Trends & Ontwikkelingen

Noem het grotesk, speels, kleurrijk of soms luguber; het werk van de Belgische avant-gardekunstenaar James Ensor (1860 – 1949) is niet het type om snel te vergeten. In 2024 is het 75 jaar geleden dat de kunstenaar overleed; dé aanleiding voor vier Ensor-exposities in Antwerpen. 

Wie het werk, maar vooral de fantasierijke ideeën erachter, van James Ensor wil leren kennen, begint de ontdekkingstocht in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA). In de expositie Ensors stoutste dromen. Het impressionisme voorbij staat het theatrale werk van de schilder centraal. Al snel gaat Ensor voorbij het impressionisme. Richting expressieve vormen, vol kleur en intensere beelden. Hij duikt in de volkscultuur en skeletten, geraamten en wonderlijke figuren met maskers poppen op. 

Dat deze expositie in het KMSKA is, is niet wonderlijk. Ondanks dat Ensor werd geboren in Oostende, en daar ook overleed, was zijn band met Antwerpen warm. Daarnaast heeft het KMSKA sinds 1920 de grootste collectie Ensor schilderijen in het bezit. Ook in het ModeMuseum (MoMu), het Fotomuseum (FOMU) en het Museum Plantin-Moretus zijn exposities gewijd aan Ensor. 

Voor rocksterren in de dop zat het keurslijf van het conservatorium veel te strak. Met een dosis lef, daadkracht én chips en cola is daarom 25 jaar geleden in Tilburg de Rockacademie uit de grond gestampt. De eerste hbo-opleiding voor popmuziek verwierf faam met Duncan Laurence, Krezip, Flemming en Floor Jansen. Maar het succes is nog veel groter. Het is dit studiejaar precies 25 jaar geleden dat Fontys Rockacademie als eerste hbo-opleiding voor popmuziek in Nederland de eerste 32 studenten verwelkomde, onder wie naast Jaqueline Govaert ook Floor Jansen, Danny Vera en de Tilburgse rapper Cilvaringz. De lichting die volgend jaar afstudeert, telt de duizendste student.

Bij dit jubileum wordt op dinsdag 15 oktober stilgestaan met een reünie voor oud-studenten, een symposium over de toekomst van popmuziek en een voor het publiek toegankelijke concertavond in Poppodium 013. Onder anderen Eefje de Visser en Joël Domingos treden op en er is een eerbetoon met medewerking van Trijntje Oosterhuis aan de twee jaar geleden overleden oud-Tilburger Henny Vrienten.

Mede op verzoek van het Nationaal Pop Instituut werd er eind jaren 90 bij wijze van experiment een popopleiding opgericht. Behalve Tilburg was ook Amsterdam in beeld. Financiële steun gaf uiteindelijk de doorslag, en daarmee het geloof in de opleiding, vanuit Fontys Hogeschool en de gemeente. Die laatste was bezig om het Veemarktkwartier in te richten als cultuurhoek, inclusief het in 1998 opgerichte poppodium 013. De Rockacademie sloot daar naadloos bij aan.

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten en Platform ACCT publiceerden deze zomer de handreiking Van schatbare waarde. Fair pay in de lokale creatieve en culturele sector. Cultuur zou voor alle inwoners aantrekkelijk, bereikbaar en toegankelijk moeten zijn, zo stelt de VNG in de propositie ‘Samen cultuur borgen'. Cultuur is een essentieel onderdeel van de lokale voorzieningen, en voor het borgen ervan is commitment en inspanning nodig. De VNG wil met de handreiking onderstrepen dat cultuuraanbod serieus nemen ook betekent makers eerlijk belonen. Juist de lokale overheid, als grootste financier, moet aan de slag gaan met een eerlijk cultureel speelveld. En dat hoeft niet meteen groots en meeslepend. Dat kan met verschillende acties, die hebben de VNG en platform ACCT samen in kaart gebracht.

Platform ACCT werkt aan het versterken van de arbeidsmarkt in de culturele en creatieve sector. Een belangrijke leidraad is de Fair Practice Code. In het programma fairPACCT wordt deze code samen met belanghebbenden aan zogenaamde ‘ketentafels’ vertaald naar concrete richtlijnen voor fair pay in specifieke deelsectoren. Gemeenten zijn voor deze ketentafels vaak een belangrijke doelgroep bij de toepassing van de producten die zij ontwikkelen. Als subsidiënt, maar ook in andere rollen zoals vergunningverlener of als opdrachtgever en maakt duidelijk dat fair pay niet ophoudt bij de grenzen van het culturele domein. De handreiking geeft context, argumenten en inzicht voor een aanpak die lokaal past en bijdraagt aan een gezonde en duurzame culturele beroepspraktijk.

