Trends & Ontwikkelingen

De inkomsten uit muziekstreaming voor artiesten, songwriters, producers en muzikanten moeten eerlijker, zo laat beroepsvereniging BAM! Popauteurs weten. Hun inkomsten blijven achter, ondanks de forse groei van streamingdiensten. BAM! Popauteurs zet zich in voor een verbetering van deze vergoedingen en lanceert de campagne ‘Maak streaming eerlijker’ om duidelijk te maken welke problemen streaming op dit moment kent, en hoe deze opgelost moeten worden.

Staatssecretaris Struycken van het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft het zbo-Evaluatierapport over het College van Toezicht Auteursrechten (CvTA) aan de Tweede Kamer aangeboden. VOI©E ziet in het rapport bevestigd dat het tijd is voor een herijking van het wettelijk toezichtskader en het toezichtsbeleid en is blij met de aankondiging dat de staatssecretaris gaat onderzoeken welke aanpassingen van de Wet toezicht wenselijk zijn.

Het programma In the Mix wil de arbeidsmarktpositie van zelfstandig makers in de culturele en creatieve sector versterken door een diverse en voor hen passende financieringsmix. In anderhalf jaar tijd brachten de initiatiefnemers Platform ACCT, Cultuur+Ondernemen en voordekunst makers en financiers dichter bij elkaar om kennis en ervaringen uit te wisselen. Uit de gedeelde inzichten zijn verschillende resultaten naar voren gekomen.

Met het Bericht uit het veld ‘Schaarste in een wereld vol geld’ wil Cultuur+Ondernemen inzicht geven in de financieringssituatie van de culturele en creatieve sector. Er is veel geld beschikbaar in de samenleving, en er liggen kansen om de financiering van de sector te verbreden. Vanuit de urgentie die Cultuur + Ondernemen ziet in gesprekken met makers en culturele organisaties, deelt deze organisatie ideeën over hoe de financiering kan worden verbeterd. Een bredere financieringsmix is essentieel voor de sector. 

“Theater? Dat is toch niets voor mij.” Die woorden hoorde een oud-medewerker van Het Nationale Theater vijf jaar tijdens haar revalidatie. Niet vanwege een gebrek aan interesse, maar omdat deze persoon dacht dat theater voor iemand met een beperking simpelweg niet toegankelijk was. En dat is precies waarom digitale toegankelijkheid ertoe doet. Want wat als iemand wél graag wil, maar je website een onzichtbare drempel vormt? Het Nationale Theater deelt wat ze leerden tijdens de toegankelijkheidstest vijf jaar geleden en de test van het afgelopen jaar. 

Om je (potentiële) publiek een waardevolle ervaring aan te bieden is het van belang dat je als culturele organisaties je publiek kent. Dat doe je door aanwezig te zijn op de vloer, in gesprek te zijn met je bezoekers, en publieksonderzoek te doen. Een nog onderbenutte bron voor inzicht vormen de publieksdata.

Samen met de Brabantse culturele instellingen, beleidsmedewerkers en de landelijke Taskforce Publieksdata werkt Kunstloc Brabant op verschillende manieren aan het vergroten van kennis over het toepassen van publieksdata om zo het publieksbereik te vergroten en te verbreden. 

We leven steeds digitaler: we ontmoeten elkaar online, bekijken en interacteren met de wereld door onze telefoon, en alles is binnen handbereik. Digitalisering verandert de manier waarop we samenleven in een hoog tempo. Bijna alle sectoren ontwikkelen van fysiek naar digitaal of zoeken een hybride vorm. Dat noemen we digitale transformatie. Maar hoe zit dat met cultuur?

Digitale transformatie hoeft niet ingewikkeld te zijn en je hoeft het niet alleen te doen. Kunstloc Brabant werkt samen  Samen met andere culturele instellingen in Brabant verandert Kunstloc Brabant de manier waarop we werken. Door kennis te delen, trainingen te organisaren in samenwerking met DEN en te bouwen aan een leercommunity. 

Kamerlid Mohandis (GroenLinks-PvdA) heeft schriftelijke vragen gesteld over het gratis lidmaatschap van de openbare bibliotheek voor elke inwoner van de gemeente Rotterdam. Hij stelt dat een gratis lidmaatschap het gebruik kan vergroten en vraagt naar de opvattingen hierover van minister Bruis.

