Trends & Ontwikkelingen

De Nederlandse museumsector wordt traditioneel gekenmerkt door een sterke publieke infrastructuur met steun van rijk, provincies en gemeenten. Tegelijkertijd ontstaat vanaf de jaren negentig een opvallende parallelle ontwikkeling: de opkomst van particuliere musea, opgericht door verzamelaars, ondernemers of stichtingen. Hierdoor zijn particuliere musea al lang geen randverschijnsel meer. Ze groeien uit tot sterke merken die net zo goed concurreren met festivals, pretparken en andere vrijetijdsaanbieders. Maar hoe balanceren ze tussen veilige publiekskunst en radicaal experiment? Peter de Boer onderzoekt deze tweedeling. 

Voor elke inwoner of organisatie – groot of klein - met een kunstzinnig of cultureel idee die niet weet hoe hij of zij dat financieel van de grond moet krijgen en samenwerking zoekt, organiseren MAAK Veenendaal en ZIMIHC Connect op zaterdag 29 november in Spectrum het Fondsenfestival. Cultuurmakelaar Nicoline Pouwer: ,,Wellicht hebben we niet alle makers en creatieve talenten in beeld. Dit is het moment. Laat je zien.”

De financiële problemen in het Amsterdamse Eye Filmmuseum zijn zo groot, dat er op korte termijn forse bezuinigingen nodig zijn om te voorkomen dat rekeningen niet meer betaald kunnen worden. Dat meldt Het Parool. Op maandag 1 december voert Van der Haak individuele gesprekken met alle werknemers, dan krijgen ze te horen wie er wel en niet voor het museum kan blijven werken. Op maandag 24 november publiceerde vakbond FNV op haar website een concept sociaal plan voor alle medewerkers. Om hoeveel werknemers het precies gaat wil Van der Haak nog niet melden, laat ze weten in een reactie aan NRC. 

De financiële nood van het museum zou mede te wijten zijn aan het verlies dat afgelopen jaren werd geboekt op het Eye Bar en Restaurant. Van der Haak:  „De financiële situatie is ontstaan door een samenloop van structurele en incidentele factoren. Sinds 2018 zijn de activiteiten van Eye gegroeid en de kosten gestegen. De bezoekcijfers zijn altijd stabiel gebleven, maar de totale inkomsten van Eye zijn niet evenredig meegestegen. Lange tijd konden we tekorten opvangen uit de eigen reserve, maar dat is op lange termijn uiteraard niet duurzaam."

Het rijtje radio- en tv-programma’s dat gaat verdwijnen, zorgt voor een cultuurschok. Het zijn namelijk vooral de culturele programma’s die worden geschrapt, en juist dat zijn programma’s die niet te vinden zijn op de commerciële zenders. De NPO was altijd een groot en belangrijk podium voor cultuur, met name voor orkesten, solisten en theatermakers. Die rol verschraalt aanzienlijk door de bezuinigingen. 

Close Up met documentaires over architectuur, fotografie, mode en design, Nu te zien dat fungeerde als etalage voor musea, Man en Kunst dat kunstwerken toegankelijk maakte voor een breed publiek, Opium op Oerol dat dagelijks verslag doet van het Oerol-festival op Terschelling, de wekelijkse live-registratie van klassieke concerten in Het Zondagochtend Concert en Het Nieuwjaarsconcert; al die programma’s verdwijnen. Juist dit soort programma’s zijn niet te vinden bij de commerciële omroepen.

Onderzoek van DutchCulture laat zien dat internationale culturele samenwerkingen niet alleen maatschappelijk, artistiek en diplomatiek van grote waarde zijn, maar ook economisch lonen. Hoopvol, maar de subsidie van DutchCulture werd met 44 procent gekort. Per januari heeft directeur Kirsten van den Hul zichzelf wegbezuinigd

In een vleugel van het Amsterdamse H’ART Museum delen vanaf begin vier internationale culturele organisaties faciliteiten en organiseren ze samen evenementen in een gedeelde ruimte. Tijdens de feestelijke opening zal Van der Hul geen directeur meer zijn van DutchCulture. Haar organisatie deed onderzoek naar de opbrengsten van internationale culturele samenwerking. Deze zijn economisch belangrijk zijn voor Nederland. Toch heeft de politiek bezuinigd op internationale samenwerkingen. Om de bezuiniging van zo’n 8 ton nu al op te kunnen vangen, moet DutchCulture flink bezuinigen – ook op personeel. Het MT gaat van 5 naar 3 personen.

Met zijn licht venijnige, ironische cabaret heeft Hidde van Gestel vrijdagavond zowel de jury als het publiek van de Stadsschouwburg Groningen overtuigd van zijn talent. Na een sterke finale ging hij naar huis met de jury-, persoonlijkheids- en publieksprijs van de 39e editie van het Groninger Studenten Cabaret Festival. Volgens de jury creëert Van Gestel ‘een prettig soort ongemak’.

Duurzaamheid staat definitief op de agenda in de cultuur- en evenementensector. Met zo’n 75 miljoen bezoekers per jaar produceert deze sector veel afval. VANG Buitenshuis helpt de sector bij het opzetten en implementeren van een circulaire bedrijfsvoering en heeft o.a. een overzicht gemaakt van best practices in de cultuursector.