Verschillende partijen uit de overheid en de bibliotheekwereld hebben het nieuwe Bibliotheekconvenant ondertekend. Hiermee zullen zij zich blijven inzetten voor een Nederland waarin iedereen kan lezen, online meekomen en zich een leven lang ontwikkelen.

Het nieuwe convenant geldt van 2024 tot 2027 en bevat een aantal afspraken die zullen bijdragen aan een samenleving met gelijke kansen voor iedereen. Er wordt bijvoorbeeld onderzocht of het mogelijk is dat kinderen automatisch lid worden van de bibliotheek. Lidmaatschap voor de jeugd is al gratis, maar momenteel zijn maar 7 op de 10 kinderen lid van een bibliotheek. Ook wordt gekeken of Informatiepunten Digitale Overheid (IDO’s) een vaste plek kunnen krijgen in de bibliotheek.

Op 10 oktober 2024 hebben architect en stedenbouwkundige Jo Coenen en Nieuwe Instituut in Rotterdam de officiële overdracht gevierd van het bureauarchief van Jo Coenen & Co aan de Rijkscollectie voor Nederlandse Architectuur en Stedenbouw, die wordt beheerd door het Nieuwe Instituut.

Met de verwerving van dit archief gaat een langgekoesterde wens van het Nieuwe Instituut in vervulling: Jo Coenen is een toonaangevend architect met een omvangrijk en veelzijdig oeuvre, waarvan zich al een aantal maquettes en dossiers in de Rijkscollectie bevinden. Coenen is bovendien de architect van het gebouw waar het Nieuwe Instituut en de Rijkscollectie gehuisvest zijn (tussen 1988 en 1993 ontworpen als het Nederlands Architectuurinstituut). Het archief bevat ruim vierhonderd architectonische en stedelijke projecten die Jo Coenen & Co tussen 1970 en 2020 uitvoerde. Omdat zo goed als alles bewaard is gebleven, biedt het archief een diepgaand inzicht in het ontwerpproces en de bureaupraktijk van een van de meest toonaangevende architecten van Nederland.

Al vanaf de jaren zestig maakt graffiti deel uit van het straatbeeld in Nederlandse steden. De ‘tags’ en ‘pieces’ op trams, treinen en gebouwen ervaren de meeste mensen als vandalisme. Tegelijkertijd verschijnen er werken in overzichtsboeken en zelfs in musea. Daarmee lijkt de graffitiscene te worden ingelijfd door de kunstgeschiedenis. 

De expositie ‘With One Eye Open’ bij Pennings Foundation in Eindhoven laat niet alleen zien hoe graffiti tot kunst wordt, maar doet daar een schepje bovenop. Om precies te zijn volgt deze tentoonstelling de ontwikkeling van de fotografie binnen deze kunstvorm. Het gaat dus niet zozeer om de ‘pieces’, maar meer om de vastlegging ervan. Het creatieve documenteren heeft zich, net als de graffiti zelf, doorontwikkeld. Het maken van graffiti – letterlijk ‘het geschrevene’ – is per definitie een vluchtige vorm van cultuur. De schilderwerken zijn vaak illegaal en tijdelijk. Fotografie en film bewaart de kunstvorm door niet alleen het eindresultaat vast te leggen, maar ook het proces en de makers zelf. Het documenteren en delen is een onlosmakelijk onderdeel geworden van de kunstvorm.

Met meer dan 1000 evenementen, op meer dan 200 locaties, en meer dan 3000 artiesten die optreden tijdens Amsterdam Dance Event (ADE) 2024, blijft dit evenement ’s werelds grootste en invloedrijkste clubfestival en conferentie voor elektronische muziek. Dit jaar trapt ADE af op woensdag 16 oktober met vijf officiële openingsconcerten: de ADE Arts & Culture Opening Concerts genoemd. 

ADE wordt georganiseerd door Stichting Amsterdam Dance Event, met BumaStemra als founding partner en Heineken als hoofdpartner. Elk jaar bewijst dit evenement keer op keer dat het evenement ’s werelds grootste en invloedrijkste clubfestival en conferentie voor elektronische muziek is. Vijf dagen lang zijn er door heel Amsterdam bezoekers uit ruim 146 landen. Muziekprofessionals komen voor het conferentiegedeelte ADE Pro.

