Het schilderij ‘Bild mit Häusern’ van Wassily Kandinsky zorgt voor een hoogoplopend conflict tussen het Stedelijk Museum en de erfgenamen van de oorspronkelijke eigenaren. Al sinds 2012 voeren de erfgenamen een juridische strijd om het werk terug te krijgen, dat in de jaren twintig door de familie is aangeschaft voor zo’n 500 gulden. De gemeente Amsterdam, officieel eigenaar van het kleurrijke olieverfschilderij, spreekt van ‘mogelijke roofkunst’. De directeur van het Stedelijk Museum, Rein Wolfs, betoogde eind vorig jaar in de rechtbank nog dat het werk ‘ter goede trouw’ is aangeschaft in oktober 1940. Voor 160 gulden belandde het werk in het museum. Volgens Wolfs was dat ‘normaal onder die omstandigheden’. Esther Voet, hoofdredacteur van het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW) is momenteel bezig met een essay over roofkunst. In Goedemorgen Nederland zegt zij dit soort situaties te herkennen. “Je ziet het bij meer musea.”. Daarbij verwijst ze naar het conflict tussen de gemeente Eindhoven en een joodse familie ook over een Kandinsky. Eind vorig jaar adviseerde een evaluatiecommissie van de Raad van Cultuur minister van Engelshoven (OCW) nog om ‘ruimhartig terug te geven’ aan de nabestaanden van Joodse eigenaren.
Kunnen de Stadsparkbezoekers in Groningen in de zomer van 2022 naar de film in een groene, duurzame, vaste openluchtbioscoop? Als het aan Roland Breteler ligt wel. Hij is de initiatiefnemer van deze buitenbios, waarover hij als sinds 2019 met de gemeente Groningen onderhandelt. In het nieuwe ontwerp voor het Stadspark staat er al een ingetekend: de Stadspark Cinema. Op 2 juni neemt de gemeenteraad een beslissing.
In verschillende Nederlandse gemeenten zijn coronamaatregelen genomen om specifiek de professionele makers te ondersteunen. BK - Informatie verzamelde enkele voorbeelden.
Tot voor kort werden monumenten aangewezen door enkel architectuurhistorici en erfgoedexperts. Maar de laatste tijd zien we een verschuiving in macht: steeds meer inwoners hebben inspraak op het erfgoed dat op de gemeentelijke monumentenlijst staat. Ze worden opgeroepen om zelf objecten aan te wijzen of mogen kiezen uit een lijst. Een goede ontwikkeling? En wat gebeurt er met de rol van de erfgoedexpert?
De gemeente Utrecht reserveert een half miljoen euro voor de evenementenbranche. De evenementensector is één van de zwaarst getroffen branches tijdens de coronacrisis. Daarnaast moeten organisatoren extra kosten maken om hun evenement corona-proof te organiseren. Dit is vaak een extra drempel om hun evenement te laten plaatsvinden. Voor deze kosten kunnen nu ook culturele evenementen en activiteiten subsidie aanvragen, die voorheen geen financiële steun vanuit de gemeente kregen. Utrechtse evenementen tussen 1 juli en 31 december 2021 komen voor de subsidie in aanmerking. Utrecht hoopt dat er met deze ondersteuning deze zomer op een veilige manier meer te beleven is in de stad. Voor de inhoud en voorwaarden van deze evenementensubsidie, heeft de gemeente overlegd met vertegenwoordigers van de sector, waaronder de Vereniging Evenementen Utrecht. Dit overleg heeft geleid tot twee subsidieregelingen. De eerste regeling is voor culturele evenementen die in normale omstandigheden georganiseerd worden zonder subsidie. De tweede regeling is voor evenementen die cultuur niet als hoofdthema hebben, maar die wel een plek bieden aan culturele activiteiten.
Om de culturele sector zo goed mogelijk te ondersteunen laat de gemeente Assen de € 1,132 miljoen aan coronamiddelen van het Rijk voor cultuur geheel ten goede komen aan culturele instellingen, zzp’ers en amateurorganisaties. Het meeste geld gaat naar de instellingen, die in het geval van het Drents Museum en DNK tonnen aan inkomsten zijn misgelopen in de eerste helft van 2021. Verder vindt de gemeente het belangrijk om culturele zzp’ers en amateurorganisaties te ondersteunen. Zij zijn een cruciaal onderdeel van de lokale culturele infrastructuur.
Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie wil ruimtelijk beleid op alle schaalniveaus met elkaar verbinden en versterken en lanceert hiervoor de nieuwe Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp. De regeling heeft een looptijd van een jaar en sluit inhoudelijk aan bij de grote opgaven uit de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Het biedt ruimte aan circa 200 innovatievouchers, waarmee decentrale overheden en semipublieke organisaties extra ontwerpkracht kunnen inschakelen bij het verkennen en het versterken van hun beleid. Met de vouchers kunnen zij aan ruimtelijke ontwerpers en onderzoekers een opdracht verstrekken voor een ontwerpend onderzoek naar de lokale consequenties van die grote opgaven. Voor de selectie van vouchervoorstellen schrijft het fonds in 2021 acht open oproepen uit. Deze Open Oproep Duurzame economie en ruimte #1 is de tweede in die reeks. Geïnteresseerde (semi)publieke organisaties, zoals gemeenten, provincies, waterschappen, corporaties, uitvoeringsorganisaties en overkoepelende regionale samenwerkingsverbanden, kunnen samen met ruimtelijk ontwerpers en onderzoekers, en vice versa, een aanvraag voor een innovatievoucher indienen. Deadline is 31 juli.
Schrijver Anton Dautzenberg hekelde onlangs het lage honorarium dat hij als stadsdichter van Tilburg kreeg. Hoe gaan andere gemeenten in Noord-Brabant om met hun stadsdichter, als ze er al een hebben? Conclusie van Brabant Cultureel na een inventarisatie: het is toch veel ‘liefdewerk oud papier’, de uitverkorene moet het vooral om de eer doen. Michel Nierop is de nieuwe stadsdichter van Oss.
Succesvolle implementatie van de Omgevingswet is lang geen zekerheid, analyseert Friso de Zeeuw. Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) ligt dwars en bij gemeenten schiet de ambtelijke capaciteit tekort. Een meldpunt moet volgens hem een oplossing bieden
Minister Ollongren informeert op 23 april de Tweede Kamer over de actuele stand van zaken van de implementatie van de Omgevingswet. De Eerste Kamer heeft eenzelfde brief gekregen. In deze voortgangsbrief concludeert ze dat er extra tijd nodig is om tot gedegen besluitvorming over de inwerkingtredingsdatum te komen. Uit een gemeentelijke consulatie blijkt dat budgetneutrale invoering binnen 10 jaar onhaalbaar wordt geacht. Meer dan 100 gemeenten, een aantal omgevingsdiensten en een veiligheidsregio namen deel aan de consultatie. De nieuwe Omgevingswet, waarin tal van bestaande regels worden samengevoegd, dreigt zo ingewikkeld te worden dat grote bouwprojecten in gevaar komen. Juist de grote steden, die de komende jaren een belangrijke bijdrage moeten leveren aan een oplossing van de wooncrisis, maken zich daarover grote zorgen. Dat blijkt uit interne documenten in handen van NRC. De Omgevingswet werd bedacht om de ruimtelijke ordening eenvoudiger te maken. Er gelden minder harde regels, procedures worden gedigitaliseerd en er zijn meer mogelijkheden voor burgers en bedrijven om zelf vergunningen te regelen, van een tuinhuisje tot de bouw van een woonwijk.
Op 1 april jongstleden opende het Groningse Snelloket cultuur, een steunpunt voor creatieve makers in de provincie Groningen die niet of nauwelijks steun ontvangen uit de ondersteunende maatregelen voor de coronacrisis. Het Snelloket werd, in samenwerking met de gemeente Groningen, provincie Groningen en Kunstraad van Groningen, in het leven geroepen door negen Groningse culturele organisaties. Een interview met mede-initiatiefnemers Harmen van der Hoek (zakelijk directeur Noord Nederlands Toneel en Club Guy & Roni) en Femke Eerland (algemeen directeur Noorderzon Festival) over de urgentie van het snelloket en de meerwaarde ervan.
‘Bij de start van mijn wethouderschap was een van mijn zorgen dat in onze groeiende stad een generatie opgroeit met verhalen waarvan ze in het cultuuraanbod weinig terugzien. Ik hou van de klassiekers op het toneel hoor, van Shakespeare, de Russen, en dat kun je allemaal blijven programmeren en de zaal uitverkopen. De vraag is alleen: ben je dan relevant genoeg? Hoe verhoud je je dan tot het publiek in de stad? Kijk even hoe de gemiddelde Amsterdammer eruitziet. We hebben hier 180 nationaliteiten, hè.’ Gesprek met de Amsterdamse wethouder voor Cultuur Touria Meliani. Ze werkt eraan om in de stadsdelen Noord, Zuidoost en Nieuw-West, ‘waar nu nauwelijks culturele voorzieningen zijn’, cultuurlocaties te faciliteren. De tweede pijler onder haar beleid was het ‘actieplan diversiteit en inclusie’.
De gemeente Zaanstad komt met een pakket aan maatregelen om de lokale cultuursector te helpen. Zo komt er steun voor Het Zaans Museum, het Zaantheater, de Fabriek, De Groote Weiver en Stichting Monet in Zaandam. Met een financiële injectie wil de gemeente voorkomen dat deze belangrijke instellingen verdwijnen. Daarnaast trekt het college opnieuw geld uit voor de kleinere instellingen en de amateurverenigingen. Om de sector te helpen bij het ontwikkelen van nieuwe concepten introduceert Zaanstad een vernieuwingssubsidie. Een stimuleringsregeling van maximaal € 20.000 per aanvraag voor vernieuwende cultuurprojecten en activiteiten. Wethouder Cultuur Annette Baerveldt: “Corona heeft de samenleving ingrijpend veranderd. Waarschijnlijk zullen we nog lang met de gevolgen worden geconfronteerd. Dat betekent dat culturele ondernemers op een andere manier moeten gaan werken. Veel mensen opeengepakt in een zaal of bij een evenement, is niet meer vanzelfsprekend. Om ook op de langere termijn te overleven zijn er nieuwe concepten en verdienmodellen nodig.” Voor het totale steunpakket is in totaal € 931.000 beschikbaar gesteld uit de coronareserve. Het geld is afkomstig van het Rijk. In totaal heeft Zaanstad ruim 1,1 miljoen euro ontvangen om de lokale cultuur te behouden en om de cultuursector te helpen met opnieuw opstarten.
