De publicatie ‘Land Art Live’ presenteert land art-werken uit de zogenoemde Flevoland-collectie en gerelateerde performances uitgebreid in woord en beeld. De Flevoland-collectie omvat inmiddels tien werken; het vroegste is Observatorium van Morris uit 1977, waarna werken van onder meer Marinus Boezem, Richard Serra, Daniel Libeskind, Piet Slegers en recent RAAAF/Atelier de Lyon en Bob Gramsma volgden. Martine van Kampen en Mariska van den Berg gaan met artikelen en interviews in op het verleden, heden en de toekomst van deze collectie. Ze onderzoeken welke betekenis de landschapswerken hebben en in de toekomst kunnen hebben.

Ambitieus en idealistisch is het plan van stichting Peel Natuurdorpen zeker. De stichting wil 3500 hectare nieuwe natuur ontwikkelen in de Peel met daarin vijf of zes ‘peeldorpen’: clusters met in totaal tienduizend tiny houses. Op 23 februari wordt het eerste kleine huis geplaatst in het dorp Zeeland, gemeente Landerd. Willem Verkuijlen en Liza Simons uit De Mortel hadden graag een stuk grond beschikbaar gesteld voor een proef met tiny houses. „We zijn er heel enthousiast over”, zegt Simons. „Het gaat om de gebiedsontwikkeling. Wat lever je terug aan maatschappelijke meerwaarde?” Het idee is om boeren het recht te geven maximaal drie tiny houses neer te zetten op elke hectare landbouwgrond die ze omzetten naar nieuw bos, legt Jan Ottens van stichting Peel Natuurdorpen uit. Maar de pilot komt voor De Mortel te snel. „Die gaat aan onze neus voorbij”, zegt Simons. Gemeente Gemert-Bakel wil eerst regels opstellen hoe om te gaan met tiny houses.

Stichting Het Groene Woud was de laatste jaren vooral bezig met aandacht voor dat grote verhaal rond de oprichting van Van Gogh Nationaal Park in Brabant. Ze vergaten hun wortels: innovatieve projecten voor natuur, landschap en erfgoed ontwikkelen. Die wortels, daar keert Groene Woud nu weer naar terug. En daarbij voegt ze de financiële tak: het Landschapsfonds. Brabants Dagblad sprak met Jeroen Naaijkens en Ger van den Oetelaar van Stichting Het Groene Woud.

BNA Onderzoek heeft samen met ARCAM de publicatie ‘Het Stadsranden-lab – nieuwe typologieën voor de kreukelzones van de stad’ gelanceerd. Precies een jaar na de start van de ontwerpstudie ‘Het Stadsranden-lab’ zijn de resultaten nu te lezen in een magazine. Stadsranden zijn geen officiële zones in het gemeentebeleid, ze zijn niet omkaderd, en dat maakt ze interessant. De rafelranden of kreukelzones van de stad bieden nog ruimte voor verandering. Op plekken waar de gebouwde omgeving en het landschap elkaar ontmoeten, gebeurt van alles. Hier is ruimte voor verdichting, vergroening, nieuwe typologieën en sociale verbindingen. Kern van het magazine vormen de visies die vijf ontwerpteams vorig jaar hebben ontvouwd voor de randen van Amsterdam.

In ‘Stadverlaters & Nieuwe Ruralen’ komen jongeren aan het woord die het platteland verkiezen boven de stad. De publicatie van een onderzoek van Pop-Up City beschrijft de afweging tussen het drukke, dure en vaak egocentrische stadsleven en rustige, ruimtelijke, sociale en betaalbare platteland. De claims dat het tij zich lijkt te keren in het voordeel van het platteland en dat het platteland daar ook van profiteert, maken de auteurs, volgens Hans-Hugo Smit, nergens in het boek waar. Maar de kwalitatieve beschouwingen en de leuke interviews met ‘nieuwe ruralen’ maken het toch lekker lockdown-leesvoer voor gebiedsontwikkelaars in stad en land.

