25-05-2023

De landelijke beleidslijn om grootschalige distributiecentra op ‘ongewenste plekken’ te voorkomen, is vertraagd. De beleidslijn had er in maart moet liggen, maar dat wordt eind dit jaar. Het uitstel komt door de Provinciale Statenverkiezing. Er is nieuw overleg tussen partijen nodig. 'De timing van de Provinciale Statenverkiezing half maart was een ongelukkige’ zegt Margreet Verwaal, senior beleidsmedewerker Ruimte bij het Ministerie van Economische Zaken. Daarnaast was er volgens Verwaal door de complexiteit van ruimtelijke ordening onvoldoende tijd om de consequenties van het voorgenomen beleid te doorgronden. ‘Daarbij komt dat een belangrijke verantwoordelijkheid ligt bij provincies.' Binnen de beleidslijn ‘Grip op grootschalige bedrijfsvestigingen’ werken drie de ministeries EZK, VRO en I en W en provincies in opdracht van de Kamer aan een aanpak voor de vestiging van grootschalige distributiecentra. Ook moet de lijn voor meer helderheid zorgen over de beschikbare plekken voor productiebedrijven, bouw- en maakindustrie, datacenters en fabrieken voor hernieuwbare energieproductie. In een brief aan de Tweede Kamer schreef minister Adriaansens van Economische Zaken eind vorig jaar dat de beleidslijn in het eerste kwartaal van dit jaar klaar zou zijn. De status is nu dat de contouren van het beleid klaar zijn. De definitieve beleidslijn verschijnt pas eind dit jaar omdat volgens EZK verschillende zaken nog moeten worden uitgezocht en verkend tussen provincies, IPO (Interprovinciaal Overleg), VNG en het Rijk.

09-05-2023

Jarenlang was ‘Nederland Distributieland’ het mantra. Het logistieke succes is te zien langs onze snelwegen en dorps- en stadsranden. Maar tijden zijn inmiddels drastisch veranderd. De periode van schijnbaar onbegrensde groei is voorbij. Beschikbare ruimte voor nieuwe logistieke terreinen is schaars, ook grondstoffen worden steeds schaarser en er is een groot tekort aan arbeidskracht. Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving Wouter Veldhuis: “Er moeten scherpe keuzes gemaakt worden. Zowel over het wat, waar als hoe. De logistieke sector en daarmee het ruimtebeslag moet veel meer aansluiten op wat onze samenleving in de toekomst nodig heeft. En dat is een duurzame circulaire economie waar nabijheid een belangrijke rol speelt.” Op 21 april organiseerde het College van Rijksadviseurs samen met DILAS (Dutch Industrial & Logistics Association) een Lagerhuisdebat over de toekomst van de logistiek in Nederland. Een debat met vertegenwoordiging van de grootste bedrijven uit de sector, gemeentes, provincies, rijksoverheid, wetenschap en onderwijs. Om een aantrekkelijk en vernieuwend verhaal rond logistiek uit te bouwen, de juiste investeringen te doen, kwaliteitseisen te stellen en randvoorwaarden vast te stellen voor ruimtelijk beleid en ontwerp, is samenwerking van overheid en bedrijfsleven nodig. Daarbij moet er bij alle keuzes mee rekening worden gehouden dat deze bijdragen aan het vastgestelde streven dat onze economie in 2050 circulair is en ontwikkelingen leiden tot maatschappelijk meerwaarde. Op basis van dit debat en diverse gesprekken met bedrijven, overheden, kennisinstituten en maatschappelijk middenveld, presenteert het College van Rijksadviseurs nu hoe zo’n verhaal over de toekomst van de logistiek er uit kan zien. De publicatie ‘Vandaag besteld, morgen circulair’ is daar een neerslag van. Nog voor de zomer brengt het College van Rijksadviseurs een advies uit.

04-05-2023

Kunstmatige intelligentie lijkt bezig aan een niet te stuiten opmars. Zelfs acteur Harrison Ford lijkt ermee te kunnen verjongd, om zo opnieuw als Indiana Jones te schitteren op het witte doek. Ook partijen in de gebouwde omgeving krijgen ermee te maken. Architecten zouden overbodig worden en datzelfde lot lijkt gebiedsontwikkelaars boven het hoofd te hangen. Of toch niet? Walter Bokern brengt de mogelijkheden van ChatGPT in beeld.

03-04-2023

Minder locaties, minder voorstellingen, meer ruimte voor het landschap: zelfs op Oerol, het jaarlijkse theater- en muziekfestival op Terschelling dat steevast een goede verhouding met de natuur propageert, is er meer oog voor de omgeving. Met 27 in plaats van 35 voorstellingen en 70.000 in plaats van 100.00 beschikbare tickets zet het festival een serieuze stap naar een compactere versie. Uitgangspunt van Oerol is de filosofie dat contact met de natuur het bewustzijn van de waarde van natuur bevordert. Er blijft tien dagen lang eindeloos veel te beleven, aldus Sabine Pater, de nieuwe artistiek leider van Oerol, met veel premières en veel nieuw werk. Daarbij komt er meer aandacht voor andere elementen van het festival. Pater is blij dat het straattheater na drie jaar afwezigheid terugkeert. „We willen laten zien dat straattheater zich heeft ontwikkeld tot een modern genre en een grote mix van disciplines biedt.” Variatie zoekt het festival ook in genres: dans, muziek, teksttheater, installaties en circus. Zo staan er weer eens grote internationale circusvoorstellingen op het programma, uit IJsland, Frankrijk en Spanje. Het programma bevat dit jaar minder vaste gasten en theatergroepen die al het hele jaar de theaters bespelen. „Dat is deels een praktisch gegeven, omdat groepen als Orkater elders een zomerproductie maken. Deels is het een keuze, omdat we ruimte willen maken voor nieuwe namen, voor wie het van betekenis is om op Oerol te staan. Ga bijvoorbeeld eens naar Joost Oomen & de Poezieboys.” Collectief Nineties Productions, dat ervaring heeft met spelen op locatie, is dit jaar ‘creatieve partner’. De groep is geen curator, maar richt zich op eigen producties.

03-04-2023

De stichting Van Gogh Homeland wil de wereldberoemde schilder Vincent van Gogh eren op zijn geboortegrond. Absolute blikvanger van dat Brabantse project hadden zeven torens moeten worden, verspreid door de provincie Noord-Brabant. Die hadden jaarlijks 400.000 bezoekers uit binnen- en buitenland moeten trekken. Maar 2,5 jaar na de presentatie van die plannen zijn de torens verdwenen. ,,We waren nog met het concept bezig en niet zozeer met de vorm”, zegt Joost Melis namens de stichting achter het project. ,,Omdat we twee tekeningen van torens lieten maken, dacht iedereen direct dat ze er precies zo uit moesten komen zien. Dat is niet zo.” Toch zijn de plaatjes niet voor niets geweest. Ze trokken namelijk de aandacht van architect Winy Maas. Hij broedt nu mee op de aangepaste plannen. Er komen vier biënnales (tweejaarlijkse kunstmanifestaties), de eerste rond 2025 in Tilburg. Later volgen drie andere locaties in Noord-Brabant. Tijdens die manifestaties moeten bezoekers de gevolgen van klimaatverandering voelen. Met superduinen, tuintorens, regenkamers en heidewoningen worden tevens mogelijke oplossingen gepresenteerd. ,,Je moet hier echt de toekomst van de duurzaamheid zien”, zegt Melis. ,,Een belevenis met betekenis. Dat is nodig voor gedragsverandering.” Het plan is nu om één hoofdattractie te maken: een enorme tuintoren. De stichting wil in eerste instantie een wat kleiner model plaatsen voor de biënnale. Maar gehoopt wordt dat het plan zó aanslaat, dat er daarna een grotere, permanente tuintoren verschijnt. De gesprekken met de gemeente Tilburg zijn al in volle gang. Tijdens de tweede biënnale rond 2027 moet ook de hoofdattractie van Van Gogh Homeland bekend zijn. Daarin draait het niet zozeer om de toekomst, maar wordt het verleden van de schilder juist vertaald naar het heden. Ook daarin krijgen de bezoekers een moraal mee. Op dit moment is niets te zeggen over het soort attractie of waar die gebouwd moet worden. In Van Gogh Homeland werken onder meer architectenbureau MVRDV, gemeente Tilburg, de Efteling en Libéma samen. De provincie Noord-Brabant faciliteert de ontwikkeling van het plan.

16-03-2023

In 2019 is het Programma Erfgoed Deal van start gegaan. In dit programma maken verschillende partijen afspraken over het behoud en het gebruik van erfgoed bij de grote ruimtelijke opgaven van dit moment. Staatssecretaris Uslu heeft samen met het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging Nederlandse Gemeenten de verlenging van de Erfgoed Deal tot 2025 getekend. Het kabinet trekt hier 12,5 miljoen voor uit. In de geactualiseerde Erfgoed Deal ligt de focus op de hoofdthema’s landbouw en natuur, energie en economie, wonen en mobiliteit en water en bodem. Denk aan de inzet van middeleeuwse watermolenlandschappen om verdroging tegen te gaan. Aan de rijksmonumentale waterwerken in Groningen die helpen bij klimaatadaptatie, of aan het eeuwenoude cultuurlandschap in Fryslân dat inspiratie biedt om de biodiversiteit te vergroten. De Erfgoed Deal is een samenwerkingsverband tussen de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Binnenlandse Zaken, Infrastructuur en Waterstaat, en Landbouw, het Interprovinciaal Overleg, de Vereniging Nederlandse Gemeenten, Federatie Grote Monumentengemeenten, Federatie Instandhouding Monumenten, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, LandschappenNL, het Rijksvastgoedbedrijf en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit.

06-03-2023

De provincie Noord-Brabant heeft besloten om grootschalige logistieke ontwikkelingen op ongewenste locaties tegen te gaan. Door dit voorbereidingsbesluit worden grootschalige logistieke ontwikkelingen verboden in heel Noord-Brabant met uitzondering van specifieke locaties waarover provincie en gemeenten regionale afspraken hebben gemaakt. Gemeenten hebben daarmee ook daadwerkelijk instrumenten in handen om ongewenste ontwikkelingen tegen te gaan. Dit besluit werd op 3 maart bijna unaniem aangenomen door Provinciale Staten. Enkele partijen vonden dat het voorstel niet ver genoeg gaat en dat de provincie eigenlijk al een achterhoedegevecht voert. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bombardeerde de provincie afgelopen najaar nog tot logistiek koploper in Nederland; geen enkele andere provincie telt zoveel vierkante meters distributiecentra. Of zoals SP’er Nico Heijmans het in ‘goed Brabants’ verwoordde: ,,Het is kei too little, kei too late.” Alexander van Hattem (PVV) was het roerend met hem eens: ,,Veel te weinig, veel te laat.” Voor gedeputeerde Erik Ronnes (Ruimte) is vooral van belang dat provincie en gemeenten nu zelf de touwtjes in handen hebben als logistieke bedrijven plannen hebben. ,,We kunnen maximaal sturen op nieuwe locatieontwikkeling, zorgvuldig en meervoudig ruimtegebruik en de economische en maatschappelijke meerwaarde van de bedrijven.”

02-03-2023

Wat wil een landschap worden? Een gesprek met Rosanne van Wijk en Ronald Boer van kunstenaarscollectief de Onkruidenier. Over zout-inclusief denken, meebewegen met het water en hoe we kunnen leren van micro-organismen die overleven onder de meest extreme omstandigheden.Een interview in het kader van het event Artistiek veldwerk: Modder, mythes en moerasland op 16 maart op Amsterdam Science Park, een kick-off van het Landschapsfestival, dat plaatsvindt in het voorjaar van 2023. Het wordt georganiseerd door Waags Urban Ecology Lab. We gaan bouwen aan een meer biodiverse en natuur-inclusieve stad.