Artificial Intelligence (AI) en de boekenwereld, dat is een controversieel en actueel thema. Het bedrijf Bookwire uit Frankfurt, Duitsland, heeft een technische oplossing ontwikkeld tegen inbreuk op het copyright door AI. Tegelijk erkent het bedrijf ook, dat AI niet meer weg te denken is. Daarom werkt Bookwire ook aan een licentiesysteem voor AI-gebruik in de literatuurwereld.

De Kunstmatige Intelligentie (AI) software systemen struinen heel het internet af naar beschikbare inhoud. Als copyrighthouders hun content daar niet aan willen blootstellen moet er een opt-out worden opgehangen aan hun teksten, een gebruiksvoorbehoud die gelezen en herkend kan worden door de AI software. De digitale boekwerken en luisterboeken die door Bookwire worden uitgebracht, worden per direct voorzien van dat gebruiksvoorbehoud (de opt-out). Ook gaat Bookwire samenwerken met het bedrijf Liccium om alle boekwerken te voorzien van een Internationale Standaard Content Code, een ISCC, wat gekoppeld wordt aan het gebruiksvoorbehoud. Doel is enerzijds een betere bescherming van copyright houders, en anderzijds willen deze bedrijven met hun oplossing tot een zinvolle en faire gebruiksvergoeding komen.

Koning Willem-Alexander reikte op 11 oktober de prijzen, voor de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst 2024, uit aan Faria van Creij-Callender, Shivangi Kalra en Tobias Thaens. De winnaars van de Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst ontvangen elk 9.000 euro. Hun kunstwerken zijn vanaf vrijdag 11 oktober samen met die van de overige genomineerden te zien in het Paleis op de Dam in Amsterdam. Daar benadrukte koning Willem-Alexander bij de uitreiking: ‘Eigenheid, autonomie, vernieuwing: het zijn belangrijke waarden in de kunst.’ De Koninklijke Prijs voor Vrije Schilderkunst is een van de oudste kunstprijzen van Nederland, die al sinds 1871 wordt uitgereikt aan schilders tot 36 jaar. 

Een uitdaging voor de jury was de beoordeling van een nieuwe werkwijze. Een aantal inzenders vermeldde namelijk als techniek ‘digital painting’. Het stelde de jury in hun eerste schifting (waarbij ze de werken op hun computer bekijken) voor raadselen, blijkt uit het juryrapport: ‘Het riep de vraag op of het werk in de vorm van een schilderij wel bestond, en of de afbeelding wellicht door AI gegenereerd zou zijn?’ In de tentoonstelling zien we hier niets van terug. De jury kan ‘digital painting’ eigenlijk ook niet serieus nemen, aangezien ze de schilderkunst opvat als tegengesteld aan digitaal. Dat blijkt uit haar rapport: ‘In de inzendingen herkende de jury de noodzaak van deze generatie om ondanks een wereld vol digitale schermen te kiezen voor het aloude medium van de schilderkunst, waarin de tactiliteit van het oppervlak ook een rol speelt.’ Het klinkt eigenlijk alsof de ‘digitale schilders’ gediskwalificeerd werden. Het is opvallend dat hier impliciet zo’n grens wordt getrokken. De Prijs neemt het meestal juist niet zo nauw met de definitie van schilderkunst. 

In de Duurzame 100 van Trouw is dit jaar een aparte categorie opgenomen voor kunstenaars en cultuurmakers. Het wekt misschien verkeerde verwachtingen. In zijn essay in Trouw vraagt Merlijn Twaalfhoven zich af: ‘Kunnen we kunst inzetten om de wereld te redden?’ 

Cultuurmakers hebben een antwoord op de kille alleenheerschappij van de kapitalistische ideologie. Ze onderzoeken wie we samen zijn, wat we kunnen ondernemen op buurt- en wijkniveau, welke verhalen we kunnen vertellen over onze herkomst en wortels.

Ze bezingen het landschap en laten ons de smaak proeven van lokaal voedsel. En dat is inspirerend. Het geeft ademruimte. We ontdekken wat ons leven geeft en hoe we verbonden zijn. We leren weer om te dromen. Kunst- en cultuurmakers zijn gidsen in een tijd van verandering en onzekerheid. Zij scheppen ruimte waarin de mogelijkheden van datgene wat er nog niet is worden afgetast. En die ruimte is nodig als je van richting moet veranderen. 

Het geeft houvast in de chaos en verandering nu een oud, vastlopend systeem met horten en stoten plaatsmaakt voor een nieuwe tijd. Hiervoor hebben we theaters, concertzalen en alle andere ateliers nodig. Dit zijn werkplaatsen waar een betere wereld vorm krijgt.

