Trends & Ontwikkelingen

Het  Stimuleringsfonds Creatieve Industrie blikt terug op een jaar waarin het nieuwe plannen maakte voor de toekomst. Ze geven ruimte aan actuele thema’s, zoals circulariteit en artificial intelligence, en leiden tot andere samenwerkingen. Ook houden de plannen rekening met de uitvoerbaarheid van onze programma’s en subsidieregelingen, die in de afgelopen jaren steeds meer onder druk stond vanwege een sterk toenemend aantal aanvragen maar niet evenredig stijgend budget.

Directeur-bestuurder Syb Groeneveld: ‘Op basis van ons beleidsplan 2025-2028 zijn onze subsidieregelingen het afgelopen jaar vernieuwd. De beheersbaarheid van de hoeveelheid aanvragen speelt daarin helaas een belangrijke rol, dat hebben we zo goed mogelijk aan het veld proberen uit te leggen. Maar natuurlijk staat nog steeds de ontwikkeling van de vakgebieden vormgeving, architectuur en digitale cultuur centraal. Voor een sterke sector is het belangrijk dat er ruimte is voor het creëren van andere perspectieven en het onderzoeken van mogelijkheden van bijvoorbeeld nieuwe technologie, maar ook voor het bevragen van het ruimtelijk domein om te komen tot innovatieve oplossingen in relatie tot vraagstukken als de woonopgave en klimaatcrisis. We hebben in de afgelopen jaren gezien dat het voor de sector ook heel belangrijk is om grotere samenwerkingen te stimuleren.

Op zaterdag 31 mei organiseert een groep lokale culturele organisaties, kunstenaars en bewoners een parade in Maastricht onder de naam Cultural Infestation. Met deze actie vragen zij aandacht voor het behoud van betaalbare culturele en sociale ruimten in de stad.

Aanleiding is de dreigende ontruiming van plekken zoals Landbouwbelang, The B en de Foodbank, waar nu onder meer culturele activiteiten en voedselhulp plaatsvinden. Volgens de organisatoren is het belangrijk dat deze gemeenschapsplekken op welke manier dan ook een nieuwe locatie vinden. Toch laten gemeentelijke plannen volgens hen vooral commerciële belangen voorgaan.

Met het onderscheid tussen kunst en wetenschap maken we te zeer een onderscheid tussen creatief en analytisch denken, stelt de Brits-Duitse historicus Andrea Wulf, een stelling die ze in woord én beeld zal uitwerken in haar Van der Leeuw-Lezing, op 7 november in de Martinikerk in Groningen.

Als leidraad neemt ze leven en werk van de geniale Duitse wetenschapper én ontdekkingsreiziger Alexander von Humboldt, die juist voor de wetenschap de grote waarde zag van kunst, poëzie en nauwkeurig kunnen observeren en verwoorden. Wulf schreef over Von Humboldt eerder de met prijzen overladen bestseller De uitvinder van de natuur.

Madrid kent een levendige traditie van straatkunst – van grote politieke muurschilderingen tot kleine kleurrijke versieringen. Tegelijkertijd voert de stad de afgelopen jaren een steeds strenger beleid tegen illegale graffiti. Dat is opvallend vertelt mede-oprichter van Madrid Street Art Project De la Madrid omdat de publieke opinie over straatkunst juist positiever is dan ooit. "Street art is waanzinnig populair op sociale media, mensen willen graag tours volgen, en willen meer weten over deze kant van de stad.”

In tegenstelling tot Madrid heeft Amsterdam wel een handjevol legale graffitimuren in de stad, met de bekendste op de NDSM-werf. Het beleid rond straatkunst in het algemeen is wel een gebied waarover bij veel gemeentes vragen bestaan, aldus een woordvoerder van de gemeente Amsterdam.

Het Jeugdfonds Sport & Cultuur Rotterdam, dat zich sinds 2007 inzet voor kinderen uit gezinnen met een laag inkomen, ontvangt per 1 maart 2026 geen subsidie meer van de gemeente Rotterdam. De gemeente Rotterdam heeft aangekondigd dat de financiële ondersteuning voor sport en cultuur vanaf die datum rechtstreeks via de Rotterdampas zal verlopen, zonder tussenkomst van het fonds. Echter zijn er zorgen over de uitvoering van de nieuwe regeling.

