Trends & Ontwikkelingen

De MBO Cultuurkaart krijgt vanaf dit jaar voor de komende vier jaren een vervolg. Dat heeft minister Bruins aan de Tweede Kamer bekendgemaakt. Hiermee kunnen studenten met korting bijvoorbeeld musea, theatervoorstellingen of concerten bezoeken. Dit besluit is genomen nadat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap de MBO Cultuurkaartpilot van 2023-2024 uitvoerig heeft laten onderzoeken door onafhankelijk onderzoeksbureau ResearchNed.

Nederland is sterk vertegenwoordigd op de komende editie van het Tribeca Festival. Aan de line-up zijn nu ook de Nederlandse korte films Beyond Silence*, Sunny* en de korte documentaire Ask Me Anything toegevoegd. Eerder werd al de selectie van de speelfilm The Wolf, the Fox & the Leopard** van schrijver/regisseur David Verbeek aangekondigd.

Sinds 2017 biedt de Backstage Academy een platform aan recent afgestudeerde kunstenaars. Voorgaande jaren werd de Backstage Academy ingericht met werk van alumni van verschillende nationale kunstacademies. Deze editie zijn alle deelnemers afkomstig van de Gerrit Rietveld Academie, in het kader van 750 jaar Amsterdam. Op de KunstRAI krijgen zij de kans om verzamelaars te ontmoeten, te ervaren hoe publiek op hun werk reageert – en hun werk misschien zelfs te verkopen.

In november vorig jaar ontdekte de gemeente Maashorst dat het zo’n vijftig kunstwerken was kwijtgeraakt tijdens de ingrijpende verbouwing van het gemeentehuis. Daar zat onder andere een bijzondere zeefdruk bij van Andy Warhol bij die koningin Beatrix vereeuwigde. Alles bij elkaar waren de 46 kunstwerken volgens de gemeente zo’n 22.000 euro waard.

Omdat de gemeente Maashorst geen idee had waar de kunstwerken waren gebleven, werd aangifte gedaan bij de politie. Ook schakelenden burgemeester en wethouders een extern onderzoeksbureau in om uit te vlooien wat er precies gebeurd is. Dat onderzoek is klaar maar de gemeente is er niet veel wijzer van geworden. Het meest aannemelijke scenario is dat de kunst per ongeluk in de afvalcontainer is gegooid tijdens de verbouwing van het gemeentehuis in Uden.

De plannen voor woningbouw op Sectie-C in het Eindhovense stadsdeel Tongelre, het voormalige fabrieksterrein dat nu vooral een rauwe, creatieve broedplaats is, krijgen steeds meer vorm. Nu nog zijn het dus vooral bedrijven en bedrijfjes die op Sectie-C actief zijn. In oktober vorig jaar sprak de Eindhovense gemeenteraad uit dat dat ‘creatieve ecosysteem’ per se behouden moet blijven. Woensdagavond werd dat meermalen herhaald, onder meer door wethouder Mieke Verhees. „Dat is ook een van de uitgangspunten in de samenwerkingsovereenkomst die de gemeente vorige week heeft gesloten met de stichting waar alle creatieve ondernemers deel van uitmaken. 

Voor tweehonderd Brabantse cultuurinstellingen en kunstenaars is de maat vol. Ze weten nog steeds niet of de subsidie die ze van de provincie krijgen wel wordt toegekend. Daardoor verkeren velen in grote onzekerheid over hun financiële toekomst. Bij een aantal instellingen is de subsidie-aanvraag afgewezen. Maar liefst 29 instellingen hebben bezwaar daartegen aangetekend. Volgens hen is de kwaliteit van de beoordelingen slecht en hebben zij wél recht op subsidie.

De bezwaren zijn meer dan een half jaar geleden ingediend, maar de provincie heeft tot nu toe niet inhoudelijk gereageerd. De instellingen zijn verenigd in De Kunst van Brabant. Die organisatie riep de provincie woensdag op het vertrouwen te herstellen met een ruimhartige compensatie.