Culturele Broedplaats De Blauwe Reiger in Almere Haven moet op zoek gaan naar een andere locatie. De verhuurder van het pand aan De Steiger schijnt het huurcontract na 2026 niet te willen verlengen. Het gebouw wordt gebruikt door 140 creatieve ondernemers en mensen van de dagbesteding Art Loca. "Wij maken kunst met mensen met een beperking. Wij geven hun de kans om zich te uiten", zegt Catharina Pollet van Art Loca. Al tien jaar is zij in het pand actief. Pollet zegt het heel triest te vinden als ze het pand moet verlaten. "Want we zijn hier met andere kunstenaars bezig. En dat is voor de deelnemers die hier werken ontzettend leuk en inspirerend."

De onberekenbaarheid in de culturele sector is groot. "Het is heel onveilig, want het heeft dus niet meer te maken met of je werk goed is", zegt directeur Wieke ten Cate van Orkater. Theatergezelschap Orkater kreeg niet de subsidie die was aangevraagd. "We nemen heel vaak het woord onveiligheid in de mond als je het hebt over de culturele sector. Over de onveilige werksfeer. Daar wordt ontzettend hard aan gewerkt. Hoe zorg je dat je betrouwbaar en transparant bent?" Theatergezelschappen zijn daar volgens haar druk mee bezig. “En met reden, want het is belangrijk.” Maar het zou volgens Ten Cate ook meer moeten gaan over de manier hoe er om gegaan wordt met subsidies. Want ook dat is onveilig. Het kan zomaar ineens gebeuren dat je geen subsidie krijgt.

De Zuid-Koreaanse schrijfster Han Kang is de winnaar van de Nobelprijs voor Literatuur 2024. Zij krijgt de literaire onderscheiding voor haar „intense poëtische proza dat historische trauma’s confronteert en de kwetsbaarheid van het menselijk leven onthult”. Dat werd donderdagmiddag bekendgemaakt in Stockholm. Kan is de achttiende vrouw sinds 1901 die de prijs krijgt toegekend. Haar werk is al vele malen bekroond, onder meer met The International Man Booker Prize 2016 voor De vegetariër, dat in het Nederlands is vertaald door Monique Eggermont. De Nobelprijs voor Literatuur bedraagt 11 miljoen Zweedse kronen, zo’n 970.000 euro. Het is de 117de keer dat de prijs is toegekend.   

Op 9 oktober heeft minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Eppo Bruins (NSC) tijdens een werkbezoek aan zes toonaangevende instellingen voor talentontwikkeling in de klassieke muziek een belangrijke stap gezet richting structurele ondersteuning voor jong muzikaal talent. De organisaIes Nationale Jeugdorkesten Nederland, Prinses Christina Concours, Vocaal Talent Nederland | NaIonale Koren, Nederlands Vioolconcours, Riccioti ensemble en Britten voor Jong Muziektalent ontvingen de minister in Theater Orpheus in Apeldoorn. Het bezoek volgde na grote zorgen over de toekomst van deze instellingen, die in juli ondanks een posiIef advies, geen subsidietoekenning voor de komende vier jaar kregen van het Fonds voor Cultuurparticipatie.

Minister Bruins gaf aan dat hij de zorgen van de sector serieus neemt en dat het essentieel is dat jonge musici de kans blijven krijgen om hun talent te ontwikkelen. De toekomst van klassieke muziek in Nederland hangt samen met het talent dat nu wordt opgeleid. Op Prinsjesdag liet de minister de Tweede Kamer weten dat er jaarlijks 1,9 miljoen euro beschikbaar wordt gesteld om de activiteiten van deze zes gerenommeerde instellingen de komende vier jaar veilig te stellen, zodat ‘de groeimogelijkheden naar en binnen de professionele klassieke muzieksector standhouden’.

Tijdens het werkbezoek ontving minister Bruins de petitie 'Laat muzikaal talent niet stilvallen', die inmiddels bijna 22.000 keer werd getekend. Deze brede steun onderstreept de urgentie om actie te ondernemen en ervoor te zorgen dat talentontwikkeling in de klassieke muziek niet verloren gaat.

De gemeente Zaanstad en het Zaans Museum hebben het Franse kunstenaarsduo MonkeyBird Crew de opdracht gegeven om een metershoge muurschildering te realiseren in het stationsgebied van Zaandam. Woensdagmiddag 9 oktober is het kunstwerk officieel onthuld. De muurschildering is onderdeel van het project Museum Murals (muurschilderingen), waarbij twintig Nederlandse musea kunst buiten hun muren mogen brengen. Museum Murals is een initiatief van het Mauritshuis en wordt mogelijk gemaakt door de deelnemers van de VriendenLoterij. 