Agenten van de Franse politie hebben bij een anticorruptie-actie het borstbeeld van Jim Morrison teruggevonden dat 37 jaar geleden van zijn graf in Parijs verdween. De agenten vonden het marmeren beeld bij de doorzoeking van een huis in een fraudeonderzoek. Volgens de politie was het een toevalstreffer. Bij wie het beeld is gevonden en in welk onderzoek, wil de politie niet kwijt. Het kunstwerk van de Kroaat Mladen Mikulin sierde tussen 1981 en 1988 het graf van de legendarische frontman van de Amerikaanse rockband The Doors op de Parijse begraafplaats Père Lachaise. Volgens onbevestigde berichten namen fans het 128 kilo zware gevaarte mee op een brommer.

Pianist Akari Bastiaens en violist Pieter Streefkerk zijn de winnaars van het Prinses Christina Klassiek Concours 2025. De Nationale Finale vond op 18 mei plaats in Amare in Den Haag. Het niveau van de zeven jonge muziektalenten lag volgens de jury ook dit jaar weer erg hoog. De winnaars kregen de prijzen uit handen van prinses Margriet. De Publieksprijs ging ook naar Akari Bastiaens. Verder werd de Hoboprijs gewonnen door Bente Meulenbeld, de Maarten Omnes Gitaar Prijs door Adi Ganesh en de Bierens Foundation of Arts prijs door het Luminis Ensemble.

Het Prinses Christina Klassiek Concours wordt sinds 1974 jaarlijks gehouden ter promotie van klassieke muziek onder kinderen en jongeren. Later kwamen hier ook nog een Compositie Concours en een Jazz Concours bij.

De directeuren van Theater De Lievekamp en Muzelinck Oss hebben een overeenkomst getekend met de gemeente Oss. Het gaat om het gebruik van een toekomstig theatergebouw waar cultuur centraal staat. Het vernieuwde gebouw biedt ruimte voor theater, muziek en kunst. Iedereen is welkom om te genieten van culturele activiteiten. Naast De Lievekamp en Muzelinck mogen ook andere organisaties het gebouw gebruiken. Het wordt een plek voor samenwerking en creativiteit. De gemeenteraad zal binnenkort beslissen over het definitieve ontwerp van het theatergebouw.

Het was in de 31 jaren dat de Libris Literatuur Prijs inmiddels is uitgereikt, nog niet eerder gebeurd: dat een debuut uitgeroepen werd tot winnaar, tot allerbeste roman van het jaar. Oroppa van Safae el Khannoussi is nu de eerste. Oroppa stond op de shortlist van de Confituur Boekhandelsprijs en werd genomineerd voor de Hebban Debuutprijs. In maart verkoos de jury van de Boon, de grootste Vlaamse literatuurprijs, Oroppa als beste van het jaar uit 539 ingezonden fictie- en non-fictieboeken. ‘De Nederlandse taal heeft er een krachtige, ambitieuze stem bij!’, stond in het juryrapport.

En nu dus de Libris Literatuur Prijs 2025. De jury was ‘overdonderd’ door de ‘stilistische brille’ van Oroppa. ‘De roman schetst het Europa dat bloot komt te liggen als we onder de oppervlakte gaan wroeten’, zo sprak juryvoorzitter Sheila Sitalsing maandagavond de zaal toe. ‘Dit is literatuur als het festijn van woorden en metaforen dat het hoort te zijn.’

Er komt voorlopig géén Kunst- en Cultuurcommissie in Bladel. De gemeente houdt de hand op de knip vanwege aanstaande bezuinigingen. De Kunst- en Cultuurcommissie zou de gemeente enerzijds gaan adviseren over kunst- en cultuurbeleid en anderzijds ondersteunen bij het opzetten en uitvoeren van projecten. Kunstloc Brabant zou de gemeente begeleiden bij de oprichting, bijvoorbeeld bij het werven van commissieleden en de verdere opstart.