De gemeente Arnhem neemt opnieuw flinke maatregelen om de culturele sector tijdens de coronaperiode te ondersteunen. Na de eerste ronde in 2020 volgt nu een tweede steunpakket voor instellingen en makers. Het gaat daarbij om 3 pijlers: noodhulp voor instellingen en makers, een bijdrage om veilig en verantwoord weer open te gaan en steun voor innovatie op de langere termijn. In totaal is met de bijdrage € 2,75 miljoen gemoeid. Bij de noodhulp wordt 8 ton gereserveerd om exploitatietekorten bij instellingen op te vangen. Ook krijgen particuliere theaters, musea en onder meer organisaties voor kunstlessen steun. En net als vorig jaar krijgen amateurkunstorganisaties eenmalig € 1000 als tegemoetkoming in de kosten of vanwege het wegvallen van inkomsten. Ondernemers die een festival of evenement willen organiseren maar de risico’s nog te groot vinden, krijgen steun bij hoe ze dat op een veilige en verantwoorde manier kunnen doen. Verder is er hulp voor de tijdelijke huisvesting van makers in de creatieve sector, scholing van zzp’ers en is er extra budget voor kleine projecten voor makers. Hierdoor houden zij meer zicht op werk binnen de culturele sector. De regeling rondom innovatie wordt voor de zomer nader uitgewerkt en zal bestaan uit een opdrachtenregeling voor makers, nieuwe vormen van productie en presentatie en uit bedrijfsmatige samenwerking. Zo ontstaan er nieuwe verdienmodellen binnen de culturele sector en wordt de sector wendbaarder en weerbaarder voor de toekomst.
Stroom Den Haag, centrum voor beeldende kunst, kiest met een tweekoppige directie voor een nieuwe richting en heeft Alexandra Landré als artistiek directeur en Bas Mulder als zakelijk directeur benoemd. De vorige directeur Arno van Roosmalen vertrok in de nasleep van de affaire rond kunstenaar Julian A. Landré kijkt uit naar haar aanstelling : “Met name de aandacht voor de relatie van kunst en maatschappij resoneren met mijn eigen professionele overtuigingen. Juist deze insteek vraagt om een instelling die courage heeft om positie in te nemen, dienstbaar is aan de behoeften van de kunsten en het publiek, en inspirerende ontmoetingen weet te faciliteren voor een grote verscheidenheid aan stemmen."
Vijf jaar geleden werd in Nederland het eerste tiny forest gesticht. Het wilde bos ter grootte van een tennisveld is onder gemeenten razend populair, al gaat er ook nog weleens wat mis. Twaalf mini-bosjes telde Nederland in 2018. Dat moesten er van initiatiefnemer Daan Bleichrodt, chief tree planting officer bij IVN, in 2021 ten minste honderd zijn, sprak hij destijds unverfroren tegen Binnenlands Bestuur. Een ambitie die, gegeven de ruimtedruk en gemeentelijke stroperigheid, slechts leek te kunnen falen. Maar zie, drie jaar later zijn het er zelfs meer: 120. Binnenlands Bestuur spreekt nogmaals met Bleichrodt.
Drie projecten hebben groen licht gekregen voor de vervolgfase van de Open Oproep Nieuwe woonconcepten voor dak- en thuisloze jongeren van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Lag de focus in de eerste fase bij het opstarten van samenwerkingen en ontwerpend onderzoek, in de tweede fase zullen kansrijke perspectieven verder worden onderzocht, getest en uitgewerkt. Doel van de Open Oproep Nieuwe woonconcepten voor dak- en thuisloze jongeren is samenwerkingen tot stand te brengen tussen ontwerpteams, jongeren, gemeenten en hun lokale partners waardoor zij samen kunnen werken aan integrale oplossingen voor de problematiek waarmee dak- en thuisloze jongeren kampen. Op basis van vooraf gestelde criteria zijn de aanvragen voor de tweede fase van deze open oproep beoordeeld door strateeg en oprichter van And the people Joris Kramer, onderzoeker bij DRIFT Frank van Steenbergen en coördinator van jongerenplatform U 2B heard! Linda Zengerink. Zij waren positief over de doorontwikkeling van de vervolgplannen. De ontwerpteams blijken tijdens de eerste fase aansluiting te hebben gevonden bij een of meerdere gemeenten. Opvallend is dat dit meestal grote steden betrof. Positief is ook dat de teams naast gemeenten andere relevante partners wisten te betrekken zoals jeugdhulporganisaties of woningcoöperaties. De projecten die nu een tweede fase in gaan zijn 'Terug naar eigenwaarde' van Garage 2020, 'Huishonger' van Joes+Manon en 'Volwaardige participatie' van TAAK. De projecten worden in de vervolgfase elk ondersteund met € 25.000.
De koepels van gemeenten, provincies en waterschappen hebben met minister Kasja Ollongren (Binnenlandse Zaken) nog geen overeenstemming bereikt over de definitieve invoeringsdatum van de Omgevingswet. Op 21 april overlegden de partijen daarover, maar ze gaan in mei opnieuw rond de tafel. De datum voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet staat gepland op 1 januari 2022, nadat het vorig jaar door minister Ollongren een jaar vooruit werd geschoven. Vanwege de coronamaatregelen bleek het te ingewikkeld voor overheden om voldoende ervaring op te doen met het testen van het digitale stelsel (DSO), een cruciaal onderdeel voor de dienstverlening in de nieuwe wetgeving.
Het streven naar betere samenwerking tussen verschillende overheden voor een economisch sterker, leefbaarder en duurzamer platteland begint vruchten af te werpen, maar het blijkt in de praktijk nog kwetsbaar. Dat constateren het PBL ( Planbureau voor de Leefomgeving ) en het Athena instituut van de VU op basis van de lerende evaluatie van het Interbestuurlijk Programma Vitaal Platteland, een van de programma’s die zijn opgezet om de interbestuurlijk samenwerking tussen de vier overheden te versterken in de aanpak van grote maatschappelijke opgaven.
Op 30 april lanceert het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie de Open Oproep 'Duurzame economie en ruimte' tijdens een rondetafelgesprek in een livecast van Pakhuis de Zwijger. Experts uit de wereld van academisch onderzoek, ontwerppraktijk en gemeenten verkennen hier hoe we beter kunnen ontwerpen aan een duurzame economie. In 2021 voert het Stimuleringsfonds de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp uit gericht op decentrale overheden en semipublieke organisaties die ontwerpend onderzoek willen inzetten bij de aanpak van complexe maatschappelijke opgaven. 'Duurzame economie en ruimte' is het thema van de tweede open oproep in een reeks van acht, die het Stimuleringsfonds in 2021 vanuit de Voucherregeling Ruimtelijk Ontwerp uitschrijft. In deze livecast verkent Maarten Tas, projectleider en coördinator van de voucherregeling, de ruimtelijke vraagstukken die hierbij horen en gaat in gesprek met Tamara Streefland, Merten Nefs, Anne Loes Nillesen en de gemeente Eindhoven over hoe grondstoffen en producten meer lokaal én duurzaam geproduceerd kunnen worden, kringlopen in maakprocessen kunnen worden gesloten en hoe we de goederenlogistiek duurzamer kunnen inrichten. Daarnaast wordt meer informatie gegeven over deze voucherregeling en hoe organisaties en ontwerpers hiervoor kunnen aanvragen.
De provincie Noord-Holland heeft gemeenten gevraagd een voorstel te maken voor de besteding van ruim € 4 miljoen uit het noodfonds cultuur. Het bedrag dat verdeeld gaat worden is in 2020 overgebleven nadat 100 culturele instellingen een bijdrage kregen uit het provinciale noodfonds. In totaal was 10 miljoen euro beschikbaar. De gemeenten in de regio Noord-Holland Noord en de gemeenten in de MRA (exclusief Amsterdam) gaan een voorstel maken waarin zij aangeven welke culturele instellingen in aanmerking zouden moeten komen voor ondersteuning. Het voorstel hiervoor is naar verwachting in juli 2021 klaar. Rond september 2021 is bekend hoe het geld verdeeld wordt.
De maakindustrie is divers en varieert van creatieve ambachtelijke bedrijven, zoals het maken van kleding, tot aan 3D-printen en hightech bedrijvigheid. In de afgelopen jaren was er sprake van een groei van de maakindustrie, met name in de stad. Zo nam het aantal banen tussen 2009 en 2019 met circa 8% toe, blijkt uit cijfers van LISA, het werkgelegenheidsregister van Nederland. Bedrijven in de maakindustrie vestigen zich in toenemende mate bij voorkeur nabij consumenten. In de afgelopen periode vond een verschuiving plaats van bedrijventerreinen naar gemengde gebieden in de stad. De realiteit is echter dat met name de ambachtelijke maakindustrie de stad uit wordt gedrukt. Dit komt door de transformatie van diverse werklocaties in de stad naar woningen en de stijgende prijsniveaus voor locaties. Terwijl de maakindustrie groeit en steeds vaker lokaal actief is, verkeren de verkopende winkels in zwaar weer. Combineer die twee daarom, stellen Valérie Noordink en Ellen Scholten van Bureau Stedelijke planning voor. Dat biedt kansen voor zowel het centrum als de periferie van de stad
Vier op de vijf architectenbureaus hebben last van vertraging bij de overheid als gevolg van de coronacrisis. Vertraging bij onder meer bestemmingsplannen, vergunningen en welstand leidt tot moeilijkere besluitvorming bij opdrachtgevers en hollen of stilstaan bij bureaus. Dat blijkt uit de vierde corona-quickscan van de BNA. BNA-directeur Fred Schoorl: “We doen nogmaals een dringende oproep aan gemeenten: houd de plan- en bouwprocessen gaande, dat is cruciaal voor de kwaliteit en het tempo in de woningbouwopgave.”
Het rijk heeft ruim 1,4 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de culturele sector van Zwolle met als doel lokale culturele instellingen en voorzieningen in stand te houden. De Zwolse gemeenteraad heeft op 19 april ingestemd met het voorstel om dit bedrag volledig te besteden aan de culturele sector. De ondersteuning is gericht op makers in de culturele sector (zowel professionals als amateurs en nieuw talent) als op instellingen die het een faciliterende of presenterende rol innemen in de Zwolse culturele infrastructuur. Bijvoorbeeld doordat ze voorstellingen of tentoonstellingen presenteren of atelierruimte verhuren.