De antwoorden beschrijven dat de bibliotheek er voor iedereen is en daarom een zo groot mogelijk gebruik wordt nagestreefd. Er wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om de jeugd automatisch lid te maken van de openbare bibliotheek en naar de effecten van een gratis lidmaatschap. De inkomsten uit lidmaatschappen en boetes voor het te laat terugbezorgen van boeken bedragen momenteel ongeveer € 50 mln. per jaar.

Cultuureducatie was tot op heden een ondergeschoven kindje in het mbo. Daar komt nu verandering in. Het LKCA gaat in op de factoren die het opzetten van goede cultuureducatie voor het mbo anders maken. Een mbo-student heeft veel minder culturele bagage dan leeftijdsgenoten op het hbo of wo. Een andere factor is de enorme verscheidenheid aan opleidingen en niveaus in het mbo. En we hebben het hier over 60 procent van studerend Nederland. 

Kunstloc Brabant zet de technische basisinformatie op een rij en geeft tips voor het vormgeven van culturele programma's voor deze doelgroep.  

Verspreid over het hele land zien we hoe de leden van Cultuurconnectie met de kracht van cultuureducatie waarde toevoegen aan onze samenleving. Het vraagt inzet, creativiteit en soms ook volharding om deze waarde op de kaart te blijven zetten en actieve cultuurbeoefening toegankelijk te maken en relevant te houden. Juist daarom deelt Cultuurconnectie drie positieve verhalen, uit Hillegom, Meierijstad en Groningen. Verhalen die inspireren, kennis overdragen en laten zien dat we samen een veerkrachtige, creatieve en betekenisvolle sector vormen. 

In 1995 gooiden de opstellers van het Dogma 95-manifest een flinke steen in de filmvijver door tien ‘kuisheidsregels’ op te stellen. Dat leverde een hoop discussie en 35 lowbudgetfilms op, waaronder klassiekers als Festen en The Idiots. Precies dertig jaar later is in Cannes Dogma 25 gelanceerd, een hernieuwd contract voor innovatie door zelf opgelegde beperking, wederom opgesteld door Deense filmmakers.

May el-Toukhy is de voortrekker van het nieuwe initiatief, meldt Cineuropa. Net als Lars von Trier, Thomas Vinterberg, Kristian Levring en Søren Kragh-Jacobsen zeggen de opstellers van Dogma 25 cinema te willen terugveroveren op de commercie. Vooral het gebruik van gemakzuchtige algoritmen en tot op het bot uitgeklede crews is ze een doorn in het oog. “Dogma 25 is een reddingsmissie en een culturele opstand”, stellen ze dan ook. “We staan samen op om artistieke vrijheid te verdedigen als een schild tegen zinloosheid en machteloosheid.”

Dinsdag 20 mei vond de landelijke finale van De Nationale Voorleeswedstrijd plaats in TivoliVredenburg. Jayshri Sundaram, leerling van RKBS De Vlinder in Schiedam, las zich naar de winst en mag zich een jaar lang Voorleeskampioen van Nederland noemen. De 32e editie van De Nationale Voorleeswedstrijd kende een recordaantal deelnemers: 279.505 kinderen deden mee als voorlezer of luisteraar vanuit bijna 4.000 basisscholen.

Met zijn enorme rijkdom wordt het Midden-Oosten al lange tijd door de internationale kunsthandel gezien als een belangrijke markt voor uitbreiding. De eerste editie van Art Basel Qatar staat gepland in het M7-creatieve centrum van Doha en het Design District van de stad, nabij het Nationaal Museum van Qatar. De beurs zal in februari plaatsvinden in Doha. Met dit nieuwe initiatief breidt Art Basel zijn portfolio van internationale evenementen uit, dat al grote beurzen omvat in Hongkong, Miami Beach, Parijs en Basel.

Breda heeft als eerste EU-stad de titel National Park City gekregen. De erkenning komt van de Londense National Park City Foundation en bevestigt Breda’s inzet voor een groene, gezonde leefomgeving. De titel verplicht tot verdere vergroening, met een centrale rol voor bewoners en ondernemers. ‘Breda brengt het samen. Dit geldt zeker voor de ambitie om een stad in een park te zijn. Een park is niet alleen groen, maar ook een prettige plek waar mensen bewegen, ontspannen en samenkomen,’ zegt wethouder Jeroen Bruijns. 