02-03-2023

Landschapsarchitect Eric-Jan Pleijster was onlangs te gast in het KAN Café, waar gesproken wordt over klimaatadaptief bouwen mét de natuur. Met zijn bureau LOLA (Lost Landscapes) geeft hij daar zelf vorm en inhoud aan. Exit de excelsheet-ecologie, welkom de georganiseerde wildernis. Zelfs in de stad. Pleijster gruwt van wat hij noemt ‘gemanicuurd groen’ met gemillimeterde gazons en steriele plantsoenen. “Beleving van natuur in de stedelijke omgeving zou meer centraal moeten staan”, zegt hij. René Didde tekende de visie van Pleijster op de bioreceptieve stedelijke omgeving op.

02-03-2023

De Natuurdoelanalyses van de Natura 2000-gebieden in Noord-Brabant laten een verslechterd beeld zien van de natuur. Aanvragen voor vergunningverlening met stikstofeffecten op Natura 2000-gebieden komen tijdelijk stil te liggen. Projecten in alle sectoren van de Brabantse samenleving worden hierdoor geraakt. Op dit moment brengt de provincie in kaart wat de precieze gevolgen zijn. Ook wordt gekeken naar welke maatregelen zo snel mogelijk genomen kunnen worden om Noord-Brabant weer open te krijgen. Uit de Natuurdoelanalyses blijkt dat de natuur in de Brabantse Natura 2000-gebieden verslechtert. De verplichte Europese natuurdoelen kunnen met de huidige maatregelen niet worden behaald. De problemen worden veroorzaakt door een mix van verzuring, vermesting en verdroging, dat per gebied verschilt. Een diversiteit aan planten en bomen hebben hieronder te lijden en verdwijnen langzaam maar zeker uit de gebieden. Dat heeft onder meer tot gevolg dat het aantal insecten vermindert, waardoor in sommige gebieden bepaalde vogels en andere dieren niet meer kunnen leven. Als deze ontwikkeling zich verder doorzet, krijgen we een totale verschraling van de natuur. Dat heeft negatieve gevolgen voor klimaat, milieu, leefomgeving en gezondheid. Overigens geldt dit niet alleen voor Noord-Brabant. Een groot aantal provincies kampt met dit probleem. In opdracht van het ministerie van LNV maken alle provincies een gebiedsplan als onderdeel van het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Op 1 juli 2023 moet het Brabants Programma Landelijk Gebied gereed zijn. Als onderdeel daarvan heeft de provincie de wettelijke taak om Natuurdoelanalyses te maken. In opdracht van de provincie hebben twee gespecialiseerde bureaus een natuurdoelanalyse gemaakt van 15 Natura 2000-gebieden. Voor de gebieden die deels in Noord-Brabant liggen staan andere provincies aan de lat om deze op te stellen. De provincie legt de natuurdoelanalyses op 1 maart voor aan de Ecologische Autoriteit. Deze toetst de kwaliteit van de analyses. Na advisering door de Ecologische Autoriteit vindt waar nodig aanpassing plaats.

23-02-2023

Hoe staat het met de ontwikkeling van het buitenmuseum bij Oud Herlaer in Sint-Michielsgestel? Eigenaar Brabants Landschap pakt elke keer een onderdeel beet van het historische complex Huize Haanwijk in Sint-Michielsgestel, met twee pachtboerderijen, binnenplaats, toegangspoort, het bakhuis en de wederopbouwschuur. Intussen zijn Huize Haanwijk, de wederopbouwschuur waar nu museum Romeins Halder in zit én het naastgelegen bakhuisje al onder handen genomen. Tot aan de zomer van dit jaar werkt De Bont aan de restauratie van de twee pachtboerderijen (huisnummers 1a en 2 en de huisnummers 3 en 3a). Brabants Landschap heeft voor deze laatste restauratie een subsidiebedrag van 400.000 euro gekregen van de provincie Noord-Brabant voor het opknappen van deze zeventiende-eeuwse monumenten. Het opknappen van de lange tuinmuur tussen Huize Haanwijk en sociale tuinderij de Scheve Schup volgt dan. Met liefst ook nog de komst van een moestuin, zoals die er in het verre verleden ook een was. Daarna komt nog de restauratie van Oud Herlaer in de agenda te staan. En juist op die plek willen Brabants Landschap en het Noordbrabants Museum een samenwerkingsverband aangaan. Het is de bedoeling dat de oude langgevelboerderij met koestal en kasteelplaats getransformeerd wordt tot een museaal landschap met een beeldenpark, expositieruimte met werkplek voor kunstenaars, ontvangstruimte voor bezoek en een beheerderswoning of dienstwoning. Om dat ook allemaal passend te krijgen in het buitengebied is er een nieuw bestemmingsplan nodig. En daar zet gemeente Sint-Michielsgestel nu een aantal stappen in. Het ontwerp is vlak voor de jaarwisseling ter inzage gelegd.

21-02-2023

Reizend door het Nederlandse landschap realiseerde Hanna Prinssen, landschapsarchitecte bij Arcadis, dat eigenlijk alles in een bepaalde mate te maken heeft met energie. “Een landschap waarin voedsel wordt geproduceerd als energie voor de mens, de energie waarmee auto’s en treinen constant in beweging zijn, energie die de natuur laat groeien en bewegen in de wind, et cetera. De energietransitie is daarmee onderdeel van het landschap waarin we wonen. En ja, daar mogen we kritisch op zijn, want ons land is al behoorlijk vol. “ Ze las het boek ‘The Power of Landscape. Novel Narratives to Engage with the Energy Transition’’ waarin Sven Stremke, Dirk Oudes en Paolo Picchi betogen dat de energietransitie niet gaat over de technologie, maar over een omgeving in verandering. Op reis in Nederland beseft Prinssen dat als we het landschap als één energielandschap gaan zien (wat het dus in de praktijk ook is), gaan we het opwekken van duurzame energie ook ontwerpen als onderdeel van het landschap, in plaats van een extra toevoeging. Ze vertelt over de lessen zij nog meer trok uit het onlangs verschenen boek

13-12-2022

‘We hernemen de regie op de ruimtelijke ordening om te zorgen voor een eerlijke uitkomst van alle ruimtelijke verdeelvraagstukken waar we tegenaan gaan lopen', zegt minister Hugo de Jonge voor Ruimtelijke Ordening. ‘We staan aan de vooravond van een nieuwe manier van werken waarin we cruciale keuzes gaan maken over de inrichting van Nederland. Op alle betrokkenen rust de verantwoordelijkheid om goed samen te werken want keuzes die we nu gaan maken, bepalen welk land we doorgeven aan de generaties na ons.’ Het Rijk en de provincies gaan eind volgend jaar bestuurlijke afspraken maken over de ruimtelijke inpassing van opgaven op het gebied van wonen, bereikbaarheid, energie, economie, landbouw en natuur. De afspraken vormen de basis voor een nieuwe nota ruimte in 2024. Dat schrijft minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) bij het ruimtelijke ‘startpakket’ dat op 12 december naar de twaalf provincies zijn verstuurd. De provincies wordt gevraagd om eigen opgaven te combineren met die van gemeenten en waterschappen. In eerste instantie tot 2030, met een doorkijk naar 2050. In een bijlage bij het startpakket staan per provincie de specifieke kansen en knelpunten. De puzzel moet binnen de kaders van de Nationale Omgevingsvisie ( NOVI ) worden gelegd. Zo heeft meervoudig ruimtegebruik de voorkeur. Verder zijn bodem en water leidend. Staatssecretaris Gunay Uslu van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, was betrokken bij het opstellen van de NOVEX-startpakketten. Daarmee hebben cultureel erfgoed, landschap en ruimtelijke kwaliteit een goede positie bij de provinciale uitwerking van de grote ruimtelijke opgaven waar Nederland aan werkt.

29-11-2022

Het debat over de ‘verdozing’ van het Nederlandse landschap is de laatste jaren een stuk prominenter én genuanceerder geworden. Architect/onderzoeker Merten Nefs ziet van dichtbij dat partijen uit de logistieke (vastgoed)sector zich constructief opstellen in beleidsdiscussies. Ze praten zelfs mee over hogere kwaliteit en multifunctioneel grondgebruik, jawel. Maar via de media grossieren ze tegelijkertijd in pijnlijk platte argumenten. Hoe krijgen we het debat snel op een hoger niveau – zonder in platitudes te vervallen?

21-11-2022

De kunstroute Het Groene Lint is een wandeling van 24 kilometer die Eersel en Eindhoven verbindt. Van platteland naar stad en andersom, in de vorm van een kunstroute van vlechtheggen en kunstobjecten. In 2018 begonnen de voorbereidingen, maar hoe staat het er nu voor? De eerste tien kilometer van de kunstroute Het Groene Lint wordt nog deze maand bewegwijzerd. ,,We willen mensen de gelegenheid bieden het Eerselse deel te wandelen, want we weten niet hoelang het duurt voordat de hele route klaar is”, vertellen Jeanette Vermeulen en Anja Thijs van Stichting Kunstroute Het Groene Lint. Corona, droogte, tekort aan beplanting, herontwikkeling van gebieden, een periode van bezuinigen bij de gemeenten; zomaar een greep uit de hindernissen die het project in de afgelopen jaren kende. ,,De vlechtheggen zijn een kunstwerk op zich. Kunstenaar Annet Bult heeft de hele route uitgetekend en de heggen markeren die tocht. Ze zorgen voor biodiversiteit, want het zijn verschillende soorten bomen en struiken. Elke gemeente voegt zo’n vier extra kunstwerken aan de route toe, het hangt van de gemeente af hoeveel dat er uiteindelijk worden. We hebben het thema ‘verbinding’ meegegeven, maar iedere gemeente heeft haar eigen cultuurbeleid.” Met de gemeenten Veldhoven en Eindhoven is de stichting in gesprek. Heggen en kunstwerken komen later omdat de gemeente Veldhoven met Waterschap De Dommel De Run opnieuw wil laten meanderen. De High Tech Campus in Eindhoven wil aanhaken bij de kunstroute, net als ASML. En de wandeling komt waarschijnlijk langs Genneper Parken. Daardoor duurt het wat langer.

20-10-2022

De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) vindt dat de verduurzaming van bedrijventerreinen een impuls nodig heeft. Vermindering en vergroening van het energiegebruik en mobiliteit blijft achter, net als het bevorderen van circulariteit, klimaatadaptatie en biodiversiteitsherstel. Daarnaast zijn er vragen over de efficiëntie van het ruimtegebruik op bedrijventerreinen en over de bereikbaarheid ervan. Nederland streeft naar een CO2-neutrale, grondstofarme, natuurinclusieve en sociaal rechtvaardige samenleving. Als werkplaats van de economie, spelen bedrijventerreinen hierin een cruciale rol. Daarom start ze een onderzoek om na de zomer van 2023 een advies uit te kunnen brengen.

06-10-2022

Een tekort aan bedrijventerreinen in de provincie Noord-Brabant bedreigt nadrukkelijk de ambities van Brainport Eindhoven, waarschuwt lector Cees-Jan Pen. Omdat de harde planvoorraad van bedrijventerreinen in Noord-Brabant tot en met 2030 veel minder is dan de nodige ruimtevraag, zullen topclusters die oververtegenwoordigd zijn in Brainport Eindhoven worden geraakt. Dit geldt ook voor logistieke toeleveranciers voor deze clusters. Pen doet zijn uitspraak op basis van het recente rapport Feiten en cijfers Brabantse bedrijventerreinen van de provincie Noord-Brabant. Dit rapport verschijnt eens per vier jaar en peilt onder meer de ruimtevraag van werklocaties en werkgelegenheid in de Brabantse provincie. Het rapport komt onder meer tot de conclusie dat de ruimtevraag veel groter is dan voorheen gedacht. De schatting is dat de totale extra ruimtevraag in deze regio tot en met 2030 973 tot en met 1.321 hectare bedraagt. Dat terwijl de harde planvoorraad tot en met 2030 slechts 625 hectare bedraagt.

