Inclusief theater is de laatste jaren een steeds belangrijker thema in de theaterwereld. Acteurs en actrices met roots over de hele wereld worden aangemoedigd om samen theater te maken, want het theater is van iedereen. Een groep die minder vaak genoemd wordt als het gaat om inclusiviteit, is die van mensen met een beperking. Stichting Special Arts richt in samenwerking met bekende theatermakers zoals Gijs de Lange en Alex van Bergen een spotlight op deze relatief onbekende theaterwereld.

Mensen met een beperking die muziekles willen volgen of willen spelen in een muziekensemble, komen nog heel wat barrières tegen. Bijvoorbeeld omdat ze geen traditioneel instrument bespelen. Of omdat ze door hun visuele beperking geen bladmuziek kunnen lezen. Welke oplossingen zijn er voor hen? Melissa Bremmer en Marian van Miert zeggen dat er een voorbeeld kan worden genomen aan wat er in het Verenigd Koninkrijk op dat terrein gebeurt.

The Residents is een leerorkest. Kinderen leren er dubbel, want zoals bekend leert het bespelen van een instrument je leren: kleine stapjes maken, doelen stellen, voldoening ervaren, discipline. Naast individuele vaardigheden zijn er sociale, zoals naar elkaar luisteren, op je beurt wachten, samenwerken, verantwoordelijkheid dragen. ‘Niet talentontwikkeling, maar beleving’ is het credo van The Residents, het educatieproject van het Residentie Orkest. Een gesprek met Ruth van de Putte, hoofd Educatie.

Al sinds de tweede feministische golf van de jaren zeventig wijzen vrouwen op de mannelijke dominantie in de filmwereld. Niet alleen in de verdeling van banen, maar ook in het soort verhalen dat verteld wordt. Toch lijkt er pas sinds kort echt iets te veranderen. HER Film Festival doet er wat aan. Het door Cinetree en ontwikkelingsorganisatie Simavi georganiseerde online festival toont acht films over opmerkelijke vrouwen. Van 14 t/m 20 oktober gratis te zien op Cinetree. HER staat overigens voor Health, Empowerment en Rights

De meeste theaters en gezelschappen in Nederland beloven veel op het gebied van diversiteit en inclusie in hun marketing en projectplannen. Maar het blijft het verdacht stil als er gekeken wordt naar daadwerkelijke inclusie van artiesten én publiek met een beperking. De goede voorbeelden in de theaterwereld zijn op de vingers van een hand te tellen. Gebouwen worden rolstoeltoegankelijk gemaakt – tenzij in geval van nood, dan is de rolstoelgebruiker aangewezen op de brandtrap. Sommige voorstellingen introduceren boventitels voor doven en slechthorenden – ondanks dat een groot gedeelte van deze doelgroep aangeeft deze niet goed te kunnen lezen. Inclusie óp de planken van de grote theaters is praktisch onvindbaar. Goede initiatieven zoals 5D (waarvan eind 2018 de geldkraan werd dichtgedraaid) en Theatergroep Babel in Rotterdam (die alleen mensen met een beperking in dienst heeft en acteurs zonder beperking invliegt als freelancer) zijn schaars. Intussen lijkt de Nederlandse danswereld de theaterwereld ver achter zich te laten op dit gebied. In het Verenigd Koninkrijk is de sector een stuk verder. Een call to action van Tom Dello, artistiek leider STET The English Theatre. Op 1 november organiseert STET een symposium met best practices in Theater aan het Spui in Den Haag onder de titel STET No Limits: A Call To Action. Verschillende Britse en Nederlandse theaterprofessionals komen aan het woord over hoe we kunnen werken aan betere inclusie van professionals én publiek met een beperking.

Vrouwen zijn in de kunstgeschiedenis lange tijd structureel genegeerd. Kunst die door vrouwen wordt gemaakt wordt niet op waarde geschat of verkeerd begrepen. Dat stelt Griselda Pollock. De Volkskrant sprak met de kunsthistorica. Het aantal vrouwelijke kunstenaars dat in musea te zien is overigens nog nooit zo hoog geweest.

Een aantal mensen met een verstandelijke beperking, lid van KansPlus Asten -Someren-Deurne, vindt elkaar in de percussiegroep ‘De Vrolijke Noot’. Martien Vinken en Rinie van de Voort zijn met nog enkele anderen zes jaar geleden begonnen met de percussiegroep: ,,Wij hebben vanaf het begin nooit de illusie gehad om een hoger muzikaal niveau te bereiken, wij vinden het al heel wat als onze muzikanten na elke repetitie met een tevreden lach op het gezicht naar huis gaan. Elke repetitie en optreden is voor hen én de vrijwilligers een feestje.” Ria Schweren is een van de begeleidsters van de muzikanten: ,,Er zijn muzikanten die bijna niet kunnen praten, maar door mijn ervaring weet ik door hun gebaren wat ze willen zeggen, ik word nog steeds blij als ik die lachende gezichtjes zie van onze deelnemers, na de repetitie of een optreden ga ik met veel energie naar huis en de muzikanten ook.”

Deze week is het de Week van de Toegankelijkheid. Tijdens deze week wordt er aandacht gevraagd voor zowel fysieke als digitale toegankelijkheid. Wat houdt dat in? Alicia Hoost, zelf slechtziend, werkzaam bij Cultuurmarketing over hoe de digitale toegankelijkheid van een culturele organisatie kan worden verbeterd. Meer tips over digiitale toegankelijkheid bij DEN.

De Toegankelijkheidsprijs 2021 in ‘s-Hertogenbosch is voor Theaterfestival Boulevard. Het uitgangspunt van het theaterfestival is ‘gastvrijheid voor iedereen’ en dat maken zij volgens de jury meer dan waar. Wethouder Ufuk Kâhya overhandigde wisseltrofee Haantje de Voorste en een cheque van drieduizend euro. De prijs gaat naar Boulevard omdat het festival zowel mensen met als mensen zonder beperking ontvangt. Met ervaringsdeskundigen wordt gewerkt aan toegankelijkheid van voorstellingen voor mensen met een visuele, auditieve, cognitieve en mobiele beperking. Er zijn voorstellingen met gebarentolken en in het programma staat voor wie welke voorstellingen goed te bezoeken zijn.

Door corona hebben veel festivals hun plannen bij moeten stellen. Een bittere pil, maar tegelijkertijd een mooie kans om ze toegankelijk te maken voor iedereen, dus ook voor mensen met een beperking. Om festivals daarbij te helpen, publiceerde de Coalitie voor Inclusie onlangs de Routekaart voor toegankelijke festivals. LKCA sprak twee betrokkenen bij de totstandkoming van de routekaart. Marieke te Poele is concert- en evenementenorganisator van buitenfestivals als Best Kept Secret, Indian Summer Festival en Tuckerville. Linda van der Zijden is fervent festivalganger en maakt gebruik van een rolstoel.

We kunnen de kansenongelijkheid in het onderwijs niet langer negeren, benadrukt programmamaker en mbo-docent Karim Amghar. Kunst- en cultuureducatie kunnen een belangrijke rol spelen in het keren van het tij. Hoe kunnen scholen en leraren hier concreet mee aan de slag?

Kunstmuseum Den Haag zoomt in de nieuwe tentoonstelling ‘Global Wardrobe - the worldwide fashion connection’, vanaf 9 oktober, in op cultural appropriation, maar ook tijdens talks over diversiteit en inclusiviteit in de modewereld wordt vaak over het fenomeen gesproken. Daarom: Wat is het, waar ligt de grens tussen toe-eigening en waardering en hoe kan het voorkomen worden volgens experts?

Choreografe Conny Janssen sprak op 1 oktober De Staat van de Nederlandse Dans uit. Vanuit haar natuurlijke bescheidenheid en met relativerende verwijzing naar urgente toestanden in bijvoorbeeld de zorg mijmerde zij over verlies en winst van Covid-19. Janssen riep op de solidariteit te behouden en onderlinge samenwerking te vergroten. Niet nieuw, wel prikkelend was haar kritiek op de universele, door de overheid gehanteerde meetlat op het gebied van educatie, diversiteit en inclusie voor totaal verschillende dansgezelschappen. Het gevolg van dergelijk beleid is, aldus Janssen, „dat we al watertrappelend naar adem happen en ons concurrenten van elkaar wanen. Waarom creëren we niet met elkaar een fijnmazig web van diversiteit. Waarom stellen we de politiek niet voor om ruimere kaders te omschrijven, waarbij ieder gezelschap, iedere maker vanuit zijn eigen expertise, autonomie en drive kan laten zien wat hij of zij toevoegt aan het palet, in plaats van allemaal dezelfde route te lopen. Laat subsidievoorwaarden en prestatie-eisen ‘meeademen’ met de grote diversiteit van de sector.” Janssen werd op haar wenken bediend: tijdens het Debat van de Nederlandse Dans in de Sint Janskerk deelde Dansdagendirecteur Ronald Wintjens dat er met vertegenwoordigers vanuit verschillende sub-sectoren al wordt gewerkt aan een notitie voor nieuw beleid. Maar concrete resultaten leverde het debat niet op: bekende knelpunten werden benoemd en oude ideeën geopperd, zoals een gezamenlijke danspromotie.

