Trends & Ontwikkelingen

Als zelfstandige in de culturele en creatieve sector werk je keihard. Je staat altijd ‘aan’, draagt je vak met trots en houdt de boel draaiende. Ook als het tegenzit. Maar wie houdt jóu eigenlijk draaiende? Als freelancer bij een van de poppodia en -festivals kan je nu met een speciaal voor jou ontwikkelde Vitaliteitscheck inzicht krijgen in je fysieke én mentale gezondheid. Niet pas als het te laat is, maar nu. Omdat vitaal blijven geen luxe is, maar noodzaak. Wie gezond is voelt zich namelijk fitter, geniet meer en kan lekker actief zijn.

In de bouwnijverheid geeft ruim 80 procent van de ondernemers aan een tekort aan personeel te ervaren. In de bedrijfstak cultuur, sport en recreatie ligt dit aandeel met 55 procent het laagst. Dat blijkt uit onderzoek van het CBS. Door de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt richten ondernemers zich vaker op het verbeteren van de arbeidsproductiviteit. 

Door de beperkte mogelijkheden tot automatisering en het relatief lage loonniveau, is het voor culturele organisaties soms lastig concurreren met andere sectoren op de arbeidsmarkt. De werkdruk voor bestaand personeel neemt daardoor toe, en sommige organisaties zijn genoodzaakt om producties te beperken of vaker met tijdelijke krachten te werken.

De gemeente Horst aan de Maas heeft het uitvoeringsprogramma Cultuur 2030 vastgesteld. Het programma richt zich op het versterken van cultuur en verenigingsleven. Het programma is een vervolg op het cultuurbeleid van 2020. Een vierde lijn is toegevoegd om verenigingen extra te ondersteunen. Volgens Coenders spelen verenigingen een grote rol in de leefbaarheid, maar ze hebben ook uitdagingen. Daarom krijgen zij nu meer aandacht.

Het programma heeft vier richtingen. Het wil cultuur toegankelijk maken voor iedereen, lokale voorzieningen stimuleren, maatschappelijke problemen aanpakken met cultuur en verenigingen helpen met duurzame oplossingen.

De gemeente Bernheze organiseert een bijeenkomst over cultuur op donderdag 19 juni. Iedereen kan meedenken over het nieuwe cultuurbeleid. Tijdens de avond worden ideeën gedeeld voor de Beleidsnota Kunst & Cultuur. De gemeente wil samen praten over de toekomst van cultuur in Bernheze. Input van bewoners is belangrijk. 

“Voor het bezoeken van cultuur blijkt ook een hoge mate van stedelijkheid een positieve invloed te hebben op de kans op deelname.” Zo’n zin, daar lees je onderzoeken voor, schrijft Wijbrand Schaap. Deze vond hij in het onderzoek van Boekman naar de mate waarin mensen aan cultuur en sport doen, en of daar trends in te herkennen zijn. Uit een ander onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau, ook gepubliceerd op 5 juni, blijkt dat geografische tegenstellingen niet zo belangrijk zijn als het om ongelijkheid gaat. Wat echt telt is of je voldoende hulpbronnen hebt, 

Dat je als cultuurbedrijf moet aantonen dat je je werk doet, is logisch. Maar moet je ook bewijzen dat je ‘impact’ hebt? De twee op donderdag 5 juni uitgebrachte rapporten leiden samen maar tot één mogelijke conclusie. Je kunt, al dan niet met subsidies, de cultuur- en sportsector wel door honderdduizend hoepels laten springen om meer en diverser publiek te trekken, of inclusiever te werken, dat haalt allemaal niks uit zolang de sociaal-economische kloof nog elke dag dieper en breder wordt.

Wat gaan we doen, wat gaan we ondersteunen, hoe zorgen we dat inwoners en recreanten meer van cultuur genieten, en hoe brengen we dat onder de aandacht? Dat is kort samengevat wat is verwoord in een nieuw Uitvoeringsprogramma Cultuur 2025-2028 van de gemeente Oisterwijk.

Het uitvoeringsprogramma is ter kennisname aan de raad gezonden. Zover bekend volgt er geen besluitvorming meer over in de gemeenteraad. De inhoud van dit programma wordt door de ambtelijke organisatie gebruikt in de verdere uitvoering. Het college is voornemens het document op 26 juni te accorderen.

Meer geld voor evenementen in Haarlem, maar toch onrust bij organisatoren en politici. "Ze moeten in een soort boksring uitvechten wie geld krijgt, dat geeft veel onrust", is de conclusie Danny van Leeuwen van de Actiepartij gisteravond tijdens een raadscommissievergadering. Zo vreest voorzitter Renske Leijten van het Houtfestival dat dit evenement het niet gaat redden. 