06-10-2022

Op 28 september overhandigde een coalitie van maatschappelijke organisaties, provincies, waterschappen en bedrijven (verenigd in de Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel) het Aanvalsplan Landschap aan de minister voor Natuur en Stikstof, Christianne van der Wal. Met dit plan wordt ingezet op 10% gebiedseigen landschaps­elementen bij de inrichting van het landelijk gebied. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) is als onderdeel van het ministerie van OCW betrokken bij het realiseren van het Aanvalsplan. Die betrokkenheid bestaat uit een financiële bijdrage en het voeden van dit plan met kennis over het cultuurlandschap. De zorg voor ons landschap is een culturele opgave; door krachten te bundelen in dit Aanvalsplan wordt de landschappelijke kwaliteit en diversiteit van het Nederlandse landschap verhoogd. Het draagt bij aan het halen van onze Europese verplichtingen rondom biodiversiteit, de klimaatopgave en schoon water en biedt daarmee ook kansen voor verduurzaming van de landbouw. In 2030 moet de helft van deze ambitie zijn gerealiseerd, uiterlijk in 2050 moet het groen-blauwe raamwerk klaar zijn.

15-09-2022

Hoe keren we het tij bij de verdozing van het Nederlandse landschap? Die vraag staat op 19 september centraal tijdens een discussieavond in De Balie in Amsterdam. Verschillende gasten laten hun licht schijnen op onder meer het uiterlijk van distributiecentra en de toekomst van een ‘post-fossiel’ logistiek Nederland.

12-09-2022

Nederland is de mondiale potstal geworden. Het stikstofprobleem, fosfaat-, het droogte- en het biodiversiteitsprobleem zijn geen geïsoleerde problemen. Alle genoemde uitdagingen ontmoeten elkaar in het ruimtelijke domein; een systeemverandering is nodig. De afgelopen vijf jaar zijn tal van ontwerpstudies gedaan die oplossingsrichtingen aandragen, maar deze lijken niet te landen. Dirk Sijmons roept op tot een meer activistische rol van landschapsliefhebbers tot professionals, van beroepsverenigingen tot rijksadviseurs om onze volksvertegenwoordigers van het landschapsbelang in de oververhitte discussie te overtuigen.

12-09-2022

Het College van Rijksadviseurs en de co-opdrachtgevers hebben de zes Young Innovators voor dit jaar uitgekozen. Zij gaan aan de slag met een ontwerpend onderzoek waarin ruimtelijke en maatschappelijke thema's elkaar versterken en nieuwe, inspirerende perspectieven bieden. Met dit Young Innovator programma koppelen de Rijksadviseurs jonge, talentvolle architecten, interieurarchitecten, stedenbouwkundigen en landschapsarchitecten aan grote ruimtelijke opgaven als klimaatadaptatie, energietransitie, duurzame verstedelijking & mobiliteit en transitie van de landbouw. De Young Innovators werken tot eind december aan de opgaven. Het verslag van de tussenpresentatie in oktober en de resultaten van het programma eind december worden via de website van het College van Rijksadviseurs gedeeld.

19-07-2022

Ons landschap is cruciaal voor de vitaliteit van onze leefomgeving en daarmee voor onze gezondheid. Dat staat zelden ter discussie. Zeker nu de biodiversiteit onder druk staat, de effecten van de klimaatverandering steeds tastbaarder worden en door corona mensen nog meer behoefte hebben aan ontspanning in een groene omgeving, dichtbij de voordeur. Het grote belang van ‘groenblauwe gebieden’ wordt daarmee volop erkend. Toch is behoud en versterking hiervan niet vanzelfsprekend. Vooral niet in regio's waar de druk op de ruimte groot is. Door woningbouw, energietransitie, infrastructuur en distributiecentra – om maar eens wat grote ruimtesluipers te noemen – is de balans tussen soorten grondgebruik steeds moeilijker te organiseren. Groenblauw dreigt dan ultimo toch het kind van de rekening van te worden. De Leerstoel Gebiedsontwikkeling deed onderzoek: hoe voorkomen we dat groenblauw sneuvelt in het gevecht om de schaarse ruimte? Conclusie: opschalen, het bundelen van kosten en baten en betere regionale samenwerking zijn essentieel.

09-06-2022

We leven in een tijd waarin datacentra vele hectares grond opsouperen en lokaal complete energienetwerken overbelasten - waarbij ze tevens andere functies wegdrukken. Het maakt de vraag uitermate relevant: hoe kunnen we spaarzamer omgaan met de schaarse energie en ruimte? Strategisch adviseur Agnes Franzen van de Stichting Kennis Gebiedsontwikkeling is voorstander van een eigentijdse 'vrekkenbenadering'. Met daarin onder meer slimme combinaties van functies.

10-05-2022

Wie op 14 en 15 mei Landpark Assisië in Tilburg bezoekt, kan tijdens Theaterroute Nabij voorstellingen bijwonen op een wandeltoer door de bosrijke omgeving. Monique Zijp van het Tilburgse EELT Theatercollectief legt uit : „Het is een begeleide wandeling die bezoekers langs voorstellingen van vier gezelschappen voert. Die duren elk een half uur. Dus je bent de hele middag onder de pannen.” Prisma, een organisatie die zich bezighoudt met zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en eigenaar van het park, wil meer leven in Landpark Assisië en meer verbinding met de omliggende dorpen. EELT en Speels Collectief zijn gevraagd om de komende jaren iets te doen om die verbinding tot stand te brengen.

04-04-2022

“Het beslaat nu zo’n 3.000 gebieden en 27.000 kleine tot kingsize ‘dozen’.” Magazijnen nemen nu viermaal zoveel ruimte in beslag als rond 1980. Hoe verklaart architect-onderzoeker Merten Nefs die aanwas? “We zijn natuurlijk met meer en we zijn meer gaan consumeren.” Er worden meer goedkope spullen aangeschaft die vervolgens snel worden afgedankt en vervangen. Ook de verschuiving van lokaal naar online winkelen gaat gepaard met een vraag naar magazijnruimte. “Een deel van de toename valt toe te schrijven aan de rol die Nederland speelt als ‘bevoorrader’ van Noordwest-Europa. En, niet onbelangrijk, het is lucratief voor beleggers om logistieke loodsen te realiseren, de XXL-centra in het bijzonder.” Nederland handelsland is toe aan ruimtelijke herbezinning. Over ‘verdozing’ van het landschap is veel te doen. Maar hoeveel en wat voor ruimte claimt de logistiek nu eigenlijk en hoe verhoudt dat ruimtebeslag zich tot economische waarde en duurzame ontwikkeling? In zijn promotieonderzoek aan de TU Delft duidt Nefs de veranderende aard en ruimtelijke effecten van veertig jaar Nederland handelsland. Handelslandschappen hebben Nederland in het verleden op allerlei manieren verrijkt, stelt Nefs, waarom zou dat niet opnieuw het geval kunnen zijn? Hij is ervan overtuigd dat logistiek beter kan worden geïntegreerd met andere functies en met actuele ruimtelijke opgaven dan we nu zien.

04-04-2022

Natuurgebied Oud Herlaer onder de rook van ’s-Hertogenbosch gaat een plaats bieden aan beeldende kunst. Maar de kunstwerken zullen het landschap niet aantasten, benadrukt Charles de Mooij, directeur van Het Noordbrabants Museum. Het buitenmuseum wordt geen tweede Kröller-Möller dat massa’s bezoekers trekt. De initiatiefnemers, naast het museum Het Brabant Landschap, rekenen jaarlijks op hooguit enkele tienduizenden natuur- en kunstliefhebbers. Dat zei De Mooij tijdens een bijeenkomst onder de noemer Salon Van Gogh, op 30 maart 2022. Salon Van Gogh gaat uit van de Van Gogh Sites Foundation, Van Gogh Nationaal Park en het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant. Bij de inrichting van het buitenmuseum staat de natuur voorop, benadrukte De Mooij. De sculpturen moeten naadloos passen in het landschap en zij mogen geen inbreuk maken op de natuur, er niet mee conflicteren. De bedoeling is wel dat de bezoeker door die beelden met andere ogen naar de natuur gaat kijken, en omgekeerd. Kunstenaars worden aangezocht om ontwerpen te bedenken. Niet allemaal ineens, maar zodanig dat er sprake is van organische groei. De Mooij verwacht dat de eerste sculpturen over twee à drie jaar geplaatst gaan worden en dat het project in 2029 is voltooid.

22-03-2022

In 2022 start de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed met de organisatie en uitreiking van de Landschapstalentprijs. De prijs is bedoeld voor jonge erfgoedprofessionals werkzaam op het gebied van landschap, ontwerp en ruimtelijke ordening in Nederland. Naast deze prijs organiseert de RCE sinds 2014 de Monumententalentprijs, sinds 2017 de Museumtalentprijs en sinds 2020 de Archeologietalentprijs. De RCE verzorgt de uitvoering van deze stimuleringsprijs voor jong talent in opdracht van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De prijs bevordert de verbinding tussen generaties in de erfgoedlandschapssector en genereert positieve (publicitaire) aandacht voor dit domein in het algemeen en voor de ontwikkeling van jonge professionals in het bijzonder. Drie finalisten ontvangen een geldprijs voor een zelf in te vullen ontwikkeltraject. De winnaar ontvangt €3.000 en de twee andere finalisten elk €1.000. De prijsuitreiking vindt plaats op het Landschapssymposium van Staatsbosbeheer in juni 2022.

14-03-2022

De buurtschap Halder krijgt zicht op minder verkeersbewegingen. Dat is althans de gedachte achter de aanleg van 24 parkeerplaatsen aan de overkant van de Vughterweg aan de Essche Stroom op de Halderse Akkers. Deze week werd een bord onthuld waar autoverkeer de weg wordt gewezen naar de parkeerplaatsen. De gemeente Sint-Michielsgestel heeft samen met Brabants Landschap de aanleg van de parkeervoorziening, die er al deels lag maar nu is uitgebreid naar 24, betaald. Dat heeft zeker ook te maken met de toekomst van het gebied Haanwijk en Oud Herlaer als Brabants Landschap daar samen met het Noordbrabants Museum over enkele jaren een buitenmuseum ontwikkelt bij de boerderij van Oud Herlaer. Dichterbij het moment dat dat buitenmuseum echt in de lucht gaat, zijn er ook vervolgstappen te verwachten op Vughts grondgebied. De buurtbewoners van Halder hebben er niet zoveel vertrouwen in dat de natuur niet onder druk komt te staan in Halder, Haanwijk en bij Oud Herlaer. Buurtbewoner Ronald Rameckers: ,,Als je groeit naar straks 35.000 bezoeker per jaar, dan vrees ik dat de kraamkamer voor reeën hier op Haanwijk sterk onder druk komt te staan en dat de dassenburcht in gevaar komt.” Fliervoet weerspreekt dat: ,,Wij houden de natuur als belangrijkste doel voor Brabants Landschap goed in ogenschouw.”