Provincies houden onvoldoende toezicht op de wijze waarop gemeenten omgaan met monumenten of archeologische vondsten. Dat blijkt uit een onderzoek van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed. Zo besteedt een beleidsmedewerker erfgoed in Zuid-Holland maar tien procent van de tijd aan het toezicht. Volgens de Inspectie is het toezicht bij alle provincies ‘summier’ opgezet, hanteert elke provincie een andere werkwijze en is er geen zicht op de werking van het monumentenstelsel. Daarnaast komen er weinig signalen van burgers binnen en weten zij niet tot wie zij zich kunnen wenden.
Het is ‘De week van Het Duurzaam Erfgoed’. Speciaal voor deze week bekijkt de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed wat gemeenten aangeven zelf te zien wat nodig is om duurzaamheid van monumenten verder te bevorderen.
Hoe zet je ouderen en cultuurparticipatie binnen je gemeente op de kaart? De zeven deelnemende steden aan het programma Age Friendly Cultural Cities van het Fonds voor Cultuurparticpatie vertellen hoe zij met partners hieraan werken. Op 31 mei ontvangt één van hen, uit handen van juryvoorzitter Hedy d'Ancona, de BNG Bank Lang Leve Kunstprijs.
“Negen jaar geleden had Nederland ruim vijftienhonderd bibliotheeklocaties, inclusief alle mini-vestigingen en afhaalpunten. Twee jaar geleden waren dat er al een kleine vijfhonderd minder. In diezelfde periode zijn er wel meer bibliotheekvestigingen op scholen geopend. Maar die hebben als nadeel dat ze in de weekenden en vakanties vaak dicht zijn. En als nadeel voor de makers van de kinderboeken dat veel van die schoolbibliotheken geen leengeld afdragen.” De helft van de scholen in Nederland heeft geen schoolbibliotheek. En in sommige gemeentes is ook geen gewone bibliotheek. Als je kinderen aan het lezen wil krijgen, is ruime toegang tot boeken wel de eerste vereiste, betoogt Manon Sikkel, kinderboekenambassadeur.
De Almeerse culturele sector heeft om 1,6 miljoen euro gevraagd om door de coronacrisis heen te komen. Dat is meer dan wat er beschikbaar is; namelijk zo'n 1,4 miljoen euro. Het Coronapakket Cultuur is gevuld met geld van het Rijk om de Almeerse cultuursector tijdens de crisis te ondersteunen. Er is dus meer geld gevraagd dan beschikbaar is. Op dit moment overlegt de gemeente Almere met de aanvragers of het mogelijk is om iets aan de plannen te veranderen, om zo binnen het budget te blijven. Daarnaast is er een tweede Coronapakket Cultuur aangekondigd. Daarin zit twee miljoen euro voor Almeerse ondernemers.
De coronaregelgeving rondom cultuuronderwijs is een onderwerp dat sterk leeft, zo ook in de werkgroep muziekdocenten van het Platform voor Freelance Musici (PvFM) waar het initiatief ontstond om een brief voor burgemeesters op te stellen. In deze brief worden zij opgeroepen om gebruik te maken van hun beleidsruimte om cultuuronderwijs weer toe te staan. De brief is mede-ondertekend door grote belangenorganisaties voor cultuur en cultuureducatie.
Enkele tientallen gemeenten hebben inmiddels een omgevingsvisie vastgesteld, veel gemeenten zijn nog bezig met het inrichten van hun omgevingsvisie. Erfgoed gaat onderdeel uitmaken van de omgevingsvisie. Hoe zorgen de erfgoedspecialisten dat zij in een vroeg stadium aan tafel zitten bij de omgevingsteams? Wat moeten zij doen en wat laten? Hoe kunnen zij zorgen dat het belang van erfgoed effectief in de omgevingsvisie wordt geïntegreerd? Welke aanbevelingen kunnen worden gedaan aan gemeenten die nog werken aan het opstellen van hun omgevingsvisie? Gesprek met erfgoed- en ruimtespecialisten van de vier gemeenten Leiden, Stichtse Vecht, Rheden en Zwolle, die ambitieus aan het werk zijn gegaan om erfgoed een plek te geven in de omgevingsvisie.
Het College van Rijksadviseurs zoekt publieke opdrachtgevers met een concrete ruimtelijke ontwerpopdracht voor de Young Innovators 2021. Met dit programma koppelen de Rijksadviseurs jonge, talentvolle architecten, interieurarchitecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten aan grote ruimtelijke opgaven als klimaatadaptatie, energietransitie, duurzame verstedelijking & mobiliteit en transitie van de landbouw. Om de ontwerpprojecten zo toepasbaar mogelijk te maken, gaat het College coproducties aan met partijen die als mede-opdrachtgever optreden. Dit kunnen partijen zijn als een Rijksuitvoeringsdienst, een provincie, een waterschap of een gemeente. Daarnaast worden zes Young Innovators gekozen. Van een co-opdrachtgever wordt o.m. verwacht : een budget à 12.500,- euro voor het honorarium voor de Young Innovators. Het College van Rijksadviseurs neemt de kosten voor de organisatie van het traject op zich. Aanmelden kan tot 3 mei.
Theaterfestival De Parade ontvangt dit jaar noodsteun vanuit de vier vaste speelsteden Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Amsterdam. De steun zal vooral worden gebruikt voor de exploitatie van het reizende festival en de zzp-ers in de organisatie. In totaal krijgt het theaterfestival 425.000 euro vanuit de coronasteunpakketten van Den Haag, Amsterdam en Utrecht. Daarvan is 80.000 euro vrijgemaakt vanuit de cultuur- of festivalbudgetten van Den Haag, Utrecht en Rotterdam. Door deze steun durft het theaterfestival weer te kijken naar een nieuwe editie in 2021. De Parade bereidt zich voor op een aangepaste editie die gemakkelijk op en af te schalen is, afhankelijk van de dan geldende maatregelen. Het festival gaat er vanuit dat de capaciteit 80% lager zal uitvallen dan normaal. Daardoor zal De Parade nog steeds gebruik moeten maken van verschillende subsidies, daarvan zijn nog niet alle uitslagen bekend.
Voor cultuureducatie en cultuurparticipatie zijn de gemeenteraadsverkiezingen de belangrijkste verkiezingen. Hoe kun je de politiek in jouw gemeente overtuigen van het belang van cultuureducatie en -participatie én jouw eigen organisatie. CultuurDeelJe stoomt je in drie videocolleges klaar voor de lokale lobby voor cultuur.
De nieuwe Omgevingswet gaat op 1 januari 2022 in werking. Gezondheid wordt daarin expliciet benoemd. Dat biedt een kans voor gemeenten om gezondheidsbeleid en ruimtelijk beleid te verbinden en te borgen in hun omgevingsvisie en -plan. Er is extra aandacht nodig voor gebieden die minder scoren qua leefomgeving. Vooral in de wijken voor inwoners met een lagere sociaaleconomische status is nog veel te winnen in termen van gezondheid. Maar hoe doe je dat? Het stimuleringsprogramma GezondIn (een initiatief van Pharos en Platform31, met financiering van het ministerie van VWS) voerde een quickscan uit onder 15 recente gemeentelijke omgevingsvisies en haalde lessen op bij vijf gemeenten die het thema gezondheid op verschillende manieren in hun visie hebben uitgewerkt: Deventer, Gennep, Maastricht, Súdwest-Fryslân en Zwolle. Vijf aandachtspunten voor een gezonde visie.
Amare is het langverwachte nieuwe huis voor cultuur, educatie, events en ontmoeting in Den Haag. Na een langdurige aanloop is de bouw bijna voltooid en staat de officiële opening in september gepland. Hoe zag het ontwikkelproces van de merkwaarden naar de marketingstrategie eruit? Cultuurmarketing sprak met Mieke Beljaarts, hoofd marketing en communicatie bij Zuiderstrandtheater.
Stand van zaken implementatie van de Omgevingswet, dd. 1 april 2021
Diverse natuur- en tuinorganisaties doen een oproep aan gemeenten om meer aandacht aan groen te besteden in de verkiezingsprogramma’s voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2022. In het manifest 'Iedereen Heeft Recht Op Een Groene Leefomgeving!' bieden zij ondersteuning aan om de partijprogramma’s groene handen en voeten te geven.
Mensen met een lage sociaaleconomische status wonen niet altijd in de meest groene en gezonde wijken. Daar kunnen gemeenten iets aan doen. In de nieuwe Omgevingswet die op 1 januari 2022 in werking gaat, wordt gezondheid expliciet benoemd. Gemeenten hebben grote vrijheid om zelf invulling te geven aan de uitwerking daarvan. Dat geeft ruimte om aan te sluiten op lokale opgaven en te komen tot een maatwerkaanpak.
De lokale uitvoeringskracht in het fysiek domein kraakt en piept, blijkt uit onderzoek dat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) door BMC liet uitvoeren. De rode draad van het onderzoek dat de VNG liet uitvoeren: de benodigde capaciteit en financiële middelen volstaan absoluut niet. Gemeenten krijgen er taken bij zonder voldoende financiën. Ook het gebrek aan gelijkwaardige samenwerking tussen de overheden draagt niet bij aan de gemeentelijke uitvoeringskracht. Beleid en regelgeving zijn daardoor niet afgestemd op de uitvoering, is de conclusie van de onderzoekers. Verder blijkt dat het datagedreven werken in gemeentelijke organisaties nog onvoldoende is ingebed. Data zijn versnipperd, sectoraal en niet digitaal. De onderzoekers concluderen dat de gevolgen van de oplopende tekorten in het sociaal domein en de coronacrisis een extra risico vormen. Met het traject ‘Hoe sterk zijn onze schouders’ wil de VNG beter zicht krijgen op de uitvoeringskracht van gemeenten. Onderdeel van dat traject is het onderzoeksrapport ‘Het kraakt en het piept’ dat BMC onlangs heeft opgeleverd over de uitvoeringskracht in de fysieke leefomgeving. Royal HaskoningDHV deed vervolgens nader onderzoek naar de oorzaken van de haperende uitvoeringskracht bij de thema’s bodem en ondergrond, bouwen en wonen en de invoering van de Omgevingswet.
Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie nodigt coalities van provincies, gemeenten, gebiedsontwikkelaars, grondeigenaren, energiebedrijven, netwerkbeheerders, voedselproducenten, natuurorganisaties, erfgoedspecialisten en (collectieven van) bewoners uit om samen met ontwerpers te werken aan nieuwe strategische visies of ontwerpvoorstellen voor de transitie van ons productielandschap. Hoe kunnen vanuit een integrale ontwerpbenadering omvangrijke transitieprocessen in het landschap worden aangepakt en de ruimtelijke kwaliteit van het landschap worden verbeterd? Economische, technologische, maatschappelijke, cultuurhistorische en ruimtelijke aspecten grijpen sterk op elkaar in. Dat maakt een nieuwe, meer integrale aanpak noodzakelijk, waarin organisaties uit diverse sectoren samenwerken. Koppeling van verschillende opgaven en multifunctioneel landgebruik kunnen tot nieuwe inzichten leiden. Ontwerpers leveren in dit proces een belangrijke bijdrage. Zij zijn in staat om complexe systemen en grote ketens van een transitieproces in kaart te brengen, de complexiteit van deze grote opgave ontrafelen en begrijpelijk maken. Indien van een aanvraag kan tot en met 20 september 2021. De ontwerpers zijn de hoofdaanvrager en zijn projectverantwoordelijk voor de uitvoering van het ontwerpend onderzoek. Samenwerkende partijen treden op als mede-aanvrager.
Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie wil ruimtelijk beleid op alle schaalniveaus met elkaar verbinden en versterken en lanceert hiervoor de nieuwe Voucherregling Ruimtelijk Ontwerp. De regeling heeft een looptijd van een jaar en sluit inhoudelijk aan bij de grote opgaven uit de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Het biedt ruimte aan circa 200 innovatievouchers, waarmee decentrale overheden en semipublieke organisaties extra ontwerpkracht kunnen inschakelen bij het verkennen en het versterken van hun beleid. Met de vouchers kunnen zij aan ruimtelijke ontwerpers en onderzoekers een opdracht verstrekken voor een ontwerpend onderzoek naar de lokale consequenties van die grote opgaven. De oproep 'Vitale steden en dorpen #1' is de eerste in een reeks van 8 oproepen. De oproep Vitale steden en dorpen #1 richt zich op trends en ontwikkelingen in steden en dorpen waarvan de urgentie als gevolg van covid-19 nog eens extra is toegenomen. De uitdagingen die op steden en dorpen afkomen zijn niet alleen ruimtelijk, maar ook sociaalmaatschappelijk en economisch van aard. Want hoe zorgen we er bijvoorbeeld voor dat alle groepen in onze samenleving een woning kunnen vinden en betalen en aangehaakt blijven op sociale netwerken? Wat betekent dit voor de toegang tot werk en inkomen? Hoe maken we in de toekomst onze binnensteden en dorpscentra, die nu gedomineerd worden door horeca, winkels en vertier, tot gemengde gebieden waar verschillende functies elkaar kunnen versterken en ontlasten? Welke belangen spelen daarbij een rol en hoe komen die samen? De samenhang tussen verschillende vraagstukken zal soms een lastig gegeven zijn, maar vaak ook een kans. De open oproep richt zich op decentrale overheden en semipublieke organisaties die extra ontwerpkracht willen inschakelen bij het verkennen van kansen en oplossingen om de vitaliteit van steden en dorpen richting de toekomst te versterken. Zij kunnen samen met ruimtelijke ontwerpers/onderzoekers een voorstel voor een ontwerpend onderzoek van 1-3 maanden indienen waarin zij samen met lokale en regionale partners aan een concrete casus of ontwerpvraag werken. Aanvragen kan vanaf 1 april t/m 30 juni 2021.
De gemeente Amsterdam heeft een plan met voorstellen voor noodsteun nu én hulp straks, als de coronamaatregelen versoepelen en de cultuursector weer kan opstarten. Er is 21,4 miljoen euro voor schadeherstel en hulp bij de herstart gereserveerd. De gemeente kan de schade niet alleen herstellen, dus wordt er samengewerkt met andere partijen, zoals de provincie Noord-Holland en private fondsen en bedrijven. Veel organisaties en makers zijn zwaar getroffen door de coronacrisis. Het totale verlies aan inkomsten in 2020 en 2021 van de kunst- en cultuur sector wordt geschat op 2,5 miljard euro. Volgens onderzoek is herstel pas eind 2023 in zicht. Het totaalbedrag van 21,4 miljoen euro voor het plan bestaat uit: het resterend bedrag van de gemeentelijke steunmaatregel 2020 (€ 5,7 miljoen) en geld uit het 2e steunpakket van het Ministerie van OCW voor de lokale cultuursector (€ 15,7 miljoen).
De gemeenteraad van Den Haag begint een onderzoek naar de problemen bij de bouw van het cultuurcomplex Amare. Het nieuwe onderkomen van het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater, het Koninklijk Conservatorium en het Zuiderstrandtheater valt duurder uit dan gepland en wordt later opgeleverd. In 2014, bij de oorspronkelijke plannen voor het onderwijs- en cultuurcomplex, beloofde het stadsbestuur dat het gebouw nooit duurder zou worden dan 177 miljoen euro. Inmiddels is de rekening opgelopen tot 223,3 miljoen euro. De Haagse Rekenkamer concludeerde afgelopen najaar dat de gemeenteraad onjuist en onvolledig is geïnformeerd door het college.
Het is prima toeven in de regio rond Eindhoven en Helmond, maar qua voorzieningen voor sporten, recreëren en cultuur, mankeert er nogal wat aan. Zo worden een congrescentrum en een festivalpark node gemist. En dus vertrekken inwoners en expats naar elders. De negen gemeenten (Helmond, Eindhoven, Best, Geldrop-Mierlo, Nuenen, Oirschot, Son en Breugel, Veldhoven en Waalre) in het stedelijk gebied Eindhoven (SGE) hebben een plan gemaakt om het tij te keren. Ze bundelen hun krachten onder de noemer: Groots! Meer voorzieningen en meer ‘thuisgevoel’ zijn noodzakelijk, aldus de samenstellers van het plan. Als de negen gemeenten bij investeringen eendrachtig het voortouw nemen zal dat ‘een gunstig effect hebben op potentiële mede-financiers zoals andere overheden, het bedrijfsleven en allerlei fondsen’. Het plan wordt aan de negen gemeenteraden gepresenteerd. Voor de zomer moeten die zeggen wat ze er van vinden. Mogelijke toekomstwensen zijn: regionale spreiding en verbetering van het cultuuraanbod, een internationaal designmuseum en verbetering van ‘groen en rust’ in de regio. Maar een goede bibliotheekvoorziening vlakbij en vaak open is net zo goed van belang. Net zoals dat unieke, hippe festival dat eens per jaar plaatsvindt. Andere ideeën: Glow breder trekken dan alleen Eindhoven en aleen die ene week en het nadenken over Van Gogh niet alleen aan Nuenen overlaten.
De gemeente Nijmegen steunt de culturele sector met 4,9 miljoen. Dit geld is bestemd om de gevolgen van de coronamaatregelen in 2021 zoveel mogelijk op te vangen en om de culturele sector snel weer op te laten starten. 2,2 miljoen daarvan komt van het rijk. In het Actieplan Cultuur reserveert de gemeente € 3.9 miljoen voor ‘overbrugging en herstel’. Hiervan is € 3,4 miljoen voor de ondersteuning van culturele organisaties die subsidie krijgen van de gemeente en van culturele organisaties die belangrijk zijn voor de Nijmeegse culturele infrastructuur. Het gaat om middelen om de tijdelijke nood te lenigen totdat de eigen inkomsten weer toenemen. Daarnaast is 5 ton beschikbaar om de culturele sector weer snel op te laten starten, onder andere voor nieuwe projecten, opdrachten aan makers en voor culturele amateurorganisaties. Verder reserveert de gemeente 1 miljoen voor het ‘weerbaar en wendbaar’ maken van de culturele sector. Hiermee kan de sector zich op de toekomst voorbereiden met bijvoorbeeld nieuwe werkvormen, presentatievormen en verdienmodellen. De gemeente stimuleert innovatie, samenwerking en kennisuitwisseling, zowel lokaal als regionaal.
Ook amateurverenigingen in Rotterdam kunnen rekenen op extra noodsteun van de gemeente Rotterdam. Eerst kwamen alleen gesubsidieerde organisaties in aanmerking, maar nu kunnen ook privaat gefinancierde culturele organisaties zoals poppodia, filmtheaters, culturele festivals of kunstgaleries rekenen op een extra bijdrage. De noodsteun geldt voorlopig tot en met april en kan tot en met 14 april worden aangevraagd. De noodsteun voor de komende periode komt uit de Rijksbijdrage voor cultuur die eind 2020 is uitgekeerd aan gemeenten. Voor Rotterdam gaat het om een bijdrage van 12,3 miljoen euro.
Op 31 mei 2021 rondt het Fonds voor Cultuurparticipatie het programma Age Friendly Cultural Cities af. Maar liefst 23 steden en 1 regio deden de afgelopen vijf jaar mee. Tijdens deze vierde en tevens laatste slotmanifestatie wordt de BNG Bank Lang Leve Kunstprijs 2020 uitgereikt, waarvoor 7 steden in de race zijn. In de zeven deelnemende steden, Arnhem, Edam-Volendam, Dronten, Houten, Lelystad, Oldenzaal en Roermond, vonden in de afgelopen maanden online lokale manifestaties plaats. Hier lieten de steden zien wat ze bereikt hebben op het gebied van ouderen en cultuurparticipatie en hoe toekomstbestendig ze zijn. Een jury, onder leiding van Hedy d’Ancona, was aanwezig en spreekt op 31 mei haar oordeel uit.
Het kost gemeenten gemiddeld bijna twintig jaar om de invoeringskosten van de Omgevingswet terug te verdienen. Er is ook een scenario denkbaar dat het helemaal niet gebeurt, zo blijkt uit onderzoek van KoksDeVoogd naar de kosten van de stelselherziening Omgevingswet.
De kunst- en cultuursector moet meer stappen ondernemen tegen grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. Dat schrijft de Amsterdamse wethouder van cultuur Touria Meliani (GroenLinks) in een verstuurde brief aan de gemeenteraad. Meliani reageert, schrijft ze, op recent verschenen artikelen over grensoverschrijdend gedrag. NRC en Het Parool publiceerden artikelen waarin 28 mannen de directeur van cultureel platform Moam in Amsterdam beschuldigen van aanranding, verkrachting, drogering en gewelddadigheden. Diverse oud-betrokkenen bij Moam-projecten klaagden bovendien over een onveilige werkomgeving. De berichten raakten haar, schrijft Meliani. „Het laat de kwetsbaarheid van (jonge) makers zien en de machtsstrijd die soms in de sector heerst en vreselijke gevolgen kan hebben.” Zij noemt het goed en moedig „dat zij die zich slachtoffer voelen zich uitspreken”. Vanaf april gaat ze gesprekken voeren met vertegenwoordigers uit de cultuursector. Ze wil praten, geeft ze aan, over de noodzaak van een veilige werkomgeving, en hoe alert te zijn op situaties die kunnen leiden tot grensoverschrijdend gedrag.