Organisatoren van kleinere en meer culturele evenementen, maar ook een groot deel van de gemeenteraad, zijn bang dat subsidie-aanvragen deels of geheel niet gehonoreerd worden. Of dat nieuwe festivals geen kans maken op een bijdrage. In het voorgenomen evenementenbeleid worden strenge criteria gesteld voor duurzaamheid en veiligheid. 

De basculekelder waar een deel van de Diezebrug in Den Bosch op rust, wordt toegankelijk gemaakt. Voor lezingen, tijdelijke exposities en andere kleine culturele activiteiten. Het betreft aan de binnenzijde een mysterieus leeg blok beton dat uiteindelijk de ruwe uitstraling moet behouden die het nu heeft.

Louwrien Wijers uit Ferwert heeft de GERRIT BENNER Prijs dit jaar gewonnen voor haar toonaangevende bijdrage aan de beeldende kunst in Fryslân. Ze krijgt hiervoor een geldbedrag van 5.000 euro en een expositie in het Fries Museum. Ook is er 5.000 euro aan promotiebudget aan verbonden voor de ontwikkeling van nieuwe en bestaande werken, om zo de beeldende kunst in Fryslân te versterken. 

In een brief aan de Kamer informeert minister Bruins de Kamer over de laatste stand van zaken omtrent de moties over een nieuwe inrichting van de cultuursubsidies vanaf 2029. De Kamer heeft onlangs een motie aangenomen om de termijn van de basisinfrastructuur te verlengen naar zes jaar en de aanvraagprocedure te vereenvoudigen om de administratieve kosten en lasten te verlagen. De minister vindt het belangrijk bij de uitvoering van de motie een zorgvuldig proces te volgen met gemeenten en provincies, die een autonome verantwoordelijkheid hebben binnen het bestel en zelf invulling geven aan het cultuurbeleid. 

Verder heeft de Kamer een aantal andere moties aangenomen over de samenwerking tussen overheden en spreiding van cultuursubsidies. De Raad voor Cultuur benoemt deze moties in het tweede deel van zijn briefadvies. Als startpunt wordt onderzocht hoe cultuurmiddelen op dit moment gespreid zijn over Nederland. Uiterlijk 2026 worden de uitkomsten van dit onderzoek verwacht. 

Streamingdiensten groeien als kool, maar helaas is het nog niet vanzelfsprekend dat artiesten, songwriters, producers en muzikanten meedelen in deze groei. Het probleem bij streaming is dat de schuld voor deze lage inkomsten wordt verschoven van streamingdienst naar label naar artiest en weer terug. Wat BAM Popauteurs betreft zijn er meerdere problemen die verhinderen dat artiesten, songwriters, producers en muzikanten eerlijk betaald worden bij streaming. 

Daarom komt BAM! met de campagne ‘Maak streaming eerlijker!’ om duidelijk te maken op welke manier streaming problematisch is voor artiesten, songwriters en producers.

In tijden van polarisatie heeft de samenleving aandacht en investeringen nodig voor de dingen die ons binden in plaats van verdelen. Cultuurbeleid kan die rol vervullen. Op 12 juni 2025 overlegt de Tweede Kamer over dit beleid met de demissionaire minister van OCW tijdens het Commissiedebat Cultuur. Daarom brengt Kunsten ’92, als overkoepelende belangenvereniging voor kunst, cultuur, erfgoed en de creatieve sector, een aantal urgente punten onder de aandacht van de cultuurwoordvoerders.

Poppodium Luxor Live in Arnhem gaat samenwerken met Verre binding, een initiatief dat azc-bewoners betreft bij het culturele leven in de stad. Zaterdag 14 juni wordt afgetrapt met een muzikale avond. ,,We willen er zijn voor iedere doelgroep en zeker voor mensen in een vluchtsituatie", zegt Niels Leferink, programmeur bij Luxor Live. 

Verre binding zoekt samenwerking met culturele instellingen om zo ontmoetingen tussen Arnhemmers en nieuwkomers te creëren. Na Filmtheater Focus sloten ook Musis & Stadstheater Arnhem zich aan bij dit initiatief.

 PvdA Súdwest-Fryslân wil dat iedereen in de gemeente kan deelnemen aan kunst en cultuur, ongeacht achtergrond of inkomen. De partij stelt daarom schriftelijke vragen aan de wethouder Cultuur over de toegankelijkheid van het gemeentelijk cultuurbeleid. Uit het gemeentelijke beleidsplan ‘De krêft fan keunst en kultuer tichtby’ blijkt dat cultuur als middel wordt gezien om sociale samenhang te versterken en een inclusieve samenleving te bevorderen. De PvdA vraagt zich echter af of deze ambities in de praktijk ook worden waargemaakt.