Het Nieuwe Instituut nodigt ontwerpers, onderzoekers, archiefbeheerders en beleidsmakers uit om op 4 maart van gedachten te wisselen over het erfgoed van het ontworpen landschap. Waardevol archiefmateriaal gaat nu verloren omdat een beleidsstrategie of concrete opvangplek ontbreekt. Maar wat is een werkbare oplossing die past bij deze tijd en de middelen die er zijn? Hoe kunnen we stapsgewijs toewerken naar een Collectie Nederlandse Tuin- en Landschapsarchitectuur? In 2018 kaartte het College van Rijksadviseurs haar zorgen aan over het beheer en ontsluiting van de archieven van tuin- en landschapsarchitecten bij minister van Engelshoven (OCW). De Rijksadviseurs stelden in een brief dat - gelet op de beeldbepalende en culturele betekenis van deze discipline voor onze leefomgeving - het te betreuren is dat richtlijnen en beleid voor de archieven van de tuin- en landschapsarchitecten ontbreken. Het materiaal dat bewaard wordt in het Nationaal Archief, Het Nieuwe Instituut, Speciale Collecties WUR, regionale archieven en stadsarchieven is zeer waardevol maar geeft slechts een gefragmenteerd beeld van de Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur. Om te kunnen voortbouwen op het verleden en dat als tijdsbeeld en cultuurdaad een rol te laten spelen in vernieuwing, is het van belang waardevol materiaal duurzaam te bewaren en ontsluiten. Het Nieuwe Instituut is daarom in opdracht van het Ministerie van OCW een onderzoek gestart naar een mogelijk verzamelbeleid ten aanzien van tuin- en landschapsarchitectuurarchieven. Het onderzoek mondt uit in een advies dat in mei 2021 wordt aangeboden aan de minister.

Begin februari kwamen de deelnemers van FoodLab teeltondersteunende voorzieningen (tov) voor de tweede keer bijeen. Niet zoals gepland op een erf in Zundert, maar wegens coronamaatregelen online. Met de basiskennis over aardbeienteelt op zak was aan de deelnemende ontwerpers gevraagd een korte pitch voor te bereiden met daarin hun eerste ideeën. Die liepen uiteen van vernieuwende abstracte denkbeelden tot bijna-tastbaar voor te stellen concepten. Telers zijn op zoek naar een beter imago en de ontwerpers dagen hen uit; zijn ze bereid aanpassingen op hun bedrijf te doen om dat te bereiken? En zijn de gedroomde aanpassingen realistisch? Een verslag.

Nederland zal de komende jaren miljarden euro's extra moeten investeren in het elektriciteitsnetwerk om de ambities op het gebied van duurzame energie waar te maken. De consument kan een hogere elektriciteitsrekening tegemoetzien, zo wordt duidelijk uit een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Volgens het PBL valt verder nog niet met zekerheid te zeggen of het gaat lukken om in 2030 de hoeveelheid zonne- en windenergie op te wekken die is afgesproken in het Klimaatakkoord.

Uit 27 inzendingen heeft de jury zes teams geselecteerd om deel te nemen aan de design Challenge ‘Onze Energie, Ons Landschap’. In samenwerking met Staatsbosbeheer en Nationaal Landschap Het Groene Woud schreef Kunstloc Brabant deze design challenge uit. De vraag ‘Hoe kunnen we een geluidswerend ontwerp maken, waarbij energieopwekking wordt gekoppeld aan de omringende natuur én ook de verbeelding wordt aangesproken?’ voor het snelweglandschap van de A67 ter hoogte van de Strabrechtse Heide staat centraal. De teams worden de komende maanden bijgestaan door experts. De resultaten zijn op 16 april te bezichtigen tijdens het Landschapslaboratorium ‘Onze Energie, Ons Landschap bij de Landschapstriënnale21

Natuurinclusief ontwikkelen wordt steeds gebruikelijker in gebiedsontwikkeling. Toch is het volgens Sabine Boukens tijd voor een volgende stap. In haar onderzoek naar ‘parkinclusief ontwikkelen’ formuleert Boukens negen ontwerpprincipes om de stad als park te ontwikkelen. Centraal daarbij staat het realiseren van betere verbindingen met en tussen andere, bestaande groenstructuren. Niet alleen in de wijk, maar zelfs op stads- en provinciaal niveau.