Literatuur en literatuurstudie zijn primaire loci voor wie het koloniale verleden en zijn nawerking ernstig in de ogen wil kijken. Literatuur speelde een faciliterende en soms zelfs een formerende rol in het verspreiden van het imperiale denken. Welk perspectief komt aan bod? Wie zijn de personages? Met welke woorden verbeelden we het koloniale tijdperk? Hoe kan je koloniale literatuur vanuit een hedendaags perspectief lezen? Bovendien beïnvloedt het koloniale verleden ook vandaag nog de manier waarop we aan kenniscreatie en literatuuronderwijs doen, van de canon tot de inrichting van bibliotheken en het opstellen van lectuurlijsten. Van 20 oktober t/m 24 november 2021 organiseert de Universiteit van Gent i.s.m. DeBuren een aantal avonden on de titel Literatuur en Dekolonisatie.

Cok de Rooy zucht. „Er zijn gewoon geen Nederlandse designers met een migratieachtergrond”, zegt hij. De Rooy is eigenaar van The Frozen Fountain in Amsterdam. In zijn winkel en op zijn website staan tafels, stoelen, banken, lampen, vazen van ontwerpers uitsluitend uit Europa, Amerika en een enkele keer Azië. „Dat doe ik niet expres hoor”, zegt hij. „Goede ontwerpers vertalen de tijd en zeggen iets over de toekomst. Daar selecteer ik op. Ik let helemaal niet op achtergrond of afkomst.” Ook Timo de Rijk, directeur van het Design Museum Den Bosch is niet geïnteresseerd in de achtergrond van makers. „Ik vind de roep om dekolonisering en de aandacht voor culturele identiteit in design en kunst een grofstoffelijke discussie”, zegt hij. „In de praktijk bevestigt die clichés en staat met de rug naar de toekomst. Het resulteert in een soort designfolklore, waarvan je de claims niet al te serieus moet nemen.” Thomas Lommée, studieleider aan de maatschappelijk geëngageerde afdeling The Morning Studio van de Design Academy in Eindhoven, bevestigt dat aan de academies weliswaar nauwelijks Nederlandse designstudenten met een migratieachtergrond studeren, maar wel „heel veel studenten uit Zuid-Amerika, Zuid-Afrika en Azië”. Na het eindexamen vertrekt het gros echter weer naar huis, noodgedwongen, bij gebrek aan een verblijfsvergunning. Lommée signaleert niet zozeer een onderscheid naar achtergrond, maar naar welvaart. „De meeste studenten hier hebben rijke families die het collegegeld kunnen betalen.” Niet-Europese studenten betalen tot bijna vijf keer meer dan Europese. In bijna alle culturele disciplines is er tegenwoordig aandacht voor makers met een niet-westerse of biculturele achtergrond. Aan de designwereld lijkt de oproep tot dekolonisatie voorbij te gaan, schrijft Lucette ter Borg. Ze sprak ook nog met Amanda Pinatih, sinds 2021 conservator Vormgeving bij het Stedelijk Museum in Amsterdam, die zegt „zeker met een andere bril” te kijken en te kopen en een aantal ontwerpers met een niet-Europese achtergrond.

De instellingen in de Rotterdamse Culturele Basis (RCB) willen zich actief inzetten voor meer diversiteit en inclusie op de werkvloer. Daarom ondertekenen zij op Diversity Day, 5 oktober 2021, het Charter Diversiteit. De RCB bestaat uit: De Doelen, Kunsthal, Luxor Theater, Maritiem Museum Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdams Philharmonisch Orkest, Theater Rotterdam en Theater Zuidplein. De ondertekening van het handvest vindt plaats in het Maritiem Museum Rotterdam tijdens een middagprogramma, waarbij de instellingen hun plannen voor diversiteit en inclusie toelichten. Ook wethouder Kasmi van Onderwijs, Cultuur en Toerisme is hierbij aanwezig. Na ondertekening gaat iedere partij aan de slag met een plan van aanpak. Met de ondertekening wil de RCB gezamenlijk de verantwoordelijkheid nemen voor een diverse culturele sector in Rotterdam.

De Nederlandse musea en kunstinstellingen wedijveren met elkaar om het meest postkoloniale en inclusieve tentoonstellingsbeleid en overal in de kunstwereld laait het debat over dekolonisering en diversiteit fel op. Zo rekent het Stedelijk Museum Amsterdam met de tentoonstelling Kirchner en Nolde: Expressionisme. Kolonialisme deze schilders, een eeuw na dato, af op koloniaal machtsmisbruik en racisme. Juist nu doet het Van Abbemuseum in Eindhoven een stap terug uit dit debat door het kunstwerk en de kunstenaar opnieuw centraal te stellen. Het museum zoekt naar verbinding in plaats van conflict. Dit is opmerkelijk omdat juist het Van Abbe, gewapend met zware kunsttheorieën, in het afgelopen decennium optrad als vaandeldrager van het niet-westerse, postkoloniale perspectief op de beeldende kunst. Meerstemmigheid en diversiteit, en daarmee ook de impliciete kritiek op hedendaagse kunst van witte mannen, zijn zeker niet verdwenen uit het programma van het Van Abbe. Maar dit alles wordt nu minder dan voorheen als een moralistisch lesje opgelegd. De collectieopstelling Dwarsverbanden is een uitnodigende tentoonstelling en als het Van Abbe nog steeds een voortrekker is in het kunstdebat en als Dwarsverbanden iets zegt over de richting waarin het discours zich begeeft, dan is er hoop voor de beeldende kunst. Aldus Janneke Wesseling.

Het Van Abbemuseum in Eindhoven maakte de nieuwe collectiepresentatie beter toegankelijk voor blinde en slechtziende kunstliefhebbers. Op verzoek van NRC bezoeken George Kabel (66, ruim dertig jaar blind), die beeldhouwer is en filosofielessen geeft, met zijn partner Annelies Snijkers (61, slechtziend), die werkt als rouwbegeleider, samen met geleidehond Goos de nieuwe collectiepresentatie van het Van Abbe Museum – die met ruim 25 multizintuigelijke ingrepen, geurkaartjes, muziekstukken en voelreliëfs belooft een grote verbetering te zijn in de toegankelijkheid van het museum voor blinden en slechtzienden.

Wat is er nodig om als persoon en organisatie te werken aan diversiteit en inclusie? Welke stappen zet je nu al? En welke vervolgstappen kun je zetten voor een diverse, inclusieve en gelijkwaardige cultuursector? Kijk, leer en doe mee tijdens het event Code Diversiteit & Inclusie op 3, 4 en 5 november, deels via livestream, deels via Zoom. Aanmelding is geopend.

Het Van Gogh Museum biedt een interactief programma aan voor blinden en slechtzienden: Van Gogh op gevoel. Speciaal getrainde rondleider nemen bezoekers met een visuele beperking in dit programma mee op reis door het museum, waarbij verschillende zintuigen worden aangesproken. Zo kunnen bezoekers bijvoorbeeld zelf de verftoets voelen op een 3D reliëfreproductie van het schilderij Zonnebloemen. Het Van Gogh Museum heeft tevens een maquette van het hele museumgebouw laten ontwikkelen die een museumbezoek voor blinde en slechtziende bezoekers eenvoudiger moet maken. Dankzij de 3D-geprinte voelbare maquette kunnen bezoekers het museumgebouw letterlijk aftasten en in kaart brengen.

Het International Queer & Migrant Film Festival en Stichting art.1 beginnen in Amsterdam een eigen filmtheater: Supernova Cinema. Het programma bestaat voor 100% uit geëngageerde films en de aanduiding ‘safer space’ geeft aan dat dit een plek is voor verhalen van buiten de mainstream. “Natuurlijk is er binnen reguliere filmfestivals en de programmering van bepaalde filmhuizen steeds meer aandacht voor onderwerpen als diversiteit, identiteit, migratie en dekolonisatie”, zegt Chris Belloni, medeoprichter en directeur van Supernova Cinema. “Maar het is de vraag in hoeverre dat soort instituten het ook echt voelen en het niet zien als een afvinklijstje. Bij ons zit het in de programmering, de samenstelling van het team, de partijen met wie we samenwerkingen aangaan – in alles eigenlijk.” De opening staat gepland voor de eerste week van oktober. Om een en ander te bekostigen voert Supernova Cinema nu een crowdfundingcampagne via Voordekunst. Op 21 september was 59% van het streefbedrag van €25.000 binnen.

De Berenkuil in Eindhoven is het weekend van 25 en 26 september aanstaande met Step in the Arena voor de twaalfde keer het toneel van internationale kunstenaars die de wanden voorzien van graffitikunst en street art. Nieuw dit jaar is een extra programmaonderdeel op vrijdag dat dieper ingaat op thema's als diversiteit en duurzaamheid. Step in the Arena Extra vindt plaats in Dynamo. De Tsjechische film Girl Power wordt gedraaid en daarna is er een gesprek met de maker Sany en een van de eerste vrouwelijke graffitischrijvers van Europa, Mickey/Mick La Rock. ,,Het blijft toch nog steeds een mannenwereld, maar in deze film wordt duidelijk dat je geen piemel nodig hebt om graffiti te kunnen schrijven. Dat is ook te zien in de line up. Er staan een tiental vrouwen in het weekend te spuiten in De Berenkuil, zoals bijvoorbeeld uit Nederland Nina Valkhoff, Amanda Guerra, SuusNr1, RenNL en NinaPaintina", licht Mike Dobber van Dynamo toe. 