14-03-2022

De 2021-editie van Young Innovators is online afgesloten met de presentatie van ontwerpen en visies op uiteenlopende opgaven. Het programma, dat in 2014 startte om jonge talentvolle ontwerpers een kans te geven talent te ontwikkelen, blijkt een succesformule. De open blik en zienswijze van de Young Innovators geeft nieuwe richting aan de complexe vraagstukken van deze tijd. Deze editie is het werk van de ontwerpers in drie verschillende thema’s in te delen: ‘Instituut versus buitenwereld’, ’maatschappelijke meerwaarde' en ‘verbondenheid’. De Young Innovators brengen hun publiek op verschillende manieren in verbinding met de grote opgaven. Ze werken met nieuwe media; het veldlaken, (kaart)spellen en personages. Ook maken zij nieuwe verhalen door terug te grijpen op oude verhalen. Het gebruik van filmfragmenten en het ‘Jardin-principe’ zijn hier voorbeelden van en geven de projecten een verankering in de tijd. Dit jaar waren de co-opdrachtgevers het Rijksvastgoedbedrijf, de provincie Zuid-Holland, de provincie Noord-Brabant vanuit NOVI-gebied De Peel, de gemeenten Leeuwarden en Dordrecht en het Architecten Register. Voor de provincie Noord-Brabant vanuit NOVI-gebied de Peel buigt Anna Fink zich over het vraagstuk van de Peel, het gebied dat in de afgelopen 170 jaar is getransformeerd van een uitgestrekt hoogveengebied naar een landbouwlandschap . Anna doet uitvoerig onderzoek door lange tijd in de Peel te verblijven, zich te verdiepen in de verhalen, de geschiedenis, de cultuur en de mensen van de Peel. De sleutel zit in het opnieuw verbinden van mensen met de Peel, met het ‘Peel-zijn’. Om het gesprek over de Peel te kunnen faciliteren heeft Anna het Veldlaken ontwikkeld. Op dit doek van 5x3 meter verbeeldt zij een fictief landschap met typische elementen uit de Peel. Het doek kan gebruikt worden in gesprekken om de waarde van de Peel naar boven te halen. Het gesprek, de ontmoeting en daarmee ook de verbinding zijn van cruciaal belang voor een toekomstige duurzame ontwikkeling van de Peel. Het programma Young Innovators is een jaarlijks terugkerend traject dat het College van Rijksadviseurs sinds 2014 organiseert. In dit traject werken jonge ontwerpers gedurende een halfjaar aan vraagstukken van co-opdrachtgevende partijen, onder begeleiding van een van de Rijksadviseurs. Hun open blik en zienswijze blijkt van waarde voor alle betrokken partijen.

08-03-2022

Kunstloc Brabant schreef samen met Staatsbosbeheer de design challenge Onze Energie Ons Landschap uit om een stimulans te geven aan het verbindend ontwerpen, waarbij een combinatie wordt gemaakt tussen ruimtelijke kwaliteit, energietransitie, landschapsverbetering en verbeelding. Over de oplossingen, kansen en de toekomst schreef Paul Roncken op verzoek van Kunstloc een opiniestuk.

17-02-2022

Landbouw is een actueel thema, zeker in Noord-Brabant. Partijen staan in de discussies vaak tegenover elkaar en er zijn conflicten. Brabantse kunstenaars kunnen bij de gesprekken over dit thema een rol spelen. Hoe en waarom willen ze dit? Marel van Andel sprak met 3 makers over hun project. Peter Dictus van Bureau Pees maakte samen met Corné van Sprundel en Marleen Hendrickx een theatervoorstelling over boeren, genaamd ‘Iets met boeren’. Beeldend kunstenaar Fides Lapidaire met haar project Foodlab TOV voor Kunstloc Brabant. Mirte van Duppen over haar video installatie ‘AgriValley’.

17-02-2022

Het kabinet komt met strengere regels voor megadatacenters. Dat schrijft minister De Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening op 16 februari in een brief aan de Tweede Kamer. Om te voorkomen dat er in de tussentijd nieuwe megadatacenteres verschijnen, gelden de komende negen maanden tijdelijke aanscherpingen.

10-02-2022

In een serie artikelen wil BK Informatie een beeld schetsen van de kunstenaarspraktijk in de openbare ruimte: wat gaat er goed, wat komt een kunstenaar zoal tegen bij werken in de openbare ruimte en hoe werkt een opdrachtgever? Vanuit de hoop dat iedereen zijn of haar voordeel met de informatie kan doen en tegelijkertijd het perspectief van ‘de ander’ beter leert kennen en begrijpen. Esther Didden over het kunstenaarscollectief Observatorium dat binnenkort in Friesland land art oplevert.

03-02-2022

Provincie en gemeenten in Noord-Brabant slaan de handen ineen om de vestiging van grootschalige logistiek op ongewenste plekken op bestaande bedrijventerreinen aan banden te leggen. Dit beleid is eerder al ontwikkeld voor nieuw te ontwikkelen terreinen. Het gaat bij de nieuwe regionale afspraken om grote logistieke ontwikkelingen op kavels van meer dan 3 hectare. De overheden hebben dit samen besloten op de regionale ontwikkeldagen in december. Ze gaan hiermee concreet in op de maatschappelijke en politieke discussies over grootschalige distributiecentra.

27-01-2022

De provincie Noord-Brabant maakt een einde aan de wildgroei van megadistributiecentra. ‘’De lat voor een groot distributiecentrum is fors hoger komen te liggen, voor sommige types logistiek zelfs onmogelijk’’, vertelt CDA-gedeputeerde Erik Ronnes. Hij wil de ‘verdozing’ van het landschap tegengaan en alleen kiezen voor distributiecentra die goed zijn voor de Brabantse economie.

27-01-2022

Kunstloc Brabant onderzoekt al een aantal jaar hoe hedendaagse kunst kan bijdragen aan het behoud van Brabants erfgoed door hier nieuwe belevingen aan toe te voegen. Verbeeldingskracht speelt daarbij een verbindende rol. EFFORTS, de Europese Federatie van gefortificeerde locaties organiseerde onlangs een congres. Een van de projecten die tijdens het congres werd uitgelicht, is ‘Landkunst op de Zuiderwaterlinie’. Voor 121 erfgoedvakbroeders en -zusters uit 23 verschillende landen ging er een wereld open. Kunstloc en de TU-Delft vertelden over hun projecten met jonge kunstenaars en (landschaps-)ontwerpers langs de Zuiderwaterlinie; over de nieuwe vormen van gebruik, beleving en participatie die zij ontwikkelden samen met partners uit het gebied.

27-01-2022

Klimaatadaptatie, landbouwbeleid en biodiversiteitsherstel gaan het landelijk gebied en de overgangen tussen stad en land ingrijpend veranderen. In een dubbelinterview vertellen directeur Staatsbosbeheer Sylvo Thijsen en Rijksadviseur Fysieke Leefomgeving Jannemarie de Jonge wat de opgaven voor het landelijke gebied zijn en welke kansen zij zien.

20-01-2022

Het gaat in Nederland hard met de groei van megadistributiecentra. Vorig jaar kwamen er 25 bij en dit jaar staan er 19 in de planning. Dat blijkt uit de jaarlijkse Monitor Megadistributiecentra van Buck Consultants Internationale (BCI). Corona heeft de drijvende krachten achter de bouw van de centra nauwelijks bedwongen. Het virus is eerder een extra drijfveer, door de groei van e-commerce. Een megadistributiecentrum heeft minimaal 40.000 vierkante meter vloeroppervlak. De 25 nieuwe centra hebben in totaal een oppervlakte van bijna 1.7 miljoen vierkante meter. Er gaan naar schatting bijna 10.000 mensen werken. Het adviesbureau verwacht dat de groei van de megacentra de komende jaren wel zal afremmen. ‘Er zitten in Nederland momenteel weinig nieuwe logistieke terreinen in de pijplijn. Veel gemeenten aarzelen met de aanleg daarvan, omdat al snel discussies oplaaien over de “verdozing van het landschap” en de huisvesting van arbeidsmigranten’, zegt René Buck, directeur BCI.

20-01-2022

De recente commotie over het hyperscale datacenter van Meta in Zeewolde laat volgens onderzoeker Merten Nefs eens te meer zien dat we nog weinig grip hebben op de ruimtelijke inpassing van datacenters in ons landschap. Het ontbreekt aan overzicht, richtlijnen en een ontwerptraditie. En dat terwijl de ‘datacenter mania’ er volgens Nefs om vraagt dat “overheden, ontwikkelaars en ontwerpers het nú moeten laten zien.”

20-01-2022

Stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en architecten kunnen zich tot 14 februari aanmelden voor deelname aan de openbare ontwerpprijsvraag Een nieuwe bouwcultuur - Ontwerpprijsvraag biobased en natuurinclusief bouwen in Oirschot. De prijsvraag in Oirschot is de eerste prijsvraag binnen het programma Een nieuwe bouwcultuur, waarmee het College van Rijksadviseurs biobased en natuurinclusief bouwen wil stimuleren. Doel van dit initiatief is om vernieuwing en versnelling samen te laten vallen met de verduurzaming van de woningbouw, waarbij de bouw in balans is met zijn natuurlijke omgeving.

25-11-2021

“We pleiten voor meer tegendruk, in plaats van alle bedrijven met open armen ontvangen.” Voormalig Rijksadviseur Berno Strootman was twee jaar geleden duidelijk in zijn advies. Er moeten grenzen worden gesteld aan de ‘(X)XL-verdozing’ van Nederland, met name in eerder onaangetaste gebieden moet aan deze ontwikkeling een einde aan komen. En hoewel Strootman inmiddels het stokje heeft overgegeven, betekent dat niet dat het standpunt van het College van Rijksadviseurs is veranderd. In een interview met het FD was huidig Rijksadviseur Wouter Veldhuis vorige maand stellig. Het advies dat Strootman twee jaar geleden al presenteerde is niet veranderd. Hij is zelfs ontevreden met hoe er de afgelopen twee jaar is omgegaan met het advies van zijn voorganger. “Er wordt veel over gepraat. Maar de verandering gaat niet snel genoeg.” Daarom pleit hij in het artikel voor een stop op nieuwe locaties voor grote distributiecentra met een oppervlakte van meer dan 50.000 m². “Mijn grootste zorg: is wel goed doordacht of we de grote distributiecentra over tien of vijftien jaar nog nodig hebben? Ik betwijfel dat.” Volgens Jasper Monster lijkt het, gezien enkele recente ontwikkelingen, erop dat de grenzen zijn bereikt.

15-11-2021

Brabants Landschap, de gemeente Sint-Michielsgestel en een groep bewoners uit het gebied rond Oud Herlaer, Haanwijk en Halder hebben, na 3 jaar, een overeenkomst. Er is een garantie dat het kwetsbare natuurgebied straks niet overlopen wordt door bezoekers van het Buitenmuseum Oud Herlaer. Een nieuw museum dat moet landen in de oude boerderij ‘Out Herlaer.’ Martijn Fliervoet van Brabants Landschap geeft aan dat er nog een lange weg te gaan is, samen met het Noordbrabants Museum, om het nieuwe museum in Oud Herlaer tot stand te laten komen. ,,Het bestemmingsplan moet nog in orde worden gebracht. Daarna zal het Noordbrabants Museum op zoek moeten naar mooie, bijzondere kunststukken voor in het buitenmuseum. Ondertussen moeten wij de boerderij ‘Out Herlaer’ nog renoveren en subsidies zoeken voor dit traject. Dat loopt nog wel wat jaren. Maar we hopen rond 2029 zover te zijn. Dan is het 400 jaar na het Beleg van Den Bosch 1629. Dat is een mooie streefdatum.”