In de eerste week van het nieuwe jaar wordt begonnen met de bouw van De Nieuwe Herdgang, de uitkijktoren in de Moerenburg, bij knooppunt De Baars. Eind april moet het opvallende, 25 meter hoge bouwwerk langs de A58 klaar zijn. Als de toren klaar is, worden rondom het kunstwerk twaalf bomen gepland en wordt het omliggende terrein ingezaaid met een bloemenmengsel. Er wordt ook een wandelpad aangelegd naar de toren, die straks toegankelijk wordt via een tourniquet. De landschappelijke inrichting is bedacht in samenspraak met het Waterschap en Rijkswaterstaat, vanwege de plannen voor de verbreding van de A58. De uitkijktoren is een ontwerp van kunstenares Nina Aalbers. Zij reageerde in 2017 op een oproep aan beginnende architecten, ontwerpers en kunstenaars om een ontwerp te maken voor een uitkijktoren bij De Baars. Aanvankelijk werd gekozen voor een ander ontwerp, maar die constructie bleek later onuitvoerbaar. Daarop kwam de gemeente Tilburg uit bij het ontwerp van Nina Aalbers. Er is een bedrag van 275.000 euro beschikbaar.

Teeltondersteunende voorzieningen zijn nodig voor de economische vitaliteit van het platteland, maar hebben impact op de ruimtelijke kwaliteit en recreatieve- en landschappelijke waarden van een gebied. Kunstloc Brabant, Rewin, Fruitport West-Brabant, ZLTO en diverse projectpartners vonden het tijd om te kijken naar de mogelijkheden en onmogelijkheden.  Daarvoor zijn de samenwerkende partijen een nieuw foodlab gestart waarin ontwerpers, telers en toeleveranciers bekijken wat de uitdagingen, kansen en mogelijke innovaties zijn van teeltondersteunende voorzieningen.

De Nederlandse landbouw staat op een keerpunt. Steeds meer mensen beseffen dat het echt anders moet: duurzamer, met meer aandacht voor biodiversiteit, dierenwelzijn en het landschap. Op initiatief van Berno Strootman, Rijksadviseur voor het Landschap, verschijnt het boek Boer Doet Leven, Portretten van landschapsboeren. In het boek tonen twintig landschapsboeren dat het mogelijk is om tegelijkertijd voedsel en een aantrekkelijk landschap te produceren.

Natuurinclusieve gebiedsontwikkeling moet niet alleen zorgen voor een goede leefomgeving voor mens en dier, het is ook een manier om gebieden klimaatbestendig te maken. Projectontwikkelaar Synchroon heeft biodiversiteit tot speerpunt van haar werkwijze gemaakt. Een gesprek met directeur Tobias Verhoeven en ontwikkelmanager Rosalie de Boer. “In gebiedsontwikkeling vormen voor ons het landschap en de natuur niet de invulling na stedenbouw, maar het startpunt.”

De Dag van de Stadsrand vond op 20 november jl. plaats. In een vijf uur durende live uitzending vanuit Pakhuis de Zwijger presenteerden BNA Onderzoek en ARCAM samen met architecten en experts de resultaten van 'Het stadsranden-lab'. In deze ontwerpstudie zijn vijf multidisciplinaire ontwerpteams op zoek gegaan naar nieuwe typologieën voor de stadsranden, met vijf Amsterdamse stadsranden als testcase. De volgende vragen kwamen aan de orde: Kan je de stadsrand wel plannen of moet je condities creëren? Hoe kijken we naar de stadsrand in zijn regionale context en welke kansen liggen er voor experiment op gebied van circulariteit? Wat zijn nieuwe scenario’s voor hybride programmering van de stadsrand en het creëren van kansen voor lokale ondernemers? Biedt het contrast dat ontstaat als je gaat verdichten en vergroenen kansen voor nieuwe woon- en recreatiemilieus?