Van 14 tot en met 17 oktober staat The Hague Fashion Week op de planning. Het is de eerste fysieke editie van de modeweek. Gedurende drie dagen staat mode centraal in de Hofstad: zo zijn er modeshows, workshops, talks en tentoonstellingen, waaronder een modetentoonstelling speciaal voor blinden en slechtzienden. ‘De Haagse modeweek viert inclusiviteit’. Alle shows, van onder meer Patrick Hiemstra, Natalie van de Klashorst en Nata Ryhz, worden uitgezonden op de ‘videotrap’ aan de Spuimarkt, zodat iedereen ze kan zien. Ook onderdeel van het programma is de tentoonstelling ‘Kijken met je handen’ in museum Escher in Het Paleis. In deze expositie laat ontwerper Michelangelo Winklaar een modecollectie ervaren door middel van tast. ‘De collectie is ‘niet alleen bedoeld om te kijken, maar juist ook om te voelen’, staat op de website van de ontwerper. In de meeste musea is het aanraken van modeontwerpen juist niet toegestaan, waardoor deze vaak niet geschikt zijn voor blinden of slechtzienden.

Het huidige cultuurbeleid sluit mensen en vormen van cultuur uit. Hoe kan het anders? Marlies Tal en Sanne Scholten (beide LKCA) geven acht adviezen voor een grondige herijking van het cultuurbeleid. Want dat er nu echt iets moet veranderen, staat voor hen als een paal boven water.

Een digitaal toegankelijke website is voor veel culturele instellingen verplicht, om zo ook online een inclusieve maatschappij te creëren. In de Week van de Toegankelijkheid schenkt het LKCAtelier ( 7 oktober) er aandacht aan. Hoe je met weinig tijd en middelen op een eenvoudige manier ermee aan de slag kan

Tijdens het Nederlands Theater Festival organiseerde The Need for Legacy een ochtend over dekolonisatie met lezingen van Reggie Baay en Nan van Houte. Nan van Houte sprak over de lessen die ze trok uit haar eigen praktijk. ‘Je praktijk kan niet inclusiever worden als je niet eerst dekoloniseert.’ Schrijver en journalist Reggie Baay sprak over de verantwoordelijkheid van de kunsten in het proces van dekolonisatie. ‘Een betere wereld ontstaat door kennis van de geschiedenis.’

Het European Audiovisual Observatory publiceert een nieuw rapport over gender in relatie tot Europese televisie producties van fictie. Het rapport biedt een beoordeling van de ongelijke genderbalans binnen zes audiovisuele professionals categorieën (regisseurs, schrijvers, producenten, acteurs, directors of photography en componisten ) in Europese fictie tv. De analyse gaat daarnaast ook in op de verdeling van gender onder professional teams en identificeert het aandeel van tv titels die tot stand zijn gekomen door teams die voor een overgroot deel bestaan uit vrouwen.

Wat gebeurt er als theatermakers en choreografen zonder handicap samenwerken met performers met een handicap? Ontstaat er ook dan een disability-esthetiek of gebeurt zoiets pas als makers met een handicap meer ruimte krijgen binnen de podiumkunsten? Aline Verbeke nam twaalf cases onder de loep.

Op 7 september sprak Abdelkader Benali de ‘Letterenlezing’ uit ter opening van het academisch jaar 2021-2022 van de Letterenfaculteit van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). De titel van zijn lezing is: 'Jij’ in de nieuwe letteren - Waarom het verhaal over jezelf altijd over een ander gaat. De lezing ging vooral in op de ontmoeting van de ander.

De rol van de vertaler staat ter discussie. Dat werd duidelijk met het debat dat ontstond rondom de Nederlandse vertaling van het werk van Amanda Gorman, maar het speelt al veel langer. Gek genoeg hoor je in de publieke discussie weinig vertalers en redacteuren die dagelijks met het vertaalvak bezig zijn. Tegen welke dilemma’s lopen zij aan in hun huidige werkpraktijk? Wat is er nodig om deze meer inclusief te maken? Op 6 september vond in De Balie in Amsterdam een discussie plaats over het vertalen, met name het vertalen van gevoelige onderwerpen.

Validisme is de discriminatie en stigmatisatie van mensen met een fysieke, geestelijke, of verstandelijke functiebeperking. Langzaam genereert dit begrip meer bekendheid in Nederland en de cultuursector. Alicia Hoost, zelf slechtziend, over validisme en wat er kan worden gedaan om deze vorm van uitsluiting tegen te gaan.

De ambitieuze documentaire Women Make Film van Mark Cousins behandelt het (vergeten) aandeel van vrouwen in dertien decennia filmgeschiedenis. Nooit eerder geziene archiefbeelden en dito verhalen blijken de grote charme van deze fictieve roadmovie door de filmgeschiedenis.

Uit het laatste rapport van het Amerikaanse Center for the Study of Women in Television and Film, getiteld "Indie Women in a Pandemic Year", blijkt dat in de Amerikaanse filmindustrie er meer vrouwen werken in het werkterrein van de documentaire dan in dat van de speelfilm. 42 procent van de mensen die werken als regisseur, schrijver, producent, uitvoerend producent, redacteur en cinematograaf bij documentaires is vrouw, tegen 35 procent van de mensen die werken aan speelfilms.

In een college vertelt Maaike Meijer, emeritus hoogleraar genderstudies van de Universiteit van Maastricht, hoe de literaire canon functioneert en hoe belangrijk het is dat die representatief is. Vrouwen schrijven alweer honderdvijftig jaar, in groten getale en volop, maar uitsluitingsmechanismen bestaan nog altijd. In steeds subtielere vormen. Ze laat zien hoe ze werken en wat we eraan kunnen doen. Als voorbeeld kiest zij voor de carrières van twee dichteressen: M. Vasalis en Frederike Harmsen van Beek. Van beiden schreef zij een biografie. Beiden haalden de Canon, maar hoe lang duurt dat nog? Gender speelt altijd een rol in de diskwalificatie van vrouwen.

De BNA gaat campagne voeren voor gebouwen die toegankelijker zijn dan minimaal wordt vereist in het Bouwbesluit. De brancheorganisatie is hiervoor op zoek naar voorbeelden van gebouwen waarbij architecten en opdrachtgevers zich hebben ingespannen om toegankelijkheid tot een volwaardig onderdeel van de architectuur te maken.

Jaarlijks herdenken we op 1 juli dat Nederland in 1863 op die datum de slavernij in Suriname en op de Nederlandse Antillen officieel afschafte. Maar welke betekenis heeft Keti Koti eigenlijk voor een inclusieve samenleving en in jouw organisatie? Bea Ros met de inhoudelijke terugkoppeling van een LKCAtelier op 1 juli. LKCA

De &Awards zetten jaarlijks een project én een professional in de schijnwerpers die met succes bijdragen aan meer diversiteit & inclusie in de organisatie, sector en/of de samenleving. De winnaars ontvangen een geldprijs van € 20.000 of van € 5.000. Nomineren van een project of persoon kan tot 20 oktober 2021.

Begin juli droeg Francesco Veenstra (48) de voorzittershamer over aan Jolijn Valk (42), de jongste voorzitter van BNA ooit. In dit tweegesprek verkennen ze waar de komende jaren de kansen liggen voor zowel de branche als de BNA-vereniging. Over diversiteit als grondhouding en gebouwd geluk als verdienmodel.

Musea Bekennen Kleur presenteerde op 8 juli De Verbintenis. Het is een collectief statement waar 26 musea gezamenlijke doelstellingen hebben geformuleerd om op te staan tegen institutioneel racisme en alle andere vormen van discriminatie. Het uitspreken van het statement vond plaats in de Nicolaikerk te Utrecht tijdens het Keti Koti dialoog.

Hoe kan Europa ervoor zorgen dat diversiteit en inclusie in zijn film-, televisie- en VOD-industrieën beter worden gerespecteerd? De beginselen van gelijkheid en non-discriminatie op grond van geslacht, afkomst of handicap die in de Europese mediawetgeving zijn opgenomen, worden al geruime tijd hoog in het vaandel gedragen. Maar meer recente maatschappelijke veranderingen, met name wat betreft de positie van vrouwen op de werkvloer en de #blacklivesmatter-beweging, hebben ervoor gezorgd dat diversiteit en inclusie recentelijker in de schijnwerpers zijn komen te staan. Hoe zit het met de audiovisuele industrieën in Europa? Hoe zorgen we voor betere D&I in de processen van inhoudproductie? En hoe zit het met onze voorstelling van de samenleving op het scherm in films, series en andere audiovisuele inhoud? In dit nieuwe zogenoemde IRIS Plus-verslag, april 2021, worden deze vragen onderzocht op basis van een online workshop die in december 2020 door het European Audiovisual Observatory is georganiseerd. Ter begeleiding van de lezing van dit verslag is een IRIS Bonus, juni 2021, opgesteld met een aanzienlijke steekproef van verslagen en studies over diversiteit en inclusie in de audiovisuele sector. Het bevat een lijst van ongeveer 200 verslagen in de vorm van een reeks tabellen die zijn gerangschikt volgens de bestudeerde discriminatiegrond en andere relevante criteria.