De ooit zo jonge poldergemeente Dronten is volwassen geworden. Net als andere Nederlandse gemeenten krijgt Dronten in toenemender mate te maken met vergrijzing. Het culturele aanbod had daarmee geen gelijke tred gehouden. Reden genoeg voor de gemeente om mee te doen met het Age Friendly Cultural Cities-programma van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Het is een hele mooie opstap om kunst bij ouderen te introduceren.’
De miljoenen euro's die gemeenten kregen om de lokale cultuursector te steunen in coronatijd liggen op veel plekken nog op de plank. Ook in Zuidoost-Brabant is onduidelijk waar de in totaal overgemaakte 6,6 miljoen precies naartoe gaat. Vooral omdat gemeenten vrij zijn het geld naar eigen inzicht uit te geven. ,,Misschien gaat het in plaats van cultuur wel naar jeugdzorg.”
Het ministerie van OCW stelde 150 miljoen euro beschikbaar aan gemeenten voor noodsteun aan culturele instellingen. De gemeente Den Haag ontvangt hiervan 8,35 miljoen euro. Wethouder voor cultuur van Asten heeft met de sector en de andere grote steden overlegd over de verdeling van het geld. Daarvan wordt 2,5 miljoen gebruikt om de huur van gebouwen, die veel instellingen aan de gemeente moeten betalen, over de eerste zes maanden van dit jaar kwijt te schelden. De gemeente opent bovendien een herstelfonds (2 miljoen euro), waar culturele instellingen compensatie kunnen aanvragen voor geleden financiële schade. “Het is absoluut nodig om dit te doen, anders hebben we straks geen cultuur meer over als de lockdown wordt opgeheven,” zegt van Asten. Volgens de wethouder moeten culturele instellingen, makers, broedplaatsen, galerieën en de amateurkunsten worden geholpen om de gevolgen van de coronacrisis te beperken. “Ik hoop dat uiterlijk deze zomer alles weer gaat draaien,” aldus Van Asten, die de gemeenteraad op 11 maart over het steunpakket heeft geïnformeerd.
Om de culturele sector tijdens de coronacrisis te ondersteunen heeft de gemeente Maastricht een Herstelfonds Cultuur ingericht. Het beschikbare bedrag voor het Herstelfonds Cultuur Maastricht bedraagt 2 miljoen euro. Doel is de culturele en creatieve sector op korte termijn te behouden en heropenen (Haw Pin), en op lange(re) termijn te laten herstellen door het vergroten van de weerbaarheid (Stay Strong). Voor de financiële dekking wordt het volledige bedrag ingezet dat de gemeente Maastricht heeft ontvangen uit het tweede steunpakket van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van het Rijk, aangevuld met het restantbedrag uit het eerste steunpakket.
Het Nijmeegse Valkhofmuseum is gered. De gemeenteraad ging 3 maart akkoord met een reddingsplan van 16 miljoen euro. Aan de steun wordt wel als eis gesteld dat het museum in de toekomst niet meer bij de gemeente aanklopt om gaten in de begroting te dichten. De gemeente koopt het gebouw voor 4,9 miljoen euro. Maar dat geld komt in de loop der jaren terug, omdat het museum huur gaat betalen. Daarnaast betaalt de gemeente 11 miljoen euro mee aan een grondige verbouwing.
De Statenfractie van de PvdA wil zo snel mogelijk weten welke Overijsselse gemeenten geld voor de cultuursector achterhouden. De partij heeft hierover vragen gesteld aan Gedeputeerde Staten. In totaal is er 150 miljoen euro vanuit de overheid beschikbaar ter ondersteuning van de cultuursector, maar dit komt op veel plekken terecht bij de gemeenten. De landelijke brancheorganisatie Cultuurconnectie luidde daarover eerder de noodklok in Tubantia, ondersteund door onderzoeksresultaten van adviesbureau Berenschot. Het bureau bevraagde in de provincie Utrecht alle lokale overheden over de cultuurcompensatie. Uit die rondvraag bleek dat er vooral in de kleinere tot middelgrote gemeenten veel onduidelijk is over de besteding van dit geld. PvdA-fractievoorzitter Annemieke Wissink noemt dit "ongehoord en onbehoorlijk. Onze culturele sector kraakt in z'n voegen. En dan zijn er gemeentes die het geld dat bedoeld is om het buurttheater te redden gebruiken om stoeptegels te leggen. Dat vind ik echt onfatsoenlijk." Met het bekendmaken van de gemeenten die dit doen, hoopt Wissink dat de provincie druk kan zetten op de gemeenten om alsnog het geld uit te keren aan de culturele instellingen
De zorgen binnen de cultuursector over het goed terechtkomen van 150 miljoen euro coronasteun die het Rijk beschikbaar heeft gesteld aan gemeenten om aan cultuur te besteden zijn terecht, laat adviesbureau Berenschot desgevraagd weten aan NU.nl. Berenschot trekt de conclusie uit meerdere eigen onderzoeken voor diverse overheden over de behoefte aan en besteding van noodsteun aan de cultuursector, en uit inventarisaties voor onder meer de Taskforce Culturele en Creatieve Sector. Het adviesbureau maakt zich op basis van de onderzoeken zorgen of gemeenten de noodsteun van het Rijk wel geheel aan cultuur besteden. Zowel de Museumvereniging als koepelorganisatie Kunsten '92 was in november bezorgd over het feit dat gemeenten het geld in principe voor andere doeleinden kunnen gebruiken. De Vereniging Nederlandse Gemeenten noemde die zorgen toen onterecht. Oormerken, een constructie om dit wel te garanderen, zou het goed terechtkomen van de coronasteun volgens minister van Engelshoven (OCW) alleen maar vertragen vanwege administratieve rompslomp voor gemeenten. Daarom koos ze ervoor om dit middel niet in te zetten. "Er is geen compleet beeld over hoe het gaat, want heel veel middelen zijn nog steeds niet besteed", nuanceert Bastiaan Vinkenburg, sectorleider Kunst en Cultuur van Berenschot. "Maar juist daarom is het nog niet te laat." Vinkenburg noemt de onzekerheid over het goed terechtkomen van de coronasteun voor cultuur, ook bij makers, "een groot probleem, waar nog oplossingen voor worden gezocht".
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) ontving de afgelopen periode veel vragen over de omvang en mogelijkheden van de coronacompensatie voor de lokale cultuur. Om gemeenten te helpen bij het vormgeven van deze steun aan de cultuursector brengt de VNG een informatiegids uit, die in opdracht van VNG door adviesbureau Berenschot is samengesteld. De gids geeft meer duidelijkheid over de hoogte van de coronacompensatie aan gemeenten en de financiële situatie van diverse typen lokale culturele instellingen. De handreiking kwam tot stand in samenwerking met medewerkers van gemeenten, de VNG en uit de cultuursector. De gids heeft aandacht voor de kenmerken van de diverse cultuursector ten aanzien van structuur; financiering en werkgelegenheid, de noodsteun die voor de cultuursector beschikbaar is en de vorm en omvang daarvan; voorbeelden van gemeentelijke steunmaatregelen, ook in relatie tot staatssteun; perspectief voor de cultuursector na de coronacrisis, aan de hand van een scenarioverkenning van Berenschot; agenda’s voor gesprekken tussen gemeenten en het veld over actuele vraagstukken. Verder bevat de gids links naar actuele informatie en goede gemeentelijke voorbeelden.
Edam-Volendam is een gemeente met uiteenlopende mentaliteiten en grote culturele verschillen tussen de kernen. Dat maakt de uitdaging des te groter om voor senioren uit de hele gemeente cultureel aanbod op maat te maken. Met het project Oude Meesters lijkt dat gelukt te zijn. ‘De nieuwe generatie senioren wil niet beziggehouden maar geprikkeld worden.’ De gemeente is deelnemer van het Age Friendly Cultural City-programma van het Fonds voor Cultuurparticipatie
Twentse gemeenten ontvingen vanuit het Rijk vier miljoen extra voor de lokale culturele infrastructuur. Waar blijft dat geld? Waarvoor eind vorig jaar gevreesd werd, lijkt te gebeuren: het geld wordt op de rekening van de gemeenten gestort en blijft daar staan. Het rijksgeld is niet ‘geoormerkt’ en hoeft dus niet per se te worden uitgegeven aan ondersteuning van cultuurinstellingen. Bewust, zei minister van Engelshoven (OCW) op de kritiek: dan kunnen gemeenten zonder veel gedoe zelf zorgen dat het geld op de goede plek komt. „We zien helaas regelmatig dat niet goed gaat”, zegt Jan Brands van Cultuurconnectie. „En dat baart ons grote zorgen.” Hij zit ook in de landelijke taskforce die OCW over het onderwerp adviseert. „Het probleem is dat er op dit geld geen etiket geplakt is. Ja, die miljoenen zijn voor onze sector bedoeld, maar komen bij gemeenten niet als zodanig binnen.” In Almelo en de meeste andere gemeenten vloeit het geld nu rechtstreeks in de algemene portemonnee, waaruit de gemeente van alles kan betalen. De vrees van Cultuurconnectie wordt bevestigd door een onderzoek van het bureau Berenschot. Bastiaan Vinkenburg van Berenschot dook onlangs nog in de wijze waarop cultuurcompensatie in Utrecht, wordt besteed. „Daar blijkt wel uit dat de zorgen terecht zijn”, zegt Vinkenburg. „Vooral kleinere gemeenten worstelen hiermee, omdat cultuur daar minder prioriteit heeft. In grotere steden gaat het redelijk goed.” Navraag bij de Almelose wethouder cultuur Alex Langius leert dat er nog niet echt een duidelijk plan op tafel ligt. Hij bevestigt dat die 441.000 euro inderdaad in de algemene middelen is opgenomen. Net als het geld dat vorig jaar voor cultuur naar Almelo werd overgemaakt. In Enschede wordt volop gewerkt aan een steunpakket voor de culturele sector, meldt verantwoordelijk wethouder Jeroen Diepemaat. Om gemeenten enigszins op weg te helpen, werken Bastiaan Vinkenburg en bureau Berenschot momenteel samen met de VNG aan een gids. „In die gids beschrijven we zo duidelijk mogelijk hoe gemeenten precies met de noodsteun vanuit Den Haag om kunnen gaan. En daar hoort de cultuurcompensatie zeker bij.” De gids moet aan het einde van deze maand klaar zijn.