In mei 2025 verwelkomen vier festivals internationale gasten uit de podiumkunsten. Zij nemen deel aan bezoekersprogramma’s die worden ondersteund door Fonds Podiumkunsten, met financiering vanuit het Internationaal Cultuurbeleid van de ministeries van OCW en Buitenlandse Zaken. Met deze bezoekersprogramma’s versterken we de zichtbaarheid van de Nederlandse podiumkunsten op internationaal niveau. Buitenlandse programmeurs, producenten en andere professionals krijgen een meerdaags programma aangeboden met voorstellingen, netwerkbijeenkomsten en ontmoetingen met Nederlandse artiesten en gezelschappen. De nadruk ligt op artistieke verdieping én het leggen van duurzame contacten.

Via de Open Oproep Wegen naar welzijn wordt in 15 projecten op basis van ontwerpend onderzoek gewerkt aan de mobiliteitstransitie waar Nederland voor staat. Het doel van de oproep is te komen tot fundamenteel nieuwe denk- en oplossingsrichtingen die de kwaliteit van leven van íedereen te verbeteren. Lab of Thought begeleidde de projecten met het proces, nieuwe narratieven en het organiseren van intervisie. Via een serie artikelen op LinkedIn deelt Lab of Thought de uitkomsten van een tiental projecten uit de open oproep. Daarin komen ontwerpers, beleidsmakers en experts samen om de toekomst van onze straten te verkennen. De ontwerpteams onderzoeken hoe mobiliteit als hefboom kan werken voor bredere maatschappelijke transities. Het Stimuleringsfonds creatieve industrie publiceert een vijftal artikelen over dit onderwerp en een podcast. 

De afgelopen maanden circuleerden op sociale media veel video's van mensen in het uitgaansleven, vaak gefilmd zonder dat degenen die te zien zijn daar goedkeuring voor hebben gegeven. Een zorgwekkende trend, vindt het Amsterdamse festival DGTL. Afgelopen weken plaatsten ze een statement op hun Instagram-account waarin ze de bezoekers oproepen om hun telefoon komend weekend opgeborgen te houden. In de post roepen ze op om onze dansvloeren "vrolijk, respectvol en vrij te houden".

DGTL neemt hiermee het voortouw binnen de festivalsector. De Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals staat achter de actie. Hoewel ze vanuit de sector nog geen roep hebben gehoord om een collectief standpunt, laten ze weten het een mooi initiatief te vinden.

Traditiegetrouw opent Paaspop het buitenfestivalseizoen voor zo’n 35 duizend bezoekers per dag: divers en groots. In de line-up voert Nederlandse pop wel de boventoon: Roxy Dekker, Flemming, Goldband en Claude trekken een jong Gen Z-publiek. Voor de bandliefhebbers staan onder meer Kensington en Son Mieux op het hoofdpodium. Maar er is ook ruimte voor opkomende artiesten en voor enkele grote internationale acts, zoals danceband Faithless en dj-duo Bicep. En ieder optreden heeft een eigen sfeer. 

Avans Hogeschool heeft besloten het pand aan de Beukenlaan in Breda op termijn te verkopen. Dat betekent dat St. Joost School of Art & Design daar zal verdwijnen. “Met medewerkers en studenten gaan we de komende weken in gesprek om samen een nieuwe plek voor St. Joost te zoeken, op een andere Avanslocatie in Breda”, aldus de directie van St. Joost School of Art & Design en het College van Bestuur van Avans.

“In de zoektocht naar een nieuwe plek in Breda houden we rekening met de bijzondere positie van het kunstonderwijs. We begrijpen dat er letterlijk en figuurlijk ruimte nodig is voor creativiteit. We gaan samen met een groep medewerkers en studenten van de kunstacademie een locatie kiezen waar de ziel van St. Joost behouden blijft”, laten directie en het College van Bestuur weten.