Nederland is weer een nieuwe filmdistributeur rijker: Vedette. Achter het bedrijf gaan bekende namen schuil: Noortje van de Sande en Anke van Diejen - onder meer bekend van Herrie Film en TV - én Babette Wijntjes die haar sporen de afgelopen jaren verdiende in distributieland. 'Vedette wil zichzelf neerzetten als een door vrouwen geleide filmuitgeverij die zich richt op meer inclusieve en relevante cinema.' Dat betekent volgens Wijntjes concreet het uitbrengen van 'films met een vrouwelijk perspectief voor de grote groep vrouwelijke filmliefhebbers, voor de vrouwelijke regisseurs die steeds meer hun stempel drukken en voor de verschillende en nieuwe verhalen die nog niet zijn verteld.' De films zullen door Vedette zowel in de bioscoop en filmtheaters als online worden uitgebracht.

Generation Inclusion, het ontwikkelingstraject voor creatief talent en nieuwe filmmakers, zoekt nieuwe projecten. De deadline voor traject twee is 10 september 2021. Generation Inclusion is op zoek naar projecten die laten zien hoe rijk Nederland is aan verschillende culturen en achtergronden. Dit zijn de verhalen die het verdienen om met een groot publiek gedeeld te worden, omdat ze verbinden, inspireren en omdat heel veel mensen zich erin herkennen.

Het lhbti-thema lijkt steeds vaker centraal te staan in boeken voor volwassenen, maar hoe zit dat eigenlijk bij kinderboeken? Kenners zien het aanbod zeker groeien, maar denken ook dat veel auteurs het nog wat spannend vinden om erover te schrijven. NU.nl sprak o.m. met Pim Lammers, auteur van diverse (kinder)boeken waarin lhbti-personages een grote rol spelen, en Freek Janssens, COC. Een thema voor de Kinderboekenweek waarbij diversiteit of gender centraal staat, is echter nog niet door organisator CPNB gekozen. "Het diversiteitsthema is zeker iets waar we het regelmatig over hebben, maar het thema van de Kinderboekenweek moet eigenlijk zoveel mogelijk boeken beslaan", legt CPNB-woordvoerder Job Jan Altena uit. "Als het thema te vernauwend wordt, sluit het veel boeken uit. Daarom zijn de gekozen thema's altijd breed, zodat veel schrijvers en uitgeverijen het publiek kunnen inspireren met hun boeken." Bij de Kinderboekenweek is dat nog wat lastiger dan bij de 'volwassen' editie. "Je wil dat het op alle scholen groots gevierd wordt. Met een lhbti-thema zijn er wellicht scholen die niet mee willen doen. Dat merkten we bijvoorbeeld ook bij het thema 'Griezelen'. Om een kind te laten lezen over lhbti: een boekenlijst op basis van adviezen van kenners.

Het Nederlands Filmfonds en het Zweeds Filminstituut zijn de initiatiefnemers achter een nieuw internationaal fonds, genaamd New Dawn. Het fonds wil productiefinanciering en netwerken bieden aan groepen filmmakers die traditioneel moeite hebben om financiering voor hun projecten te krijgen. In slechts twee maanden tijd hebben filminstituten over de hele wereld belangstelling getoond en de eerste landen leggen nu de laatste hand aan de criteria voor het fonds. De landen die vanaf het begin meedoen zijn Nederland, Zweden, Slovenië, Denemarken, Finland, Frans- en Vlaams-België en Luxemburg. Verwacht wordt dat dit najaar nog een aantal landen bekend worden bekendgemaakt. De aanvragen zullen vanaf het voorjaar van 2022 kunnen worden ingediend. In aanmerking komen filmprojecten met een regisseur, producent en/of scenarioschrijver uit een van de groepen die in de Mensenrechtenwet van de Verenigde Naties als gediscrimineerde groep worden aangemerkt. Het fonds staat open voor documentaires en fictiefilms van speelfilmlengte (>60 min). Projectgroepen die financiering hebben ontvangen, krijgen ook toegang tot een netwerk met activiteiten gedurende het hele jaar.

In Duitse orkesten spelen momenteel meer vrouwen dan mannen. Dat blijkt uit een onderzoek van het tijdschrift Das Orchester. De inhaalslag van vrouwelijke studenten in het algemeen lijkt dus ook in de muziekwereld door te dringen. In ieder geval in Duitsland. Daar spelen nu meer vrouwen dan mannen in de orkesten. Vooral in de leeftijdscategorie tussen 25 en 45 is meer dan de helft nu vrouw. Daarbij moet worden gezegd dat dit nog niet opgaat voor concertmeesters en aanvoerders, die worden in de meeste gevallen nog door mannen bezet. Een quote uit het rapport: “De vrouwen domineren duidelijk de tutti, terwijl de mannen de topposities bezetten. Hoe lager de rang, hoe hoger het aandeel vrouwen.”

„Maakt het gebrek aan diversiteit een boek slechter? Kan een (bij)personage dat mogelijk kwetsend is het leesplezier vergallen? Hoe bepalend is een onbedachtzame formulering of een sfeer die te veel leunt op stereotypen?” Naar aanleiding van deze opmerking in het juryrapport van de Griffeljury, pleit auteur Ted van Lieshout voor meer kinderboekenmakers van kleur en een aanmoedigingsfonds om een betere kwaliteit te garanderen.

Minister van Ark (Medische Zorg en Sport) beantwoordt Kamervragen over het manifest toegankelijke festivals dat op 8 juni 2021 is gelanceerd. De vragen zijn gesteld door de leden Kwint (SP), Westerveld (GroenLinks), De Neef (VVD) en Ouwehand (PvdD).

Het publiek is klaar voor films waarin homoseksualiteit een rol speelt, zonder dat het centraal staat. Dát er nu films doorbreken met een lhbtiq+-thema is niet zo gek. Volgens filmwetenschapper dr. Laura Copier van de Universiteit Utrecht zijn het niet de films zelf die afgelopen jaren zijn veranderd, maar vooral het publiek dat gaat kijken. „Voor veel bioscoopbezoekers is het aanbod schraler geworden de afgelopen twintig jaar; als je niet geïnteresseerd bent in actie- of superheldenfilms maar een origineel arthouseverhaal zoekt, kom je tegenwoordig sneller bij deze films uit.” Dat films over homoseksuele romances tegenwoordig bekende namen bevatten, helpt ook een breder publiek te trekken. En verhalen als The World to Come, openingsfilm IFFR, worden bij hun publiciteit niet langer in de markt gezet als nichefilms. „In het verleden hadden films met dit onderwerp vaak specifieke distributeurs en ze draaiden slechts kort en in enkele bioscopen, waarna ze naar dvd of video gingen.” Sabeth Snijders over hoe de gay cinema uit zijn niche komt.

Theaters Tilburg zetten in op het betrekken van jongeren bij hun theater en programmering. Communityplatform T*Agency werkt vanuit Theaters Tilburg aan het makerschap van creatieve jongeren in de stad. Tyrone vertelt in een video over hoe ze hebben gezorgd voor een match tussen de behoeftes van de betrokken jonge mensen en het theater. Maker Liselotte mag de eerste live voorstelling organiseren en vertelt over wat T*Agency voor haar en de jonge makers betekent. Theaters Tilburg streeft naar een aanbod dat aansluit op de behoeften van alle Tilburgers en wil invloed van buiten op haar programma en op de organisatiewijze van het theater. Omdat ze een jonger en meer divers publiek wil bereiken haakt het theater aan bij initiatieven van jongeren of nodigt ze gericht uit om bij en met het theater activiteiten in nieuwe genres te ontwikkelen. Dit project wordt gesteund vanuit de regeling MeeMaakPodia. Deze video is onderdeel van een reeks projectportretten. Het Fonds voor Cultuurparticipatie wil hiermee de impact die de gesteunde projecten teweeg brengen, laten zien. 