De opdracht voor de kunstroof uit het Drents museum in januari in Assen komt volgens bronnen van RTL Nieuws uit de Roemeense onderwereld, zo meldt de zender woensdag. De opdrachtgever zou de gestolen Dacische gouden helm van Cotofenesti en armbanden als onderhandelingsmateriaal willen gebruiken om een Roemeense crimineel uit de gevangenis te houden.

RTL Nieuws sprak ingewijden in het criminele milieu en rond het politieonderzoek. Volgens die bronnen zou de verboden Nederlandse motorclub Hardliners betrokken zijn bij de roof. De Roemeense opdrachtgever zou leden van de motorclub hebben benaderd, die op hun beurt de uitvoerders van de roof zouden hebben gerekruteerd. Eerder in mei maakte het Openbaar Ministerie tijdens de eerste openbare zitting al bekend dat de van oorsprong Roemeense schatten waarschijnlijk nog intact zijn. Justitie meldde eveneens dat de kunstbuit vermoedelijk nog terug te vinden is. Volgens RTL Nieuws bevindt de helm zich inderdaad nog in Nederland.

De aanbevelingen van de Raad voor Cultuur over de cultuursubsidies vanaf 2029 raken  volgens Cultuurconnectie precies aan wat de culturele sector al jaren nodig heeft: rust, ruimte en vertrouwen. De verlenging van de subsidieperiode is niet slechts een technische wijziging. Het is een broodnodige stap richting stabiliteit – niet alleen voor instellingen in de BIS, maar óók voor de vele organisaties die lokaal en regionaal cultuurbeleid uitvoeren. Ook zij snakken naar meerjarige zekerheid, zodat ze hun maatschappelijke rol voluit kunnen vervullen.

Cultuurconnectie pleit voor een stabiele ondersteuning van de gehele culturele basis. Vertaal de sterke samenhang tussen de drie overheidslagen ook naar stabiliteit en ruimte voor lokale organisaties, zodat zij hun rol optimaal kunnen vervullen. Zodat cultuur geen luxe is voor enkelen, maar een vanzelfsprekend goed voor iedereen – van bezoek tot participatie tot educatie.

Het is een goede gewoonte geworden dat ontwerpcentrum Kazerne jaarlijks een prijs uitreikt aan een jonge ontwerper die vorig jaar is afgestudeerd aan de Design Academy. Van een magazine tot AI-personages en van zoutkristallen tot een Perzisch tapijt: design is bij de tien genomineerden voor de Kazerne Design Award een breed begrip. De winnaar werd Antonia Schreiber, die voor haar designproject Local Shit de prijs van vijfduizend euro in de wacht sleepte.

Wat betekent een festival nou écht voor bezoekers die er jaar in, jaar uit naartoe gaan? En hoe leg je dat vast? Tijdens Roadburn 2025 vond in de kelder van 013 een primeur plaats: met unieke verhalen, zelfgemaakte items en (oude) merchandise bouwden de festivalgangers live aan een levend archief. Hierdoor werd meer dan ooit de waarde voelbaar van het Tilburgse heavy music festival.

De cultuurverbinder (ook wel cultuurcoach of cultuurmakelaar genoemd) vervult een sleutelrol in het samenbrengen van mensen en organisaties uit verschillende domeinen. Vanuit de Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC) werkt de cultuurverbinder op het snijvlak van cultuur, onderwijs, zorg, welzijn en preventie. Ze maken cultuur zichtbaar en toegankelijk binnen de gemeente en zorgen dat alle inwoners de kracht van cultuur kunnen ervaren. 

De BRC-regeling loopt op dit moment tot en met 2026. De gemeenteraadsverkiezingen zijn daarom een goed moment voor gemeenten om vooruit te kijken. De cultuurverbinder heeft zich de afgelopen jaren bewezen als een waardevolle schakel in de gemeente. 

Anne Wil Blankers wint dit jaar de Johan Kaart Prijs. De ‘grande dame van het Nederlandse toneel’ krijgt de theaterprijs vanwege haar vertolking van grootmoeder Gladys Green in toneelstuk Galerie The Waverly. In deze rol laat ze volgens de jury op een subtiele en geraffineerde manier het sluipende proces van Alzheimer zien. De Johan Kaart Prijs wordt sinds 1975 jaarlijks toegereikt aan een theaterpersoonlijkheid of groep theatermakers, die met hun werk een belangrijke bijdrage leveren aan het Nederlands theateramusement.