11-11-2021

In de Open Oproep Prachtige productielandschappen zijn door het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie 12 projecten geselecteerd. De oproep maakt deel uit van een reeks van zes oproepen die verspreid over vier jaar worden uitgezet binnen het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp. Dit was de eerste oproep die is uitgezet binnen het Actieprogramma Ruimtelijk Ontwerp. Dit nieuwe vierjarige programma biedt multidisciplinaire coalities de kans vanuit een integrale ontwerpbenadering te onderzoeken hoe omvangrijke ruimtelijke transitieprocessen kunnen worden aangepakt en de ruimtelijke kwaliteit van Nederland kan worden verbeterd. Doel van de oproep was te komen tot nieuwe multidisciplinaire coalities en strategische visies of ontwerpvoorstellen voor de transitie van ons productielandschap. De ingediende voorstellen zijn voornamelijk gericht op de thema's voedselproductie, cultureel erfgoed en lokaal draagvlak. Opvallend is dat de twee overige thema's van de oproep – productie, opslag en distributie van energie als systeemontwerp en landschapsinclusieve energietransitie – relatief weinig aan bod komen. Mogelijk komt dit doordat er al veel gedaan is rondom het thema van energie, terwijl de andere thema's voor veel ontwerpers nog nieuw te verkennen terrein zijn. Bij de gehonoreerde voorstellen Brabants Duingoed van OD205 Stedenbouw en Landschap. Voor deze oproep nam het fonds 25 aanvragen in behandeling. Met 12 gehonoreerde voorstellen komt het honoreringspercentage op 48 procent. Met deze projecten is een totaal aangevraagd bedrag van € 359.882,88 gemoeid, daaruit volgt een gemiddelde bijdrage van net geen € 30.000 per ondersteund project.

11-11-2021

Provinciale Staten van Flevoland stelt 500.000 euro beschikbaar voor herstel de vier oudste landschapskunstwerken in Flevoland: De Groene Kathedraal, Aardzee, de omgeving van het Observatorium en Sea Level. De restauratiewerkzaamheden starten zo snel mogelijk.

03-11-2021

De combinatie van een overspannen woningmarkt en weinig beschikbare bouwgrond zorgt ervoor dat gemeenten steeds vaker buitendijks bouwen. Een zorgelijke ontwikkeling, stellen experts in het KRO-NCRV-programma Pointer. De oplossing: het Rijk moet de regie weer in handen nemen en klimaatbestendig bouwen.

25-10-2021

Het is er al maanden druk met auto's op de oevers van De Dommel bij het buurtschap Halder in Sint-Michielsgestel. Veel corona-wandelaars die de natuur in gaan. Tijd om nu al in te grijpen met oplossingen voor het autoverkeer. In een later stadium, als het Noordbrabants Museum en Brabants Landschap de kunst voor het Buiten Museum Herlaer in het landschap zetten en het aantal bezoekers gaat toenemen, zijn er ook andere parkeermogelijkheden nodig.

11-10-2021

De Gouden Piramide 2020 is toegekend aan Projectbureau Ooijen-Wanssum voor de gelijknamige gebiedsontwikkeling rond de Maas in Noord-Limburg. De rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap, bestaande uit een trofee en een geldbedrag van 75.000 euro, werd op 7 oktober uitgereikt.

29-09-2021

Into Nature in Bargerveen is een van de grote buitenmanifestaties van de afgelopen zomer. Jorne Vriens gaat in gesprek met artistiek leider Hans den Hartog Jager over zijn ambities: 'Ik zie het niet zo vaak gebeuren dat kunstenaars worden gevraagd om iets speciaal voor een plek of specifieke ruimte in een museum, te doen. Dat is zonde, want veel kunstenaars worden graag door een locatie geprikkeld.'

12-08-2021

‘We moetens ons kapot schamen voor het landschap dat we hebben gemaakt’, verzuchtte Yvonne Lub, directeur van het Podium voor Architectuur Haarlemmermeer en Schiphol toen Tijs van den Boomen haar de fietskaart liet zien die hij op haar verzoek had gemaakt. Rondje Schiphol is een fietstocht van 42 kilometer langs stroomslurpers en verdwenen dorpen, oude forten en nieuwe kerken, gigantische loodsen en postzegelparkjes.

03-08-2021

Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft Het Nieuwe Instituut gevraagd te onderzoeken hoe om te gaan met de archieven van tuin- en landschapsarchitectuur. Aanleiding is het ontbreken van een duidelijke bewaarplaats, waardoor dit materiaal moeilijk zijn weg vindt naar culturele instellingen, versnipperd raakt of zelfs verdwijnt. Het onderzoeksrapport is op 8 juli aangeboden aan minister van Engelshoven (OCW). Zij gaf aan in het najaar al vervolgstappen mogelijk te willen maken op basis van de aanbevelingen in het rapport. De archivering van tuin- en landschapsarchitectuur moet worden benoemd tot rijkstaak, stelt het instituut. Op die manier kunnen ontwerpen, plannen en ander archiefmateriaal beter worden bewaard voor latere generaties. Bovendien krijgen beide disciplines zo dezelfde status als architectuur- en stedenbouwarchieven, die zijn opgenomen in de rijkscollectie die wordt beheerd door HNI. “Dat is in lijn met ander Rijksbeleid, zoals de Wet op de Architectentitel, waarin deze drie disciplines op gelijke wijze worden behandeld”, aldus het advies Geheugen van het ontworpen landschap.

08-07-2021

Plattelandscomponist Jan-Piet van Rossum vindt dat de mensen te ver van de natuur afstaan. Hij wil met zijn muziek die band herstellen en geeft daarom uitvoeringen op locatie. In Diessen verzorgde zijn ensemble HAY! een concert op een melkveebedrijf. Emmanuel Naaijkens doet verslag.

07-07-2021

Een rapport over de stikstofcrisis van het Planbureau voor de Leefomgeving schetst aandachtspunten bij strategische keuzes voor stikstof, natuur en klimaat. Er worden drie risico’s geschetst als doelstellingen en beleidsmaatregelen onvoldoende in samenhang worden gekozen. Een meer gebiedsspecifieke aanpak van de Nederlandse natuurkwaliteit kan aanknopingspunten bieden om met die risico’s om te gaan. Als een volgend kabinet besluit de doelstellingen rond de stikstofuitstoot aan te scherpen, zal dat ‘een ongekende transformatie van het landelijke gebied in Nederland’ betekenen. Het zal er zelfs toe leiden dat in de ‘stikstofgevoelige’ provincies Gelderland, Noord-Brabant en Overijssel geen landbouw meer mogelijk is, waarschuwt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een beleidsadvies.

07-07-2021

In het kader van de Landschapstriënnale 2021 organiseerden Staatsbosbeheer, Kunstloc Brabant en Nationaal Landschap Het Groene Woud de Design Challenge ‘Onze Energie, Ons Land-schap’. Zes multidisciplinaire teams werden uitgenodigd aan de hand van een concrete casus integrale oplossingen te ontwerpen voor diverse opgaven rond landschap en duurzame energie. De organisatoren wilden met de design challenge via ontwerpend onderzoek verkennen hoe de verschillende opgaven rond ruimtelijke kwaliteit, energieopwekking en natuurverbetering zijn te combineren. Ook hoopte de organisatie de meerwaarde van creatief en verbeeldend ruimtelijk ontwerp tonen. De ontwerpvraag luidde: Hoe kunnen we een geluidswerend ontwerp maken, waarbij energieopwekking wordt gekoppeld aan de omringende natuur en tevens de verbeelding wordt aangesproken. De organisatie noemde het bewust een design challenge, want er was geen sprake van een wedstrijd waarbij een winnend ontwerp zou worden geselecteerd en (met zekerheid) uitgevoerd

30-06-2021

Landschapspark Pauwels is een uitgestrekt gebied ten zuiden van De Loonse en Drunense Duinen en Kaatsheuvel / De Efteling en ten noorden van Tilburg. Een unieke omgeving waar natuur, landbouw, recreatie, water, cultuurhistorie en industrie samenkomen. Het Amersfoortse landschapsarchitectenbureau H+N+S stelde een plan op, samen met kunstenaar Paul de Kort, in opdracht van de Pauwels-partners (de gemeenten Tilburg en Loon op Zand en onder meer twee waterschappen). De Tilburgse gemeenteraad toonde zich recent unaniem zeer enthousiast over de ingrijpende operatie, die een jaar of tien zal bestrijken. Het Brabants Dagblad stapt met landschapsarchitect Pieter Schengenga op de fiets om er ter plekke over te vertellen. Schengenga ziet de locatie als ‘een soort tijdmachine’. ,,Vroeger wilde men van het water uit de stad af, nu zijn we zo ver dat we dat heel graag willen gebruiken.” Opvang, zuivering, berging, langzame afvoer én gebruik van het stedelijk water staan in het Waterlandschap centraal. Dat mag het publiek zien, soms ook als kunstwerk.

29-06-2021

Het voorstel om ongeveer een kwart van de provincie Noord-Brabant de status nationaal park te geven is afgewezen. Volgens demissionair minister Carola Schouten (Natuur) voldoet de aanvraag voor het Van Gogh Nationaal Park niet aan de wet en aan de ambities die zijn vastgelegd voor nationale parken. Schouten houdt de aanvraag nog wel aan, schrijft ze op 24 juni aan de Tweede Kamer. De huidige regels om een gebied aan te duiden als nationaal park worden het komende jaar geëvalueerd. De indieners kunnen hun aanvraag op een aantal punten nader onderbouwen, waarna het opnieuw getoetst kan worden na de evaluatie, die in 2022/2023 naar verwachting is afgerond.

24-06-2021

Het natuurlijke systeem van een wijk, stad of regio als gids voor gebiedsontwikkeling. Dat is het idee achter het boek De Stadsgenese. Onderzoeker Vincent Grond legt uit hoe met behulp van het natuurlijke systeem van de ondergrond, de bodem, water en natuur actuele opgaven op het gebied van woningbouw, energietransitie en klimaat kunnen worden opgelost.

24-06-2021

De provincie Noord-Brabant werkte sinds 2018 aan de vernieuwing en publieksverbreding van de klassieke muziek. Sinds 2018 stelde het convenant op voordracht van arrangeur Geert van Boxtel stadscomponisten aan in onder meer Tilburg en ‘s-Hertogenbosch. Sinds vorig jaar heeft ook het Brabantse buitengebied een muzikale vertegenwoordiger. Piet-Jan van Rossum werd verkozen tot plattelandscomponist. Strevend naar een hernieuwde toenadering tot het landschap gaat Van Rossum de boer op met zijn muziek. De afgelopen coronamaanden ging hij op zoek naar locaties om nieuw gecomponeerde stukken tot klinken te brengen. Op 2 en 3 juli organiseert Van Rossum zijn eerste 'vieringen' (uitdrukkelijk geen concerten) in de omgeving van Heukelom en Diessen. In september volgt een tweede reeks. Joep Christenhusz sprak met Piet-Jan van Rossum.

17-06-2021

Op 1 juli organiseren het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie en de Nederlandse Vereniging voor Tuin- en landschapsarchitectuur (NVTL) twee onlinewerkbijeenkomsten in het kader van de Open Oproep Prachtige productielandschappen. Tijdens deze interactieve werkbijeenkomsten wordt er gesproken door ontwerpers en samenwerkingspartners over ontwerpend onderzoek als methodiek bij de aanpak van transitieopgaven rondom Nederlandse productielandschappen. Met deze open oproep nodigt het fonds coalities van provincies, gemeenten, gebiedsontwikkelaars, grondeigenaren, energiebedrijven, netwerkbeheerders, voedselproducenten, natuurorganisaties, erfgoedspecialisten en (collectieven van) bewoners uit om samen met ontwerpers te werken aan nieuwe strategische visies of ontwerpvoorstellen voor de transitie van ons productielandschap. Voor de bijeenkomsten dient men zich aan te melden.