Music Moves traint muziekliefhebbers tot changemakers in de muziekindustrie. Op 2 juli was Music Moves in 's-Hertogenbosch. Op 3 juli  in Breda. Marissa van Beurden van de organisatie : ,,Music Moves biedt jongvolwassenen een training aan om zelf kleinschalige evenementen te organiseren. In Breda werken we samen met BUas, Radio Pannekoek op STEK en Bo Diversity, dat zich inzet voor inclusiviteit. We hopen zo’n honderd Bredanaars aan te trekken die de training willen volgen.’’ De trainingen zijn gratis en zijn vier keer vier uur. Ze worden gegeven door ondernemers en experts in de muziekindustrie. Van Beurden: ,,De deelnemers krijgen les in persoonlijk leiderschap, sociaal ondernemerschap, event management, sponsoring en omgaan met doelgroepen. Uiteindelijk hebben ze genoeg bagage om in Breda evenementjes op te zetten. Dat worden er tussen de dertig en vijftig, en ze vinden op 21 oktober plaats. Honderden studenten van BUas zetten zich daarbij in als vrijwilliger. Voor de uitvoering gaan we op zoek naar heel diverse plekken in de stad.’’ Bij de evenementen moet je denken aan karaoke voor daklozen, beats produceren met jongeren met een beperking, salsa met ouderen of deejay-workshops met nieuwe Nederlanders. Kortom: mensen die niet echt profiteren van het feit dat de samenleving na corona weer open gaat. In 's-Hertogenbosch wordt er samengewerkt met hogeschool Avans, Huis73 en welzijnsorganisatie Farent. 

In 2019 heeft het Europees Parlement de European Accessibility Act (EAA) geaccordeerd. Deze wet moet door alle Europese lidstaten uiterlijk in de zomer van 2022 lokaal zijn geïmplementeerd. De wet heeft betrekking op digitale producten en diensten, zoals computers, operating systems, kaartautomaten (trein, metro, vliegtuig, etc.), online banksystemen, pinautomaten, als ook e-commerce diensten, elektronische boeken en de daarbij behorende hard- en software en websites. De wet schrijft voor dat deze vanaf 2025 toegankelijk moeten zijn voor mensen met een leesbeperking; niet alleen blinden en slechtzienden, maar ook ouderen en mensen met dyslexie. De EEA geldt dus zeker ook voor alle uitgevers, van boeken tot kranten en tijdschriften en van educatief tot wetenschappelijk. Daarom het project Inclusief Publiceren. Samen met Dedicon, de Vereniging Onbeperkt lezen, VIVIS en de Oogvereniging hebben de GAU en de GEU de krachten gebundeld en fondsen bij elkaar gebracht voor het project Inclusief Publiceren. Het programma start medio juni 2021 en eindigt in december 2022. Ruim 90 uitgeverijen starten 15 juni met de eerste van een reeks workshops. Samen zorgen we ervoor dat e-books, digitale leermiddelen en websites voor iedereen toegankelijk worden.

De Europese brancheorganisatie Impala startte een groot aantal uiteenlopende initiatieven en campagnes, die één ding gemeen hebben: het ondersteunen en stimuleren van de independent muziekindustrie. Een gesprek met Kees van Weijen, president Impala, board member van WIN en bestuursvoorzitter van de Nederlandse koepelorganisatie STOMP, over de lange termijnplannen inzake duurzaamheid en diversiteit en inclusie.

Nederlandse kunstvakopleidingen worstelen al lange tijd met het vraagstuk van diversiteit. Een enkele student van kleur voelde zich er vaak eenzaam. In het kielzog van Black Lives Matter komt daar nu verandering in door initiatieven van studenten, zoals Nagaré Willemsen van het Sandberg Instituuut Amsterdam, en Tiffany Vicario, ArtEZ Conservatorium, Arnhem.

DeLaMar West heet het theater, aan de rand van Amsterdam, vlak langs de A10. Het is het eerste theater in Nederland dat speciaal is bedoeld voor het ontwikkelen van nieuwe musicals en andere vormen van muziektheater. Het theater heeft een zaal die plaats biedt aan 170 man publiek, en die flexibel te gebruiken is. Het is tevens het thuishonk van MusicalMakers, het productiehuis voor musicals dat vanaf begin 2021 voor vier jaar rijkssubsidie kreeg. Daarmee wordt de musicalsector eindelijk serieus genomen. En dat zal tijd worden ook, beaamt directeur Andreas Fleischmann. ‘DeLaMar West wordt dus vooral een werkhuis en geen plek waar voortdurend geprogrammeerd wordt. Die manier van werken is in Amerika en Engeland heel gebruikelijk, maar in Nederland tot nu toe niet.’ Fleischmann wil vooral nieuwe makers met nieuwe verhalen aan zich binden: tekstschrijvers, componisten, regisseurs, choreografen, ontwerpers.

Turkse Nederlanders breken door als schrijvers, waarom pas nu? Neem bijvoorbeeld de 23-jarige Lale Gül. Van haar boek Ik ga leven zijn 140.000 exemplaren verkocht. Het boek wordt al vertaald in het Duits en twintig producenten willen het verfilmen. Columnist Aylin Bilic : "Er werd vooral geïnvesteerd in je thuis voelen. Geïnvesteerd in muziek, volksdans, religie, televisie. Op zich is dat nobel, maar de vraag is of je daarmee voldoende verantwoordelijkheid geeft aan mensen om zich te kunnen aarden, om zich in Nederland te kunnen wortelen.” Net als veel andere kinderen van gastarbeiders groeide Gül op in de veronderstelling dat ze ooit weer zou terugkeren naar haar vaderland. Niemand drong daarom aan op een goede beheersing van de Nederlandse taal. Hun ouders niet, hun omgeving niet, de Nederlandse overheid niet. Niet vreemd dus dat er lang weinig Turks-Nederlandse schrijvers doorbraken: ze waren er niet. Nog steeds is het voor hen lastig om door te breken, zegt Erdal Balci. Het Nederlandse literaire establishment moet niets van zijn boodschap hebben. Net als Gül is hij zeer kritisch op de gemeenschap waar hij in is opgegroeid. "Ik doe niet mee aan de verbindingshysterie. Van: we moeten praten, we moeten in dialoog. Mijn motto is: bestrijd onderontwikkeling. Bestrijd de enorme invloed van groep en religie." "Ik schrijf nu dertien jaar. Vier romans verder is er nog geen woord aan recensies over verschenen in de kranten."

Islamitische scholen en cultuureducatie, een onmogelijke combinatie? Zeer zeker niet. Maar het is wel nodig om je te verdiepen in achtergronden en waarden van de islam en de dialoog aan te gaan. Dit atelier biedt achtergrondinformatie en praktijkvoorbeelden. De inhoudelijke terugkoppeling van het LKCAtelier van 17 juni 2021.

Met Fake trip won Margje Woodrow de prijs van de Jonge Jury. De prijs was enkele dagen daarvoor al in diskrediet gebracht door Yra van Dijk en Marie-José Klaver. Hun tekst op de Nederlandse Boekengids werd veelvuldig bekritiseerd, veelal zonder op de argumentatie in te gaan. Van Dijk en Klaver reageren op hun criticasters en onderwerpen het winnende boek van Woodrow aan een nadere analyse. “Het is een witte jongen, Billy, die iedereen moet ‘redden’, Joshua en ook het meisje Demi dat thuis geslagen wordt. Zij onderneemt daar zelf niets tegen omdat ze in de tekst geen agency krijgt. Deze combinatie van vrouwelijke machteloosheid en mannelijk heroïsme heet het thema van de ‘Damsell in distress’. Billy beklaagt en redt Demi en Demi bewondert Billy: ‘Ik kijk vol bewondering naar Billy. Goed gedaan!’” Van Dijk en Klaver denken dat gezien het feit deze roman in scholen is gepropageerd en verspreid door de Jonge Jury, de Nederlandse les een goede plek kan zijn om leerlingen bewust te maken van het eenzijdige perspectief en de stereotypen. Een samenwerking met Maatschappijleer is een interessante optie, gezien de burgerschapsvaardigheden die er op school getraind moeten worden.

Het Rijk ratificeerde het VN-verdrag Handicap in 2016. Met deze bekrachtiging kregen gemeenten de verplichting om een ‘lokale inclusie-agenda’ op te stellen. Dit is een agenda waarin een gemeente samen met ervaringsdeskundige inwoners vastlegt hoe zij gaan werken aan een samenleving waarin elke inwoner, met en zonder beperking, mee kan doen. Uit een onderzoek van de VNG en Movisie komen drie categorieën gemeenten naar voren. Een deel van de gemeenten is goed bezig met het verdrag, een deel wil wel maar loopt daarbij tegen obstakels aan, en een deel is eigenlijk nog niet begonnen. In deze gemeenten wordt om ‘allerlei redenen’ geen prioriteit aan de implementatie gegeven.

