Trends & Ontwikkelingen

Zes op de tien basisscholen en ruim twee op de tien middelbare scholen doet mee aan het leesbevorderingsprogramma de Bibliotheek op school. Steeds meer basis- en middelbare scholen en instellingen voor beroepsonderwijs huisvesten een schoolbibliotheek volgens de aanpak van de Bibliotheek op school. Scholen werken in dit programma, een onderdeel van Kunst van Lezen, samen met de openbare bibliotheek om middels het lezen van boeken het leesplezier en de leesvaardigheid te bevorderen.

Dit weekend bezochten naar schatting 1,8 miljoen bezoekers de ruim 6.000 gratis opengestelde monumenten en 1.250 activiteiten in Nederland tijdens de VriendenLoterij Open Monumentendag. Het wat wisselvallige weer weerhield mensen er niet van Open Monumentendag te bezoeken.

Het publiek genoot twee dagen lang van historie, cultuur en boeiende verhalen. Tijdens deze 39ste editie van Open Monumentendag stond het thema ‘Erfgoed & Architectuur’ centraal. De slogan ‘Gebouw(d) om te blijven’ benadrukt de waarde van de verscheidenheid aan historische gebouwen die ons land rijk is. 

Op school een lied leren zingen is leuk. Maar nog leuker wordt het als je toewerkt naar een écht optreden, in een heuse concertzaal die tot de nok toe vol zit met publiek! Dat gebeurt tijdens de jaarlijkse Korenbattle Haarlem. In de grote zaal van PHIL Haarlem, het oudste en grootste muziekpodium van de stad, komen koren van verschillende basisscholen uit Kennemerland om voor een uiteenlopend publiek en professionele jury een lied te zingen, dat ze de voorgaande weken hebben voorbereid.

Vier praktische adviezen voor regio’s die ook met dit soort initiatieven muziek naar de scholen willen brengen: ‘Eén: zoek een mooie locatie zoals PHIL, want kinderen en ouders vinden dat fantastisch. Twee: zorg voor een duidelijke taakverdeling. Drie: begin op tijd met organiseren, en vooral met het vinden van de juiste mensen. Vier: goed contact onderhouden met de scholen. En vind daarbij een balans tussen zakelijk en persoonlijk.’

Veel aandacht voor de toneelprijzen in het Theaterkrant Magazine van september 2025: ontwerpersprijs, de grensverleggende Theo d’Or, Prosceniumprijs en Toneelschrijfprijs. Daarnaast AI in het theater en achter de schermen, Pina Bausch’ Kontakthof bijna 50 jaar later, en nog veel meer, stand-up comedy, niet-menselijke perspectieven in het theater en nog veel meer. Het Theaterkrant Magazine is gratis online te lezen. 

Podiumkunst.net biedt, naast workshops zoals Archiveren voor Dummies en bredere trajecten zoals Het Archieftraject, ook individuele trajecten aan voor instellingen uit de podiumkunsten die aan de slag willen met hun archief. Voor elke organisatie wordt afgestemd wat de hulpvraag is en welk traject daarbij past. Vervolgens worden zij gekoppeld aan een archiefcoach die hen adviseert en begeleidt bij het halen van hun archief-doelstellingen.

Podiumkunst.net werkt sinds 2024 met een pool van archiefcoaches die flexibel ingezet kunnen worden, afhankelijk van de aard van het traject. Door de grote verscheidenheid in grootte, podiumkunst-expertise en ervaring met archiveren van de organisaties vraagt elk traject andere ondersteuning. 

Digitale toegankelijkheid is geen technisch vinkje dat je aan- of uitzet. Het is dé manier om je website, nieuwsbrief of online dienst beter te maken voor iedereen. Kleine aanpassingen maken vaak een groot verschil en hoe meer mensen jouw boodschap kunnen lezen of begrijpen, hoe groter je bereik is. Vijf tips van Rijnbrink: 1. Toegankelijkheid is er voor iedereen. 2. Contrastcheckers zijn je beste vriend. 3. Toegankelijk is niet saai. 3. Voeg ondertiteling toe. 5 . Doe de toestenbordtest. 

Vandaag is bekendgemaakt welke boeken de Archeon Thea Beckmanprijs en de Jonge Beckmanprijs hebben gewonnen. Die eerste prijs wordt uitgereikt aan de schrijver van het best geschreven verhaal met een historische insteek voor een jonge doelgroep. De jury koos dit jaar voor Het addergebroed van Slot Thetinga van Margaretha van Andel. Daarnaast koos een kinderjury met tien lezers ook zelf een winnaar uit de genomineerden. Zo won Lida Dijkstra met De Wonderverteller de Jonge Beckmanprijs. 