Internationaal Theater Amsterdam, dat zich committeerde aan het Theatre Green Book en als NAPK-lid deelneemt aan de Werkgroep Duurzaam Produceren van de NAPK, is als best practice opgenomen in deze recent uitgekomen gids met 12 voorbeelden uit verschillende deelsectoren. Deze organisaties laten zien hoe duurzaamheid als onderdeel van de dagelijkse praktijk wordt ingezet. Hoe je met beperkte middelen tóch impact maakt, dat samenwerking de sleutel is en dat duurzaamheid geen bijzaak hoeft te zijn, maar een krachtig onderdeel van je organisatie.

De gemeenteraad van Tiel heeft ingestemd met een verhoging van het cultuurbudget met 90.000 euro per jaar vanaf 2027. Het besluit volgt op een wijzigingsvoorstel tijdens de behandeling van de Cultuurnota Tiel 2025-2027. De extra middelen moeten zorgen voor meer ruimte voor culturele activiteiten, met name voor en door jongeren. Tijdens eerdere participatietrajecten bleek dat vooral jongeren moeite hebben om passende culturele activiteiten en plekken te vinden. 

Je kent het vast: “We zouden graag een logo, schilderij, ontwerp of fotoserie laten maken, maar we hebben helaas geen budget.” Gastschrijver voor de Creatieve Coalitie en fotograaf Wilmar Dik is sinds 2008 beroepsfotograaf en werkt vanuit Den Haag. En nee, hij werkt zelden gratis. Omdat zijn werk waarde heeft die overeenkomt met mijn tarief. De vraag om je vakkennis, tijd en apparatuur gratis in te zetten komt vaak voorbij in creatieve sectoren. Wilmar deelt praktische tips voor fotografen en andere makers die regelmatig worden gevraagd om gratis te werken.

Cultuur is een essentiële democratische kracht. Partijen die onze democratie willen versterken, doen er daarom goed aan de rol en positie van cultuur te versterken en niet (zoals het afgelopen kabinet deed) te negeren of te verkleinen. Terecht stelt de Raad voor Cultuur dat de samenleving gebaat is bij een financieel stabiele en weerbare cultuursector, omdat hiermee de waarde van cultuur voor iedereen in ons land versterkt kan worden.

Beeldende kunst, literatuur, muziek, theater, cabaret, film, media, ontwerp en erfgoed vormen niet het vermakelijke decor van de rechtsstaat, maar zijn noodzakelijke voorwaarden om haar te laten functioneren. Net zoals wetenschap dat is. Zonder de verbeeldingskracht van deze cultuuruitingen verdort de publieke ruimte, verengt het debat en verliest de democratie. Kortom, wie culturele rechten schendt, tast het hart van de democratie aan. En andersom: wie de democratie wil beschermen, zet zich in om de wettelijke en financiële waarborgen voor een bloeiende cultuur te versterken. 

Podium Bloos, Stichting KOP en Talent Empowerment starten samen FOMO Café in Breda. Dit is een nieuwe ontmoetingsplek voor jong creatief talent. De eerste editie van FOMO Café vindt donderdag 27 november plaats bij Podium Bloos. Het programma sluit aan op het TURF festival met het thema kunst en technologie. Jonge makers uit verschillende disciplines ontmoeten elkaar hier, delen ideeën en laten zich inspireren.

Het is niet meer tegen te houden: op alle streamingplatforms is AI-muziek te horen. De eerste AI-hits staan in de hitlijsten en sommige synthetische artiesten zijn al sterren. Het is snel gegaan met AI-muziek, zowel wat betreft de aanwezigheid op bijvoorbeeld TikTok, YouTube en Spotify, als met de kwaliteit van de liedjes. De bekendste AI-programma’s om muziek mee te maken zijn Suno en Udio. 

De meeste grote streamingdiensten hanteren eenzelfde beleid: muziek gemaakt door AI is welkom, zolang die geen aantoonbare inbreuk maakt op iemands rechten. Oftewel: als die muziek maar niet te veel lijkt op die van een bestaande artiest. In de nabije toekomst zal het hier steeds vaker over gaan: wanneer is een AI-liedje een schending van het auteursrecht en wanneer niet? Volgens Michiel Laan, commercieel directeur van de auteursrechtenorganisatie BumaStemra, tevens voorzitter van de ‘Taskforce AI’, is het onderwerp ‘AI en muziek’ bij zijn club het gesprek van de dag.

 De NPO moet in 2027 160 miljoen euro bezuinigen en stelt ‘niet te ontkomen aan ingrijpende besparingen’. De NPO kondigde in september al aan te schrappen in aanbodkanalen en de eigen organisatie, waarbij tachtig arbeidsplaatsen verdwijnen.

Theater De Maagd biedt nu voorstellingen aan met professionele tolken voor bezoekers met een auditieve of visuele beperking. Zo kunnen meer mensen genieten van live theater. Bijeen aantal voorstellingen is een NGT-gebarentolk of een blindentolk aanwezig. Deze initiatieven zijn mogelijk gemaakt door het Meeussen Fonds, dat zich inzet voor toegankelijke cultuur.

Herman Tibosch stopt op 1 maart als directeur van Museum Jan Cunen in Oss. Hij kijkt terug op zes jaren waarin het museum sterk is gegroeid. Het museum meldt dat in de afgelopen zes jaar het museum een nieuw gezicht heeft gekregen: een eigenzinnig en innovatief publieksmuseum. Bestuursvoorzitter Jos van Hest zegt dat Tibosch het museum naar een hoger niveau heeft gebracht en dat er een geweldige samenwerking is. Het bestuur gaat binnenkort een opvolger zoeken.