Ruimtelijk ontwerpers hebben de kredietcrisis niet zonder kleerscheuren doorstaan, zo wijst nieuw onderzoek door de Universiteit van Amsterdam uit. Niettemin wordt aan de rol van de ontwerpers bij de ruimtelijke inrichting van Nederland veel belang gehecht. Dat staat in de Jaarrapportage Ruimtelijke Ontwerpsector 2021, die Rijksbouwmeester Floris Alkemade aanbood aan demissionair minister van Engelshoven (OCW). Andere conclusies uit de rapportage: Er is een vergaande versplintering van de sector opgetreden door de groei van het aantal zzp-ers van bijna 20 % in 2010 naar 32% in 2018. En de beroepsgroep is bovendien weinig inclusief : vrouwen maken slechts een derde hiervan uit, ongeveer het laagste percentage in Europa. De Jaarrapportage 2021 laat zien dat er flinke verschillen bestaan tussen de vier ontwerpdisciplines. De (bouwkundig) architecten springen eruit qua aantal, qua aandeel in de bedrijfstak, qua beloning en ook qua sekse-ongelijkheid (deeltijd, beloning). Min of meer spiegelbeeldig is de discipline interieurarchitectuur waar vrouwen zijn oververtegenwoordigd. Maar ook daar zien we de combinatie van vrouw - deeltijd en relatief lager bruto (maand)loon. Zelfs in 2018 zijn deze verschillen tussen mannen en vrouwen in de ontwerpsector nog zeer saillant. Er worden een aantal aanbevelingen gedaan. Zo moet het Rijk meer werk maken van de rol van ruimtelijk ontwerpers bij het denken over de toekomstige ruimtelijke inrichting van Nederland. Het onderwijs kan aan de slag met het beter inspelen op de sterk veranderde situatie van de ontwerpers op de arbeidsmarkt. Het onderwerp diversiteit is een verantwoordelijkheid van de ontwerpsector als geheel om hierin verbeteringen te realiseren. Ook ligt er een gezamenlijk taak in het vergroten van het belang van de titel en de inschrijvingen in het Architectenregister.

Elf kinderboekenschrijvers hebben een Zilveren Griffel gekregen, de prijs voor de beste jeugdboeken van het afgelopen jaar. Een van deze boeken wint in oktober de Gouden Griffel. Dat wordt bekendgemaakt aan het begin van de Kinderboekenweek in oktober. Naast elf Zilveren Griffels maakte de jury ook acht Zilveren Penselen en 27 eervolle vermeldingen, de zogenaamde Vlag en Wimpels, bekend. Deze acht zijn genomineerd voor de Gouden Penseel, de belangrijkste prijs voor kinderboekillustratoren. De jury liet diversiteit en inclusiviteit meewegen bij keuze. De houding van de overheid ten opzichte van boekhandels krijgt in het juryrapport ook nog een veeg uit de pan. Charlotte Dematons weigert een Vlag en Wimpel voor Atlas. “Mijns inziens is de Vlag en Wimpel een blijk van waardering, maar bovenal een aanmoedigingsprijs. Daarom vind ik dat dit eerbetoon mij geheel niet toekomt. Het zou passend zijn deze prijs te geven aan een getalenteerde nieuwkomer in ons beroep.”

Generation Inclusion heeft de selectie voor de eerste ronde bekend gemaakt. In totaal krijgen 10 creatieve talenten de kans om deel te nemen aan dit unieke, sectorbrede talentontwikkelingstraject voor de audiovisuele industrie. Generation Inclusion gelooft in de kracht van inclusief medialandschap. Een landschap waarin iedereen zichzelf herkent in de vertelde verhalen, in series en in films. Waarin iedereen filmmaker kan zijn, ongeacht je afkomst, opleiding of ervaring. Om deze nieuwe generatie creatieve talenten ruim baan te geven en hun stem te laten horen, heeft de sector de handen ineengeslagen voor Generation Inclusion. Het traject start deze maand al. Geselecteerde deelnemers krijgen vier maanden de tijd om zichzelf en hun idee te ontwikkelen onder begeleiding van professionele (script)coaches. Daarnaast nemen ze deel aan trainingen, masterclasses en netwerk events. Na vier maanden stellen talenten zich voor aan verschillende Generation Inclusion-partners middels een matchmaking evenement. ROSE stories leidt het project, het programma wordt verzorgd in samenwerking met KLEUR, DAFF, Scriptbank, FilmForward en nieuwe partner The Dutch Diverse Squad

Stichting HandicapNederland wil ervoor zorgen dat mensen met een handicap volwaardig mee kunnen doen in de samenleving. Het programma Music Unlimited, heeft een structurele duurzame oplossing voor het gebrek aan inclusiviteit voor ogen en wil mensen met een verstandelijke beperking de kans geven om muziek te maken en hun talenten te ontwikkelen. Het doel is om muziek- en dansverenigingen inclusief te maken en ze daarbij te ondersteunen. Jelle Roeper is projectleider bij Music Unlimited. Hij blogt erover.

Bekend begrip uit de politicologie: de sluier van onwetendheid. Laten we eens achter die sluiter kruipen als we het cultuurbeleid van de toekomst vormgeven en de subsidies verdelen, schrijft Sanne Scholten, directeur van het LKCA. Verplaats je in de ander, educate yourself. Kunsten kunnen daarbij helpen.

Gesprek met danshistoricus Staf Vos en toegankelijkheidsonderzoeker Nynke Feenstra over de toegankelijkheid van mensen met een beperking in de kunst- en cultuursector.

Er zijn relatief weinig vrouwelijke musici in de jazz. Slechts een vijfde van de top 50 albums van de NPR Music Jazz Critics Poll over 2017 tot 2019 werden gemaakt door vrouwen, en dit lijkt een lange termijntrend te zijn: uit een enquête onder Britse jazzmusici in 2004 bleek dat 14% vrouw was.Hoe komt dat? Omdat ze niet goed genoeg kunnen spelen, of gewoon de voorkeur geven aan andere muziekgenres en de culturen om hen heen. Uit recent (Brits) onderzoek blijkt dat er meer aan de hand is.

Pathé gaat de huidige samenwerking met de app Subcatch - voor mensen met een auditieve beperking - intensiveren. Met de app kunnen doven en slechthorende mensen via speciale ondertiteling op hun telefoon de bioscoopfilms beter volgen. Steeds meer Nederlandse bioscoopfilms zijn beschikbaar via de Subcatch-app. Stichting Audiovisuele Toegankelijkheid, die de gratis app in 2019 lanceerde, stelt zich ten doel kunst, cultuur en media toegankelijk te maken voor mensen met een auditieve of visuele beperking. Naast Subcatch beheert zij ook de gratis Earcatch-app voor blinden en slechtzienden met audiodescriptie. Earcatch is beschikbaar voor onder andere alle Nederlandse films die een bijdrage hebben gekregen van het Filmfonds.

De RAAK Stimuleringsprijs is een nauw samenwerkingsverband tussen de Oogvereniging, Stichting Accessibility / Bartiméus en Koninklijke Visio en wordt mogelijk gemaakt door gezamenlijke fondsen in het oogveld. Musea kunnen een plan indienen om een inclusieve ervaring te realiseren voor mensen met een visuele beperking. Deadline is 1 september 2021. De eerste prijs levert € 30.000,- op. De 2e prijs: € 20.000,- ; de 3e prijs: € 10.000,-

Theater Babel maakt inclusief theater: theater waarbij niemand wordt uitgesloten. Het gezelschap bestaat uit spelers met én zonder beperking en maakt interdisciplinaire voorstellingen over maatschappelijke onderwerpen. Paul Röttger (67), directeur, regisseur en ‘theateractivist’, legt uit waarom inclusief werken geen uitzondering meer zou moeten zijn. “Ik wil niet dat mensen doen alsof ze geen beperking hebben. Ik wil álles laten zien. Ik houd steeds meer van het imperfecte – maar dat imperfecte moet wel heel goed gedaan worden.”

Om mee te doen in de nieuwe economie zetten steeds meer steden in op innovatiedistricten. Het liefst met grote tech-bedrijven. Onderzoeker Wouter Jan Verheul vraagt zich naar aanleiding van de negende MCD Great Urban Books lezing, die op 19 april werd georganiseerd in Pakhuis de Zwijger, van socioloog Sharon Zukin af in hoeverre overheden daar goed aan doen

HandicapNL heeft een manifest gelanceerd. De organisatie stelt dat alle toonaangevende festivals in Nederland binnen vijf jaar toegankelijk moeten zijn voor mensen met een handicap. Mensen met een beperking stuiten vaak op obstakels als zij een evenement willen bezoeken stellen de schrijvers. “Daardoor is het niet vanzelfsprekend dat mensen met een handicap onbezorgd kunnen genieten van een festival, al helemaal niet een heel weekend lang. Een ontoegankelijk terrein, geen toereikende (sanitaire) voorzieningen en geen aangepaste overnachtingsmogelijkheid zijn helaas nog de standaard.” HandicapNL roept samen met de stichting NRPU en koplopers uit de sector iedereen op het manifest te ondertekenen. Onder meer Zwarte Cross, Dutch Grand Prix (Formule 1 Zandvoort) en Straf_Werk Festival steunen het manifest. “Zij zijn deze zomer een fieldlab voor inclusie, met toegankelijke faciliteiten en een pop-up overnachting mét verzorging.” Uit onderzoek van het SCP dat op 8 juni verscheen, blijkt dat slechts een kwart van de mensen met een ernstige handicap regelmatig eropuit gaat, naar bijvoorbeeld een museum of attractie.

