Trends & Ontwikkelingen

Een steentje proberen bij te dragen aan een betere wereld. Daar zijn Birgitta Hermans en Marianne van Heeswijk, twee social designers van de stichting Ik sta voor Vrede, Vrijheid en Vriendschap, al jaren mee bezig. Een van hun projecten is de Vlag voor Verbinding, een community art project dat uitgerekend op de Internationale Dag van de Culturele Diversiteit zijn apotheose beleefde. Het is géén alledaags gezicht: een aanzienlijk deel van de Parade in Den Bosch – in totaal 1350 m² – heeft de kleuren rood-wit-blauw aangenomen. Juist, de Nederlandse vlag, die in dit verband is omgedoopt tot de Vlag voor Verbinding. 

Vanaf dit jaar krijgt de aftrap van het seizoen de naam De Opening. Sinds 1978 werd de start van het seizoen door De Uitmarkt in Amsterdam georganiseerd. Toch vond Stichting de Uitmarkt dat het tijd was voor een ander concept: een landelijke opening met ieder jaar een andere gaststad. Apeldoorn had de beste pitch en neemt dit jaar het stokje van Amsterdam over. Mensen die betrokken zijn bij de organisatie van De Opening kregen woensdagmiddag een voorproefje van het programma in Orpheus.

Elton John heeft volgens Reuters scherpe kritiek geuit op het voorstel van de Britse regering om de auteursrechtwetgeving aan te passen, zodat technologiebedrijven kunstmatige intelligentie (AI) kunnen trainen met creatieve content zonder gegarandeerde vergoeding aan de oorspronkelijke makers. Hij noemde het plan ‘crimineel’ en verklaarde zich ‘diep verraden’ te voelen door de Labour-regering van premier Keir Starmer, die hij eerder steunde.

Het kan weinigen zijn ontgaan dat Nederland een museum rijker is. Vorige week opende Fenix, het ‘kunstmuseum over migratie’. De receptie was zowel ‘in superlatieven’ als kritisch. En die ambivalentie ervoer Mark van Ostaijen ook toen hij het vorige week bezocht. Zo schrijft hij in een column in de Volkskrant. 

Fenix kiest voor een artistieke benadering, waarbij migratie losjes over de verschillende objecten is gedrapeerd. Het gevoel dat deze tentoonstelling ook in een andere wereldstad had kunnen staan, wordt gebracht als loftuiting. Maar die universaliteit is ergens ook een gemiste kans. Het museum herbergt nu namelijk twee hartkamers die niet even hard kloppen: enerzijds een cultuurhistorische en anderzijds een artistieke boezem.

Er zijn miljarden nodig om de regio Eindhoven leefbaar te houden na de groei van ASML. Voor basisvoorzieningen als scholing en zorg is 2,8 miljard nodig. Verder moeten er zes topvoorzieningen bijkomen zoals een internationaal museum, een grote evenementenlocatie en een nationaal park. "Zoals ons opa vroeger zei: 'het moet ook een bietje gezellig blijven hier'", vertelt wethouder Stijn Steenbakkers namens de Metropoolregio Eindhoven.

Artiesten worstelen met de vraag of ze wel of niet op de Zwarte Cross moeten optreden. Cabaretier André Manuel, die zichzelf ook als fan én ambassadeur van het festival ziet, staat er dit jaar voor het laatst. Journalist Sinan Can en zanger Hans Keuper van Boh Foi Toch komen dit jaar al niet meer.

Afgelopen week beschreef Follow The Money hoe het Amerikaanse private equity-bedrijf KKR in oktober 2024 een meerderheid had verworven in Superstruct, de onderneming waar de Zwarte Cross sinds 2021 ook onder valt. KKR is een omstreden bedrijf: het geldt als zeer commercieel en investeert onder meer in Israelische datacenters en techbedrijven. Ook elders in de wereld zorgt de positie van KKR voor discussie en trekken artiesten zich terug van festivals die deel uitmaken van KKR. 

Björn Ulvaeus, beter bekend van Abba, vreest voor het voortbestaan van de culturele sector als technologiebedrijven hun zin krijgen. Die willen de bestaande Europese AI-wet uitkleden. Hij stond te juichen, de tachtigjarige Björn Ulvaeus uit Zweden, toen Brussel vorig jaar een AI-wet aannam. Maar nu hij merkt dat de grote technologiebedrijven proberen de wet alsnog te verwateren, is het tijd om zélf naar Brussel te gaan, om de Europese Commissie en het Europees Parlement zijn visie te geven. “Die wet moet blijven zoals hij is”, zegt Ulvaeus. Ulvaeus is nog steeds actief, tegenwoordig ook als voorzitter van de grootste vereniging van voorvechters van auteursrechten ter wereld, de Cisac. In die hoedanigheid kwam hij naar Brussel. 