In veel kunst- en cultuurdisciplines spelen vergelijkbare uitdagingen: teruglopende ledenaantallen, vergrijzing en de behoefte aan flexibelere vormen van deelname. De Haagse Pilot Koorzang laat zien hoe samenwerking juist in zulke omstandigheden nieuwe energie, creatieve ideeën en zichtbaarheid kan opleveren. “Wat deze pilot bijzonder maakt, is dat er kooroverstijgend is samengewerkt: individuele koren werkten niet alleen aan hun eigen groei, maar aan de sector als geheel,” aldus Thijs Hazeleger van CultuurSchakel. 

In plaats van ieder afzonderlijk te werken, bundelden Haagse koren hun krachten. Ze deelden kennis en middelen, voerden gezamenlijke promotie en organiseerden activiteiten die niet alleen het eigen koor, maar de hele sector versterkten. Dit zorgde voor: meer verbinding en onderling vertrouwen, een groter bereik bij nieuwe doelgroepen en nieuwe leden, nieuwe samenwerkingsinitiatieven en kansen voor vervolgprojecten.

Kees Bakels, het hoofdpersonage uit het boek Kees de jongen van Theo Thijssen, is vanaf nu te zien op een muurschildering in de Jordaan in Amsterdam. Kees is de hoofdpersoon in het boek, dat in 1923 verscheen. Hij woonde in de Amsterdamse wijk en droomde van een leven als 'jongen van stand'. De muurschildering is een initiatief van het Theo Thijssen Museum, dat Kees wilde terugbrengen naar de plek waar hij opgroeide. 

Een petitie die oproept tot behoud van het Draaimolen Festival op het MOB-complex in Tilburg is bijna 22.500 keer ondertekend. Volgende week wil de organisatie van het festival voor elektronische muziek de petitie aanbieden aan het provinciebestuur. De provincie Brabant wil geen evenementen meer toestaan op het MOB-complex, omdat het de ecologie in het bosrijke gebied te veel zou belasten. De organisatie stelt dat het festival juist bijdraagt aan de biodiversiteit in het gebied en dat er veel aandacht wordt besteed aan natuurbehoud.

Dat zag ook Roel Gremmen, voorzitter van de VVD-Statenfractie. ,,Ik heb vorige week een rondleiding gehad op het festival en was onder de indruk van de omgang met de natuur”, stelt Gremmen. In mei stelde hij al kritische vragen over het besluit om geen evenementen meer toe te staan op het MOB-complex. Hij wil daar snel vervolg aan geven. „Het zou mooi zijn als Draaimolen in ieder geval volgend jaar mag plaatsvinden, zodat we tijd kopen voor een oplossing voor de langere termijn”, aldus Gremmen. „Ik proef bij Gedeputeerde Staten ruimte om te bewegen. Ik geloof dat we hier uit kunnen komen.” De Tilburgse fracties van GroenLinks en VVD komen maandag al met een motie waarin ze hun steun uitspreken voor de petitie. Ook roepen ze het college op zich nog meer in te spannen voor het behoud van Draaimolen.

Sinds zijn jonge jaren in Detroit heeft hij het designvak ingrijpend zien veranderen. Ontwerpen draait niet meer om het toewerken naar een bruikbaar eindproduct, maar is veel breder geworden. „Ik waag me niet aan een definitie van design. Iedere student aan de academie moet voor zichzelf uitvinden wat design voor hen is. Wel is het mijn overtuiging dat design antwoord moet geven op wat de wereld vraagt. En de wereld vraagt nu dat design voor iedereen is."

Een term die opvallend vaak terugkomt in het interview met Amaro is ‘care’, ofwel zorg. Het begrip is essentieel voor zijn denken en zijn handelen, legt hij uit. „Zorg betekent dat je empathisch en open bent. Naar de mensen om je heen, maar ook voor de materialen waarmee je werkt, en voor jezelf. Ik weiger consequent om een andere mens als minder waardevol te zien dan mijzelf, of een ander creatief vakgebied minderwaardig te vinden. Je moet degene tegenover je altijd recht in de ogen kunnen kijken.”

Nederland doet volgend jaar niet mee aan het Songfestival als Israël welkom is. Dat meldt omroep Avrotros. Nederland voegt zich daarmee bij een groeiende groep landen die het Songfestival dreigt te boycotten als Israël mag deelnemen.