Op verzoek van de minister van OCW heeft de evaluatiecommissie restitutiebeleid nazi-roofkunst onder leiding van Jacob Kohnstamm onderzoek gedaan naar het restitutiebeleid in Nederland. Onlangs heeft de commissie het rapport ‘Streven naar rechtvaardigheid’ uitgebracht. De commissie Kohnstamm adviseert het restitutiebeleid op een aantal punten aan te passen. De gemeente Amsterdam omarmt deze aanbevelingen. Dit kan gevolgen hebben voor het Stedelijk Museum Amsterdam. Hoewel half december de Amsterdamse rechtbank bepaalde dat de gemeente Amsterdam het schilderij Bild mit Häusern (1909) van Wassily Kandinsky niet hoefde terug te geven aan de erven Lewenstein, vindt de gemeente dat er vraagtekens bij dat besluit zijn te plaatsen. Burgemeester Femke Halsema en cultuurwethouder Touria Meliani (GroenLinks) willen dat er opnieuw wordt gekeken naar het verzoek van de erfgenamen Lewenstein.
De verdeling van de Haagse kunstsubsidies ligt nog steeds zwaar onder vuur. Twee bezwaarmakers kregen al gelijk van de gemeentelijke Adviescommissie Bezwaarschriften: het festival Crossing Border en het orkest Ciconia Consort. Veel andere procedures tegen de subsidietoekenning voor de periode 2021-2014 komen er nog aan. Daaronder bevinden zich die van de acht grootste culturele instellingen van de stad. Zelden raakte een ‘Kunstenplan’ zó omstreden. In elk geval vier partijen in de gemeenteraad – Hart voor Den Haag, VVD, PvdA en HSP – eisen opheldering van wethouder Robert van Asten (D66, cultuur).
Utrechtse raadspartijen D66, Student & Starter, PvdA en GroenLinks willen dat de gemeente Utrecht gaat onderzoeken of ook culturele bedrijven met een winstoogmerk in aanmerking kunnen komen voor noodsteun vanwege de coronacrisis. Daaronder vallen onder meer de nachtclubs, galeries en boekhandels in de stad.
Cultuur als middel om langer vitaal te blijven was in Oldenzaal al in beeld, toen de stad zich besloot aan te sluiten bij het Age Friendly Cultural Cities-programma van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Onder de noemer Twents Zilver koppelden de organisatoren ouderen vaak één-op-één aan kunstenaars. Vandaaruit tonen de ouderen hun nieuwe vaardigheden aan elkaar. AFCC rolt als een sneeuwbal door Oldenzaal. Zelfs in coronatijd.
De RRKC (Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur) heeft op 9 februari aan het college van B&W en de culturele sector van Rotterdam een advies uitgebracht over corona en cultuur. Het advies, ‘Cultuur in transitie‘, beschrijft veranderingen en interventies om de Rotterdamse kunst- en cultuursector sterker uit de coronacrisis te laten komen – op korte én langere termijn. Het advies kwam tot stand met input van vier denksessies met ruim 40 Rotterdamse makers en instellingen. De diverse en representatieve samenstelling van de denksessies klinkt direct door in het advies Cultuur in transitie
De verhuizing van philharmonie zuidnederland naar de Theresiakerk in Maastricht kan doorgaan. Op 9 februari stemde de Maastrichtse gemeenteraad in met de plannen om het kerkgebouw geschikt te maken als repetitieruimte voor het orkest. Dat betekent dat begonnen kan worden met het verbeteren van de akoestiek en geluidsisolatie van de kerk. De ruimten onderin het gebouw worden ingericht als kantoor, muziekbibliotheek en opslagruimte voor instrumenten. Met de verbouwing is een bedrag van bijna twee miljoen euro gemoeid. Die kosten komen voor rekening van de gemeente Maastricht, provincie Limburg, het Elisabeth Strouven Fonds, de philharmonie zuidnederland en de stichting Jeugd- en Verenigingsbelangen Sint Theresia. Voor de verbouwing en exploitatie van de kerk draagt het kerkbestuur het economisch eigendom over aan de Stichting Jeugd- en Verenigingsbelangen Sint Theresia. Momenteel huist philharmonie zuidnederland nog in het Theater aan het Vrijthof, maar die locatie werd vorig jaar afgekeurd door de arbodienst en was bovendien veel te klein. Het orkest repeteerde jarenlang in het Theater aan het Vrijthof, maar sinds de fusie tussen het Limburgs Symphonie Orkest en het Brabants Orkest is de repetitieruimte te klein geworden. Bijkomend voordeel van de verhuizing is dat ook de eredienst voor de Theresiakerk behouden blijft en dat het Theater aan het Vrijthof meer ruimte heeft om voorstellingen in te plannen.
De gemeente Den Haag moet de subsidieaanvraag van Crossing Border opnieuw laten beoordelen. Dat stelt de bezwaarschriftencommissie van de gemeente. Het Haagse literatuur- en muziekfestival had daar bezwaar ingediend tegen de manier waarop de subsidieaanvraag was verlopen. En kreeg gelijk. Volgens de onafhankelijke Adviescommissie bezwaarschriften (Acb) was er bij het beoordelen van de aanvraag van Crossing Border sprake van belangenverstrengeling. Het is het tweede bezwaar dat is gegrond verklaard door de Acb. Vorige week werd strijkorkest Ciconia Consort in het gelijk gesteld.
Op het jubileumsymposium van het vakblad BK Informatie stond dit jaar kunst in de openbare ruimte centraal. Er was al een online database van honderd sleutelwerken aangelegd en er vond een middag plaats met meerdere panels, waar gesproken werd over de vele kwesties en veranderingen waarmee kunstenaars en bemiddelaars te maken hebben. Minke van Schaik keek online mee. Ze zag hoe kunstenaars zich aan de omstandigheden weten aan te passen, maar niet zonder steun van bemiddelaars kunnen.
Weer is er gedoe rond de Haagse kunstcommissie die het gemeentebestuur van Den Haag adviseert over subsidies voor kunst- en cultuurinstellingen. De voorzitter van de kunstcommissie heeft volgens de Adviescommissie bezwaarschriften de schijn van belangenverstrengeling en vooringenomenheid gewekt bij het advies over het strijkorkest Ciconia Consort. De kwestie draait om de subsidieaanvraag van Ciconia Consort. De aanvraag werd een paar maanden geleden door de kunstcommissie afgewezen. Daarop diende het orkest een bezwaar in. Volgens Cicornia is er sprake van belangenverstrengeling omdat commissievoorzitter Johannes Leertouwer als dirigent van het Nieuwe Philharmonie Utrecht (NPU) een concurrent is van het Haagse strijkorkest. Bovendien zou Leertouwer vooringenomen zijn omdat hij vier jaar eerder ook al zeer negatief oordeelde over de subsidieaanvraag van Ciconia. Een paar maanden geleden raakte een ander commissielid om dezelfde reden in opspraak. De Haagse gemeenteraad is geschrokken.
Het Berlijnplein in Leidsche Rijn Centrum in Utrecht gaat op de schop. Op het plein moeten in 2025 verschillende culturele instellingen en buitenruimtes verrijzen, zo maakte wethouder Anke Klein (D66, cultuur) bekend. De gemeente Utrecht investeert 45,2 miljoen euro om het gebied een groot cultureel centrum te maken.
De komende vier jaar komt er 7,3 miljoen beschikbaar voor cultuureducatie in Noord-Brabant. Het Fonds voor Cultuurparticipatie heeft deze rijksbijdrage toegekend voor de derde periode van de landelijke regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. De provincie Noord-Brabant en 54 gemeenten verdubbelen dit bedrag om in te zetten op professionalisering, kansengelijkheid en de verduurzaming van het cultuurcurriculum op scholen
Onlangs sprak Liesbeth Jans, adviseur kunst en samenleving van Kunstloc Brabant, tijdens een paneldiscussie ter gelegenheid van het jubileumsymposium van BK-Informatie over Kunst in de openbare ruimte over de rol van bemiddelaar. Wat houdt die rol van bemiddelaar precies in? Waarom is die rol vaak onmisbaar? Jans blogt hierover. Kunstloc Brabant wordt wekelijks benaderd door makers, gemeenten, maatschappelijke organisaties en bedrijven en vervult vervolgens de rol van bemiddelaar die vraag en aanbod bij elkaar brengt.
Ballast Nedam Development ontwikkelt in Rotterdam Tuinbuurt Vrijlandt, een nieuwe inbreidingswijk met 290 woningen. Eind 2021 start de bouw. Femke Jochems (Vogelbescherming Nederland), Jasper Nijveldt en Joep Meijer (Karres en Brands landschapsarchitectuur en stedenbouw) en Maarten Wittens (Ballast Nedam Development) vertellen over natuurinclusief en klimaatadaptief bouwen op een financieel haalbare manier. Neem bijvoorbeeld een stadsecoloog in de arm.
Zonder extra geld en bevoegdheden gaat het de veertig middelgrote gemeenten niet lukken om tot 2030 genoeg wijken van het aardgas af te halen en met een duurzamere bron te verwarmen. "De huidige middelen en instrumenten zijn simpelweg niet toereikend", waarschuwt stedennetwerk G40. Daar maken steden als Eindhoven, Alkmaar, Amersfoort, Tilburg en Maastricht deel van uit. De G40-gemeenten doen nu een appél op de landelijke politiek. Na 17 maart wordt er een nieuwe kabinet geformeerd. Landelijk moet commitment over het van aardgas afhalen duidelijk worden bevestigd. Ook moeten de formerende partijen afspraken maken over extra middelen voor gemeenten en bewoners en over regelgeving die gemeenten in staat stelt aardgas uit te faseren.
Het is niet zo gek dat veel festivals doorschuiven naar september. Hoe later in het seizoen, hoe groter de kans dat de coronacrisis zo ver onder controle is dat het door kan gaan. In september is het meestal nog vrij warm, ideaal voor buitenevenementen. En er komt een garantiefonds. Maar naast de volle agenda voor liefhebbers, die straks het risico lopen twee festivals waarvoor ze nu al een kaartje hebben in één weekend te zien vallen, zijn er de logistieke problemen voor de festivals. De branchevereniging van poppodia en -festivals VNPF maakt zich er zorgen om, en inventariseert wie van hun leden in die maand met hun festival plaatsvinden en willen gaan plaatsvinden. Naast festivals verschuiven ook podia hun aanbod. Jolanda Jansen, directeur van Ahoy en woordvoerder van de Alliantie van Evenementenbouwers, noemt het ‘een uitdaging’ en is bang te maken te krijgen met beperkte middelen van toeleveranciers; „Denk aan podia, tenten, techniek en niet te vergeten: mensen. Je hebt ook nog de schema’s van artiesten, de beschikbaarheid van terreinen, gemeentelijke diensten als politie, vergunningen enzovoorts.” Ook gemeenten zien knelpunten.