In de transitie naar grootschalige opwekking van hernieuwbare energie pleiten Annie van de Pas, Gerben de Vries en Rinske Scheifes van de Natuur en Milieufederaties voor vroegtijdige inpassing van natuur en landschap in de energiestrategieën. Met de juiste aandacht kan de natuur zelfs profiteren, menen zij

In een open brief aan de ministers Ollongren en van Engelshoven neemt Adri Duivesteijn de vrijheid persoonlijke ervaringen te delen. Omdat hij zich zorgen maakt over het voortbestaan van Architectuur Lokaal. Volgens hem en anderen die een prominente rol spelen in de architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur in Nederland blijft Architectuur Lokaal nodig voor de ruimtelijke kwaliteit van onze steden en dorpen. Met Prinsjesdag werd definitief duidelijk dat Architectuur Lokaal niet wordt opgenomen in de Culturele Basisinfrastructuur (BIS).

Het plaatsen van zonnepanelen op natuur- en landbouwgrond is in steeds meer Nederlandse provincies onderwerp van discussie. Waar de ene provincie nu al een stokje steekt voor het ontstaan van nog meer zonnevelden, ziet de andere provincie nog geen reden om direct hard in te grijpen. Vooral in de provincies met veel groene ruimte én lage grondprijzen is de discussie rondom de zonnevelden op natuur- en landbouwgrond een heet hangijzer. Landschapsvervuiling en het verdwijnen van kansrijke landbouwgrond zijn de belangrijkste argumenten om een stokje te steken voor de zonneweides.

Er is politiek lef nodig om in het belang van Noord-Brabant in het kader van de vestiging van bedrijventerreinen out-of-the-box te durven denken, om ver over de grenzen van een vierjaarlijkse bestuursperiode heen te kunnen kijken, stelt Wilma Dirken, VVD woordvoerder ruimte, werklocaties en stikstofaanpak in Provinciale Staten van Noord-Brabant. “Jammer genoeg zijn weinig andere partijen daar in de huidige politieke discussie mee bezig.” Ze verwijst in haar opinieartikel naar de 'Design Challenge out-of-the-box', waarin multidisciplinaire ontwerpteams hun visie gaven op het Midden-Brabantse logistieke landschap van de toekomst. ‘Natuurlijk zijn niet alle ideeën te realiseren. Maar het helpt om na te denken over dergelijke onverwachte combinaties van functies. Door op deze vernieuwende manier naar de inrichting van Brabant te durven kijken, ontstaat innovatie”.

In een Open brief aan de Tweede Kamer pleiten oud-bewindspersonen, (oud-) Rijksbouwmeesters, BNA, Bouwend Nederland, Het Nieuwe Instituut, lokale architectuurinstellingen en prominente architecten en stedenbouwkundigen voor behoud van Architectuur Lokaal. Het Rijk kent sinds de jaren negentig een integraal architectuurbeleid, dat wordt gedragen door alle ministeries die verantwoordelijk zijn voor cultuur, ruimtelijke ordening, inrichting van stad en land en woningbouw. Deze samenhangende aandacht voor zorgvuldig ruimtelijk ontwerp staat de laatste jaren onder druk. Dit is zorgelijk omdat de kwaliteit van architectuur, stedenbouw en landschap blijvende aandacht vereist, zeker in het licht van de grote ruimtelijke opgaven die Nederland in de komende decennia moet vervullen. Maar voor de uitvoering van het architectuurbeleid is kennis en bewustzijn op het lokale schaalniveau cruciaal. Een belang dat is toegenomen door een verregaande decentralisatie van taken naar de lokale overheden. Architectuur Lokaal speelt hierin een sleutelrol. In september werd duidelijk dat Architectuur Lokaal geen subsidie toegewezen werd vanuit de Culturele Basisinfrastructuur (BIS). Minister van Engelshoven nam het advies van de Raad voor Cultuur over, ondanks protesten van o.m.het College van Rijksadviseurs en de BNA.