Mensen met een lichamelijke beperking participeren minder in het publieke leven, dan mensen zonder lichamelijke beperking. Ze ervaren ook minder mogelijkheden om hun leven in te richten zoals zij dat zelf willen. Van een samenleving waaraan iedereen ‘op voet van gelijkheid’ kan deelnemen, is dan ook nog geen sprake, terwijl Nederland zich hier met de ratificatie van het VN-verdrag Handicap in 2016 wel aan committeerde. De oorzaken liggen niet alleen in de fysieke toegankelijkheid van publieke plekken, maar ook in vooroordelen en de manier waarop mensen behandeld worden. Verder spelen hulpmiddelen en financiële middelen een belangrijke rol. Hier ligt niet alleen een taak voor de (lokale) overheid en publieke organisaties, maar ook voor bedrijfsleven, verenigingen en de samenleving als geheel. Dit blijkt uit de SCP-publicatie Lang niet toegankelijk. Ervaringen van Nederlanders met een lichamelijke beperking als spiegel van de samenleving.

Een uitgebreid talententraject voor jongeren verspreid over heel Nederland die hiphop leven en ademen, of het nou beatmaken is, spokenword of rappen. Dat is de essentie van HIIIPOWER: een samenwerkingsverband tussen Het Zuidelijk Toneel, de Herman Brood Academie en WOO HAH!. Bijna geruisloos heeft de eerste lichting de afgelopen maanden hard lopen werken om aan de deur te mogen bonzen. Het resultaat? Achttien jongeren die maar liefst vijfentwintig nummers hebben opgenomen. Het album HIIIWAY verschijnt in september, de eerste twee singles zijn inmiddels verschenen.

Met het concept ‘cultureel ecosysteem’ kunnen we het traditionele cultuurbeleid en cultuurbegrip doorbreken. Zorgen we dat iedereen de mogelijkheid krijgt om zich cultureel te ontwikkelen. Én creëren we een veld waarin ieder mens zich cultureel thuis voelt en de weg vindt. Emma Staals verkent we hoe dit culturele ecosysteem kan floreren.

Om de droom van een inclusief ecosysteem te realiseren, moeten we de oorzaken voor barrières in het huidige stelsel identificeren. Ook moeten we zicht krijgen op wat een lokaal of regionaal leerecosysteem nodig heeft om alle kinderen en jongeren te laten floreren. In de periode 2021-2024 doet LKCA hier onderzoek naar. Een onderdeel daarvan is een essayreeks. In de essays delen mensen hun kennis en ideeën over een inclusiever systeem met het werkveld. In het eerste essay Annelies Bartelink over het hoe en waarom van samenwerken. Fianne Konings gaat in haar essay naar de bron van de leerecosystemen, de ecologische systeemtheorie van Urie Bronfenbrenner.

Ruim 400.000 jongeren in Nederland leven met een handicap. Toch zijn niet alle evenementen goed toegankelijk voor mensen met een beperking. Organisator Straf_Werk en Handicap NL gaan daarom een samenwerking aan om drempels weg te nemen. De samenwerking moet drie jaar gaan duren en de eerste stap is het toegankelijk maken van het Straf_Werk Festival op 14 augustus. Daarna zullen beide partijen verder gaan kijken hoe zij andere evenementen van de organisator beter toegankelijk kunnen maken. Volgens Handicap NL en Straf_Werk is het namelijk nog niet goed gesteld met de toegankelijkheid van Nederlandse festivals voor mensen met een beperking. “We weten dat voor heel veel mensen met een handicap het bezoeken van een festival geen optie is. Ze kunnen vaak het terrein niet op en lopen tegen andere problemen aan met hun gezondheid, waardoor ze denken: ‘Dat is niet voor mij’. Waarom zou iemand met een handicap niet naar een festival moeten kunnen gaan? Dat moet veranderen. Uiteindelijk willen we het gevoel creëren dat iedereen welkom is.”

Mensen laten deelnemen aan de samenleving door cultuur dichterbij te brengen. Dat is het doel van de Cultuurankers in de regio Haaglanden. In de proeftuin werkten zeventien culturele instellingen en vijf gemeenten samen aan dat doel. Maatwerk is één van de succesfactoren, maar er zijn meer elementen die een rol spelen. Bea Ros met de inhoudelijke terugkoppeling van het LKCAtelier van 20 mei jl.

De impact van het slavernijverleden wordt nog altijd van generatie op generatie doorgegeven. Wat kunnen we uit het gedeelde verleden leren? Hoe gaan we, met de kennis die we nu hebben, met elkaar om op professioneel en persoonlijk vlak? Welke plek heeft Keti Koti in jouw werkpraktijk? Op 1 juli a.s. is het LKCAtelier gewijd aan Keti Koti.

Samen met een choreograaf en professionele dansers en muzikanten maken de spelers van Theaterwerkplaats Tiuri uit Breda de voorstelling No Bodies. Igor Memic vertelt over zijn ervaring als speler bij de voorstelling. Artistiek directeur Bas Roijen en choreograaf Jordy Dik vertellen over de voorstelling en het belang van de nadruk op de lijfelijkheid van de spelers. Tiuri gelooft dat ieder mens talenten heeft en dat die - in het bijzonder bij mensen met een beperking - zichtbaar gemaakt moeten worden. In haar werkplaats in Breda leidt Tiuri sinds 2003 mensen met een (cognitieve) beperking op tot theatermaker. In 2009 opende de organisatie een tweede theaterwerkplaats in Roosendaal. Dit project wordt door het Fonds voor Cultuurparticipatie gesteund vanuit de regeling Talent & Festivals 2021-2024.

Uitgevers en agenten zijn steeds minder bereid om ongevraagde manuscripten aan te nemen, omdat het te veel tijd zou kosten en weinig zou opleveren. Onzin, vindt Emma Laura Schouten. Wie zich wil inzetten voor een inclusief literair beleid moet tijd en ruimte maken voor de slush pile.

Afgelopen maart heeft Codarts Rotterdam, in samenwerking met choreograaf Jordy Dik, een dansproject vormgegeven vanuit de verhalen van dementerende ouderen. Dansmagazine sprak met haar over dit project.

Blog van Iris Daalder, senior beleidsmedewerker van de Nederlandse Associatie voor PodiumKunsten (NAPK) over blijvend investeren en in beweging zijn voor een inclusief collectief in de podiumkunsten.

Breaking, popping, hiphop, skaten; de urban culture in Noord-Brabant is ‘here to stay’. Er is veel talent en deze talenten hebben een grote voorbeeldfunctie. “Het is voornamelijk een mannenwereld, maar de vrouwen rukken op. In Team NL zitten drie meisjes die gaan skaten voor de Olympische Spelen en één jongen. De meisjes maken zeker kans op medailles. Bij het breaken komen ook steeds meer meisjes, maar er is zeker nog een empowerment movement nodig. Daar is onder meer Dewi van Maaren druk mee bezig”, vertelt Ruth Giebels (Kernteam Urban Ambitie Brabant). Dewi en twee andere vrouwen uit de urban scene, delen hun ervaringen.

Musea besteden steeds meer aandacht aan vrouwelijke kunstenaars, maar toch is de ongelijkheid op de kunstmarkt groot. Slechts 2 procent van de omzet van de kunstmarkt wordt besteed aan kunstwerken die door vrouwen zijn gemaakt. De markt is wel aan het bewegen, zegt Baukje Coenen, specialist Oude Meesters bij Sotheby’s Amsterdam. ‘De belangstelling voor vrouwelijke kunstenaars groeit. In onze index Mei Moses zie je dat de prijzen voor kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars met 32 procent zijn gestegen; bij mannelijke kunstenaars is dat 29 procent. De groei is met name spectaculair in de categorie Oude Meesters en 19de-eeuws; daar was de groei 59 procent voor kunstwerken van vrouwelijke kunstenaars, tegenover 14 procent voor mannelijke kunstenaars.’ Sotheby’s begint de eerste veiling die uitsluitend is gewijd aan kunst van vrouwelijke kunstenaars. Onder de titel ‘(Women) Artists Sale’ veilt het beroemde veilinghuis van 20 t/m 27 mei schilderijen, foto’s en beeldhouwwerken uit de afgelopen vierhonderd jaar.

Op 20 mei heeft demissionair minister van Engelshoven (OCW) het Nederlands paviljoen op de zeventiende Architectuurbiënnale van Venetië geopend. In het Rietveldpaviljoen in de Giardini della Biennale is tot en met 21 november de presentatie Who is we? te zien. Het is een wedervraag op de centrale vraag van de biënnale, How will we live together?.

Op 17 mei startte het Curatorial Research Collective (CRC) een serie discussies over het bevorderen diversiteit en inclusiviteit in de architectuur. In acht bijeenkomsten wordt besproken hoe zaken als identiteit, gender en seksualiteit meer aandacht en een prominentere rol binnen het vakgebied kunnen krijgen. Hierbij komen zaken aan de orde als het integreren van het perspectief van mensen met een andere culturele achtergrond of seksuele oriëntatie in ruimtelijke vraagstukken, maar ook hoe het onderwijs diverser en inclusiever kan worden gemaakt. Het Curatorial Research Collective is verbonden aan de leerstoel Architectuurgeschiedenis en -theorie van de afdeling Gebouwde Omgeving van de TU Eindhoven.