Door heel het land verrijzen gigantische muurschilderingen in de openbare ruimte. Alle betrokken kunstenaars laten zich inspireren door verhalen en objecten uit de collecties van de musea. Het Zaans Museum en de gemeente Zaanstad zien dit project als een prachtige kans om kunst voor iedereen toegankelijk te maken. 

Het Vlaamse stadstheater NTGent introduceerde vorige week een met AI ontworpen digitale huisartiest. Ook andere theatergroepen storten zich op de mogelijkheden en onmogelijkheden van AI. De toepassingen van kunstmatige intelligentie staan nog in de kinderschoenen, en niemand durft te voorspellen waar het heen gaat. Yves Degryse, een van de drie leden van de nieuwe artistieke leiding van NTGent : „Dus dat is een vraagstuk waar kunstenaars met hun verbeelding een rol in kunnen spelen. Gaat AI mensen en andere technieken vervangen, of wordt het aanvullend gereedschap? Dat is een vraag die voor de hele maatschappij opgaat.”

Meerdere theatermakers in Nederland werpen zich dit najaar op hetzelfde vraagstuk, onder wie collectief Urland met de voorstelling Formerly Known As, Marina Orlova met I’m a Robot and I need Therapy en de groepen Veenfabriek en Susies Haarlok met Echt. Marijn Alexander de Jong, regisseur en acteur bij Urland: „Als nerds en ‘digital natives’ waren we altijd al bezig met technologie, zoals in onze Internet Trilogie. Het spannende aan AI is dat kunst maken een unieke menselijke activiteit is, die nu wordt overgenomen door computers. Er worden videogames, foto’s en zeventiende-eeuwse schilderijen door AI gemaakt, stemmen worden gekloond. Er is verwarring over wie wat heeft gemaakt. Dat is interessant.”

In verschillende kunstvormen is kunstmatige intelligentie al doorgedrongen. De gereedschappen zijn er, maar ze roepen vragen op over ethiek, eigenaarschap, duurzaamheid en werkgelegenheid. De vraag is ook of mensen kunst van kunstmatige intelligentie willen accepteren als kunst. Dat spreekt niet vanzelf, denkt De Jong: „Zelf zou ik het wel vervelend vinden om te horen dat een roman die ik heb gelezen, geschreven zou zijn door AI. Bij kunst stellen we het op prijs dat een mens tijd en moeite in het maken steekt. Dat iemand een ambacht beheerst, vinden we belangrijk.”

Sinfonia dreigde de gemeente voor de rechter te slepen, maar dat is niet nodig. Het Rotterdamse kamerorkest Sinfonia is gered door een ‘anonieme weldoener’ die de musici, in plaats van de gemeente, voor de komende vier jaar zal ondersteunen. Dat meldde cultuurwethouder Said Kasmi woensdag plots aan het eind van een lang debat over de verdeling van de cultuursubsidies. Vanwege een nieuwe verdeling dreigen enkele bekende partijen, zoals Sinfonia en Metropolis, hun subsidie te verliezen en daarmee te verdwijnen. ,,Ik ben heel erg bezig geweest om achter de schermen met behulp van fondsen zoveel mogelijk instellingen overeind te houden. Ik mag nu van een anonieme weldoener melden dat Sinfonia voor de komende vier jaar gered is’’, aldus Kasmi. 

Het was een behoorlijke ommezwaai. Want eerder die dag dreigden de advocaten van Sinfonia de gemeente voor de rechter te slepen. Als de subsidie zou worden stopgezet zou de gemeente aansprakelijk worden gesteld ‘voor alle geleden schade’, stond in de stukken.

In de Eerste Kamer is op 9 oktober een motie van Paul van Meenen (D66) aangenomen, waarin het kabinet wordt verzocht om de voorgenomen btw-verhoging op boeken, cultuur, sport, media en logies in een apart wetsvoorstel op te nemen. Deze maatregel, die is opgenomen in het Belastingplan 2025, zou de btw op deze sectoren verhogen van 9% naar 21%.