Het benodigde budget bedraagt eenmalig 17.150 euro en structureel 45.000 euro per jaar. Maar: ‘Vanwege de noodzakelijke financiële ombuigingen is besloten de besluitvorming over de oprichting van deze commissie uit te stellen’, laat de gemeente nu weten.

De toekomst van het Amsterdamse muziektheatergezelschap Orkater lijkt voorlopig te zijn gered dankzij de toekenning van een particuliere cultuursubsidie. Het gaat om een totaalbedrag van 3,6 miljoen euro afkomstig van de Hartwig Foundation. Dat budget wordt uitgesmeerd over een periode van vier jaar. Dat heeft Orkater donderdag bekendgemaakt in een persbericht.

In september vorig jaar werd bekend dat het Amsterdamse theatergezelschap buiten de boot viel bij de verdeling van subsidies van het Fonds Podiumkunsten. Volgens het fonds leverde Orkater een „beperkte bijdrage aan de geografische spreiding van de Nederlandse podiumkunsten”, terwijl directeur Wieke ten Cate beklemtoonde dat 90 procent van de bezoekers van buiten Amsterdam komt.

Daarnaast maakte de Hartwig Foundation ook bekend het flink gekorte Internationaal Theater Amsterdam jaarlijks met 1,25 miljoen euro te ondersteunen.

Geldzorgen blijven het Cultuurcentrum plagen. Nu blijkt een forse huurachterstand aan de gemeente de oorzaak van het opstappen van het bestuur. Hoe groot de huurschuld is en hoeveel aflossingen niet zijn betaald, houdt de gemeente Deurne voor zich. Maar voor wethouder Riny van Rinsum is het een heikele kwestie: hij sprak in maart het bestuur van de cultuurtempel aan op die betaalachterstand.

Een maand later besloten de bestuursleden hun taken neer te leggen. Vrijwel direct ging Van Rinsum om tafel met het vertrekkende bestuur, om de toekomst van het Cultuurcentrum te bespreken. Een door de gemeente aangestelde interim-bestuurder moest het schip weer vlottrekken. Intussen runt algemeen manager Wim Strijbosch het centrum. De financiële problemen blijken groter dan alleen een huurachterstand. Het Cultuurcentrum heeft namelijk ook een achterstand in het terugbetalen van een gemeentelijke lening van 110.000 euro

De essaybundel Waar van Wytske Versteeg is bekroond met de Jan Hanlo Essayprijs Groot 2025. De prijs, een geldbedrag van €7.000 en een trofee ontworpen door beeldend kunstenaar Annee Grøtte Viken (i.s.m. de Theo van Doesburg Stichting), werd dit jaar voor de veertiende keer overhandigd tijdens de uitreiking in De Balie in Amsterdam. De Jan Hanlo Essayprijs Klein 2025 voor het beste nog niet eerder gepubliceerde essay ging naar Hannah Boekestijn voor haar essay ‘Het jaar waarin ik beroemd wilde worden’. 

Dit jaar bestaat het Tilburgse jazzpodium Paradox veertig jaar. Wat begon als een stoutmoedig idee  groeide uit tot een van de eigenzinnigste broedplaatsen voor jazz en experimentele muziek in Nederland. Ter ere van dit jubileum portretteert Brabant Cultureel in een korte serie vier mensen die met Paradox zijn verweven: Niko Langenhuijsen, Jasper Staps, Sanne Rambags en Bartho van Straaten.

Vier verhalen over een plek waarin vakmanschap, doorzettingsvermogen en gemeenschapszin samenkomen. Geen sluitende historische vertelling – wél een verzameling stemmen die een blik bieden op een podium dat voor veel muzikanten als thuis voelt. Tezamen tonen de verhalen hoe Paradox zich al veertig jaar staande houdt in een sector waarin zoveel broze plannen ten onder gaan. Duidelijk wordt dat het jazzpodium is gebouwd op volharding, vrijwilligerszin en liefde voor muziek – en op de eenvoudige overtuiging dat kunst begint met ruimte: voor klank, experiment en voor elkaar. 