10-06-2021

Verwondering is de prikkel om de Dommel en het Dommeldal rondom Sint-Oedenrode te ontdekken. Met het motto ‘water stroomt omhoog’ en geleidt door de verhalen van verschillende (lokale) ervaringsdeskundigen tot en met wetenschappers, is het team van kunstenaarscollectief Satellietgroep op veldonderzoek gegaan om te ontdekken welke perspectieven de Dommel biedt. Dat deden ze op uitnodiging van Waterschap De Dommel en Kunstloc Brabant, in het kader van het Living Lab Brabantse Beken en de Landschapstriënnale 2021. Met de ervaringen en verschillende ingrediënten uit het veldonderzoek, heeft het kunstenaarscollectief een Dommeltrommel samengesteld. Deze Dommeltrommel nodigt bezoekers uit om zelf op onderzoek uit te gaan naar de Dommel. Rooienaren vullen de Dommeltrommel en geven hem weer door. Zoals Ron Buiting. Hij legt uit waarom hij zich betrokken voelt bij dit initiatief van het kunstenaarscollectief. ,,Ik heb planologie gestudeerd en werk bij een ruimtelijk adviesbureau in Utrecht. Daar ben ik betrokken bij de vergroening, met name de verbinding tussen groen in de binnenstad en het buitengebied. Groen is waardevol en ook noodzakelijk in steden. Het is prachtig om te zien hoe Sint-Oedenrode de Dommel integreerde in het dorp en de oevers toegankelijk maakt voor inwoners en passanten. Ik ben zeer benieuwd welke ervaringen en herinneringen andere mensen in de trommel deponeerden.” De gedachte achter de verzamelde elementen is dat mensen met elkaar in gesprek gaan over het stroomgebied van de rivier vanaf Wolfswinkel tot Olland. De trommel is een hulpmiddel om deze ervaringen te delen; een soort poëziealbum.

02-06-2021

De 3800 bedrijventerreinen in Nederland hebben een oppervlakte van bijna 100.000 hectare. Slechts 1 procent daarvan bestaat uit groen-blauwe structuren zoals bomen, gras of sloten. Stichting Steenbreek en provincie Zuid-Holland trekken samen op om bedrijventerreinen te vergroenen. In de publicatie Groene gezonde bedrijventerreinen presenteren ze een stappenplan om een bedrijventerrein groen in te richten.

26-05-2021

Op 25 mei heeft Deltacommissaris Peter Glas in Amersfoort het eerste exemplaar van het boek ‘De stadsgenese’ in ontvangst genomen van de directeuren van Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Daarna zijn zij in gesprek gegaan met wethouders van de in het boek beschreven voorbeeldgemeenten Culemborg, Dordrecht, Middelburg, Nijmegen en Oegstgeest, en met de dijkgraaf van Waterschap Rivierenland. De ontwikkeling van steden sluit van oudsher aan op de natuurlijke dynamiek. In een eeuwen durend samenspel van de mens en zijn omgeving heeft het deltaland van Rijn en Maas vorm gekregen. Door de stadsgenese, ofwel de ‘wording’ of het ‘ontstaan’ van de stad te onderzoeken en integraal in beeld te brengen, wordt het vizier opnieuw gericht op de directe samenhang tussen de stedelijke ontwikkeling met bodem en water. In het boek wordt een methode aangereikt om een stadsgenese te beschrijven. Ook dient het als gids voor klimaatadaptatie en stedelijke ontwikkeling.

26-05-2021

Bij de Essche Stroom in Halder komen 24 extra parkeerplekken. Hiermee maakt het gemeentebestuur van Sint-Michielsgestel zich langzaam maar zeker klaar voor de komst van Buiten Museum Herlaer in Halder. Het buitenmuseum is een meerjarenproject van Brabants Landschap en het Noordbrabants Museum. In het jaar 2029, als de regio stilstaat bij het 400-jarig bestaan van het Beleg van’s-Hertogenbosch, moet er een volwaardig buitenmuseum met beeldentuin staan. Maar ruim voor die tijd gaat het museum al in kleinere vorm open. ,,In het najaar komen we met concretere plannen”, aldus woordvoerster Annelieke Kelderman van het Brabants Landschap. Wanneer de openingsdatum is gepland, kan zij nog niet zeggen. ,,Maar het zal nog enkele jaren duren, een en ander is ook afhankelijk van de financiën.”

25-05-2021

Om te voorkomen dat Breda onverwacht wordt opgezadeld met te grote distributiecentra, gaat het stadsbestuur alle bestemmingsplannen nog eens goed onder de loep leggen

20-05-2021

Florentijn Hofman, bekend van zijn mega-badeend, is gekozen om een kunstwerk langs de toekomstige Brabantse snelfietsroute F50 te maken. Kunstloc Brabant heeft dit kunsttraject geïnitieerd samen met de gemeente Meierijstad en provincie Noord-Brabant. Naast een functioneel en snel fietspad moet de F50 zo ook een publiekstrekker worden en bijdragen aan een mooiere omgeving. Florentijn Hofman is door de kunstcommissie gekozen met zijn ontwerp ‘Half-Nul’.

10-05-2021

Op de Oirschotse Heide, middenin het oefengebied van Defensie, bevindt zich een landschapskunstwerk. De Loopgraaf voor de Vrede van Marco Vermeulen, curator van de Landschapstriënnale 2021. ,,Een bewust contrast”, zegt hij, de loopgraaf heeft de vorm van het vredesteken. Vermeulen kwam op dit idee door de opvallende ligging en bijzondere functie van het terrein. ,,Hier oefenen militairen en dat wordt wellicht geassocieerd met agressie en oorlog. Terwijl ik juist een positief gebaar wil maken naar de gebruikers van het gebied. Ze stellen orde op zaken en bewaken de vrede, vandaar het vredesteken”, zegt Vermeulen. Niet alleen de vorm en de betekenis van het werk zijn aansprekend, ook de manier waarop het landschapsproject is gemaakt. Je kijkt namelijk letterlijk tegen de aarde aan, als je in een van de loopgangen staat. De Loopgraaf voor de Vrede is een onderdeel van de Groene Corridor, gemaakt in opdracht van de gemeente Oirschot.

10-05-2021

Een groot distributiebedrijf aan de Lage Haansberg in Rijen helpt niet bepaald om de 'verdozing’ van het landschap tegen te gaan. Het plan hiervoor valt dan ook totaal verkeerd bij D66 en PvdA. Beide partijen willen meer weten van het college van B en W van Gilze-Rijen. B en W gaf al groen licht voor de uitwerking van het plan en is van mening dat er geen sprake gaat zijn van versnipperde verdozing van het landschap nabij de Rijksweg in Hulten. Dit omdat er in de omgeving meer gebouwen met hetzelfde karakter staan. PvdA-fractievoorzitter Marielle Doremalen constateert dat de gemeenteraad niet door B en W is geïnformeerd. ,,Wij moesten dit plan uit de krant vernemen. De raad heeft zich er dus niet over uitgesproken. Dus dan rijst de vraag of de principe instemming van B en W wel op zijn plaats is.”

28-04-2021

Benut bestaande logistieke terreinen en gebouwen maximaal en realiseer alleen selectief nieuwe grootschalige logistieke parken. Alleen zo kan de groei van de logistieke sector duurzaam worden ingepast in Nederland, stelt Buck Consultants International. Voor de uitvoering hiervan presenteert het adviesbureau een kader, inclusief taakverdeling tussen Rijk, provincie en gemeente.

28-04-2021

Hoe krijgen we ruimtelijke opgaven als de energietransitie, de woningbouwopgave en klimaatadaptatie voor elkaar? Elk thema lijkt burgers slechts verder tegen elkaar in het harnas te jagen. Er valt wat te leren van de gang van zaken aan onze kust, betoogt Martin Hendriksma. Op die kwetsbare strook krijgt het nieuwe Nederland al vorm.

22-04-2021

Op 11 mei en 18 mei organiseert het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie twee online werkbijeenkomsten Prachtige productielandschappen. De bijeenkomsten vinden plaats in het kader van de Open Oproep Prachtige productielandschappen. Met deze open oproep nodigt het Stimuleringsfonds coalities van provincies, gemeenten, gebiedsontwikkelaars, grondeigenaren, energiebedrijven, netwerkbeheerders, voedselproducenten, natuurorganisaties, erfgoedspecialisten en (collectieven van) bewoners uit om samen met ontwerpers te werken aan nieuwe strategische visies of ontwerpvoorstellen voor de transitie van ons productielandschap.

22-04-2021

Ze roepen nogal eens verbazing en irritatie op: grote distributiecentra aan de rand van steden en, helemaal erg, in het groene landschap. Toch zijn er ook voorbeelden van ‘fraaie dozen’, weet onderzoeker Merten Nefs. Hij ziet drie verklaringen voor XXL dozen die wél op brede maatschappelijke goedkeuring kunnen rekenen.

21-04-2021

De gehele maand april vindt in het toekomstige Van Gogh Nationaal Park in Noord-Brabant de Landschapstriënnale 2021 plaats. Voor een van de tien ‘living labs’ binnen deze manifestatie heeft Ruut van der Beele de documentaire 'Bloeiend bedrijf in een boeiend landschap’ gemaakt. In deze film wordt de balans tussen economische ontwikkelingen en een aantrekkelijk landschap onderzocht, met een focus op bedrijven in en om Landschapspark Pauwels bij Tilburg. De eigenaren van vijf ondernemingen in de omgeving, een kwekerij, een hoeve, een stortplaats, een logistiek bedrijf en een zorginstelling. In de documentaire vertellen ze hoe zij tegen het landschap aankijken. Ook geven experts een reflectie op deze bedrijfsportretten, een landschapsarchitect en een beeldend kunstenaar. Draagt een boeiend landschap bij aan een bloeiend bedrijf?

19-04-2021

Nu we steeds meer online bestellen, stijgt het aantal grote opslagruimtes explosief. Te vaak zijn deze distributiecentra grote, anonieme schoenendozen op een industrieterrein en vervuilen ze het landschap. Lector Cees-Jan Pen van Fontys Hogescholen luidt de noodklok. “We moeten nu nadenken of we dit wel willen en of we geen duurzamere oplossing kunnen vinden.”

15-04-2021

Designers maakten voor de Strabrechtse Heide ontwerpen voor een multifunctionele geluidswal. De resultaten zijn vanaf 15 april te zien in een buitenexpositie bij natuurpoort De Plaetse in Heeze. De designwedstrijd werd door Staatsbosbeheer georganiseerd in samenwerking met Kunstloc Brabant, Groene Woud, Van Gogh Nationaal Park, provincie Noord-Brabant, Rijkswaterstaat en gemeente Heeze-Leende. Uit veertig inschrijvingen koos een jury zes professionele teams die de afgelopen maanden hebben gewerkt aan hun ontwerpen. Het project is onderdeel van de Landschapstriënnale 2021 die eerder deze maand van start is gegaan. Jan Janse van Staatsbosbeheer is onder de indruk van de resultaten. Hoewel er geen concrete plannen zijn, ziet Janse een geluidswerende oplossing voor het gebied wel zitten: ,,De ontwerpwedstrijd en de expositie vormen wat mij betreft een eerste aanzet. Je ziet dat Rijkswaterstaat zich met geluidsschermen nu nog vooral richt op woongebieden. Maar misschien zijn de ideeën van de ontwerpwedstrijd aanleiding om ook aan natuurgebieden te denken. En als je bijvoorbeeld maaisel van het heidegebied kunt combineren met wol van de heideschapen, dan hoeft zo'n wal niet eens heel duur te zijn.” Daarnaast tonen de creatieve ontwerpen volgens Janse ook aan dat duurzame energie en landschap wél kunnen samengaan.

15-04-2021

Hoe zorgen we ervoor dat het Brabants landschap ‘ons’ landschap blijft? Marco Vermeulen gaat op zoek naar het antwoord. De architect en ontwerper is de curator van de Landschapstriënnale die deze maand door Noord-Brabant trekt. Hij doet tot en met 30 april tien plekken in de provincie aan. Om daar met experts, beleidsmakers, ontwerpers en bewoners aan de hand van thema’s die ‘druk uitoefenen op het landschap’ te praten over de (nabije) toekomst.