Er moet meer aandacht en ondersteuning komen voor amateurkoren en -muziekgezelschappen. Dat geldt ook voor de dirigenten, docenten en andere begeleiders die er als zzp’er actief zijn. Dat stellen Koornetwerk Nederland en KNMO, de Nederlandse koepels voor respectievelijk de koorsector en de muziekverenigingen in Nederland. De twee koepels dringen er bij gemeenten nog eens op aan om de 150 miljoen euro die het kabinet heeft toegezegd (als onderdeel van het tweede grote steunpakket voor de culturele sectoren) vooral ook te bestemmen voor de amateursector. Dat geldt ook voor de 68 miljoen euro die nog beschikbaar kwam uit het compensatiepakket voor medeoverheden van het ministerie van BZK. Verenigingen kunnen ook zelf bij hun gemeente aankloppen, bijvoorbeeld aan de hand van een vragenlijst die daar speciaal voor is ontwikkeld. Professionals kunnen als zzp’er weliswaar een beroep doen op de TOZO-regeling, maar de partnertoets gooit vaak roet in het eten. Juist in de culturele sector zijn veel partners allebei zzp’er, maar er is slechts één TOZO-uitkering per huishouden toegestaan.
Op 20 januari vond het door BK – Informatie georganiseerde symposium 'Kunst in de openbare ruimte' plaats. Iedereen die een ticket heeft kan de opnames online terugkijken tot eind februari 2021. Anderen kunnen contact opnemen met BK – Informatie om het terug te zien. Een overzicht van de 6 sprekers en het onderwerp dat ze inbrachten.
De CDA, PVDA, D66, GroenLinks en Partij voor de Dieren roepen in hun verkiezingsprogramma’s op tot meer stadsparken. Maar het ene park is het andere niet. Wat maakt een stadspark aantrekkelijk? Stadszaken sprak met experts in dit vakgebied. Berdie Olthof (Feddes/Olthof Landschapsarchitecten), Kyra Kuitert (Bureau KM en auteur van het handboek ‘Prettige Plekken’) en Egbert Roozen (directeur van Branchevereniging VHG) komen allemaal tot dezelfde conclusie: een stadspark aanleggen is maatwerk. Toch zijn er enkele voorwaarden waar elk stadspark aan zou moeten voldoen.
,,Het is voor ons vijf voor twaalf’’, zegt woordvoerster Nadine van Pinxteren van theaterfestival De Parade. Vanwege de coronacrisis heeft het rondreizende festival de afgelopen zomer nergens zijn tenten kunnen opzetten. ,,Dat betekende toen storm voor ons. Nu zijn we, om te overleven, aan het watertrappelen.’’ Als Den Haag, Rotterdam, en Amsterdam het festival niet binnen enkele maanden ook de helpende hand toesteken, gaat De Parade dit jaar kopje onder. Dat betekent een streep door hét zomeruitje van honderdduizenden Nederlanders. De gemeente Utrecht stelde vorig jaar anderhalve ton in het vooruitzicht, maar wel op voorwaarde dat ook de andere drie grote steden meebetalen waar De Parade in 2021 voor de dertigste keer zijn opwachting zou maken. Van Pinxteren: ,,Van Amsterdam weten we dat ze aan een regeling werken naar het voorbeeld van Utrecht. Daar hebben we vertrouwen in. Wat Den Haag en Rotterdam betreft hebben we nog geen zekerheid. Maar we moeten 1 maart toch wel weten waar we aan toe zijn, we hebben het geld nodig om te kunnen opstarten.’’
Cultuurconnectie, de brancheorganisatie voor cultuureducatie, amateurkunst en volksuniversiteitswerk, roept haar leden op om in gesprek te gaan met hun gemeente over het aanwenden van de rijkssteun voor cultuur. In een voorbeeldbrief doet Cultuurconnectie een beroep op de gemeenten in Nederland om, vanuit de extra financiële ondersteuning die voor cultuur door het rijk aan gemeenten is toegewezen, deze middelen ook daadwerkelijk te besteden aan cultuur en hiermee cultuureducatie, cultuurparticipatie (of amateurkunst) en volksuniversiteitswerk financieel te steunen.
De Gezonde Stad Index 2020 laat zien dat Groningen op gezondheid veruit het beste scoort van alle 20 onderzochte grote Nederlandse steden. John Boon, hoofd landschapsarchitectuur en groene stad bij Arcadis, raadt andere steden aan gezondheid centraal te stellen in beleid en vooral actie te nemen om de leefomgeving in hun gemeenten gezonder te maken.
Kunsten ’92 heeft op 12 januari aan alle burgemeesters van Nederland een brief gestuurd met de oproep om de middelen die hun gemeente ontvangt daadwerkelijk aan cultuur ten goede te laten komen. Zoals bekend heeft het kabinet, in verband met de coronapandemie, voor gemeenten extra steunpakketten uitgetrokken voor cultuur. In 2020 gaat het om € 120 miljoen en voor 2021 om € 150 miljoen ten behoeve van ondersteuning van de lokale culturele infrastructuur. Daarbij heeft het kabinet vanwege de snelheid in samenspraak met de VNG gekozen voor een decentralisatie-uitkering. De brief geeft aan dat met deze noodsteun via het Gemeentefonds de colleges van B&W en de gemeenteraden dus in staat zijn om hun culturele organisaties te ondersteunen in deze moeilijke tijden. Ook minister van Engelshoven (OCW) heeft gemeenten hiertoe opgeroepen. Kunsten’92 publiceerde ook een lijst met de budgetten coronasteun die per gemeente is toegekend
Koornetwerk Nederland roept gemeenten in Nederland op om hun amateurkoren financieel te ondersteunen uit de 150 miljoen euro die ze van het Rijk krijgen. De koepel doet die oproep omdat het lokale bestuur soms niet lijkt te beseffen dat ook in de amateursector geld omgaat. Er zijn professionals aan het werk – dirigenten, regisseurs, repetitors of andere begeleiders – die als zzp’er hard geraakt worden door de coronapandemie. Waar ze doorbetaald krijgen, wordt de clubkas van de koren weer flink getroffen en dat bij een afnemend ledenaantal.
De Koninklijke Nederlandse Muziek Organisatie (KNMO), overkoepelend orgaan en vertegenwoordiger van de vele honderden amateur-muziekverenigingen, roept op 23 december gemeenten in Nederland via een brief aan de wethouder Cultuur, met klem op om haar sector financieel te steunen vanuit de extra ondersteuning van 150 miljoen euro die ze van het rijk toegewezen hebben gekregen. De KNMO adviseert verenigingen zelf initiatief te nemen en een wethouder te benaderen.
De Friese amateurmuziekverenigingen willen weten waar de 17,3 miljoen euro aan financiële steun en de latere aanvullende pakketten voor de culturele sector in Friesland is beland. Er is een brief gestuurd aan alle gemeenten door de Organisatie van Muziekverenigingen Fryslân (OMF).Door de maatregelen tegen corona zijn de muziekverenigingen in de provincie hard getroffen, zegt voorzitter Johan Meesters. De kosten lopen namelijk wel door, zonder dat de verenigingen inkomsten krijgen uit onder meer optredens of huis-aan-huisverkoopacties. Een aantal gemeenten ondersteunt verenigingen structureel met subsidies. Maar er zijn ook gemeenten waarin dat niet gebeurt, zoals in De Fryske Marren en Leeuwarden. Bij de OMF zijn tweehonderd verenigingen aangesloten. Naar schatting hebben die gezamenlijk zo’n 10.000 leden.
Het Moving Art Centre Amsterdam (MACA) opent komend voorjaar de deuren. Het MACA, op het NDSM-terrein in Amsterdam-Noord, biedt zo’n vijftig werkplekken voor audiovisuele producties, workshops, montage, fotoshoots en meer, bedoeld voor kunstenaars die zich bezighouden met film en daaraan gelieerde kunstdisciplines. De oprichting van de broedplaats beantwoordt de roep om ruimte voor verdieping en experiment. Die is volgens velen onvoldoende aanwezig in de bestaande opleidingen en talentontwikkelingstrajecten. MACA werkt samen met verschillende organisaties uit de nationale en internationale filmindustrie. Het MACA is ook een filmatelier, een ontmoetingsplek waar regisseurs, editors, scenaristen, decorbouwers, sound-designers, componisten, animators en anderen samenkomen om te werken en kennis uit te wisselen. MACA beschikt daarnaast over een presentatieplek voor en door professionals, waar previews, concerten, lezingen, eindexamenpresentaties, VR-installaties en Q&A’s kunnen plaatsvinden. Het startbudget is gefinancierd door Bureau Broedplaatsen, Eye Filmmuseum, het Prins Bernhard Cultuur Fonds en Stichting CFAP, en wordt aangevuld met een lening van de Triodos Bank. MACA is een tijdelijk initiatief. Na acht jaar vertrekt de organisatie, met achterlating van een goed geoutilleerde gebouw. Afhankelijk van de bestemmingsplannen van de gemeente Amsterdam voor dit gebied, is het mogelijk dat daarna een nieuw tijdelijk initiatief er gebruik van kan maken.
In opdracht van de gemeente Den Helder zal de kunstcollectie van het voormalig Rob Scholte museum executoriaal verkocht worden. De executoriale verkoop van de kunstcollectie zal medio januari 2021 van start gaan. De executoriale verkoop is inmiddels door de deurwaarder aangezegd. De opbrengsten van de verkoop zullen naar rato worden verdeeld tussen de openstaande opeisbare vorderingen van de gemeente en van Friedberg & Mahn Advocaten.
Nu steeds meer winkels sluiten, zijn steden naarstig op zoek naar een alternatief om leegstand te voorkomen. Transformeren is tijdrovend, kostbaar en risicovol. Rinske Brand pleit er daarom voor te experimenteren met wat het beste past bij een specifieke plek. Zij geeft vijf argumenten voor wat zij ‘placetesting’ noemt en doet dat aan de hand van voorbeelden uit de praktijk. “Bij deze tijd past een methode die helpt om het uiteindelijke concept voor een gebied gaandeweg te ontwikkelen.”