Regisseur Sven Bressers film Rietland ging woensdagavond in première in Cannes’ prestigieuze parallelprogramma Semaine de la Critique, een vluchtheuvel voor jong talent en grensverleggende cinema waar ooit de loopbanen van grootheden als Bernardo Bertolucci, Ken Loach, Alejandro Iñárritu, Wong Kar Wai, Justine Triet en Guillermo del Toro werden gelanceerd. Het is de eerste Nederlandse film in dit programma sinds 1998, toen De Poolse Bruid werd geselecteerd. 

Critici prijzen het indringende soundscape in hun lovende recensies. Het Amerikaanse Deadline zag een „spookachtig mysteriedrama”, het Britse Screen International een film vol „verbluffende beelden” die met „zelfbewust gebruik van genre-elementen” een „meeslepend gevoel van naderend onheil” wekt. Het Franse Libération prijst het „prachtige geduld” van de „psychotische thriller” met een „zekere noordelijke symboliek” en een „microdosering obsceniteit”.

De verkoop van het voormalige seminarie aan de Beukenlaan is bij de docenten en studenten van de Bredase kunstacademie St. Joost ingeslagen als een bom. Studenten en docenten zijn bang dat ze hun veilige haven, waar ze ongegeneerd kunnen experimenteren zonder bang te zijn voor blikken van buitenaf, verliezen als ze in een ander pand van de hogeschool terecht komen. Donderdag organiseerden ze daarom een manifestatie in hun geliefde pand aan de Beukenlaan. 

„Wij waarderen de passie en betrokkenheid van onze studenten en medewerkers die op een creatieve en krachtige manier hun stem hebben laten horen”, zegt een woordvoerster van Avans. De hogeschool begrijpt de emoties die komen kijken bij de verhuizing, maar benadrukt dat ze de medewerkers en studenten van St. Joost wil betrekken bij het proces. Avans ‘betreurt zeer’ dat zij zich niet gehoord voelen, te meer omdat zij als eerste op de hoogte zijn gebracht van het nieuws. Bovendien wordt er een werkgroep van studenten en medewerkers ingesteld om een nieuwe plek binnen Avans te zoeken.

Aan ambitie ontbreekt het niet om Den Haag in 2033 culturele hoofdstad van Europa te maken. Musea, podia en tal van andere kunstinstellingen in de stad willen dat het gemeentebestuur zich inzet om deze titel binnen te halen. Wat nog ontbreekt, is geld. Van de vier grote steden geeft Den Haag naar verhouding het minst uit aan cultuur. Er lijkt echter verandering op komst, want hoewel de politieke partijen hun programma’s voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 nog moeten schrijven, is het merendeel bereid meer geld uit te trekken voor culturele instellingen.

Met boycots van Europese muziekfestivals en open brieven spreken muzikanten zich uit tegen de Amerikaanse durfinvesteerder KKR. De beruchte investeringsmaatschappij bezit sinds kort tientallen Europese festivals, waaronder Nederlandse. Vorig jaar kocht KKR de Spaanse festivalorganisator Superstruct Entertainment op. Zo kreeg de investeringsmaatschappij in één klap meer dan tachtig Europese en Australische festivals in handen. Het gaat onder meer om de Nederlandse festivals Zwarte Cross, Defcon.1, Mysteryland en Awakenings. Een slimme investering, aldus KKR, want ‘consumentenuitgaven blijven verschuiven van producten naar ervaringen’.

De activiteiten van KKR botsen alleen met de principes van sommige muzikanten. Zij hekelen investeringen van de durfinvesteerder in de wapensector, fossiele projecten en Israëlische bedrijven die actief zouden zijn op de bezette Westelijke Jordaanoever. Nu het festivalseizoen op gang komt, beginnen deze artiesten zich steeds massaler te roeren. KKR, voluit Kohlberg Kravis Roberts, heeft zelf nog niet op de onvrede in de festivalwereld gereageerd.