Volgens Avrotros kan de deelname van Israël niet langer worden verantwoord, ‘gezien het voortdurende en ernstige menselijke leed in Gaza’. Ook uit de omroep ‘grote zorgen over de ernstige aantasting van de persvrijheid: het doelbewust uitsluiten van internationale onafhankelijke verslaggeving en de vele slachtoffers onder journalisten. Er is bovendien sprake van bewezen inmenging van de Israëlische regering tijdens de afgelopen editie van het Songfestival, waarbij het evenement als politiek instrument is ingezet.’

Acht seconden: zo lang kijkt de gemiddelde museumbezoeker naar een schilderij. Daar moet verandering in komen, vindt de culturele organisatie National Trust, want kunst is goed voor de mentale gezondheid. Met die boodschap reist dit jaar een zelfportret van Rembrandt door heel Engeland. Het werk reist van Buckland Abbey in Devon, waar het schilderij normaal te zien is, door de rest van het land. Voor het schilderij staan comfortabele stoelen en er is zelfs de mogelijkheid om een begeleide meditatie te volgen via een koptelefoon.

Uit onderzoek van Ipsos I&O, in opdracht van ABN AMRO en het Jeugdfonds Sport & Cultuur, blijkt dat bijna drie op de vier (74%) ouders uit achterstandssituaties behoefte hebben aan financiële ondersteuning om hun kind te laten deelnemen aan sport, kunst en cultuur. Gebaseerd op recente cijfers van het Centraal Bureau voor Statistiek komt dit neer op ruim 100.000 huishoudens met kinderen in Nederland. Ruim vier op de tien (43%) ontvangt de financiële ondersteuning momenteel niet. Verder blijkt uit het onderzoek dat kinderen die opgroeien in een gezin met een laag inkomen twee keer zo weinig sporten als kinderen uit een gezin met een hoger inkomen.

Om meer kinderen kennis te laten maken met sport en cultuur, vooral diegenen die anders niet snel in aanraking komen met deze activiteiten, organiseert ABN AMRO samen met het Jeugdfonds Sport & Cultuur van 16 tot en met 22 september de Week van het Begin. 

Cultuurwethouder Sjaak Kruis is tevreden over het culturele klimaat in Lelystad. Op de dag dat het culturele seizoen tijdens LelySTART wordt ingeluid met diverse activiteiten, prijst Kruis de sector in het programma Over Flevoland Gesproken. "Ik vind dat we met mooie dingen bezig zijn met elkaar. We hebben echt een behoorlijk rijk cultureel leven hier." 

De wethouder erkent dat Lelystad vaak onderaan bungelt in lijstjes van gemeenten met een groot cultuuraanbod, maar dat noemt hij onvermijdelijk in een nieuwe stad. "Ondanks dat we op punten minder scoren dan bestaande oude steden, is het echt wel de moeite waard."

Hitte, tocht, wateroverlast. De oplossing voor de problemen op basisschool De Zevensprong in Best werd gezocht in sloop en nieuwbouw, maar gevonden in renovatie, een houten uitbouw en vergroening. 

Een sleutelrol is weggelegd voor Geert Driessens, projectleider vastgoed bij de gemeente Best, die via via architectuurhistoricus Wilma Kempinga had leren kennen. Kempinga zet zich met haar in 2009 opgerichte stichting Mevrouw Meijer in voor de renovatie van schoolgebouwen. Haar motto: het duurzaamste schoolgebouw staat er al. Bij sloop en nieuwbouw komt immers veel CO2 en bouwafval vrij, terwijl historische en architectonische waarde verloren gaat. Bij renovatie kun je juist op die waarden voortbouwen.

In samenwerking met vertegenwoordigers van de lokale kunst- en cultuursector, heeft het Schager college van burgemeester en wethouders een nieuw cultuurbeleid opgesteld. Centraal staat het uitgangspunt dat kunst en cultuur van en voor iedereen is. Inclusiviteit, toegankelijkheid en verbinding vormen daarbij de rode draad, aldus het college. Het beleidskader richt zich onder meer op het stimuleren van cultuurdeelname onder jongeren en het versterken van de samenwerking met andere domeinen, zoals onderwijs, welzijn en ruimtelijke ontwikkeling. 

Ooit stond er het lelijkste gebouw van Oss, maar dat is nu wel anders. Het spiksplinternieuwe culturele centrum Walkwartier opent dit weekend alvast haar deuren voor publiek tijdens de Open Monumentendagen. Het pand wordt volgend jaar pas officieel geopend. "Het is een nieuw cultureel huis. Maar je ziet het industriële verleden nog goed terug", legt centrummanager Jack van Lieshout uit. "Op deze plek komt vanaf volgend jaar het warenhuis met bibliotheek, stadsarchief en toeristisch informatiecentrum."

