De gemeente Breda gaat structureel jaarlijks drie miljoen euro uittrekken om de gevolgen van heftige regenbuien, extreme droogte en hittestress op te vangen. Zo wordt er gedacht aan bomenaanplant, bomen in bakken die water vasthouden, groene daken of waterfonteinen. “We hebben de laatste jaren veel zaken aangepast zoals groene kades, groene schoolpleinen en wadi’s zoals bij de Claudius Prinsenlaan, zodat het water aan de zijkanten van weg door de bodem wordt opgenomen", zegt klimaatwethouder Paul de Beer. Breda heeft jaarlijks drie miljoen euro gereserveerd voor klimaatmaatregelen, zo staat te lezen in het plan Breda Klimaatbestendig. Via subsidies van provincie, rijk en waterschap komt daar de komende drie jaar nog anderhalf miljoen euro bij.

In Noord-Brabant is de match verbeterd tussen vraag en aanbod van grond op bedrijventerreinen, zowel in oppervlakte als in type terreinen. Dat blijkt uit de Monitor Brabantse Bedrijventerreinen 2020.

Op de (digitale) Frankfurter Buchmesse is een nieuw initiatief gelanceerd: de Sustainable Development Goals Publishers Compact. Achter dit initiatief zitten de International Publishers Association en de VN. Het initiatief houdt in dat uitgevers en uitgeversverenigingen van over de hele wereld worden opgeroepen zich in te zetten voor een duurzame toekomst, door deze verklaring te ondertekenen. In het Compact zijn 10 actiepunten opgenomen waaraan spelers in de uitgeverssector zich kunnen verbinden, om de vooruitgang te versnellen die nodig is om de Sustainable Development Goals (SDG's) tegen 2030 te bereiken.

De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) stelt in een recent advies de beperkte toegankelijkheid van voorzieningen, wonen en vervoer voor de meer kwestbare bewoners in de stad aan de orde. Dat is volgens Frans Soeterbroek, specialist 'Samen stad maken', een positief signaal, maar om in die situatie verandering te brengen is het nodig dat bewoners toegang krijgen tot besluitvorming in de stad. Hij formuleert daarvoor 5 instrumenten.

De BNA gaat een samenwerking aan met Madaster, het kadaster van materialen. Aangesloten architecten kunnen hierdoor op een laagdrempelige manier kennismaken met materialenpaspoorten en de werking van het Madaster-platform. Meer inzicht in de toegepaste materialen en producten in gebouwen vergemakkelijkt hergebruik en biedt meer ruimte om circulair te kunnen ontwerpen.

Tijdens een online-bijeenkomst is het definitief ontwerp voor de Nieuwe Mark in Breda gepresenteerd. Het gaat dan om het stuk tussen de haven en de Karnemelkstraat. Het idee voor het doortrekken van de Mark langs de binnenstad van Breda is niet heel erg nieuw meer, maar bij elke stap die wordt genomen bij het maken van de plannen, komt er meer natuur aan te pas. Het definitief ontwerp is dan ook het groenste van alle tekeningen tot nu toe. De vergroening blijft overigens niet beperkt tot de randen van het stadswater. Ook het Franciscanessenplein, voor hotel Nassau, wordt aangepakt. Het definitief ontwerp draagt bij aan het aanpakken van de hittestress, die met name in de versteende stad tijdens warme dagen kan toeslaan. Wethouder Paul de Beer (Stedelijke Ontwikkeling, D66): ,Volgend jaar de schop in de grond? Nou, misschien dat we het werk in 2021 aanbesteden. We moeten de Nieuwe Mark wel goed aanpakken, want dit is een heel bewerkelijk traject.’’