Op dit moment hebben organisatoren van festivals andere kopzorgen dan het verkrijgen van een evenementenvergunning. Het coronavirus heeft de complete festivalsector platgelegd en de hoop is gevestigd op een vaccin, zodat er in 2021 meer mogelijkheden gaan komen. Toch doen organisatoren er goed aan om nu al vooruit te kijken naar de vergunningaanvraag voor volgend jaar, zeggen Rachel Hoeneveld en Laurien Mulder, advocaten overheidsrecht bij Pot Jonker Advocaten in Haarlem. Volgens de advocaten worden de regels voor een evenementenvergunning steeds ingewikkelder en zijn de besluitvormingsprocedures niet altijd vooraf voldoende kenbaar. “De criteria waar organisatoren aan moeten voldoen, evenals de argumenten bij selectie en de verwerkingsduur van een aanvraag, zijn vaak niet duidelijk”, stellen zij. Vorig jaar hebben diverse festivalorganisatoren hun evenement op het laatste moment moeten afblazen vanwege problemen rondom de vereiste vergunningen. Een van de bekendste voorbeelden is eilân van organisator Mojo. Volgens de advocaten zal dit steeds vaker gaan gebeuren, als organisatoren blijven vertrouwen op de oude gang van zaken.
Voorlopig vallen er in Nijmegen geen culturele podia om, verwacht wethouder cultuur Noël Vergunst (GL). Uit een dit najaar door de gemeente Nijmegen georganiseerde enquête onder vijftig culturele organisaties, zegt geen van de respondenten op korte termijn in het voortbestaan bedreigd te worden door Covid-19. Vooral ingehuurd personeel vangt de klappen op, er zijn financiële reserves, al is het natuurlijk niet duidelijk hoe lang die volstaan. Vergunst: ‘Natuurlijk is het lastig, niemand staat er goed voor, maar ze redden het wel. De NOW en de Tozo zijn daarbij heel belangrijk. De gemeente zelf komt ook over de brug: met cofinanciering bij de rijkssteun, er is een coronafonds voor de kleinere instellingen. In 2020 ging er 2,4 miljoen extra naar de podia, voor 2021 staat al 1,3 miljoen klaar. Vergunst: ‘We willen de infrastructuur op peil houden, maar die zal wel transformeren. De sector moet wendbaar en weerbaar worden. Hoe is nog niet duidelijk, daar praten we met de instellingen over. Misschien kleinere of meer hybride producties, of een andere organisatie.’ Er is een nieuw fonds waar 360.000 euro beschikbaar voor speciale producties.
Na vijf jaar voorbereiding staat Arnhem op het punt een ingrijpende verbouwing van het vooroorlogse Stadstheater in gang te zetten, zodat de nationaal toonaangevende theater- en dansgroepen Oostpool en Introdans er kunnen intrekken. De gemeenteraad stemt naar verwachting op 16 december in met een voorstel voor ‘passende, eigentijdse en toekomstbestendige huisvesting’ dat 73 miljoen euro kost. De grootscheepse verbouwing is het sluitstuk van een reeks renovaties van Arnhemse culturele instituten. Eerder zijn filmtheater Focus, bibliotheek Rozet en concertgebouw Musis al vernieuwd. De uitbreiding van Museum Arnhem is in volle gang. Met hogeschool voor de kunsten Artez heeft Arnhem ook opleidingen theater en mode in huis.
Er komt een steunpakket van ruim € 2,3 miljoen voor cultuur en de vrijetijdseconomie in de provincie Groningen. Zelfstandigen in de culturele sector kunnen vanaf begin 2021 aanspraak maken op het stimuleringspakket van de provincie. Er is ruim € 1,15 miljoen voor makers in de creatieve sector om nieuwe cultuuruitingen te maken. Zelfstandigen kunnen geld krijgen voor scholing om mee te kunnen met de ontwikkelingen in de cultuursector. Er komt ook financiële steun voor instellingen die getroffen zijn door de coronacrisis. Hoeveel steun een instelling ontvangt, hangt af van de subsidierelatie die er met de provincie Groningen bestaat. Voor culturele instellingen die hoofdzakelijk subsidie ontvangen van de provincie is ruim € 390.000 beschikbaar. Als de gemeente verantwoordelijk is, heeft de provincie eenzelfde bedrag beschikbaar om mee te betalen. Het Groninger Museum krijgt € 306.000 voor de geleden schade.
Op 16 december beslist de rechtbank in Amsterdam of het schilderij Bild mit Häusern (1909) van Wassily Kandinsky moet worden teruggeven aan erfgenamen van de oorspronkelijke Joodse eigenaren. Het doek werd in oktober 1940, vijf maanden na de Duitse inval van Nederland, op een veiling in Amsterdam gekocht door het Stedelijk Museum Amsterdam. Omdat dit een gemeentelijk museum is, is de rechtszaak ook aangespannen tegen de stad Amsterdam. Volgens de normale juridische regels is de roof van kunst bij Joden tijdens het nazibewind (1933-1945) al lang verjaard. In 1998 werd evenwel internationaal afgesproken dat deze kunst alsnog moet worden teruggegeven. Nederland heeft in 2001 een speciale instantie opgericht om dit soort zaken te beoordelen: de Restitutiecommissie. Die heeft inmiddels 163 uitspraken gedaan. In ongeveer de helft van die zaken werd een claim toegewezen. Maar dat gold niet voor deze Kandinsky: dat verzoek wees de Restitutiecommissie in 2018 af. In het oordeel was ook de betekenis van het schilderij voor de collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam meegewogen. Dat is volgens de critici in strijd met het principe dat iets moet worden teruggegeven als het geroofd is. De erfgenamen besloten in beroep te gaan bij de rechter. De rechtbank stelt de erfgenamen op alle punten echter in het ongelijk. "Belangrijk is dat het toetsingskader van de rechter wettelijk beperkt is. Het gaat hier om een bindend advies van de Restitutiecommissie, waarbij zowel de gemeente als de erfgenamen zelf voorafgaand aan het onderzoek hebben aangegeven het bindend advies van de commissie te zullen accepteren."
In september sloten de vier Amsterdamse coalitiepartijen (GL, D66, PvdA en SP) een akkoord waarin ter waarde van honderden miljoenen euro’s bezuinigd werd en allerlei ambities en prioriteiten over boord gingen. Dat was nodig omdat de pandemie grote effecten heeft op de financiën van de gemeente Amsterdam. Zo zijn er dit jaar vanwege corona nauwelijks toeristen, waardoor de toeristenbelasting en de parkeerinkomsten gekelderd zijn. Instellingen die slachtoffer van deze bezuinigingen zouden worden, zoals OBA, het Amsterdamse Bostheater en Museum Het Schip, worden nu toch ontzien. Ook de voorgenomen bezuiniging van 1 miljoen euro op culturele broedplaatsen, werkplekken voor kunstenaars, is van de baan. De vier bestuurspartijen kiezen er nu voor om de scherpe kantjes van de bezuinigingen te halen. “Amsterdam gaat door een moeilijke tijd en dan moet je oog hebben voor de dingen die misgaan in de plannen,” zegt D66-leider Reinier van Dantzig. Door met een stofkam door de begroting te gaan, zijn de vier partijen met het geld gekomen om deze verzachting te betalen. Onder meer de reserve Zuidas wordt ingezet, en een restje geld uit de subsidieregeling voor oude dieselauto’s. Het geld voor de bibliotheken komt vrij omdat de nieuwe bieb op de Zuidas, OBA-Next, pas in 2027 wordt opgeleverd waardoor die investering uitgesteld kan worden, schrijft wethouder Meliani.
In heel veel gemeenten bouwen culturele instellingen, dag in dag uit, aan een blijvende binding met álle inwoners van die gemeente. De Museumvereniging is zeer dankbaar voor de coronanoodsteun die beschikbaar is gemaakt door o.m. de Tweede Kamer, het kabinet, en publieke en private fondsen. De vereniging doet een extra beroep op alle gemeenten: zorg dat die steun op de juiste plek terechtkomt: bij culturele organisaties zelf. Op 16 november werd bekend dat er vanuit het Rijk € 150 miljoen naar gemeenten gaat om ze in staat te stellen de cruciale lokale culturele infrastructuur te ondersteunen. In het bijzonder vraagt de Museumvereniging daarom de gemeenten ervoor te zorgen dat zij deze ondersteuning aan het Gemeentefonds toevoegt voor de eerste helft van 2021 en dat die ook echt naar cultuur gaat. Over de precieze invulling denkt de Museumvereniging graag met gemeenten mee.
De gemeente Heerlen heeft 1,9 miljoen euro extra van het Rijk gekregen om de cultuursector in de stad overeind te houden in de huidige coronacrisis. Begin volgend jaar wordt in overleg met de culturele sector bekeken hoe het geld precies wordt verdeeld. "Het is de bedoeling dat de extra middelen niet alleen gaan naar grote instellingen zoals het Parkstad Limburg Theater en poppodium Nieuwe Nor. Maar ook naar individuele makers en amateurkunst verenigingen. Tot de kleinste aan toe", aldus wethouder Jordy Clemens (SP). "Want ze hebben het allemaal erg zwaar." Wel geeft hij aan dat het Parkstad Limburg Theater een flink deel van het extra budget zal opslokken. Simpelweg vanwege de grootte. Van de 1,9 miljoen is 1,5 miljoen afkomstig van het ministerie van OCW. De overige 4 ton komt van het ministerie van Binnenlandse Zaken.
Op 10 december heeft de Amsterdamse Kunstraad een ongevraagd advies uitgebracht over de coronasteun van de gemeente Amsterdam. Het advies is een reactie op de brief Steunmaatregelen voor de culturele sector met de resultaten van fase 1 en fase 2 in bijlage, die op 2 december jl. naar de gemeenteraad is gestuurd. In het briefadvies doet de kunstraad een voorzet voor de verdeling van coronasteun voor de cultuursector in fase 3
In aansluiting op de Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2021-2024 presenteerde het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK) op 7 december zijn beleidsplan voor de komende kunstenplanperiode, onder voorbehoud van bespreking in de gemeenteraad. Vanuit onze vernieuwde missie 'Fantastische kunst voor alle Amsterdammers', wil het fonds bijdragen aan een culturele wereldstad waar iedereen de kans heeft kunst te ervaren of beoefenen.
Er komt 386.000 euro beschikbaar voor de cultuur in Vlissingen. Het geld is bedoeld om de ergste coronaschade te compenseren. Maar is vier ton genoeg? Wethouder Rens Reijnierse van Cultuur heeft geen antwoord op die vraag. "Het geld is bedoeld om de infrastructuur in de lucht te houden." Hij roept iedereen op een verzoek in te dienen. "Ik doe een oproep aan iedereen die meent hiervoor in aanmerking te komen." Omroep Zeeland sprak met culturele instellingen in de stad.