Vriendschap, al jaren mee bezig. Een van hun projecten is de Vlag voor Verbinding, een community art project dat uitgerekend op de Internationale Dag van de Culturele Diversiteit zijn apotheose beleefde. Het is géén alledaags gezicht: een aanzienlijk deel van de Parade in Den Bosch – in totaal 1350 m² – heeft de kleuren rood-wit-blauw aangenomen. Juist, de Nederlandse vlag, die in dit verband is omgedoopt tot de Vlag voor Verbinding. 

Vanaf dit jaar krijgt de aftrap van het seizoen de naam De Opening. Sinds 1978 werd de start van het seizoen door De Uitmarkt in Amsterdam georganiseerd. Toch vond Stichting de Uitmarkt dat het tijd was voor een ander concept: een landelijke opening met ieder jaar een andere gaststad. Apeldoorn had de beste pitch en neemt dit jaar het stokje van Amsterdam over. Mensen die betrokken zijn bij de organisatie van De Opening kregen woensdagmiddag een voorproefje van het programma in Orpheus.

Elton John heeft volgens Reuters scherpe kritiek geuit op het voorstel van de Britse regering om de auteursrechtwetgeving aan te passen, zodat technologiebedrijven kunstmatige intelligentie (AI) kunnen trainen met creatieve content zonder gegarandeerde vergoeding aan de oorspronkelijke makers. Hij noemde het plan ‘crimineel’ en verklaarde zich ‘diep verraden’ te voelen door de Labour-regering van premier Keir Starmer, die hij eerder steunde.

Het kan weinigen zijn ontgaan dat Nederland een museum rijker is. Vorige week opende Fenix, het ‘kunstmuseum over migratie’. De receptie was zowel ‘in superlatieven’ als kritisch. En die ambivalentie ervoer Mark van Ostaijen ook toen hij het vorige week bezocht. Zo schrijft hij in een column in de Volkskrant. 

Fenix kiest voor een artistieke benadering, waarbij migratie losjes over de verschillende objecten is gedrapeerd. Het gevoel dat deze tentoonstelling ook in een andere wereldstad had kunnen staan, wordt gebracht als loftuiting. Maar die universaliteit is ergens ook een gemiste kans. Het museum herbergt nu namelijk twee hartkamers die niet even hard kloppen: enerzijds een cultuurhistorische en anderzijds een artistieke boezem.

Er zijn miljarden nodig om de regio Eindhoven leefbaar te houden na de groei van ASML. Voor basisvoorzieningen als scholing en zorg is 2,8 miljard nodig. Verder moeten er zes topvoorzieningen bijkomen zoals een internationaal museum, een grote evenementenlocatie en een nationaal park. "Zoals ons opa vroeger zei: 'het moet ook een bietje gezellig blijven hier'", vertelt wethouder Stijn Steenbakkers namens de Metropoolregio Eindhoven.

Artiesten worstelen met de vraag of ze wel of niet op de Zwarte Cross moeten optreden. Cabaretier André Manuel, die zichzelf ook als fan én ambassadeur van het festival ziet, staat er dit jaar voor het laatst. Journalist Sinan Can en zanger Hans Keuper van Boh Foi Toch komen dit jaar al niet meer.

Afgelopen week beschreef Follow The Money hoe het Amerikaanse private equity-bedrijf KKR in oktober 2024 een meerderheid had verworven in Superstruct, de onderneming waar de Zwarte Cross sinds 2021 ook onder valt. KKR is een omstreden bedrijf: het geldt als zeer commercieel en investeert onder meer in Israelische datacenters en techbedrijven. Ook elders in de wereld zorgt de positie van KKR voor discussie en trekken artiesten zich terug van festivals die deel uitmaken van KKR. 

Björn Ulvaeus, beter bekend van Abba, vreest voor het voortbestaan van de culturele sector als technologiebedrijven hun zin krijgen. Die willen de bestaande Europese AI-wet uitkleden. Hij stond te juichen, de tachtigjarige Björn Ulvaeus uit Zweden, toen Brussel vorig jaar een AI-wet aannam. Maar nu hij merkt dat de grote technologiebedrijven proberen de wet alsnog te verwateren, is het tijd om zélf naar Brussel te gaan, om de Europese Commissie en het Europees Parlement zijn visie te geven. “Die wet moet blijven zoals hij is”, zegt Ulvaeus. Ulvaeus is nog steeds actief, tegenwoordig ook als voorzitter van de grootste vereniging van voorvechters van auteursrechten ter wereld, de Cisac. In die hoedanigheid kwam hij naar Brussel. 

Met een inclusieve groep dansers met en zonder fysieke beperking én hun ouders staat Introdans woensdag op de World Expo in Osaka. De Volkskrant keek mee tijdens de voorbereidingen van choreograaf Adriaan Luteijn, wiens directe aanpak ze in Japan niet gewend zijn. Al 25 jaar maakt Luteijn bij het Arnhemse gezelschap bejubelde voorstellingen met professionele dansers én gasten: mensen met spierziekten, jongeren met autisme, homoseksuele ouderen, rolstoelers, dragqueens, topsporters en talloze anderen. Nu wordt zijn aanpak internationaal opgepikt.