De vereniging Vrienden van Den Haag, die zich al ruim een halve eeuw inzet voor het behoud van Haags erfgoed, heeft een brandbrief gestuurd aan het Haagse gemeentebestuur over de dreigende teloorgang van het Haagse cultuurbeleid. "Naar aanleiding van het bericht dat de verhuizing van Escher naar het voormalige gebouw van de Amerikaanse ambassade is afgeblazen, kunnen de Vrienden van Den Haag niet anders dan alarm slaan", schrijft voorzitter Rupert van Heijningen. 

"Terwijl in Rotterdam de vlag uitgaat bij de opening van weer een nieuw, spectaculair museum Fenix is in Den Haag sprake van een ware uittocht van culturele instellingen en evenementen: North Sea Jazz, Toneelgroep De Appel, Parkpop, Pasar Malam, Literatuurmuseum, Kinderboekenmuseum, Louis Couperusmuseum, wanneer stopt deze teloorgang?

Componist Trevor Grahl ontvangt dit jaar de Matthijs Vermeulenprijs voor zijn compositie Śpiewnik. De prijs wordt op zaterdag 21 juni 2025 uitgereikt tijdens het Slotconcert van de Dag van de Componist in Museum Speelklok. Śpiewnik – Pools voor 'kerklied' – is een compositie voor orgel, grote troms en elektronica die oorspronkelijk ontstond als huwelijkscadeau voor Grahls ouders.

De Matthijs Vermeulenprijs is de belangrijkste compositieprijs van Nederland en wordt tweejaarlijks toegekend door het Fonds Podiumkunsten. De prijs – vernoemd naar de in 1967 overleden componist Matthijs Vermeulen – bestaat uit een geldbedrag van €20.000 en bekroont een uitzonderlijk hedendaags muziekwerk van een Nederlandse componist. 

Als eerste Nederlandse winnaar ooit van het vermaarde Koningin Elisabethconcours zou Nikola Meeuwsen volgens Trouw een huldiging op het balkon van het Concertgebouw verdienen. Maar goed, in de klassieke muziek gaat het er wat anders aan toe dan in het voetbal.

Musici als Meeuwsen staan in Nederland op eenzame hoogte. Op de basisschool stelt muziekles nog maar weinig voor, gemeenten verzelfstandigen muziekscholen en zetten het mes in subsidies daarvoor. Op de conservatoria zijn de Nederlandse studenten klassieke muziek inmiddels ver in de minderheid. De werkomstandigheden voor uitvoerend musici en docenten zijn dramatisch verslechterd, het zijn voor het merendeel sappelende zzp’ers. Het zou mooi zijn als een volgend kabinet zich laat meevoeren door het virtuoze spel van Meeuwsen, zich met minder dedain over ‘hogere cultuur’ uitspreekt – en daar vervolgens naar handelt.

Bij de uitreiking van de J.C. Bloem-poëzieprijs is bekendgemaakt dat Robin Block met de winst naar huis gaat. Zijn Handleiding voor ontheemden is de beste tweede bundel van een dichter in de afgelopen twee jaar. Handleiding voor ontheemden is een erg succesvolle bundel. Het werk won naast de J.C. Bloem-Poëzieprijs ook de Herman de Coninckprijs 2024 en de Granate-prijs 2023.

De gemeenteraad van Pijnacker-Nootdorp maakte op vrijdag 6 juni een rondje langs de culturele velden in voorbereiding op de bespreking van de vernieuwde Cultuurnota. Raadsleden gingen in gesprek met onder andere kunstenaars, musici en ambachtsleden om zich een goed beeld te vormen van wat er allemaal speelt op cultureel gebied in de gemeente. Zo konden ze zich tijdens het werkbezoek een beeld vormen van de knelpunten in en de impact van beleid op het culturele veld in de gemeente. 

Unseen, de fotobeurs die sinds 2012 jaarlijks in Amsterdam wordt georganiseerd, houdt op te bestaan als apart evenement. De 13de editie van de beurs, die vorig jaar 20 duizend bezoekers trok, zou in september voor het eerst worden gehouden in de NDSM Loods, maar die is geannuleerd. Unseen wordt onderdeel van de kunstbeurs Art Rotterdam. 

De fotobeurs was eigendom van Fons Hof en Johan de Bruijn. Hof is tevens enig aandeelhouder van Art Rotterdam. Hij heeft het deel van De Bruijn in Unseen overgenomen en laat de fotobeurs nu opgaan in de kunstbeurs, die jaarlijks in maart op het programma staat. Hof zegt dat het aantal aanmeldingen voor Unseen de laatste jaren minder werd. ‘Je hebt zeventig tot tachtig galeries nodig. Dat is met de huidige internationale onzekerheid niet realistisch. En het gevoel was ook niet dat het alleen dit jaar zo zou zijn.’ Volgens hem beginnen veel nieuwe verzamelaars met fotografie. ‘Maar tegelijkertijd zie je dat fotografie in galeries afneemt. Er is in de markt een dominantie van schilderkunst.’