08-04-2021

Foodlab werkt aan creatieve oplossingen voor teeltondersteuning. De deelnemers van FoodLab zijn in maart voor de derde en laatste keer samengekomen. Maar dat betekent zeker niet dat er een einde komt aan de mooie samenwerkingen die er tussen de deelnemers zijn ontstaan. Door de gekozen opzet was het FoodLab een soort ideeëngenerator, bedoeld om te inspireren om met andere ogen naar de sector te kijken en discussie aan te gaan hoe we met ons landschap omgaan. Het eindresultaat is een reeks uiteenlopende concepten, met stuk voor stuk een grote potentie voor impact; ze vormen een startpunt voor verdere samenwerking. Foodlab is een initiatief van telers, ZLTO, Fruitport West-Brabant, Kunstloc Brabant, Rewin en diverse projectpartners.

08-04-2021

Op 1 april is in het toekomstige Van Gogh Nationaal Park in Noord-Brabant de vijfde Landschapstriënnale van start gegaan. Met een klein gezelschap op locatie, en met honderden deelnemers online, werd het thema 'High Green - Innovating the landscape' besproken en uitgelicht. Hoofdspreker Winy Maas (MVRDV) sprak over innovatieve ruimtelijke oplossingen voor het Noord-Brabant van de toekomst en daarna begon curator Marco Vermeulen aan zijn rit op de platte kar. Met behulp van dit typisch Brabantse vervoersmiddel gaat hij deze maand ‘verhalen oogsten’ rond de landschapsopgaven die worden behandeld tijdens de triënnale. De opening is terug te zien.

01-04-2021

Om de drie jaar staat het Nederlandse landschap centraal tijdens de Landschapstriënnale. Elke keer op een andere plek: dit jaar in het Van Gogh Nationaal Park. Een maand lang (digitaal) debat, kennisdeling en ‘echte’ bezoeken aan het Brabantse landschap voor ontwerpers, experts, bewoners, ondernemers, kunstenaars, agrariërs en beleidsmakers. De titel voor deze editie is High Green – innovating the landscape. Op de agenda staan allerlei onderwerpen rondom de inrichting, het gebruik en de beleving van het landschap. Het kunstprogramma is de rode draad in de programmering. Kunstloc Brabant adviseert hierbij en verbindt de verschillende partners van de triënnale met kunstenaars en ontwerpers.

01-04-2021

Grootschalige vastgoedlocaties krijgen de zwaarste klappen als gevolg van de coronacrisis. Dat stelt Madeline Buijs, sectoreconoom Bouw en Vastgoed bij ABN AMRO. De vraag naar kleine kantoor- en winkelpanden blijft ook in deze roerige tijden overeind, maar Buijs verwacht dat de tijd van grote distributiecentra voorbij is. Die voorspelling is in strijd met onderzoek naar deze centra van Buck Consultants International (BCI) begin dit jaar.

01-04-2021

Een brede coalitie van wetenschappers, bestuurders, natuurbeschermers, boeren, mensen uit het bedrijfsleven komt met zeven aanbevelingen voor de grote knelpunten op gebied van landbouw, natuur en economie. Met voormalig minister van landbouw Cees Veerman als woordvoerder pleiten ze voor een 'nationaal akkoord'. Dit nationaal akkoord moet duidelijke duidelijke doelen omvatten op het gebied van klimaatverandering, stikstofuitstoot, biodiversiteit en duurzame voedselproductie. De veranderde landbouw moet ook lonend zijn voor de boer, benadrukt de groep. Het nieuwe kabinet moet een minister van ruimte, landbouw en natuur aanstellen.

31-03-2021

Het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie nodigt coalities van provincies, gemeenten, gebiedsontwikkelaars, grondeigenaren, energiebedrijven, netwerkbeheerders, voedselproducenten, natuurorganisaties, erfgoedspecialisten en (collectieven van) bewoners uit om samen met ontwerpers te werken aan nieuwe strategische visies of ontwerpvoorstellen voor de transitie van ons productielandschap. Hoe kunnen vanuit een integrale ontwerpbenadering omvangrijke transitieprocessen in het landschap worden aangepakt en de ruimtelijke kwaliteit van het landschap worden verbeterd? Economische, technologische, maatschappelijke, cultuurhistorische en ruimtelijke aspecten grijpen sterk op elkaar in. Dat maakt een nieuwe, meer integrale aanpak noodzakelijk, waarin organisaties uit diverse sectoren samenwerken. Koppeling van verschillende opgaven en multifunctioneel landgebruik kunnen tot nieuwe inzichten leiden. Ontwerpers leveren in dit proces een belangrijke bijdrage. Zij zijn in staat om complexe systemen en grote ketens van een transitieproces in kaart te brengen, de complexiteit van deze grote opgave ontrafelen en begrijpelijk maken. Indien van een aanvraag kan tot en met 20 september 2021. De ontwerpers zijn de hoofdaanvrager en zijn projectverantwoordelijk voor de uitvoering van het ontwerpend onderzoek. Samenwerkende partijen treden op als mede-aanvrager.

31-03-2021

Tijdens de landelijke NOVI-Conferentie op 31 maart is de Monitor Landschap gepresenteerd. In de Nationale Omgevingsvisie is vastgelegd dat bij ontwikkelingen de kwaliteiten van een gebied centraal moeten staan. Op die manier kan er worden gewerkt aan een landschapsinclusief omgevingsbeleid. De Monitor Landschap is een van de instrumenten die hier aan bij gaat dragen. De zorgen over teloorgang en verschraling van het landschap nemen toe, terwijl de waardering ervoor alleen maar groter wordt. De vraag hoe het landschap herkenbaar en aantrekkelijk kan worden gehouden, wordt steeds evidenter. Met de monitor worden de veranderingen van het landschap in beeld gebracht. Dit gebeurt aan de hand van zes indicatoren: bebouwing, landgebruik, openheid, opgaand groen, historische lijnelementen en reliëf. In de Monitor Landschap is nu de nul-situatie vastgelegd van alle indicatoren. Door jaarlijks de nieuwe metingen te vergelijken met het jaar ervoor, worden veranderingen gevolgd. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Het Kadaster, LandschappenNL en Wageningen University & Research ontwikkelden deze monitor in opdracht van de ministeries van BZK (Binnenlandse Zaken), OCW (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en LNV (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit).

31-03-2021

Het Ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) is zeer gecharmeerd van de brede manier waarop nu al zeker vijftig partijen het nieuwe Van Gogh Nationaal Park in oprichting vorm willen geven. ,,We hebben lange tijd alleen Natura 2000 gebieden, natuur met een hekje er omheen, als meest belangrijk gezien. Maar hier wordt gewerkt aan een landschap waarbij landbouw, energievraagstukken, verstedelijking en andere zaken samen worden opgepakt. Daar willen ook wij energie in steken", aldus Donné Slangen, directeur Natuur bij LNV in Den Haag. Ook CvdK Ina Adema is enthousiast over Van Gogh Nationaal Park. ,,Het gaat niet alleen om natuur. Ook om windturbines en zonnepanelen (energievraagstuk), veranderingen in de landbouw, extra woningbouw en dat allemaal in goede samenwerking verweven met de natuur en cultuur in Brabant. Waar kun je dat beter doen dan op een plek waar de beroemde schilder Van Gogh zijn voetsporen heeft achtergelaten. De naam van hem daaraan verbinden, vind ik dan helemaal niet gek.” Yvo Kortman, voorzitter van Van Gogh Nationaal Park. ,,Tijdens de Landschapstriënnale, die over een paar dagen begint, worden een aantal ‘living labs’ aangedaan in Brabant. Dan komen allerlei partijen bijeen om plannen te smeden voor de onderwerpen water en beken, landbouw en productieve natuur, de Zuiderwaterlinie en andere onderwerpen. Rood (bouwen), blauw (water) en groen (natuur) worden als een geheel bekeken. Dat is het nieuwe van onze aanpak met ons nationaal park. Niet alleen natuur. Dat zal best conflicteren zo nu en dan. Maar daar kunnen hele mooie, nieuwe en innovatieve dingen uit gaan komen.”

25-03-2021

De tweede editie van de IJsselbiënnale was voor de zomer van 2020 gepland maar corona maakte het onmogelijk om die tentoonstelling goed te organiseren, en is daarom verplaatst naar komende zomer. De organisatie wilde het jaar 2020 echter niet zomaar voorbij laten gaan. Juist in die bijzondere tijd was er behoefte aan troost; in de betekenis van verbinden, tot stilstand komen, bezinning maar ook hoop en positieve energie. Het landschap bood troost: terwijl de wereld in razend tempo veranderde, stroomde de rivier onverstoorbaar verder en het uitzicht bleef hetzelfde; of toch niet? De IJsselbiënnale vond troost in een mooi en pijnlijk actueel thema. Een thema dat niet vroeg om een groots evenement of gebaar, maar om iets kleins en intiems. Wie van de 26 reeds geselecteerde kunstenaars zou daar op een mooie manier invulling aan kunnen geven? Dat werd Birthe Leemeijer, en zij ontwikkelde vervolgens het project Ontmoetingen bij de wilg.

17-03-2021

Op 1 april gaat de vijfde Landschapstriënnale van start. Plaats van handeling is het in oprichting zijnde Van Gogh Nationaal Park in de provincie Noord-Brabant. Onder het thema ‘High Green -Innovating the Landscape’ worden tien concrete, internationaal relevante landschappelijke opgaven die spelen in de regio uitgelicht. Deze opgaven zijn door lokale partijen, in samenwerking met experts, bewoners en andere betrokkenen rondom het landschap omgezet in tien Landschapslaboratoria. Tijdens de manifestatie worden oplossingen verkend, opgaven gecombineerd en duurzame landschappen ontworpen, zo luidt de belofte. “Actuele opgaven zoals klimaatverandering, energietransitie, verstedelijking, nieuwe vormen van landbouw en de toename van het toerisme zullen onze natuur- en cultuurlandschappen rigoureus veranderen”, stelt Marco Vermeulen, curator van de Landschapstriënnale. “Maar over hoe we die veranderingen in goede banen leiden, over hoe we ondanks de impact van die vraagstukken tot aangename en leefbare landschappen kunnen komen, bestaat nog geen consensus.”

11-03-2021

In de zuidoosthoek van de Wieringermeer worden in een rap tempo akkers ingenomen door kassen en datacenters. De ontwikkelingen zijn exemplarisch voor wat beschouwd wordt als de ‘verdozing’ en ‘verrommeling’ van het landschap. Maar hoezeer de dozen op Agriport A7 ook lijken te breken met het Hollandse polderlandschap, in feite zijn ze niets minder dan een volgende stap in een onophoudelijk proces van intensivering van het grondgebruik dat de polder, en het Nederlandse achterland, sinds lange tijd kenmerkt. Alleen is nu de bodem zelf losgelaten en fungeert het enkel nog als grondvlak. De dynamiek van de seizoenen en vruchtwisseling, en het verschil tussen dag en nacht, hebben plaatsgemaakt voor het onophoudelijke ritme van ‘jaarrond’ produceren en ‘99,9999% uptime’, gedicteerd door een 24-uurs economie. Het idee van een landschap veronderstelt een buiten waarvan het met een zekere afstand kan worden aanschouwd, gevat en ingekaderd. Maar bestaat dat buiten nog wel? Glasvezel heeft van de Wieringermeer Amsterdam-Noord gemaakt. De polder is nog meer dan het al was, onderworpen aan de logica van de stad.