 Er is nog veel onwetendheid over de verbinding van kunst en cultuur met levensovertuigingen. Wat is er wel en niet mogelijk met respect voor die overtuiging, hoe ver kan en mag je gaan? Je krijgt in het LKCAtelier van 17 juni voorbeelden van materiaal waarin cultuureducatie en de islam samenkomen. Ook leer je hoe je de dialoog aangaat bij botsende overtuigingen. Saida Franken en Agnes van der Sluijs gaan de dialoog aan over cultuuronderwijs en de islam

Wat is de betekenis van certificering van autodidacte kunstprofessionals? Hoe wordt onze sector inclusiever en meer divers met de inzet van autodidacten? Tijdens het LKCAtelier van 10 juni meer informatie over de visie en bewustwording van variëteiten aan leerroutes die de potentie van individuen tot hun recht laten komen.

Steeds meer culturele organisaties zijn zich bewust van hun rol in de samenleving, en willen graag hun maatschappelijke waarde vergroten. Bijvoorbeeld door verbindingen aan te gaan met andere partijen, door in te spelen op behoeftes in hun omgeving en door kansen te pakken. Zo’n organisatie noemen we ook wel een ‘Open Club’. Maar welke ingrediënten zijn er nodig om tot deze mindset te komen? Wat levert het op om een ‘Open Club’ te zijn? En wat zijn mooie voorbeelden? Matthijs Beerepoot, specialist cultuurparticipatie van LKCA licht toe.

De ‘Handreiking Waarden voor een nieuwe taal’ van Mounir Samuel werd op 10 maart uitgereikt aan Kristel Baele, voorzitter van de Raad voor Cultuur. Het uiteindelijke doel van de handreiking is niet een taalverandering op zichzelf, maar een ‘veilige, inclusieve en toegankelijke kunst- en cultuursector voor iedereen’ en past binnen het diversiteit en inclusie beleid, dat door de Rijksoverheid, de fondsen en de cultuursector wordt uitgedragen. De ‘hetero cisgender, eurocentrisch/koloniale norm’ in de kunst- en cultuursector moet worden doorbroken om ruimte te maken voor ‘meerstemmigheid’. Doel is ‘het samenbrengen van personen met uiteenlopende politieke opvattingen, religies en levensbeschouwingen’. Tijdens de presentatie zei Samuel: ‘U heeft niet het recht om religieuzen te kwetsen.’ Joris Roelofs, klarinettist, componist, conservatoriumdocent, vreest dat hierdoor de artistieke vrijheid het onderspit zal delven. “Het niet-toestaan van mensen kwetsen klinkt nobel, maar daarmee kiest de handreiking, met instemming van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, openlijk voor een vrijheidsopvatting die haaks staat op het recht van vrije meningsuiting.” De handreiking en code Diversiteit & Inclusie reppen met geen woord over vrijheid. De eerste kernwaarde is ‘veiligheid’, waarmee dus wordt bedoeld het vermijden van kwetsen, schrijft Roelofs.

Soms komt alles samen: duidelijke behoeften, partijen die elkaar aanvullen, enthousiaste kartrekkers en subsidie. Dan kun je iets opzetten dat echt verschil maakt in het leven van jongeren. Maaike Kempers vertelt hoe jeugdtheaterschool Drazans, een brug bouwt tussen Curaçaos theatertalent en een vervolgopleiding in Nederland. Het Fonds voor Cultuurparticipatie ondersteunt dit project in het kader van de regeling Brug voor Talent.

Behoud van erfgoed is geen doel op zich. Het draagt bij aan ons welbevinden. Door dat besef voorop te stellen, ontstaat een andere kijk op erfgoed en de betekenis voor de samenleving. Maar hoe hervindt erfgoed die maatschappelijke basis? Michaëla Hanssen van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zet de belangrijkste uitgangspunten van het Verdrag van Faro kort uiteen. Daarna neemt Frans Soeterbroek, auteur van het essay Erfgoed als middel, je mee langs de meest recente en aankomende ontwikkelingen in erfgoedparticipatie. LKCAtelier van 2 juni a.s.

Eind 2020 won Dans op Recept de &Award Organisatieprijs. Hoe is het dit inspirerende dansproject voor Parkinsonpatiënten en hun mantelzorgers sindsdien vergaan? Oprichter Marlien Seinstra en Marloes Schreur, netwerkbouwer bij de gemeente Leeuwarden, vertellen.

Participatieve kunstpraktijken zijn in opkomst, maar blijven schuren met het heersende kunstdiscours. Zo krijgen ze vaak het verwijt dat het artistieke ondergeschikt is aan het sociale effect (de impact). Hoe kunnen we komen tot een genuanceerder begrip van participatieve kunst? Sandra Trienekens, sociaal geograaf (MA) en cultuursocioloog (PhD), onderzocht het.

Daria Bukvić wordt per 1 juni de nieuwe artistiek directeur van Toneelgroep Oostpool uit Arnhem. Afgelopen jaar was Bukvić al onderdeel van een interim artistiek leiderschapsteam, dat werd ingesteld na het vertrek van Marcus Azzini. Bukvić wordt samen met zakelijk directeur Michiel Nannen verantwoordelijk voor het dagelijks bestuur van het gezelschap. Volgens Nannen vertegenwoordigt Bukvić ‘een nieuw, radicaal geluid in het theaterlandschap en de maatschappij, dat veel weerklank vindt onder een jong en divers publiek’. Met de aanstelling kiest het gezelschap ‘niet alleen voor een van de meest belangrijke theatermakers van haar generatie, maar ook voor een bevlogen leider die wars is van het oude machtsdenken en kansen wil bieden aan nieuwe stemmen’ De Gelderlander sprak met haar.

Erfgoed Brabant presenteert in 2021 een nieuwe erfgoedprijs: Brabants Lof. Een prijs voor (erfgoed)instellingen die projecten opzetten met oog voor inclusie: projecten die toegankelijk zijn, waar ruimte is voor iedereen. Een prijs waarbij toen en toekomst elkaar de hand reiken, waarbij de verbinding opgezocht wordt tussen erfgoed en andere sectoren, én waarbij de actualiteit een rol speelt. Deze prijs bestaat uit een geldbedrag van €4.000,-. Daarnaast is er een aanmoedigingsprijs voor een idee of concept dat nog in de steigers staat: Brabantse BeLofte. Deze prijs bestaat uit een geldbedrag van €1.000,- én een samenwerkingstraject met Erfgoed Brabant, aangepast op de wensen en behoeften van het concept of idee.

‘Bij de start van mijn wethouderschap was een van mijn zorgen dat in onze groeiende stad een generatie opgroeit met verhalen waarvan ze in het cultuuraanbod weinig terugzien. Ik hou van de klassiekers op het toneel hoor, van Shakespeare, de Russen, en dat kun je allemaal blijven programmeren en de zaal uitverkopen. De vraag is alleen: ben je dan relevant genoeg? Hoe verhoud je je dan tot het publiek in de stad? Kijk even hoe de gemiddelde Amsterdammer eruitziet. We hebben hier 180 nationaliteiten, hè.’ Gesprek met de Amsterdamse wethouder voor Cultuur Touria Meliani. Ze werkt eraan om in de stadsdelen Noord, Zuidoost en Nieuw-West, ‘waar nu nauwelijks culturele voorzieningen zijn’, cultuurlocaties te faciliteren. De tweede pijler onder haar beleid was het ‘actieplan diversiteit en inclusie’.

Hoe geef je als museum gehoor aan alle verschillende perspectieven, verhalen en geluiden die de maatschappij rijk is? Musea Bekennen Kleur is een landelijk initiatief voor meer diversiteit en inclusie binnen de museale wereld. Sinds de aftrap begin 2020 hebben al meer dan dertig instellingen zich aangesloten. Daaronder bevinden zich drie Brabantse musea: De Pont in Tilburg, het Van Abbemuseum in Eindhoven en Stedelijk Museum Breda.

Kunst en cultuur zijn voor iedereen. Cultuurhuis Wherelant in Purmerend neemt dat uitgangspunt serieus en verzorgt al jaren aanbod voor speciale doelgroepen als mensen met een verstandelijke beperking, of met dementie. Ook in de lockdown proberen ze er voor hen te zijn, vertelt Jantine Geels.

Ze zitten vaak in armere wijken, de Cruyff Courts. Het zijn pleintjes waar kinderen kunnen sporten. Sinds 2019 hebben het Jeugdfonds Sport & Cultuur en de Johan Cruyff Foundation de krachten gebundeld. Nu kunnen kinderen ook kennismaken met culturele activiteiten dankzij het project Cultuur@Cruyffcourts. Vorig jaar trokken de Cruyff Courts ruim 3.000 jeugdige deelnemers verspreid over 25 courts. Vorig jaar waren er 12 culturele courts. De eerste ervaringen zijn veelbelovend, maar er is nog wel werk aan de winkel. ‘Cultuur moet nog meer gaan leven en zichtbaarder worden. Door corona konden we in 2020 niet alles verzilveren’, vertelt Caro Kroonen van het Jeugdfonds Sport & Cultuur. ‘Dit jaar willen we doorgroeien naar 20 culturele courts.’ Bea Ros met de inhoudelijke terugkoppeling van het LKCAtelier van 15 april.