In 2022 lanceerde Ierland een ambitieus pilotproject om 2000 kunstenaars en creatieve professionals drie jaar lang een basisinkomen van € 325 per week te bieden. Het project was gericht op het aanpakken van de langdurige structurele problemen van inkomensonzekerheid die de sector teisteren.

Het onlangs gepubliceerde kwalitatieve rapport, geschreven door Dr. Jenny Dagg, biedt overtuigende inzichten in hoe dit stabiele, onvoorwaardelijke inkomen niet alleen de professionele trajecten van de ontvangers heeft veranderd, maar ook hun gezondheid, welzijn en geloof in de toekomst.

Met dank aan een Europees verdrag mogen burgers óók hun zegje doen over potentieel erfgoed – gebouwen en andere zaken die behouden moeten blijven. Over een aantal gebouwen uit de periode van ruwweg de wederopbouw tot de opkomst van Vinex-wijken, moet zo langzamerhand een keuze worden gemaakt: renovatie, herbestemming of slopen? Over dat ‘jonge erfgoed’, zegt Evelien van Es, erfgoedexpert en architectuurhistoricus. Het gaat in heel Nederland om vier miljoen panden, waarvan tweeënhalf miljoen woningen. Om te voorkomen dat te veel „iconische gebouwen” zo verdwijnen, wordt zowel op rijks- als gemeentelijk niveau gekeken naar hoe de Post 65-periode op de juiste manier behandeld kan worden. 

Ook op gemeentelijk niveau wordt gekeken naar wat lokaal belangrijk is en bescherming verdient. Dat moet ook wel, sinds Nederland vorig jaar het Europese Verdrag van Faro heeft ondertekend. Dat verdrag, staat op de website, „stelt de mens en de samenleving centraal en hún relatie met erfgoed”. Door middel van participatie wordt er gebruik gemaakt van burgerexpertise en gezocht naar de emotionele waarde van erfgoed. Met als hoofdvraag: wat vinden júllie belangrijk om te bewaren?

Al een jaar of tien zint de gemeente Den Haag op een verhuizing van het huidige Eschermuseum. Escher in Het Paleis, zoals het officieel heet, huist in een stadspaleis aan het deftige Lange Voorhout, maar groeit uit zijn jasje. De gemeente en de directie willen het museum daarom onderbrengen in de voormalige Amerikaanse ambassade, een paar deuren verderop. Daar kan het museum bijna twee keer zoveel bezoekers ontvangen. Afgelopen december gaf de gemeenteraad groen licht voor een voorbereidingsbudget van 1,8 miljoen euro. Maar ineens loopt het hele project in de soep. De reden: Amsterdamse concurrentie. Naar verluidt opent in de hoofdstad een ‘Escher-experience’, mogelijk iets met virtual reality.

Tot dusver had het Haagse museum het alleenrecht op het permanent tentoonstellen van Eschers werk in Nederland. Nu blijkt dat de eigenaars van de Escher-rechten hun zegen hebben gegeven aan het Amsterdamse initiatief. Daarmee is het een serieuze bedreiging voor de groeiplannen van het Haagse museum, zodanig dat het college van burgemeester en wethouders op advies van de museumdirectie een streep door de verhuizing wil zetten.

Het Nationaal Holocaust Museum in Amsterdam is donderdagavond uitgeroepen tot het BNA Beste Gebouw van het Jaar, de jaarlijkse prijs van de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA) die nu voor de twintigste keer is uitgereikt. Het ontwerp is van Office Winhov, dat er zes jaar aan heeft gewerkt.

Het museum is gevestigd in een voormalige kweekschool aan de Plantage Middenlaan, van waaruit tijdens de oorlog zo’n 600 kinderen onder de ogen van de bezetter door het verzet in veiligheid zijn gebracht. Hun ouders zaten ondertussen in de Hollandse Schouwburg aan de overkant van de straat, waarvandaan ze naar concentratiekampen werden gedeporteerd. De schouwburg, de kweekschool en een voormalig woonhuis van een Joods echtpaar naast de school vormen nu samen het NHM dat vorig jaar is geopend. Daarmee vertelt het museum niet alleen het verhaal, het ís ook het verhaal.

De Amerikaanse zanger Sly Stone is op 82-jarige leeftijd overleden. Dat meldt zijn familie aan de Amerikaanse entertainmentzender TMZ. Zijn band Sly & The Family Stone wordt geroemd om het transformeren van de popmuziek eind jaren zestig en begin jaren zeventig. Stone, geboren als Sylvester Stewart, was de voorman van de funk-, soul- en rockband uit Californië, die bestond uit familieleden en vrienden van Stone. Sly & The Family Stone is bekend van hits als Dance to the Music, Everyday People en Family Affair.