Met een inclusieve groep dansers met en zonder fysieke beperking én hun ouders staat Introdans woensdag op de World Expo in Osaka. De Volkskrant keek mee tijdens de voorbereidingen van choreograaf Adriaan Luteijn, wiens directe aanpak ze in Japan niet gewend zijn. Al 25 jaar maakt Luteijn bij het Arnhemse gezelschap bejubelde voorstellingen met professionele dansers én gasten: mensen met spierziekten, jongeren met autisme, homoseksuele ouderen, rolstoelers, dragqueens, topsporters en talloze anderen. Nu wordt zijn aanpak internationaal opgepikt.

Jaarlijks melden kunstenaars van over de hele wereld zich aan om twee jaar in de Rijksakademie te werken. Tijdens de open dag laten 45 kunstenaars zien wat zij met hulp van de specialisten en werkplaatsen hebben gemaakt. De Volkskrant licht vier talenten uit, NRC koos drie jonge kunstenaars.  

Met uiterste zorg zijn dinsdag 113 historische bronzen objecten uit de vitrines van het Wereldmuseum in Leiden gehaald. Na ruim een eeuw keren ze terug naar hun oorspronkelijke thuisland: Nigeria. Een symbolisch moment dat niet alleen geschiedenis markeert, maar ook hoop biedt voor de toekomst. De bronzen kunstwerken zijn geroofd tijdens een Britse militaire expeditie in 1897. Nu, 127 jaar later, is het moment aangebroken waarop ze formeel uit de collectie zijn verwijderd om terug te keren naar Nigeria.

Museumdirecteur Marieke van Bommel is helder over het besluit: “Ze zijn prachtig, maar ze zijn niet van ons.” De objecten waren sinds 2000 te zien in de vaste tentoonstelling in Leiden, maar volgens Van Bommel is het overduidelijk dat ze terug moeten. Halverwege juni vindt in Nigeria de officiële overdracht plaats. De collectie wordt verspreid over meerdere musea in het land, zodat zoveel mogelijk mensen toegang krijgen tot hun erfgoed. 

Nederlands succesvolste dirigent, Jaap van Zweden, heeft zich de afgelopen 25 jaar bij meerdere orkesten schuldig gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag. Tientallen bronnen uit binnen- en buitenland vertellen aan onderzoeksprogramma Pointer dat de dirigent musici schoffeerde, kleineerde en intimideerde ten overstaan van collega’s. Orkestdirecties kennen de verhalen, maar grepen meestal niet in, zo blijkt uit de uitzending. 

Van Zweden zegt dat de verhalen hem raken. „Ik spreek mensen aan op wat er beter kan. Soms gebeurt dat op intense toon en als dat in het bijzijn van 120 anderen gebeurt, is dat niet altijd prettig. Amsterdamse directheid is me niet vreemd. Dat mag echter nooit een excuus zijn voor een werkomgeving die leidt tot verkramptheid of het gebruik van kalmeringsmiddelen. Ik sta open voor kritiek. Als mijn manier van werken beter kan, hoor ik dat graag.”

Een kunstwerk met kritiek op Israël is door de politie en de gemeente Vlissingen weggehaald van een expositie in Vlissingen. Het zou ‘aanstootgevend’ zijn. Organisator Leon Riekwell is woest. „Deze expo is een vorm van demonstreren en dat recht hebben we.” Het werk toont de vlag van Israël met daarin het woord kill. Het is een verwijzing naar het optreden van Israël in Gaza. „Ik heb geen moment getwijfeld of ik dit kunstwerk zou ophangen”, zegt Riekwell. „Zo’n beeld moet kunnen. Sterker nog: dat het is weggehaald, geeft exact aan waar het project over gaat. Kunstenaars mogen niet meer kritisch zijn. En zeker niet op Israël. Kritiek op Israël wordt meteen gezien als antisemitisme.”

Iemand heeft bij de provincie en bij de gemeente een melding gedaan over dat kunstwerk. Handhavers en de politie hebben het als aanstootgevend beoordeeld en daarom weggehaald. Het is nu opgeslagen”, verklaart een woordvoerster van de gemeente. „We gaan morgen in gesprek met de kunstenaar.”