Sjoert Bossers is de nieuwe directeur-bestuurder van theater De Lievekamp in Oss. Begin deze maand nam hij het stokje over van interim-directeur Loek Buys. Bossers stapt op een belangrijk moment in: theater De Lievekamp staat aan de vooravond van een grootschalige verbouwing, waarbij de zalen gewoon open zullen blijven. De in Oss geboren en getogen Bossers is geen onbekende in de theaterwereld. Hiervoor was hij zeven jaar directeur-bestuurder van theater De Schalm in Veldhoven. Hij brengt volgens de Raad van Toezicht ruime ervaring in de culturele sector mee en staat bekend om zijn verbindende leiderschapsstijl.

De Nederlandse Reisopera presenteert komend seizoen onder meer een Nederlandse vertaling van Janáčeks Het sluwe vosje. Daarnaast wil de nieuwe artistieke directeur Sam Brown met verscheidene community- en participatieprojecten de toegankelijkheid van de kunstvorm bevorderen. In het veld werd reikhalzend naar de plannen van de Reisopera uitgekeken: de Raad voor Cultuur uitte de afgelopen maanden meermaals zorgen over de artistieke plannen van het gezelschap.

Komend seizoen is het eerste dat werd samengesteld door de nieuwe artistiek directeur van het gezelschap: Sam Brown. De Brit uitte zijn ambitie om met het gezelschap een zo breed en divers mogelijk publiek van verschillende leeftijden, binnen en buiten Enschede, te laten kijken én deelnemen aan de ‘incredible artform’. ‘Opera heeft niet alleen de kracht om ons te vermaken, maar ook om onze diepste emoties uit te drukken. Lang voor we konden praten, werd er al gezongen.’

Amateurkunst en cultuurbeoefening zijn volgens Marijn Cornelis voorbeelden van de mooie en hoopvolle onderstroom in onze maatschappij. Kijk goed, en je ziet het overal: mensen die samen zingen, musiceren, toneelspelen, dansen, schrijven, tekenen. Op vrijwillige basis, in hun vrije tijd, en gedreven door iets wat lastig in modellen past: de behoefte om iets moois te maken, samen te zijn, betekenis te geven aan het leven en de wereld om hen heen.Het zijn initiatieven van onderop, vaak zonder vaste subsidie, die ondanks bezuinigingen en beleidsdruk gewoon doorgaan. Juist in deze tijd van onzekerheid is deze culturele onderstroom van onschatbare waarde. 

Bij concerten steeg het aandeel optredens van internationale artiesten van 32% in 2023 naar 37,5% in 2024. Daarmee lijkt dit percentage weer richting het niveau van vóór de coronapandemie te bewegen, maar het blijft lager dan in 2019. Mogelijke oorzaken zijn hogere kosten voor internationale tournees, beperktere reismogelijkheden (bijvoorbeeld door de Brexit), en het toenemende succes van Nederlandse artiesten. 

Clubavonden laten al jaren een relatief stabiele verhouding zien tussen binnenlandse en buitenlandse artiesten. In 2024 was 14,9% van de optredende acts tijdens clubavonden afkomstig uit het buitenland. Deze cijfers zijn afkomstig van de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF), die gegevens analyseerde van 56 poppodia over de jaren 2023 en 2024.

Mustafa Stitou wint met Waar is het lam? de Johan Polak Poëzieprijs 2025. Over Waar is het lam? schrijft de jury in haar rapport: De toon van Stitou lijkt geen tegenspraak te dulden, maar dat is schijn: de gedichten zijn open, uitnodigend, vragend, zoekend. Nergens zegt hij wat we moeten denken of vinden; zijn gedichten zijn weliswaar dwingend, maar dan alleen in de taal. Die is onverbiddelijk. Stitou creëert een realistische wereld waarin steeds de vraag wordt gesteld hoe trouw je moet zijn aan een god en of je bereid bent daarvoor te offeren wat je het liefste is.

De Johan Polak Poëzieprijs is een literaire prijs ter waarde van 50.000 euro die vanaf 2024 jaarlijks wordt uitgereikt aan de auteur van de beste Nederlandstalige dichtbundel, verschenen in de drie voorafgaande jaren. 

Tijdens hun recente vergadering in Brussel hebben de EU-cultuurministers een document aangenomen dat manieren uiteenzet om jonge kunstenaars en culturele en creatieve professionals in het begin van hun carrière te ondersteunen. Het document identificeert de behoefte aan initiatieven ter ondersteuning van jonge kunstenaars en culturele en creatieve professionals aan het begin van hun carrière.