Anneke Hansum heeft de Oeuvreprijs Cultuur 2025 gewonnen. Dat maakte wethouder Patrick Schouw bekend op zaterdag 13 september. De uitreiking vindt plaats tijdens de Kunst- en atelierroute Halderberge.

„De Kring is voor ons al jaren een warm bad’’, lachen schouwburgbezoekers Marina en Eric tijdens de opening van het tijdelijke verblijf van de Kring in het EKP-gebouw in Roosendaal. „We zijn hartstikke blij dat we tijdens de verbouwing van de schouwburg hier een prima theater hebben.’’ De loftuitingen over hoe het voormalige Expeditie-Knooppunt-Post-gebouw in een warm theater is omgetoverd worden niet onder stoelen of banken gestoken. „Goed voor de verbinding in de stad. De industriële sfeer van het gebouw is trouwens prima. Zie je ook in grote steden,’’ vertellen twee bezoekers. 

Het optreden van Bob Vylan in Paradiso heeft geleid tot tientallen meldingen bij de politie en Kamervragen. Hij haalde keihard uit naar zionisme en noemde de vermoorde Amerikaanse activist Charlie Kirk een „absoluut stuk stront”. Het Tilburgse poppodium 013 heeft een gepland optreden van Bob Vylan geannuleerd. 

Het Centrum Informatie en Documentatie Israel (CIDI) riep zondagochtend op tot een „massale aangifte” tegen Bob Vylan wegens het aanzetten tot haat en geweld en opruiing. Voormalig CIDI-directeur Ronny Naftaniël gaf aan waarom hij aangifte doet. „Als Nederlandse Jood voel ik mij bedreigd door deze vorm van ophitsing, toegejuicht door 1500 fans in een klimaat dat steeds moeilijker wordt voor Joden in dit land.” Het Openbaar Ministerie zegt aangiftes te gaan bekijken.

Daniël Kolf heeft de belangrijkste toneelprijs Theo d’Or gewonnen, voor zijn dragende rol in De dood van Benny Simons van muziektheatergezelschap Orkater. Dat werd zondagavond bekendgemaakt tijdens het Gala van het Nederlands Theater in de Amsterdamse schouwburg. Actrice Julia Ghysels ging naar huis met de Theo d’Or voor beste bijrol. De laatste Theo d’Or, in de categorie ‘meest grensverleggende podiumprestatie’, werd gewonnen door de makers van de voorstelling [meeuw]. 

Behalve de drie Theo d’Ors werden op het gala de belangrijkste prijzen in het jeugdtheater uitgereikt: de twee Gouden Krekels. Die gingen beide naar HNTjong, de jeugdtheatertak het Het Nationale Theater in Den Haag. Daarnaast ging de Mime/Performanceprijs naar Melyn Chow. De Regieprijs werd gewonnen door Elien van den Hoek. De Act Award, die jaarlijks wordt uitgereikt door de belangenvereniging voor acteurs, ging naar Stichting Vrouwen in Beeld. Theaterjournalist Simon van den Berg ontving de Prosceniumprijs voor zijn wezenlijke bedrage achter de schermen. De ‘Ontwerpersprijs’ ging naar het creatieve team achter Dans Dans Revolutie. 

In het Oosterpark grazen twee koeien als onderdeel van een ‘levend schilderij’. De initiatiefnemers willen met stedelingen in gesprek over de rol van landbouw. De bruine melkkoeien zijn onderdeel van het kunstwerk Pasture with Cows, een initiatief van kunstenaarscollectief Captain Boomer en landbouwbelangenbehartiger LTO Nederland.

Bezoekers stellen de vraag: “Hoe fijn is het nou voor die dieren, is het niet heel stressvol met al dat publiek?”. Die vraag werd vorige week ook gesteld in de stadsdeelcommissie Amsterdam-Oost. Een meerderheid van de commissie sprak zich daarna uit tegen het project. Alleen was de vergunning – inclusief welzijnstoets – toen al vergeven. Wethouder Pels gaat in kaart brengen of er geen verkeerde afweging is gemaakt. 

Aimée de Jongh heeft met Lord of the Flies de Willy Vandersteenprijs 2025 gewonnen. De prijs bekroont het beste Nederlandstalige album van het voorbije jaar en is een initiatief van Stripgids, ondersteund door de Nederlandse stichting Strips in Beeld. De Jongh krijgt 5.000 euro en een opdrachttekening van de vorige winnaar, Jan Vriends.

Stephan Steinmetz heeft wint PrinsjesBoekenprijs met De tien van Den Haag – Topambtenaren tijdens de bezetting, over morele dilemma’s van ambtenaren in oorlogstijd. De PrinsjesBoekenPrijs is de prijs voor het beste politieke boek van het jaar. De winnaar ontvangt 2.500 euro.