De Afdeling advisering van de Raad van State heeft in haar advies aangegeven dat deze ingrijpende maatregel een zorgvuldige parlementaire behandeling verdient. Daarom pleit de motie voor een afzonderlijk wetsvoorstel, los van het Belastingplan, zodat de Kamerleden de gevolgen voor de betrokken sectoren goed kunnen afwegen. Het kabinet wordt nu gevraagd om met een apart wetsvoorstel te komen en dit voor te leggen aan de Eerste en Tweede Kamer. De motie werd ondersteund door de voltallige oppositie en aangenomen met een ruimte meerderheid. Alleen BBB, VVD en PVV stemden tegen. NSC is niet vertegenwoordigd in de Eerste Kamer.

Een geschenk smeedt een band tussen gever en ontvanger. Als je iets verkoopt, bewaar je juist afstand. Zo bezien is het veelzeggend dat tegenwoordig bijna alles te koop is. Zelfs ‘onbetaalbare’ dingen, zoals goede zorg of kunst en cultuur. Wat verbindt ons nog als overal een prijs op wordt geplakt? Geld stelt ons in staat om dingen uit te wisselen zonder een relatie aan te gaan. Geven smeedt mensen juist samen. 

Sinds de middeleeuwen heeft de groei van de markteconomie doorgezet. Toch blijven we marktwerking verdacht vinden in bepaalde sectoren. De Amerikaanse dichter Hyde maakt in zijn boek The Gift uit 1979 een onderscheid tussen work en labor. ‘Work’ is werk waarvoor je per uur wordt betaald, met een duidelijk begin en eind. ‘Labor’ dicteert zijn eigen ritme: je kunt het niet goed kaderen of dwingen, en daarom laat het zich slecht optimaliseren. Bovendien is het resultaat van labor niet goed in geld uit te drukken. Volgens Hyde zijn de mensen die dit werk doen ‘automatisch minder goed in staat om zichzelf te verkopen’. Gift labor vraagt namelijk om een emotionele of spirituele toewijding die zelfvermarkting in de weg staat.

Ik dacht altijd dat het btw-tarief afhing van welke dingen de overheid wel of niet wil stimuleren, maar er speekt iets anders mee. Namelijk dat er dingen zijn waarvan we zeggen: hierop willen wij met z’n allen (vertegenwoordigd door de overheid) geen winst maken, dit is speciaal, dit hoort niet helemaal bij de harde economie. Waar dan wel bij? Bij de geschenkeconomie. Tornen aan het btw-tarief van een bepaalde categorie – zoals het huidige kabinet dat doet bij de kunst- en cultuursector  – is dan ook méér dan een bezuiniging. Het is ook een manier om bepaalde dingen uit de categorie van geschenk te stoten.

Het Blockbusterfonds is in 2012 opgericht om het cultureel ondernemerschap te stimuleren en de realisatie van evenementen met een ‘blockbusterpotentie’ mogelijk te maken. Met een lening of garantiebijdrage, in combinatie met een gegarandeerde kaartafname, ondersteunt het fonds bijzondere culturele initiatieven die gericht zijn op een groot en breed publiek. Sinds 2023 kunnen ook aanvragen worden gedaan voor kleinere projecten. Daartoe is BBF XTRA in het leven geroepen. Maartje Valk is de nieuwe programmacoördinator van het Blockbusterfonds en BBF XTRA. 

Als partner van de kunst- en cultuursector zet Mastercard zich in om kunst breed toegankelijk te maken voor iedereen. Met deze samenwerking eert Mastercard unieke culturele ervaringen die het rijke erfgoed van Rembrandt in Nederland kent. “Kunst heeft de kracht om ons te inspireren, te verbinden en op nieuwe manieren naar de wereld te laten kijken. Bij Mastercard weten we dat passies van mensen -zoals kunst - heel belangrijk zijn. Zó zijn we een trots partner van een iconisch museum als het Rembrandthuis,” aldus Roxanne Pinckers, Director of Marketing & Communications Mastercard.

Via Priceless.com biedt Mastercard kaarthouders wereldwijd toegang tot exclusieve digitale en fysieke ervaringen. In samenwerking met Museum Rembrandthuis biedt Mastercard kaarthouders de kans om op een exclusieve manier in de wereld van Rembrandt te stappen. Bijvoorbeeld met "Wandelen met Rembrandt" bieden Mastercard en Museum Rembrandthuis een gratis en toegankelijke ervaring die je meeneemt in het leven van de beroemde schilder.