De sociale en professionele situatie van jonge artiesten en culturele en creatieve professionals wordt vaak gekenmerkt door onzekerheid, onderbroken werk, onvoorspelbaar inkomen en een zwakke positie ten opzichte van opdrachtnemers. Ze hebben ook beperkte of geen toegang tot sociale zekerheid. Wanneer ze de arbeidsmarkt betreden, hebben ze vaak beperkte kennis van ondernemerschap, economie, boekhouding en juridische kaders. Ze hebben ook een beperkte kennis van toegang tot financiën en sociale zekerheid.

Instagram- en Facebookgebruikers die niet willen dat moederbedrijf Meta hun posts gebruikt om kunstmatige intelligentie (AI) mee te trainen, moeten daar nu bezwaar tegen maken. Doen ze dat niet vóór 27 mei, dan gebruikt Meta automatisch hun gegevens voor het trainen van Meta AI. Meta wil alle openbare data van volwassen gebruikers, zoals posts, foto’s en comments, gebruiken om Meta AI te trainen.

Sohrab Hura is de elfde winnaar van de Eye Art & Film Prize. De Indiase kunstenaar, fotograaf en filmmaker heeft sinds 2010 films gemaakt die net zo makkelijk worden geselecteerd voor filmfestivals als biënnales. Geweld, maatschappelijke ongelijkheid, mentale gezondheid en religie behoren tot zijn thematiek. Als winnaar van de Eye Art & Film Prize, die wordt ondersteund door Ammodo, krijgt Hura een bedrag van €30.000 dat bedoeld is om nieuw werk te maken. Hij krijgt tevens een presentatie van zijn werk in Eye Filmmuseum. 

Met ingang van 28 juni 2025 zijn er strengere regels voor de invoer van cultuurgoederen in de Europese Unie. Deze maatregelen zijn neergelegd in Verordening (EU) 2019/880. De maatregelen moeten ervoor zorgen dat alleen cultuurgoederen worden ingevoerd die rechtmatig uit het land van oorsprong werden uitgevoerd. Op die manier moet de Verordening bijdragen aan de bescherming van het culturele erfgoed van landen buiten de Europese Unie en illegale handel in cultuurgoederen tegengaan.

De DutchCulture Database volgt de projecten van Nederlandse makers (creatieve professionals en culturele organisaties) uit alle artistieke disciplines wereldwijd. Elk jaar analyseren we de internationale activiteiten van Nederlandse makers om inzicht te krijgen in de internationale impact van Nederlandse makers. 2024 kende de meeste activiteit van de afgelopen vijf jaar. Makers werkten over de grenzen heen, zowel fysiek als conceptueel, om internationaal en impactvol samen te werken. 

De koers in de voorjaarsnota 2025 van de Gemeente Helmond is het been bijtrekken op sociaal cultureel vlak. Daarbij ligt de nadruk op thema’s als bestaanszekerheid, wonen, cultuur, veiligheid en woonomgeving. Helmond wil meer cultuur en culturele voorzieningen, als belangrijke kwaliteit van de stad. Groei past bovendien bij de schaalsprong die we in Helmond en in de regio maken. 

Cultuur heeft een brede meerwaarde. Bijvoorbeeld voor de invulling van vrije tijd en sociale cohesie. Ook versterkt het de identiteit van de stad en de lokale economie. Alles bij elkaar is cultuur een belangrijke factor voor het verstevigen van de sociaal-culturele pijler binnen Helmond.

België, Nederland en Luxemburg versterken hun samenwerking met de introductie van een gezamenlijke BENELUX co-development regeling. Deze regeling opent nieuwe deuren voor makers binnen het coproductielandschap van de BENELUX-regio. De vier nationale filmfondsen in de regio – het Nederlands Filmfonds, het Vlaams Audiovisueel Fonds, het Centre du Cinéma et de l'Audiovisuel in Wallonië-Brussel en het Film Fund Luxembourg – streven naar meer duurzamere samenwerking tussen creatieve teams bij de ontwikkeling en realisering van kwalitatief hoogwaardige speelfilms uit de regio.

Hoe kan kunsteducatie eruitzien wanneer structuren wankelen en regels vervagen? Dat laten vijftien educatieve experimenten van studenten van de master Kunsteducatie in Amsterdam zien. In de module Teaching as Artistic Practice hebben studenten van de master Kunsteducatie van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten diverse educatieve experimenten uitgevoerd op het snijvlak van kunst en educatie.