De Indiase schrijver Banu Mushtaq is de winnaar van de International Booker Prize, de grote Britse prijs voor naar het Engels vertaalde fictieboeken. Dinsdagavond werd die toegekend aan Heart Lamp, de eerste verhalenbundel die bekroond is sinds de prijs vanaf 2016 in deze vorm – jaarlijks aan een vertaald fictieboek – wordt toegekend. Mushtaqs bundel bestaat uit een selectie van de verhalen die ze tussen 1990 en 2023 schreef en in verschillende bundels publiceerde.

Op dinsdag 3 juni aanstaande is het exact tien jaar geleden dat Stichting Phoenix Cultuur werd opgericht voor de toenmalige gemeenten Veghel, Schijndel en Sint-Oedenrode. Inmiddels zijn we 10 jaar verder en is hét centrum voor kunstonderwijs niet meer weg te denken uit het DNA van gemeente Meierijstad. ‘We kunnen alles maken met techniek en ICT, behalve creativiteit!’ aldus directeur Barbara Brouwer. En dát is nu juist het belangrijkste wat we in de toekomst nodig hebben, vinden ze bij Phoenix Cultuur.

Op 13 mei kwamen de EU-ministers van Cultuur in Brussel bijeen voor de Raad van Cultuur om onder andere de toekomst van Creative Europe te bespreken, het enige EU-programma dat specifiek gericht is op de culturele en creatieve sector. De huidige editie van Cdit programma loopt van 2021 tot en met 2027. De EU is echter al begonnen met de planning van haar volgende lange termijn begroting voor 2028-2034, die de volgende editie van het programma zal bepalen. Er was brede steun voor Creative Europe, alle ministers spraken positief over het programma en velen vroegen meer budget voor de toekomst. 

De inkomsten uit muziekstreaming voor artiesten, songwriters, producers en muzikanten moeten eerlijker, zo laat beroepsvereniging BAM! Popauteurs weten. Hun inkomsten blijven achter, ondanks de forse groei van streamingdiensten. BAM! Popauteurs zet zich in voor een verbetering van deze vergoedingen en lanceert de campagne ‘Maak streaming eerlijker’ om duidelijk te maken welke problemen streaming op dit moment kent, en hoe deze opgelost moeten worden.

Staatssecretaris Struycken van het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft het zbo-Evaluatierapport over het College van Toezicht Auteursrechten (CvTA) aan de Tweede Kamer aangeboden. VOI©E ziet in het rapport bevestigd dat het tijd is voor een herijking van het wettelijk toezichtskader en het toezichtsbeleid en is blij met de aankondiging dat de staatssecretaris gaat onderzoeken welke aanpassingen van de Wet toezicht wenselijk zijn.

Het programma In the Mix wil de arbeidsmarktpositie van zelfstandig makers in de culturele en creatieve sector versterken door een diverse en voor hen passende financieringsmix. In anderhalf jaar tijd brachten de initiatiefnemers Platform ACCT, Cultuur+Ondernemen en voordekunst makers en financiers dichter bij elkaar om kennis en ervaringen uit te wisselen. Uit de gedeelde inzichten zijn verschillende resultaten naar voren gekomen.

Met het Bericht uit het veld ‘Schaarste in een wereld vol geld’ wil Cultuur+Ondernemen inzicht geven in de financieringssituatie van de culturele en creatieve sector. Er is veel geld beschikbaar in de samenleving, en er liggen kansen om de financiering van de sector te verbreden. Vanuit de urgentie die Cultuur + Ondernemen ziet in gesprekken met makers en culturele organisaties, deelt deze organisatie ideeën over hoe de financiering kan worden verbeterd. Een bredere financieringsmix is essentieel voor de sector. 

“Theater? Dat is toch niets voor mij.” Die woorden hoorde een oud-medewerker van Het Nationale Theater vijf jaar tijdens haar revalidatie. Niet vanwege een gebrek aan interesse, maar omdat deze persoon dacht dat theater voor iemand met een beperking simpelweg niet toegankelijk was. En dat is precies waarom digitale toegankelijkheid ertoe doet. Want wat als iemand wél graag wil, maar je website een onzichtbare drempel vormt? Het Nationale Theater deelt wat ze leerden tijdens de toegankelijkheidstest vijf jaar geleden en de test van het afgelopen jaar. 

Om je (potentiële) publiek een waardevolle ervaring aan te bieden is het van belang dat je als culturele organisaties je publiek kent. Dat doe je door aanwezig te zijn op de vloer, in gesprek te zijn met je bezoekers, en publieksonderzoek te doen. Een nog onderbenutte bron voor inzicht vormen de publieksdata.