Vanaf 2 september 2024 is Galerie Pouloeuff voor de zevende keer overgenomen door drie jonge kunstenaars voor de jaarlijkse residentie-masterclass Keep an Eye Spacemakers. Spacemakers bood de deelnemende kunstenaars Madeleine Elisabeth Peccoux (1998), Pelle Nijburg (1994) en Yawen Fu (1996) de ruimte om veel te experimenteren en hun artistieke praktijk vanuit een nieuw perspectief te benaderen. Dit jaar was de Spacemakers residentie in samenwerking met het mediamuseum Beeld & Geluid. De kunstenaars kregen tijdens de residentieperiode toegang tot het uitgebreide archief van Beeld & Geluid, om nieuw werk te ontwikkelen met het archiefmateriaal dat ze hierin ontdekten. 

Tijdens de tweede KC Awardnight in cultuurgebouw Amare werden verschillende prijzen uitgereikt en werden er korte optredens gegeven door de ontvangers. De prijzen zijn een ongelooflijk onmisbaar onderdeel tijdens een studie aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Extra ruimte om echt te kunnen focussen op het onderzoek, het vakmanschap en geld voor de kostbare instrumenten waarop gespeeld wordt. De Talent Award Klassiek 2024 werdt uitgereikt aan Jack Price. Daarnaast werd dit jaar voor het eerst de Keep an Eye Talent Award Oude Muziek uitgereikt, aan altviolist Luis Manuel Vicente Beltrán. 

Op acht verschillende podia krijgen artiesten uit diverse popgenres drie maanden lang een eerlijke vergoeding voor hun werk. Dat is de bedoeling van de pilot Fair Pop dat onlangs van start is gegaan. Met de Fair Pop Pilot willen projectleiders Rita Zipora (bestuurslid BAM! Popauteurs), Jolanda Beyer (directeur Patronaat) en artiestenmanager Martijn Munk de haalbaarheid van de nieuwe Fair Pay-richtlijnen testen: "We willen de sector laten zien dat Fair Pay mogelijk is, en onderzoeken hoe dat in de praktijk werkt,” vertelt Rita Zipora. De eerste resultaten van de  Fair Pop Pilot worden gepresenteerd tijdens Eurosonic 2025.

Met meer dan een miljard actieve gebruikers wereldwijd, heeft TikTok een grote invloed op wereldwijde trends en digitale cultuur. In tegenstelling tot andere sociale media draait TikTok’s hoofdfeed, de “For You”-pagina, volledig om een gepersonaliseerd algoritme. Dankzij TikTok’s focus op nieuw en origineel materiaal kan nieuwe content razendsnel viraal gaan. Dit betekent dat organisaties die actief zijn op TikTok een veel grotere kans hebben dan op andere social media dat content ontdekt en gedeeld wordt, vooral als ze regelmatig posten. Vooral Generatie Z is sterk vertegenwoordigd op TikTok. 

Door de constante stroom van microtrends en veranderende memes is het voor culturele organisaties die actief willen worden op TikTok belangrijk om te vertrouwen op iemand die al bekend is met het platform, zoals een student of jonge medewerker. Meedoen aan een TikTok-trend kan spannend lijken, maar veel culturele organisaties laten zien dat het een effectieve manier is om een breed publiek te bereiken en veel enthousiaste reacties te ontvangen. Zo heeft bibliotheek Huis73 in Den Bosch video’s gemaakt met boekentips op basis van populaire series, genres en boeken voor middelbare scholieren. Cultuur Marketing geeft 6 tips. 

Afgelopen vrijdag nam Kristel Baele deel aan het Debat van de Nederlandse Dans. Met Ingrid van Engelshoven (adviseur Blueyard), Karin Boelhouwer (Kunstenbond), Bernadette Stokvis (afzwaaiend directeur MAAS td.) en moderator Lene Grooten besprak zij o.a. hoe de danssector meer zelf aan het stuur komt om invloed te hebben op wat nodig is voor een vitaal dansveld.

Kristel van Baele benadrukte het belang van reflectie op de subsidiesystematiek in deze ronde en de kansen voor verbetering van het stelsel. Concreet kan de monitoring nu al anders ingericht worden en kan een gemeentelijke zorgplicht voor cultuur en de samenwerking tussen de drie overheden nader onderzocht worden. Kristel Baele gaf de sector mee om voort te bouwen op de eigen Call to Action (2023), waarvan een aanzienlijk deel al is gerealiseerd, en om coalities te smeden richting 2029. Er kan veel in beweging worden gebracht door samen op te trekken.

Van 19 t/m 27 oktober staat Eindhoven in het teken van de Dutch Design Week (DDW). Op de Dutch Design Week tonen veel makers uit het talentontwikkelingstraject TalentHub Brabant hun werk. Ook kun je een aantal partners uit dit ontwikkelingstraject (die de talenten begeleiden) bezoeken. Kunstloc Brabant zelf organiseert twee evenementen tijdens de DDW.