Jaarlijks melden kunstenaars van over de hele wereld zich aan om twee jaar in de Rijksakademie te werken. Tijdens de open dag laten 45 kunstenaars zien wat zij met hulp van de specialisten en werkplaatsen hebben gemaakt. De Volkskrant licht vier talenten uit, NRC koos drie jonge kunstenaars.  

Met uiterste zorg zijn dinsdag 113 historische bronzen objecten uit de vitrines van het Wereldmuseum in Leiden gehaald. Na ruim een eeuw keren ze terug naar hun oorspronkelijke thuisland: Nigeria. Een symbolisch moment dat niet alleen geschiedenis markeert, maar ook hoop biedt voor de toekomst. De bronzen kunstwerken zijn geroofd tijdens een Britse militaire expeditie in 1897. Nu, 127 jaar later, is het moment aangebroken waarop ze formeel uit de collectie zijn verwijderd om terug te keren naar Nigeria.

Museumdirecteur Marieke van Bommel is helder over het besluit: “Ze zijn prachtig, maar ze zijn niet van ons.” De objecten waren sinds 2000 te zien in de vaste tentoonstelling in Leiden, maar volgens Van Bommel is het overduidelijk dat ze terug moeten. Halverwege juni vindt in Nigeria de officiële overdracht plaats. De collectie wordt verspreid over meerdere musea in het land, zodat zoveel mogelijk mensen toegang krijgen tot hun erfgoed. 

Nederlands succesvolste dirigent, Jaap van Zweden, heeft zich de afgelopen 25 jaar bij meerdere orkesten schuldig gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag. Tientallen bronnen uit binnen- en buitenland vertellen aan onderzoeksprogramma Pointer dat de dirigent musici schoffeerde, kleineerde en intimideerde ten overstaan van collega’s. Orkestdirecties kennen de verhalen, maar grepen meestal niet in, zo blijkt uit de uitzending. 

Van Zweden zegt dat de verhalen hem raken. „Ik spreek mensen aan op wat er beter kan. Soms gebeurt dat op intense toon en als dat in het bijzijn van 120 anderen gebeurt, is dat niet altijd prettig. Amsterdamse directheid is me niet vreemd. Dat mag echter nooit een excuus zijn voor een werkomgeving die leidt tot verkramptheid of het gebruik van kalmeringsmiddelen. Ik sta open voor kritiek. Als mijn manier van werken beter kan, hoor ik dat graag.”

Een kunstwerk met kritiek op Israël is door de politie en de gemeente Vlissingen weggehaald van een expositie in Vlissingen. Het zou ‘aanstootgevend’ zijn. Organisator Leon Riekwell is woest. „Deze expo is een vorm van demonstreren en dat recht hebben we.” Het werk toont de vlag van Israël met daarin het woord kill. Het is een verwijzing naar het optreden van Israël in Gaza. „Ik heb geen moment getwijfeld of ik dit kunstwerk zou ophangen”, zegt Riekwell. „Zo’n beeld moet kunnen. Sterker nog: dat het is weggehaald, geeft exact aan waar het project over gaat. Kunstenaars mogen niet meer kritisch zijn. En zeker niet op Israël. Kritiek op Israël wordt meteen gezien als antisemitisme.”

Iemand heeft bij de provincie en bij de gemeente een melding gedaan over dat kunstwerk. Handhavers en de politie hebben het als aanstootgevend beoordeeld en daarom weggehaald. Het is nu opgeslagen”, verklaart een woordvoerster van de gemeente. „We gaan morgen in gesprek met de kunstenaar.”

De Indiase schrijver Banu Mushtaq is de winnaar van de International Booker Prize, de grote Britse prijs voor naar het Engels vertaalde fictieboeken. Dinsdagavond werd die toegekend aan Heart Lamp, de eerste verhalenbundel die bekroond is sinds de prijs vanaf 2016 in deze vorm – jaarlijks aan een vertaald fictieboek – wordt toegekend. Mushtaqs bundel bestaat uit een selectie van de verhalen die ze tussen 1990 en 2023 schreef en in verschillende bundels publiceerde.

Op dinsdag 3 juni aanstaande is het exact tien jaar geleden dat Stichting Phoenix Cultuur werd opgericht voor de toenmalige gemeenten Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode. Inmiddels zijn we 10 jaar verder en is hét centrum voor kunstonderwijs niet meer weg te denken uit het DNA van gemeente Meierijstad. ‘We kunnen alles maken met techniek en ICT, behalve creativiteit!’ aldus directeur Barbara Brouwer. En dát is nu juist het belangrijkste wat we in de toekomst nodig hebben, vinden ze bij Phoenix Cultuur.