Samen met de Brabantse culturele instellingen, beleidsmedewerkers en de landelijke Taskforce Publieksdata werkt Kunstloc Brabant op verschillende manieren aan het vergroten van kennis over het toepassen van publieksdata om zo het publieksbereik te vergroten en te verbreden. 

We leven steeds digitaler: we ontmoeten elkaar online, bekijken en interacteren met de wereld door onze telefoon, en alles is binnen handbereik. Digitalisering verandert de manier waarop we samenleven in een hoog tempo. Bijna alle sectoren ontwikkelen van fysiek naar digitaal of zoeken een hybride vorm. Dat noemen we digitale transformatie. Maar hoe zit dat met cultuur?

Digitale transformatie hoeft niet ingewikkeld te zijn en je hoeft het niet alleen te doen. Kunstloc Brabant werkt samen  Samen met andere culturele instellingen in Brabant verandert Kunstloc Brabant de manier waarop we werken. Door kennis te delen, trainingen te organisaren in samenwerking met DEN en te bouwen aan een leercommunity. 

Kamerlid Mohandis (GroenLinks-PvdA) heeft schriftelijke vragen gesteld over het gratis lidmaatschap van de openbare bibliotheek voor elke inwoner van de gemeente Rotterdam. Hij stelt dat een gratis lidmaatschap het gebruik kan vergroten en vraagt naar de opvattingen hierover van minister Bruis.

De antwoorden beschrijven dat de bibliotheek er voor iedereen is en daarom een zo groot mogelijk gebruik wordt nagestreefd. Er wordt onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om de jeugd automatisch lid te maken van de openbare bibliotheek en naar de effecten van een gratis lidmaatschap. De inkomsten uit lidmaatschappen en boetes voor het te laat terugbezorgen van boeken bedragen momenteel ongeveer € 50 mln. per jaar.

Cultuureducatie was tot op heden een ondergeschoven kindje in het mbo. Daar komt nu verandering in. Het LKCA gaat in op de factoren die het opzetten van goede cultuureducatie voor het mbo anders maken. Een mbo-student heeft veel minder culturele bagage dan leeftijdsgenoten op het hbo of wo. Een andere factor is de enorme verscheidenheid aan opleidingen en niveaus in het mbo. En we hebben het hier over 60 procent van studerend Nederland. 

Kunstloc Brabant zet de technische basisinformatie op een rij en geeft tips voor het vormgeven van culturele programma's voor deze doelgroep.  

Verspreid over het hele land zien we hoe de leden van Cultuurconnectie met de kracht van cultuureducatie waarde toevoegen aan onze samenleving. Het vraagt inzet, creativiteit en soms ook volharding om deze waarde op de kaart te blijven zetten en actieve cultuurbeoefening toegankelijk te maken en relevant te houden. Juist daarom deelt Cultuurconnectie drie positieve verhalen, uit Hillegom, Meierijstad en Groningen. Verhalen die inspireren, kennis overdragen en laten zien dat we samen een veerkrachtige, creatieve en betekenisvolle sector vormen. 

In 1995 gooiden de opstellers van het Dogma 95-manifest een flinke steen in de filmvijver door tien ‘kuisheidsregels’ op te stellen. Dat leverde een hoop discussie en 35 lowbudgetfilms op, waaronder klassiekers als Festen en The Idiots. Precies dertig jaar later is in Cannes Dogma 25 gelanceerd, een hernieuwd contract voor innovatie door zelf opgelegde beperking, wederom opgesteld door Deense filmmakers.

May el-Toukhy is de voortrekker van het nieuwe initiatief, meldt Cineuropa. Net als Lars von Trier, Thomas Vinterberg, Kristian Levring en Søren Kragh-Jacobsen zeggen de opstellers van Dogma 25 cinema te willen terugveroveren op de commercie. Vooral het gebruik van gemakzuchtige algoritmen en tot op het bot uitgeklede crews is ze een doorn in het oog. “Dogma 25 is een reddingsmissie en een culturele opstand”, stellen ze dan ook. “We staan samen op om artistieke vrijheid te verdedigen als een schild tegen zinloosheid en machteloosheid.”