Kunstloc Brabant hield het afgelopen jaar een Design Challenge over de invloed van het water in de Henriëttewaard. Van 19-27 oktober is de expositie met de resultaten van deze challenge te zien op Sectie-C in Eindhoven tijdens de Dutch Design Week 2024. De tentoonstelling laat de ontwerpen zien van de vijf multidisciplinaire ontwerpteams. Tijdens de Dutch Design Week organiseren Designforum, het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en Kunstloc Brabant een bijeenkomst over dit het thema stress in het creatieve proces voor makers, onderwijs, beleidsmakers en culturele instellingen.

Brabant C gaat in gesprek met Titia Haaxma, Directeur-bestuurder van Cultuur+Ondernemen, die haar visie deelt op de uitdagingen en kansen binnen publiek-private samenwerkingen in de cultuursector. “Er is bereidheid bij private partijen om te investeren in cultuur,” begint Titia. “Maar waar ze echt naar op zoek zijn, is impact.” Dat vraagt volgens haar om maatwerk, om privaat geld effectief te koppelen aan publieke partijen. Titia benadrukt dat het succes van publiek-private samenwerking niet alleen afhankelijk is van de bereidheid van private partijen, maar ook van de houding van overheden.

Op vrijdag 4 oktober 2024 hield minister Eppo Bruins een toespraak bij de uitreiking van de Nederlandse Muziekprijs in concertgebouw De Doelen in Rotterdam. ‘Eén van de grootste voorrechten die wij als mensen op aarde hebben gekregen, is het voorrecht om te mogen genieten. ‘Cultuur geeft leven aan onze levens’, sprak één van mijn voorgangers ooit. Net zoals je lichaam nooit vergeet te ademen, zullen mensen niet stoppen met maken, en genieten. Zo zal je in het leven dus altijd geraakt worden door een toon, een zin, een aanblik of een vergezicht. Dat hoort bij ons mensen. Dat is onze natuur. Cultuur is van levensbelang.’

‘Door de jaren heen is de Nederlandse muziekprijs uitgereikt aan veelzijdig talent, ieder met veelbelovende vooruitzichten en een roemrijke toekomst voor zich. Vanavond voegen we een uniek talent toe aan dit illuster gezelschap. Elisabeth Hetherington.’

Minister Bruins (OCW) informeert de Tweede Kamer over de stand van zaken van verschillende moties en toezeggingen over cultuur, in aanloop naar het commissiedebat Erfgoed van 17 oktober a.s. en het wetgevingsoverleg Cultuur van 11 november a.s. De stand van zaken over moties en toezeggingen komt aan de orde.

Tijdens het tweeminutendebat over de Uitgangspuntenbrief culturele basisinfrastructuur 2025-2028 op 6 juli 2023 heeft Kamerlid Westerveld de minister via een motie verzocht onderzoek te doen naar de wijze waarop kan worden voorzien in professioneel muziek- en kunstvakonderwijs voor jongeren en de doorstroming van talent naar kunstvakopleidingen kan worden gestimuleerd. De minister informeert over de lopende ontwikkelingen nu en in de toekomst. Volgens de minister is naast de culturele kennismaking op school het van belang dat talent zich ook buitenschools verder kan ontwikkelen en kan doorgroeien naar een hoger niveau. Dit is belangrijk voor de ontwikkeling van jongeren zelf én voor een goed functionerende cultuursector. Gelijkwaardige toegang tot cultuurbeoefening en voldoende ontwikkelmogelijkheden voor talent in de stad en de regio, zijn voor de minister belangrijke aandachtspunten.

Minister Bruins (OCW) meldt dat de antwoorden op vragen over het bericht van de NOS dat de cultuursector een kaalslag vreest, later komen dan gebruikelijk. Op 11 september 2024 heeft het lid Mohandis (GroenLinks–PvdA) hier schriftelijke vragen over gesteld. De minister zal de vragen binnen de daarvoor geldende termijn van 6 weken beantwoorden. 

Het Fonds voor Cultuurparticipatie werkt met beleidsperiodes van 4 jaar. De huidige periode loopt van 2021-2024 en eindigt dus op 31 december 2024. Dat betekent dat de regelingen uit deze beleidsperiode in 2024 sluiten en dat het FCP bezig is met het ontwikkelen van regelingen voor de beleidsperiode 2025-2028. Het FCP geeft een overzicht van de regelingen die ontwikkeld worden binnen de deelsectoren amateurkunst, co-creatie en educatie.