Met de plaatsing van een interactief kunstwerk van Tom l’Istelle op 30 oktober is het landkunst deelproject van Dal van de Kleine Beerze afgerond. Achter het beeld schuilt een bijzonder verhaal. Een vrouw zou door blikseminslag genezende krachten hebben gekregen: door te strijken met haar getroffen linkerhand, zou ze jicht, reuma en kramp kunnen doen verdwijnen. In twee jaar tijd is het project afgerond. Mede door bijdragen van de gemeente Oirschot en de stichtingen Mug van Heijningen en Melis van Beek. Er komt nog een wandelroute langs de kunstwerken en documentairemaakster Anne-Marie Holthausen heeft het hele proces vastgelegd. Naar verwachting wordt die documentaire begin december gepresenteerd

Het College van Rijksadviseurs adviseert de ministers van Binnenlands Zaken en van Infrastructuur en Waterstaat een verbod uit te vaardigen op nieuwe reclamedragers in de snelwegzone. Ook de digitalisering van de bestaande reclamedragers moet volgens het College worden verboden. Want ledschermen zijn in het landschap ongewenst, zowel op masten als aan gebouwen. Het onderzoek van het College van Rijkadviseurs laat aan de hand van vier cases – Apeldoorn, Assen, Vianen en Roosteren – zien hoe het landschap in de uitverkoop gaat. Voor gemiddeld nog geen 30 duizend euro per jaar hebben reclame-exploitanten daar het recht gekregen om voorbijgangers te bestoken met reclame en de duisternis aan te tasten. Het college doet vijf aanbevelingen.

‘’Voor typische Nederlandse landschappen en grote wateren dreigt zich een ramp te gaan voltrekken. In ons drukke, verstedelijkte land zijn nog steeds gebieden te vinden die getuigen van de boeiende wordingsgeschiedenis door de eeuwen heen. Deze vaak kleinschalige landschappen herbergen doorgaans ook een hoge natuurwaarde. Ik noem het coulisselandschap in Twente, Nationaal Landschap Het Groene Woud in Brabant, de Veluwe, Tessel en Wieringen. Zo maar een paar voorbeelden waar in het kader van de Regionale Energiestrategieën (RES) megawindmolens worden gepland. Dat roept heftige discussies op.” We moeten iets doen aan de energietransitie, schrijft emeritus hoogleraar gebiedsontwikkeling Friso de Zeeuw. Maar moet dat écht ten koste gaan van het Nederlandse landschap?

Iedere donderdag tussen 15.00 en 17.00 uur opent LKCA het online atelier om kennis op te doen, kennis te delen, te discussiëren over actuele onderwerpen. Op 8 oktober sprak Ronald Kox in het LKCAtelier met Paul Collard (oprichter van de Britse stichting Creativity, Culture and Education) en Richard Smolenaers (Mocca Amsterdam) over hoe cultuuronderwijs kan leiden tot meer kansengelijkheid. Paul Collard van CCE : ‘Als je kunstenaars samen met leraren aan de slag laat gaan, gaan leraren anders lesgeven. Daarbij gaat het niet om wat ze onderwijzen, maar hoe ze dat doen. Er komt ruimte voor creativiteit en dat zorgt voor dieper leren en daardoor betere leerprestaties bij leerlingen.’ Vooral leerlingen in achterstandssituaties profiteren van zo’n creatieve aanpak in de klas.

Een meerderheid van de Brabantse Provinciale Staten wil dat de provincie meer te zeggen krijgt over grote distributiecentra. De Brabantse oppositie, maar ook coalitiepartij Forum voor Democratie, wil dat er meer regie komt en de groei van het aantal grote ‘superdozen’ niet ten koste gaat van het Brabantse landschap. GroenLinks en de Partij voor de Dieren willen een breed onderzoek naar de toekomst van logistieke centra in Brabant, en Forum sloot zich daarbij aan. GroenLinks-Statenlid Michiel Philippart. ’De provincie moet meer inzetten op integraliteit, waarbij wordt voorkomen dat gemeenten tegen elkaar worden uitgespeeld.’ Hij noemde Zuid-Holland als voorbeeld waar de provincie wel een regierol vervuld

Waag organiseerde op 30 september de landelijke hackathon de groene stad. De grote vraag: hoe kunnen we steden vergroenen en inzetten als belangrijke schakel in klimaatadaptatie. Ter voorbereiding ging het videoteam van Waag het land in om met pioniers, experts en andere betrokkenen te praten over de groene stad.