Films waarin kunstmatige intelligentie (AI) is gebruikt, blijven in aanmerking komen voor een Oscar. Dat blijkt uit nieuwe regels van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences, de organisatie achter de prestigieuze Amerikaanse filmprijzen. Volgens de Academy beïnvloedt het gebruik van AI of andere digitale hulpmiddelen de kans op een nominatie niet. "Het zal de kans op een nominatie niet groter of kleiner maken", meldt BBC News op basis van het maandag gepubliceerde reglement.

Het dagboek van de Tilburgse Helga Deen werd op 17 april 2025 in de Gasfabriek in Deventer toegevoegd aan het Nederlands Memory of the World Register van Unesco. Helga was tijdens de Tweede Wereldoorlog een jonge vrouw, verliefd, ze ging naar school, maar ze was ook joods. Op dinsdag 1 juni 1943 werden de nog in Tilburg overgebleven Joden – onder wie de familie Deen – op transport gesteld naar Kamp Vught. Daar begint Helga een dagboek. Langer dan een maand heeft ze niet in haar dagboek kunnen schrijven.

Binnen ons adviesorgaan de Cultuurraad mogen we maar liefst zes nieuwe leden verwelkomen. De Cultuurraad brengt over alle subsidieaanvragen die in het kader van de Subsidieregeling en Subsidieverordening worden ingediend, advies uit. Per 16 april 2025 is de Cultuurraad uitgebreid met de volgende leden: Anne Helsen, Beppie Remmits, Manon Bastiaans, Ruth Giebels, Stephanie Hermes en Tom Loois.

Het kabinet stelt € 15 miljoen beschikbaar voor de renovatieplannen van Nationaal Herinneringscentrum Kamp Westerbork. Dit staat in de Voorjaarsnota die naar de Tweede Kamer is gestuurd. Met de bijdrage kunnen de vernieuwingsplannen die het herinneringscentrum vorig jaar presenteerde gefaseerd van start gaan. 

Het verhaal van de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust en de lessen die we daaruit kunnen leren zijn actueler dan ooit. Daarom stelt het kabinet structureel extra geld beschikbaar voor de versterking voor de algehele Tweede Wereldoorlogsector oplopend tot een bedrag van € 6,5 miljoen in 2029. 

Met haar solo Dat wat ontembaar is heeft performer en choreograaf Melisa Diktaş de BNG Dansprijs 2025 gewonnen. De prijs bestaat uit een tournee langs acht theaters en een geldbedrag van 50 duizend euro. Diktaş ontwikkelde haar solovoorstelling als artist in residence bij Rightaboutnow Inc., onder begeleiding van Marjorie Boston en Maarten van Hinte. Vorig jaar won Diktaş met deze solo ook al de Fringe at Best Award tijdens het Amsterdam Fringe Festival. De BNG Dansprijs wordt door het BNG Cultuurfonds jaarlijks uitgereikt met als doel jong Nederlands danstalent te stimuleren bij het realiseren van hun producties. 

In mei staat Billie Eilish drie avonden in de Ziggo Dome. Daarbij staat niet alleen haar album Hit Me Hard and Soft centraal, maar ook een nog groter thema: het klimaat. In ieder land waar de Amerikaanse popster optreedt, werkt ze samen met een lokale organisatie die strijdt voor de toekomst van het klimaat. In Nederland viel de keuze op de Jonge Klimaatbeweging, een koepelorganisatie waaronder meer dan vijftig kleinere organisaties vallen. Die kunnen rekenen op een flinke donatie.

Met Ik ga naar de schapen heeft Marieke De Maré de Confituur Boekhandelsprijs 2025 gewonnen. Deze prijs is een initiatief van Confituur: een verbond van onafhankelijke boekhandels. Aan de winst is een geldbedrag van 2.500 euro verbonden. De Confituur Boekhandelsprijs is bedoeld voor het meest verrassende boek van het afgelopen jaar dat het verdient om 'een extra steuntje in de rug' te krijgen.

Minister-president Dick Schoof opende op 20 april officieel het Nederlands paviljoen op Expo 2025 Osaka in Japan. Het gebouw is volledig volgens circulaire principes ontworpen en gebouwd door een Nederlands-Japans consortium met onder andere architectenbureau RAU. Het paviljoen, met een gevel van golfende lamellen en een lichtgevende bol in het hart, heeft ‘common ground’ als thema.