Makers, artiesten en kunstenaars vormen het hart van de culturele en creatieve sector. Maar zien we dat voldoende terug in het overheidsbeleid en in de plannen voor het toekomstige bestel? Tijdens de tweede editie van het Makerscafé zocht Kunsten '92 naar innovatieve oplossingen in gesprek met circa veertig makers, mogelijkmakers en uitvoerenden. De SWOT-analyses en het volledige verslag zijn nu terug te lezen.

Op donderdag 15 mei ging de Salone Internazionale del Libro Torino, de boekenbeurs van Turijn, van start. Nederland is dit jaar eregast op de grootste boekenbeurs van Italië. De komende dagen wordt de rijkdom van de Nederlanders in de literatuur gepresenteerd onder het motto La Scoperta dell’Olanda (De ontdekking van Nederland). 

Mister Bruins (OCW) informeert de Tweede Kamer over de stappen die hij wil zetten voor het vergroten van de toegankelijkheid van de culturele sector. Hij reageert daarbij op het ongevraagde advies 'Kunst en Cultuur in Nederlandse Gebarentaal (NGT)' van het Adviescollege Nederlandse Gebarentaal. Het advies stuurt hij mee met de Kamerbrief

Sinds een aantal jaar staat het perspectief van de moeder volop in de belangstelling in de beeldende kunst. In musea, op het toneel, in literatuur: overal wordt de klassieke moedermythe doorgeprikt. Wat levert dat op, nu conservatieve momfluencers snel terrein winnen? Sarah van Binsbergen schreef hierover een essay.

Een plek vol live muziek, workshops, horeca en buurtactiviteiten. En dat op termijn vijf dagen per week. Een gloednieuwe cultuurhotspot opent in Park Winkelsteeg: In het Paradijs. „Dit gaat de muzikale brug vormen tussen Dukenburg en het centrum. Als je in Dukenburg woont, hoef je alleen even 200 meter de brug over en je bent er”, zegt Godfried Verstegen, eigenaar van cultureel podium Brebl en kartrekker van het nieuwe initiatief. Vijf bekende culturele ondernemers uit Nijmegen starten dit nieuwe initiatief: Elysio. Brebl, De Markies, Wereldkoks, Podium 1390 en De Basis. 

De meerderheid van de raad in Veenendaal nam op 9 juli 2024 een amendement aan waarbij het college de opdracht kreeg om te komen tot één cultuurbedrijf. Na een onderzoek van Dé Creatie Krachtcentrale ligt er een rapport voor met drie scenario’s. Het college geeft de voorkeur voor het realiseren van scenario 2 ‘bestuurlijke fusie’ met als eerste stap op de korte termijn scenario 1 ‘samenwerking in de backoffice’. De derde optie is een juridische fusie. 

Het doel van het onderzoek was om in lijn met het amendement ‘de basis te leggen voor een duidelijk en uitvoerbaar traject waarmee de gemeente Veenendaal samen met haar culturele partners kan stimuleren dat een bundeling van krachten plaatsvindt, die meerwaarde heeft voor de inwoners en culturele organisaties in Veenendaal’. 

Onderwijsinstellingen mogen voorlopig doorgaan met hun steun aan cultuurcentra voor studenten. Dat zegt het ministerie van Onderwijs tegen het Hoger Onderwijs Persbureau. Eerder deze week werd studentensport al gered.

Woensdag verloste onderwijsminister Eppo Bruins de studentensport van een financieel probleem. Universiteiten en hogescholen mogen nog even geld blijven steken in sportfaciliteiten op de campus. Hij zet zijn strengere financiële toezicht in de ijskast. Nu doet hij hetzelfde voor cultuurcentra. 

Na 25 jaar Osse theaterproducties maken waarin talent de kans krijgt zich te ontwikkelen, kiest Stichting Oss Cultureel in het jubileumjaar voor een nieuwe naam. De stichting heet voortaan Osse Cultuurmakers. De nieuwe naam past volgens de organisatie beter bij de weg die ze een aantal jaren geleden al is ingeslagen. De missie en visie bleven hetzelfde, maar ieder jaar werd de samenwerking gezocht met andere Osse cultuurmakers.