We willen als consument lekker makkelijk, snel en goedkoop bestellen en liefst dezelfde dag ‘het bestelde’ gratis thuisbezorgd krijgen. Grote distributiecentra voorzien in die behoefte. Maar diezelfde burger maakt zich zorgen over het verrommelde landschap. Dat knelt. Cees-Jan Pen, sociaalgeograaf en sinds mei 2016 onafhankelijk lid van de SER Noord-Brabant, over de verdozing. ''De huidige manier van planning van distributiecentra is niet meer van deze tijd en frustreert de gewenste ruimtelijke verduurzaming en zorgen over landschappelijke waarden. Wij willen niet langer wegwerpdozen, maar logistieke hallen die kunnen worden hergebruikt.''

Door de Bossenstrategie van het ministerie van LNV en de provincies slim in te zetten, groeit de leefbaarheid van Nederland. Ook financieel komt het prima uit, stelt Harry Boeschoten van Staatsbosbeheer. "Stedelijke verdichting blijft mogelijk, maar pas op dat je de groene leefbaarheid in het vizier houdt."

De stad staat onder druk. Maar ook in de stad zijn er mogelijkheden om weerbaar te worden tegen klimaatverandering. Waag organiseert een landelijke hackaton De Groene Stad op 30 september. Stadmakers, natuurexperts, studenten, onderzoekers, kunstenaars, stadsboeren, ontwerpers, techneuten, ondernemers, projectontwikkelaars en beleidsmakers aan de slag met uitdagingen op het gebied van: bovengronds vergroenen met ondergronds ruimtegebrek; met participatie meer biodiversiteit in de stad; de waarde van groen in stedelijke planning; met groen weerbaarder tegen de klimaatcrisis.

Klimaatverandering, het verlies van biodiversiteit en landdegradatie vormen een steeds grotere bedreiging voor ons welzijn. De tijd begint te dringen om daar iets tegen te doen en 'woorden in daden om te zetten'. De studie Inzichten uit mondiale milieuverkenningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geeft een samenvatting van de hoofdboodschappen van vijf mondiale milieuverkenningen op het gebied van klimaat, landgebruik, biodiversiteit en grondstoffengebruik. Hieruit zijn lessen getrokken voor Nederlandse duurzaamheidstransities.

Het College van Rijksadviseurs pleit voor een nieuwe deal tussen boer en de maatschappij. We moeten toe naar een landschapsinclusieve landbouw, waarin boeren een eerlijk inkomen ontvangen voor het produceren van gezond voedsel en een aantrekkelijk, toegankelijk, biodivers landschap en waarbij het zorgen voor schoon water, schone lucht en een vitale bodem vanzelfsprekend zijn. Dit staat in een advies dat Rijksadviseur Berno Strootman op 9 september aanbood aan Minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Eerder dit jaar organiseerde het Tilburgse architectuurcentrum CAST in samenwerking met Vereniging Deltametropool en Kunstloc Brabant de Design Challenge ‘Out of the Box’. Vier teams gingen aan de slag om innovatieve ontwerpoplossingen te bedenken voor een duurzame inpassing van logistieke bebouwing in het landschap, onder meer om ‘verdozing’ tegen te gaan. Op 21 augustus vond in Tilburg en presentatie- en debatavond plaats over de Design Challenge ‘Out of the Box’. De vier deelnemende ontwerpteams presenteerden hun visie en ontwerpvoorstel en gingen daarover in gesprek. Omroep Tilburg heeft de bijeenkomst in de LocHal vastgelegd.

Planners en ontwerpers, blijf niet afzijdig, maar help mee om de negatieve gevolgen van logistieke verdozing tegen te gaan. Dit advies geeft Merten Nefs, ontwerper en onderzoeker bij Vereniging Deltametropool, in zijn recensie op Archined van ‘Steel Cities: The Architecture of Logistics in Central and Eastern Europe’. In dit boek leggen de schrijvers dit ‘distributiecentrum van Europa’ onder de loep, met daarin centra die door omwonenden vaak ‘stalen steden’ worden genoemd.

Om als land groener uit de coronacrisis te komen moet er veel meer actie ondernomen worden op bedrijventerreinen, stelt Cees-Jan Pen, voorzitter van de Circular Economy Award. Volgens hem moeten gemeenten en lokale ondernemers ambities omzetten in concrete acties.