Nog een maand en dan is Nederland gastland op de 37e editie van de Salone Internazionale del Libro Torino. Onder de noemer La Scoperta dell’Olanda (De ontdekking van Nederland) wordt hier van 15 tot en met 19 mei de Nederlandse literatuur in volle breedte gepresenteerd. Een delegatie van 18 Nederlandse auteurs reist af naar de boekenbeurs, die met ruim 200 duizend bezoekers de grootste van Italië is. De auteurs representeren een brede afspiegeling van de Nederlandse literatuur, van poëzie tot thrillers, van non-fictie tot jeugdliteratuur. 

De 15e jubileumeditie van de Keep an Eye International Jazz Award bracht jazzliefhebbers drie avonden lang in vervoering. Wat ooit begon als een bescheiden competitie voor studenten van het Conservatorium van Amsterdam, is inmiddels uitgegroeid tot een toonaangevend internationaal podium voor veelbelovend jazztalent uit alle windstreken. En dit jaar – met een bijzonder thema én een indrukwekkende line-up – voelde als een waardige bekroning van vijftien jaar muzikale ontwikkeling en groei. Zoals altijd werden er tijdens de finale diverse prijzen uitgereikt: voor het beste arrangement, voor de meest opvallende solisten – zowel uit Amsterdam als daarbuiten – en uiteraard voor de top drie ensembles van de avond.

Nederland mist een sterk distributienetwerk en een financieel businessmodel voor culturele immersieve mediaproducties. Sinds 2019 werken het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en het Nederlands Filmfonds samen om het immersieve, interactieve mediaklimaat te versterken. De focus van deze samenwerking ligt op de ontwikkeling en realisatie van culturele mediaproducties, zoals VR, AR, 360-graden film en interactieve installaties. 

Immersieve mediaproducties zijn door het gebruik van complexe technologieën vaak kostbaar om te ontwikkelen en te presenteren. In een serie video-interviews vertellen makers en culturele organisaties die subsidie hebben gekregen via de regeling 'Pilot Vouchers Culturele immersieve producties' hoe de vouchers hebben bijgedragen aan de zichtbaarheid van hun projecten. 

In het nieuwsbericht over De Staat van het Onderwijs 2025 schrijft de Onderwijsinspectie: De achterstanden op het gebied van taal die waren ontstaan door de coronapandemie zijn inmiddels vrijwel hersteld in het basisonderwijs. Desalniettemin blijven de basisvaardigheden taal en rekenen onverminderd aandacht vragen.

Het is van groot belang van leesbevordering de aandacht krijgt die het verdient. Leesvaardigheid is meer dan een op zichzelf staand schoolvak. Het is onderdeel van alle vakken en het curriculum, het is een levensvoorwaarde. Zonder goede leesbasis haken jongeren af op school, op werk én in de samenleving. De huidige trends vergroten kansenongelijkheid en ondermijnen burgerschap. In een tijd van toenemende schermtijd, sociale media en afnemende concentratie is een rijk leesaanbod – op school en thuis – belangrijker dan ooit. Dat begint met een cultuur waarin lezen wordt gewaardeerd en de ruimte krijgt. 

Het Abraham Tuschinski Fonds (ATF) heeft op 10 april jl. de tien best bezochte Nederlandse publieksfilms bekend gemaakt. De hoofdproducenten van deze titels ontvangen op basis van de nieuwe uitvoeringsregeling een bedrag - variërend van €300.000 tot € 750.000. Op de eerste peildatum heeft het ATF-bestuur een totaalbedrag gealloceerd van ruim 4,1 miljoen euro aan de tien Nederlandse films die in 2024 de hoogste bezoekersaantallen in de bioscopen en filmtheaters hebben gerealiseerd. 