Dinsdag 20 mei vond de landelijke finale van De Nationale Voorleeswedstrijd plaats in TivoliVredenburg. Jayshri Sundaram, leerling van RKBS De Vlinder in Schiedam, las zich naar de winst en mag zich een jaar lang Voorleeskampioen van Nederland noemen. De 32e editie van De Nationale Voorleeswedstrijd kende een recordaantal deelnemers: 279.505 kinderen deden mee als voorlezer of luisteraar vanuit bijna 4.000 basisscholen.

Met zijn enorme rijkdom wordt het Midden-Oosten al lange tijd door de internationale kunsthandel gezien als een belangrijke markt voor uitbreiding. De eerste editie van Art Basel Qatar staat gepland in het M7-creatieve centrum van Doha en het Design District van de stad, nabij het Nationaal Museum van Qatar. De beurs zal in februari plaatsvinden in Doha. Met dit nieuwe initiatief breidt Art Basel zijn portfolio van internationale evenementen uit, dat al grote beurzen omvat in Hongkong, Miami Beach, Parijs en Basel.

Breda heeft als eerste EU-stad de titel National Park City gekregen. De erkenning komt van de Londense National Park City Foundation en bevestigt Breda’s inzet voor een groene, gezonde leefomgeving. De titel verplicht tot verdere vergroening, met een centrale rol voor bewoners en ondernemers. ‘Breda brengt het samen. Dit geldt zeker voor de ambitie om een stad in een park te zijn. Een park is niet alleen groen, maar ook een prettige plek waar mensen bewegen, ontspannen en samenkomen,’ zegt wethouder Jeroen Bruijns. 

De opdracht voor de kunstroof uit het Drents museum in januari in Assen komt volgens bronnen van RTL Nieuws uit de Roemeense onderwereld, zo meldt de zender woensdag. De opdrachtgever zou de gestolen Dacische gouden helm van Cotofenesti en armbanden als onderhandelingsmateriaal willen gebruiken om een Roemeense crimineel uit de gevangenis te houden.

RTL Nieuws sprak ingewijden in het criminele milieu en rond het politieonderzoek. Volgens die bronnen zou de verboden Nederlandse motorclub Hardliners betrokken zijn bij de roof. De Roemeense opdrachtgever zou leden van de motorclub hebben benaderd, die op hun beurt de uitvoerders van de roof zouden hebben gerekruteerd. Eerder in mei maakte het Openbaar Ministerie tijdens de eerste openbare zitting al bekend dat de van oorsprong Roemeense schatten waarschijnlijk nog intact zijn. Justitie meldde eveneens dat de kunstbuit vermoedelijk nog terug te vinden is. Volgens RTL Nieuws bevindt de helm zich inderdaad nog in Nederland.

De aanbevelingen van de Raad voor Cultuur over de cultuursubsidies vanaf 2029 raken  volgens Cultuurconnectie precies aan wat de culturele sector al jaren nodig heeft: rust, ruimte en vertrouwen. De verlenging van de subsidieperiode is niet slechts een technische wijziging. Het is een broodnodige stap richting stabiliteit – niet alleen voor instellingen in de BIS, maar óók voor de vele organisaties die lokaal en regionaal cultuurbeleid uitvoeren. Ook zij snakken naar meerjarige zekerheid, zodat ze hun maatschappelijke rol voluit kunnen vervullen.

Cultuurconnectie pleit voor een stabiele ondersteuning van de gehele culturele basis. Vertaal de sterke samenhang tussen de drie overheidslagen ook naar stabiliteit en ruimte voor lokale organisaties, zodat zij hun rol optimaal kunnen vervullen. Zodat cultuur geen luxe is voor enkelen, maar een vanzelfsprekend goed voor iedereen – van bezoek tot participatie tot educatie.

Het is een goede gewoonte geworden dat ontwerpcentrum Kazerne jaarlijks een prijs uitreikt aan een jonge ontwerper die vorig jaar is afgestudeerd aan de Design Academy. Van een magazine tot AI-personages en van zoutkristallen tot een Perzisch tapijt: design is bij de tien genomineerden voor de Kazerne Design Award een breed begrip. De winnaar werd Antonia Schreiber, die voor haar designproject Local Shit de prijs van vijfduizend euro in de wacht sleepte.

Wat betekent een festival nou écht voor bezoekers die er jaar in, jaar uit naartoe gaan? En hoe leg je dat vast? Tijdens Roadburn 2025 vond in de kelder van 013 een primeur plaats: met unieke verhalen, zelfgemaakte items en (oude) merchandise bouwden de festivalgangers live aan een levend archief. Hierdoor werd meer dan ooit de waarde voelbaar van het Tilburgse heavy music festival.