Bedrijventerreinen zijn gemiddeld voor slechts 1 procent van hun grondoppervlakte voorzien van groenblauwe structuren. Dit blijkt uit een onderzoek van Rienstra Beleidsonderzoek en Beleidsadvies in de Provincie Zuid-Holland, die representatief is voor andere provincies in Nederland. Ter vergelijking: de openbare ruimte in een gemiddelde 2e generatie VINEX-wijk in Zuid-Holland is voor 6 procent voorzien van groenblauwe structuren, ongeveer zes keer zoveel als gemiddeld bij een bedrijventerrein.

Hoe zorgen we voor een betere deal tussen boer en maatschappij? Het College van Rijksadviseurs heeft ontwerpend onderzoek ingezet om te onderzoeken hoe de transitie naar een natuur- en landschapsinclusieve landbouw vorm kan krijgen. De resultaten van de pilots in De Marne, de Krimpenerwaard en Salland zijn op 9 juli gepubliceerd. De resultaten van elke pilot zijn gebundeld in een eigen publicatie die op de website  van het CRA staan. Deze publicaties worden de komende maanden aangevuld met diverse essays en interviews. Daarnaast verschijnt in september een overkoepelend advies aan het Rijk.

Laat het herstel na de coronacrisis samengaan met aandacht voor werkgelegenheid én een duurzame leefomgeving. Dat adviseert de Raad voor de leefomgeving (Rli) in het briefadvies ‘Groen uit de crisis’, dat op 10 juli is aangeboden aan minister Wiebes. In onder meer de woningbouw, mobiliteit en het landelijk gebied zijn diverse maatregelen denkbaar die duurzaam herstel mogelijk maken. Tegelijkertijd kan het bij sommige beleidsthema’s juist verstandig zijn pas op de plaats te maken.

Nature is Under Your feet van Charlotte van der Woude, AvB Amsterdam (landschapsarchitectuur), is een van de winnaars van de eerste prijs van de 40e editie van de Archiprix, de prijs voor de beste afstudeerprojecten van de Nederlandse masteropleidingen. Het plan daalt op een aantal strategisch gekozen locaties in Londen af naar de rivier de Fleet die onzichtbaar onder de stad naar de Theems stroomt. Op elke locatie wordt op zorgvuldige wijze een ingreep ontworpen die het maaiveld in contact brengt met de ondergrondse rivier. Steeds wordt een biotoop gecreëerd voor specifieke planten en dieren. Op die wijze wordt de notie van de natuur onder de stad op treffende wijze in de beleving van de stad ervaarbaar gemaakt. Een gesprek met Charlotte van der Woude.

De ruimtelijke opgaven in Nederland zijn dermate groot én ingewikkeld, dat een andere manier van sturen noodzakelijk is. Dat is de kern van de publicatie Nieuw sturingsconcept voor de inrichting van Nederland. Het eerste exemplaar van deze publicatie van de hoogleraren gebiedsontwikkeling Friso de Zeeuw en Co Verdaas werd op 2 juli aangeboden aan minister Ollongren (BZK). De woningbouwopgave, de energietransitie, mobiliteit, de toekomst van het landelijk gebied, duurzame economische groei en klimaatadaptatie: dát zijn de zes grote opgaven waar Nederland voor staat. Daarover bestaat weinig discussie, iets wat ook blijkt uit de inhoudelijke totstandkoming Nationale Omgevingsvisie (NOVI). ‘Het Rijk neemt de regie’, ‘We gaan meer dan voorheen sturen op de ruimtelijke ordening van Nederland’; het zijn de meest opmerkelijke uitspraken van minister Ollongren tijdens het webinar : De NOVI – werken aan de toekomst van Nederland.

In de beleidsbrief ‘Van coronacrisis naar duurzaam herstel’ draagt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL ) suggesties en voorbeelden aan om met het herstelbeleid de hardnekkige problemen met gevolgen voor de kwaliteit van de leefomgeving aan te pakken. Voorbeelden daarvan zijn de uitstoot van broeikasgassen, klimaatverandering en klimaatadaptatie, het verlies aan biodiversiteit en verspillend grondstoffengebruik. Ook kan het herstelbeleid bijdragen aan de aanpak van problemen op de woningmarkt, de arbeidsmarkt en mobiliteit.