De Museumvereniging introduceert een Museumkaart voor zorginstellingen. In een pilot onderzoeken het Erik Scherderhuis en het Van Gogh Museum het effect ervan. De Museumvereniging meldt de introductie van een Museumkaart voor zorginstellingen. Dat is een Museumkaart die niet meer op naam staat van één persoon, maar op naam van de (zorg)instelling staat. Op deze manier kunnen deelnemers/ cliënten van de instelling zelfstandig, of met een begeleider naar het museum. En dat is goed voor hun ontwikkeling en bevordert het herstel.

Vera Carasso, directeur Museumvereniging: “Een nalatenschap stelde ons in staat een lang gekoesterde wens werkelijkheid te maken. Onderzoek toont aan dat musea een positieve rol spelen in de gezondheid en welzijn van mensen. Met de Museumkaart voor instellingen biedt de museumsector (zorg)instellingen een tastbaar middel om herstel te bevorderen. En weer een goede stap om de sector zo toegankelijk mogelijk te maken, voor iedereen.”

Schrijver, dichter en Brabants Dagblad-columnist Frank van Pamelen (59) heeft een eigen tegel gekregen in de Tilburgse Walk of Fame aan de Spoorlaan. Met de tegel eert de gemeente de woordkunstenaar vanwege zijn verdiensten voor de stad op het gebied van kunst en cultuur.

Van Pamelen werd in Terneuzen geboren maar verhuisde in 1983 voor zijn studie Taal- en Literatuurwetenschap naar Tilburg. Hij droeg sindsdien op meerdere manieren bij aan het culturele landschap van de stad. Hij was een van de eerste Stadsdichters van Tilburg. Hij stond aan de basis van de Tilburgse Revue en blies theatershow We Lusse Ze Gruun nieuw leven in. Hij bedacht ook de naam FierinTop, de bovenste verdieping van het Stadhuis met uitzicht over de hele stad. Tijdens de onthulling van de tegel, waarbij Van Pamelen uitgebreid in het zonnetje werd gezet, noemde burgemeester Theo Weterings de Tilburger ‘een ware ambassadeur voor de stad.’ In 2013 ontving Van Pamelen ook al de Tilburg Trofee bij zijn afscheid als presentator van het Cultureel Café.

Kunst een linkse hobby? Wie dat denkt, moet vooral doorlezen. Kijken naar kunst maakt je volgens nieuw onderzoek namelijk direct gelukkiger. Reden waarom er bijvoorbeeld in ziekenhuizen meer kunstwerken moeten komen. Eerdere studies hebben wel aangetoond dat kunst goed is voor je stemming of stress vermindert, maar volgens de onderzoekers waren deze onderzoeken beperkt. Daarom hebben ze tientallen jaren aan studies op een rij gezet en bieden ze voor het eerst een duidelijk overzicht van wanneer, waar en waarom kunst kijken goed is voor je welzijn. 

De review bestaat uit 38 eerder verschenen studies met ruim 6800 deelnemers in totaal. Tot de kunstwerken die deel uitmaakten van het onderzoek behoren beroemde werken zoals De schreeuw van Edvard Munch, De sterrennacht van Vincent Van Gogh en andere moderne en hedendaagse kunstwerken. Uit de studie van de Universiteit van Wenen, Trinity College Dublin en de Humboldt Universiteit van Berlijn bleek dat het bekijken van kunst het eudemonisch welzijn verbetert, oftewel zorgt voor persoonlijke groei en betekenis aan het leven. Daarvoor hoef je niet eens naar een museum: de gunstige effecten traden ook op bij kunst in ziekenhuizen en zelfs in virtual reality.

De opiniërende raadsvergadering van 9 april over de exploitatie over de Nieuwe Schroef in Zundert was een flinke domper voor Stichting Cultuurplatform Zundert. Penningmeester Peter Dictus diende als inspreker een voorbeeld van een begroting in om de exploitatie van het cultuurhuis rond te krijgen – er is jaarlijks namelijk 225 duizend euro nodig.