Op een gerechtsgebouw in Londen is vanochtend een nieuw kunstwerk van de bekende straatkunstenaar Banksy verschenen. Hij plaatste een foto van het kunstwerk op Instagram. Het is een afbeelding van een rechter die met een voorzittershamer een demonstrant aanvalt die op de grond ligt. Het kunstwerk werd bijna onmiddellijk bedekt, schrijft de Britse krant The Guardian.

Deze zomer genoten een recordaantal bezoekers, ruim 90.000, van de VriendenLoterij ZomerConcerten in Het Concertgebouw. De zomerprogrammering bestond uit 82 concerten die bomvol muziek, variatie en bijzondere momenten zaten. Meer dan de helft van de concerten was zo goed als uitverkocht. 

Deelnemers van de VriendenLoterij krijgen met hun VIP-KAART 50% korting op toegangskaarten voor alle concerten in deze reeks. Ook worden er exclusieve winnaarsconcerten georganiseerd voor deelnemers van de VriendenLoterij. Maar liefst 29 procent van de bezoekers van deze editie van de ZomerConcerten was deelnemer van de VriendenLoterij.

Het Concertgebouw in Amsterdam heeft de Joodse stichting Chanukah Concert verzocht een andere voorzanger te kiezen voor een concert in december. De huidige voorzanger, Shai Abramson, heeft banden met het Israëlische leger (IDF). Jaarlijks verhuurt het Concertgebouw de zaal voor de viering van het Joodse feest Chanoeka. Chanukah Concert laat aan persbureau ANP weten "verbaasd" te zijn over de verklaring van het Concertgebouw. Die zou tot "onnodige commotie" leiden. Dirigent Jules van Hessen, die die avond voor het orkest staat, reageerde bij Klassiek Inside met onbegrip op de ontstane commotie.

Het Museumcongres 2025 gaat over perspectief en vindt plaats op 9 oktober in het Next Nature Museum in Eindhoven. Hoe kunnen we omgaan met actuele en toekomstige uitdagingen? En hoe blijven we bouwen aan een sterke en weerbare museumsector? Verwacht visies van experts van binnen en buiten het veld, van een brede beschouwende blik tot diepte-interviews. En van hands-on methodes tot netwerken met je collega’s. Tijdens het Museumcongres wordt ook de Museumtalentprijs 2025 uitgereikt. Er zijn drie genomineerden. 

Vanaf 11 september is het 34 uur durende videokunstwerk Occupied City van regisseur en beeldend kunstenaar Steve McQueen op de gevel van het Rijksmuseum in Amsterdam te zien. Ter ere van het 750-jarige bestaan van Amsterdam en 80 jaar vrijheid is het werk de komende 135 dagen non-stop op een scherm van 9 bij 6,6 meter door voorbijgangers vanaf het Museumplein te bekijken. ‘Ik wil net als Vermeer en Rembrandt, een momentopname van het alledaagse leven laten zien’, zegt McQueen.

Het Nationaal Onderwijsmuseum heeft nieuwe hoop gekregen dankzij een motie van D66, waarin Kamerlid Ilana Rooderkerk vraagt de rijkssubsidie aan het museum in Dordrecht te continueren. In aanloop naar de stemming is het museum een petitie gestart, die in een dag al bijna duizend keer is ondertekend. ‘Gum het Onderwijsmuseum niet uit!’ luidt de oproep van interim-directeur Hans van de Bunte.

Hoe staat het popprotest ervoor in Nederland, aan de vooravond van een groot benefietconcert voor Palestina in Londen? Kan een artiest met goed fatsoen nog wel zwijgen over Gaza? De organisatoren van Together for Palestine stellen dat zwijgen niet langer een optie is, en zeker niet voor popmusici.

Het begon bijna twee jaar geleden met een aarzelend protest in de popzaal, vaak nog tot ontsteltenis van het publiek. Maar naarmate de oorlog in Gaza verergerde en het geweld tegen het Palestijnse volk genocidaler werd, nam het popprotest toe, ook in Nederland. De ‘rode lijn’ werd overschreden, op de zomerfestivals wapperden Palestijnse vlaggen en op de poppodia werd de proteststem vaker gehoord, dwars door de muziek heen.

Het protest tegen het genocidale geweld in Gaza groeide, op de (festival)podia en in het publiek. In de Volkskrant een terugblik op het popprotest via een uitgebreide tijdlijn: wanneer begon het, hoe groeide het, waar ontspoorde het, en hoe gaan podia en publiek daarmee om?