04-03-2021

Monique Peperkamp is op dit moment bezig met haar PhD onderzoek bij de Amsterdam School for Cultural Analysis (ASCA). Ze studeerde kunstgeschiedenis aan de UvA en is werkzaam geweest als docent en kunstenaar. In haar onderzoek kijkt ze in het licht van de ecologische catastrofe naar kunst die zich bezighoudt met de relatie tussen natuur en cultuur. Dit doet ze mede aan de hand van cultuurgeschiedenis en filosofie. Mister Motley ontwikkelde afgelopen september het project LAND samen met ArtEZ Studium Generale. Voor deze samenwerking spreekt men met kunstenaars, denkers en schrijvers over de relatie tussen land, eigendom en klimaatafbraak. Lieneke Hulshof sprak met Peperkamp over haar artikel ‘Ecological Time: Natures that Matter to Activism and Art‘. n het artikel spelen twee werken van kunstenaar Melanie Bonajo een belangrijke rol. Wat is de kracht van Bonajo als het aankomt op het gesprek over de wereld die steeds harder gebukt gaat onder onze ecologische voetafdruk?

03-03-2021

Kunst bij windturbines, dat is niet de meest voor de hand liggende combinatie. Toch is dat precies wat er staat te gebeuren bij windpark Streepland dat volgend jaar van de grond komt langs de A16 bij Moerdijk. Ontwikkelaar Goede Buren plaatst bij een van de drie molens een kunstobject. ,,Voor ons vormen kunst en educatie een belangrijk doel. We willen mensen ter plekke meer vertellen over duurzame energie. Op deze manier hopen we meer draagvlak te krijgen”, zegt woordvoerder Jennie Tissingh. Het moet een plek worden waar mensen naar toe kunnen wandelen of langs kunnen fietsen. ,,Wie weet lopen reizigers die op het NS-station Lage Zwaluwe hun trein hebben gemist er even heen. Maar we denken bijvoorbeeld ook aan schoolexcursies.” Wat voor kunstobject er komt en waar precies, is nog niet bekend. Goede Buren, een initiatief van Windunie, Greenchoice en Meewind, richt ook een maatschappelijk fonds op.

24-02-2021

De publicatie ‘Land Art Live’ presenteert land art-werken uit de zogenoemde Flevoland-collectie en gerelateerde performances uitgebreid in woord en beeld. De Flevoland-collectie omvat inmiddels tien werken; het vroegste is Observatorium van Morris uit 1977, waarna werken van onder meer Marinus Boezem, Richard Serra, Daniel Libeskind, Piet Slegers en recent RAAAF/Atelier de Lyon en Bob Gramsma volgden. Martine van Kampen en Mariska van den Berg gaan met artikelen en interviews in op het verleden, heden en de toekomst van deze collectie. Ze onderzoeken welke betekenis de landschapswerken hebben en in de toekomst kunnen hebben.

22-02-2021

Ambitieus en idealistisch is het plan van stichting Peel Natuurdorpen zeker. De stichting wil 3500 hectare nieuwe natuur ontwikkelen in de Peel met daarin vijf of zes ‘peeldorpen’: clusters met in totaal tienduizend tiny houses. Op 23 februari wordt het eerste kleine huis geplaatst in het dorp Zeeland, gemeente Landerd. Willem Verkuijlen en Liza Simons uit De Mortel hadden graag een stuk grond beschikbaar gesteld voor een proef met tiny houses. „We zijn er heel enthousiast over”, zegt Simons. „Het gaat om de gebiedsontwikkeling. Wat lever je terug aan maatschappelijke meerwaarde?” Het idee is om boeren het recht te geven maximaal drie tiny houses neer te zetten op elke hectare landbouwgrond die ze omzetten naar nieuw bos, legt Jan Ottens van stichting Peel Natuurdorpen uit. Maar de pilot komt voor De Mortel te snel. „Die gaat aan onze neus voorbij”, zegt Simons. Gemeente Gemert-Bakel wil eerst regels opstellen hoe om te gaan met tiny houses.

17-02-2021

In ‘Stadverlaters & Nieuwe Ruralen’ komen jongeren aan het woord die het platteland verkiezen boven de stad. De publicatie van een onderzoek van Pop-Up City beschrijft de afweging tussen het drukke, dure en vaak egocentrische stadsleven en rustige, ruimtelijke, sociale en betaalbare platteland. De claims dat het tij zich lijkt te keren in het voordeel van het platteland en dat het platteland daar ook van profiteert, maken de auteurs, volgens Hans-Hugo Smit, nergens in het boek waar. Maar de kwalitatieve beschouwingen en de leuke interviews met ‘nieuwe ruralen’ maken het toch lekker lockdown-leesvoer voor gebiedsontwikkelaars in stad en land.

11-02-2021

Het Nieuwe Instituut nodigt ontwerpers, onderzoekers, archiefbeheerders en beleidsmakers uit om op 4 maart van gedachten te wisselen over het erfgoed van het ontworpen landschap. Waardevol archiefmateriaal gaat nu verloren omdat een beleidsstrategie of concrete opvangplek ontbreekt. Maar wat is een werkbare oplossing die past bij deze tijd en de middelen die er zijn? Hoe kunnen we stapsgewijs toewerken naar een Collectie Nederlandse Tuin- en Landschapsarchitectuur? In 2018 kaartte het College van Rijksadviseurs haar zorgen aan over het beheer en ontsluiting van de archieven van tuin- en landschapsarchitecten bij minister van Engelshoven (OCW). De Rijksadviseurs stelden in een brief dat - gelet op de beeldbepalende en culturele betekenis van deze discipline voor onze leefomgeving - het te betreuren is dat richtlijnen en beleid voor de archieven van de tuin- en landschapsarchitecten ontbreken. Het materiaal dat bewaard wordt in het Nationaal Archief, Het Nieuwe Instituut, Speciale Collecties WUR, regionale archieven en stadsarchieven is zeer waardevol maar geeft slechts een gefragmenteerd beeld van de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur. Om te kunnen voortbouwen op het verleden en dat als tijdsbeeld en cultuurdaad een rol te laten spelen in vernieuwing, is het van belang waardevol materiaal duurzaam te bewaren en ontsluiten. Het Nieuwe Instituut is daarom in opdracht van het Ministerie van OCW een onderzoek gestart naar een mogelijk verzamelbeleid ten aanzien van tuin- en landschapsarchitectuurarchieven. Het onderzoek mondt uit in een advies dat in mei 2021 wordt aangeboden aan de minister.

10-02-2021

Begin februari kwamen de deelnemers van FoodLab teeltondersteunende voorzieningen (tov) voor de tweede keer bijeen. Niet zoals gepland op een erf in Zundert, maar wegens coronamaatregelen online. Met de basiskennis over aardbeienteelt op zak was aan de deelnemende ontwerpers gevraagd een korte pitch voor te bereiden met daarin hun eerste ideeën. Die liepen uiteen van vernieuwende abstracte denkbeelden tot bijna-tastbaar voor te stellen concepten. Telers zijn op zoek naar een beter imago en de ontwerpers dagen hen uit; zijn ze bereid aanpassingen op hun bedrijf te doen om dat te bereiken? En zijn de gedroomde aanpassingen realistisch? Een verslag.

03-02-2021

Nederland zal de komende jaren miljarden euro's extra moeten investeren in het elektriciteitsnetwerk om de ambities op het gebied van duurzame energie waar te maken. De consument kan een hogere elektriciteitsrekening tegemoetzien, zo wordt duidelijk uit een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Volgens het PBL valt verder nog niet met zekerheid te zeggen of het gaat lukken om in 2030 de hoeveelheid zonne- en windenergie op te wekken die is afgesproken in het Klimaatakkoord.

17-12-2020

Natuurinclusief ontwikkelen wordt steeds gebruikelijker in gebiedsontwikkeling. Toch is het volgens Sabine Boukens tijd voor een volgende stap. In haar onderzoek naar ‘parkinclusief ontwikkelen’ formuleert Boukens negen ontwerpprincipes om de stad als park te ontwikkelen. Centraal daarbij staat het realiseren van betere verbindingen met en tussen andere, bestaande groenstructuren. Niet alleen in de wijk, maar zelfs op stads- en provinciaal niveau.

14-12-2020

In de eerste week van het nieuwe jaar wordt begonnen met de bouw van De Nieuwe Herdgang, de uitkijktoren in de Moerenburg, bij knooppunt De Baars. Eind april moet het opvallende, 25 meter hoge bouwwerk langs de A58 klaar zijn. Als de toren klaar is, worden rondom het kunstwerk twaalf bomen gepland en wordt het omliggende terrein ingezaaid met een bloemenmengsel. Er wordt ook een wandelpad aangelegd naar de toren, die straks toegankelijk wordt via een tourniquet. De landschappelijke inrichting is bedacht in samenspraak met het Waterschap en Rijkswaterstaat, vanwege de plannen voor de verbreding van de A58. De uitkijktoren is een ontwerp van kunstenares Nina Aalbers. Zij reageerde in 2017 op een oproep aan beginnende architecten, ontwerpers en kunstenaars om een ontwerp te maken voor een uitkijktoren bij De Baars. Aanvankelijk werd gekozen voor een ander ontwerp, maar die constructie bleek later onuitvoerbaar. Daarop kwam de gemeente Tilburg uit bij het ontwerp van Nina Aalbers. Er is een bedrag van 275.000 euro beschikbaar.

10-12-2020

Teeltondersteunende voorzieningen zijn nodig voor de economische vitaliteit van het platteland, maar hebben impact op de ruimtelijke kwaliteit en recreatieve- en landschappelijke waarden van een gebied. Kunstloc Brabant, Rewin, Fruitport West-Brabant, ZLTO en diverse projectpartners vonden het tijd om te kijken naar de mogelijkheden en onmogelijkheden.  Daarvoor zijn de samenwerkende partijen een nieuw foodlab gestart waarin ontwerpers, telers en toeleveranciers bekijken wat de uitdagingen, kansen en mogelijke innovaties zijn van teeltondersteunende voorzieningen.

02-12-2020

De Nederlandse landbouw staat op een keerpunt. Steeds meer mensen beseffen dat het echt anders moet: duurzamer, met meer aandacht voor biodiversiteit, dierenwelzijn en het landschap. Op initiatief van Berno Strootman, Rijksadviseur voor het Landschap, verschijnt het boek Boer Doet Leven, Portretten van landschapsboeren. In het boek tonen twintig landschapsboeren dat het mogelijk is om tegelijkertijd voedsel en een aantrekkelijk landschap te produceren.

26-11-2020

Natuurinclusieve gebiedsontwikkeling moet niet alleen zorgen voor een goede leefomgeving voor mens en dier, het is ook een manier om gebieden klimaatbestendig te maken. Projectontwikkelaar Synchroon heeft biodiversiteit tot speerpunt van haar werkwijze gemaakt. Een gesprek met directeur Tobias Verhoeven en ontwikkelmanager Rosalie de Boer. “In gebiedsontwikkeling vormen voor ons het landschap en de natuur niet de invulling na stedenbouw, maar het startpunt.”

26-11-2020

De Dag van de Stadsrand vond op 20 november jl. plaats. In een vijf uur durende live uitzending vanuit Pakhuis de Zwijger presenteerden BNA Onderzoek en ARCAM samen met architecten en experts de resultaten van 'Het stadsranden-lab'. In deze ontwerpstudie zijn vijf multidisciplinaire ontwerpteams op zoek gegaan naar nieuwe typologieën voor de stadsranden, met vijf Amsterdamse stadsranden als testcase. De volgende vragen kwamen aan de orde: Kan je de stadsrand wel plannen of moet je condities creëren? Hoe kijken we naar de stadsrand in zijn regionale context en welke kansen liggen er voor experiment op gebied van circulariteit? Wat zijn nieuwe scenario’s voor hybride programmering van de stadsrand en het creëren van kansen voor lokale ondernemers? Biedt het contrast dat ontstaat als je gaat verdichten en vergroenen kansen voor nieuwe woon- en recreatiemilieus?