Ieder dorp van de gemeente Zundert heeft een eigen multifunctionele accommodatie (mfa). Rijsbergen heeft bijvoorbeeld een gemeenschapshuis waar ook de bibliotheek in gevestigd zit. Zo’n centrum wordt (deels) gefinancierd door de gemeente. “Terwijl Zundert het grootste dorp is, heeft juist dat dorp geen enkele sociaal-culturele accommodatie.” Er wordt wel al jarenlang over gesproken. “Maar we kunnen wel over nieuwbouw of een verbouwing praten, dat gaat alleen niet zonder garantstelling voor een jaarlijkse exploitatiesubsidie”, legt Dictus uit. Want, benadrukt hij: “Een sociaal-culturele organisatie draaien zonder subsidie, gaat gewoon niet! Het is nu eenmaal een gemeenschappelijke voorziening.” Zo’n gemeenschappelijke voorziening is nodig, zeker in Zundert, vindt Cultuurplatform.

De gemeente Roosendaal investeert 70.000 euro in de upgrade van diverse cultuurpodia verspreid over de gemeente. De grootste investering is een sterke kwaliteitsverbetering van het theater in Cultuurhuis Bovendonk. Zo krijgt het theater in de voormalige gymzaal een kwaliteitssprong waar de komende jaren van geprofiteerd kan worden.

De historische binnenstad van Paramaribo, Unesco Werelderfgoed sinds 2002, is getroffen door een verwoestende brand die vijf karakteristieke panden in de as legde. Hoewel er geen gewonden vielen, is de culturele en historische schade immens. ‘Een enorm verlies, niet alleen voor Suriname, maar voor de hele wereldgemeenschap, aldus Kathleen Ferrier, voorzitter van de Nederlandse Unesco Commissie.

De verwoeste panden maakten deel uit van het koloniale erfgoed waar Paramaribo wereldwijd bekend om staat. De witte, houten gebouwen met hun karakteristieke architectuur vertegenwoordigen de unieke mix van Europese en lokale bouwstijlen en zijn tastbare getuigen van Suriname’s geschiedenis.

Op donderdag 24 april aanstaande debatteert de Tweede Kamer over leefstijlpreventie, tijdens een Commissiedebat van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Kunsten ’92 heeft namens de alliantie Arts in Health Nederland in een brief een aantal suggesties meegegeven aan de Kamerleden, omdat kunst en cultuur bewezen positieve effecten hebben op de publieke gezondheid. Met inzet van kunst, cultuur, erfgoed en de creatieve sector voor een goede leefstijl worden de kosten voor gezondheidszorg verlaagd en wordt de leefstijl van mensen verbeterd.

Het college van burgemeester en wethouders presenteert een nieuwe (herijkte) Cultuurvisie voor 2025-2028, "Cultuur moet je doen!" Wethouder Ria Frowijn (kunst & cultuur): Deze visie is geen compleet nieuwe koers, maar een aanpassing van de vorige cultuurvisie. Veel gaat goed in Houten en dat blijven we doen. Alleen, landelijke en provinciale regels vragen om aanpassingen in onze lokale situatie. Zo kunnen we blijven zorgen voor een krachtig en zorgzaam Houten, waar het leven zo aangenaam mogelijk is. En kunst en cultuur zijn belangrijk om bij te dragen aan een gezond en fijn leven in Houten”. De herijkte cultuurvisie "Cultuur moet je doen!" wil dat iedereen in Houten, van jong tot oud, mee kan doen aan kunst en cultuur. 

Ruimte voor Reuring; dat is de visie voor Cultuur en Erfgoed in Almelo. Het college van burgemeester en wethouders van Almelo hebben de Visie Cultuur en Erfgoed 2025 – 2035 vastgesteld. De visie gaat nu naar de gemeenteraad. Op 24 juni zal de gemeenteraad een besluit nemen over de visie. Bij het proces om te komen tot de concept visie is er intensief samengewerkt met inwoners, het culturele en erfgoed netwerk en andere betrokkenen. Dit gezamenlijke proces heeft geleid tot een breed gedragen concept visie met aandacht voor het verleden, oog voor het heden en zicht op de toekomst.