Een meerderheid van de Brabantse Provinciale Staten wil dat de provincie meer te zeggen krijgt over grote distributiecentra. De Brabantse oppositie, maar ook coalitiepartij Forum voor Democratie, wil dat er meer regie komt en de groei van het aantal grote ‘superdozen’ niet ten koste gaat van het Brabantse landschap. GroenLinks en de Partij voor de Dieren willen een breed onderzoek naar de toekomst van logistieke centra in Brabant, en Forum sloot zich daarbij aan. GroenLinks-Statenlid Michiel Philippart. ’De provincie moet meer inzetten op integraliteit, waarbij wordt voorkomen dat gemeenten tegen elkaar worden uitgespeeld.’ Hij noemde Zuid-Holland als voorbeeld waar de provincie wel een regierol vervuld

Nieuwe materialen met levende organismen zoals algen en bacteriën, en alledaagse producten die daarvan worden gemaakt, zijn nu al alternatieven voor veelgebruikte materialen die een bedreiging vormen voor onze gezondheid, de economie en de biodiversiteit, zoals plastic. Een gesprek met Elvin Karana, hoofddocent IO (TU Delft) over ontwerpen met biomaterialen. Bij het verkennen van levende materialen komt een interessante mix aan mensen uit verschillende vakgebieden – kunst, design en wetenschap – bijeen om samen als gelijken in een laboratorium te werken. Zij bespreken ideeën, doen ontdekkingen, en ontwikkelen en verkennen het gebruik van biomaterialen en levende organismen die ons kunnen helpen bij de overgang naar een wereld waarin bio-ontwerp gangbaar is geworden.

Dat de tweede golf tot minder ziekenhuisopnames leidt en er vooralsnog minder patiënten op de IC belanden, schijnt twee oorzaken te kennen. De eerste is een verbeterde behandelmethode met virusremmers en bloedverdunners. De tweede is een generatiekloof. Volgens het RIVM waren het vooral jongeren die het virus deze zomer meebrachten uit Zuid-Frankrijk en Spanje om het vervolgens hier te verspreiden op de universiteit, in de kroeg en in huiselijke kring. Ondertussen namen ouderen weinig risico’s en kozen ze voor het voortzetten van hun zelfisolatie. Zo onderstreept de pandemie een samenhang tussen kwetsbaarheid en eenzaamheid die daarvoor al bestond en daarna vermoedelijk zal blijven bestaan. Tenzij we ingrijpen. Column van architect Joost Ector over vragen als : hoe ontwerpen we woonomgevingen waarin we zelfstandigheid combineren met een verleiding tot betekenisvolle interactie? Hoe zorgen we voor meer betrokkenheid tussen bewoners en tegelijkertijd voor relaties met de buitenwereld?

Waag organiseerde op 30 september de landelijke hackathon de groene stad. De grote vraag: hoe kunnen we steden vergroenen en inzetten als belangrijke schakel in klimaatadaptatie. Ter voorbereiding ging het videoteam van Waag het land in om met pioniers, experts en andere betrokkenen te praten over de groene stad.

Architectuur Lokaal analyseerde hoe gemeenten de begrippen omgevingskwaliteit en participatie invullen in hun omgevingsvisie. Het resultaat: gemeenten worstelen met het begrip omgevingskwaliteit, en er is sprake van een parade aan participatievormen: ansichtkaarten, schetsboeken, enquêtes en tekenwedstrijden. Er spreken goede intenties uit de visies, maar de weg is nog lang.

Eind september was het dan zover: de definitieve Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is naar de Tweede Kamer gestuurd. Net nu het kabinet zich opmaakt voor de laatste etappe op weg naar de verkiezingen van maart 2021, presenteert het een langetermijnvisie op de ruimtelijke toekomst van Nederland. Wie de afgelopen kwarteeuw rijksruimtelijk beleid overziet, kan niet anders dan constateren dat de publicatie van de NOVI een planologische waterscheiding markeert. De terugtrekkende beweging van de Rijksoverheid in het ruimtelijk domein lijkt ten einde. Aldus Joks Janssen, onderzoeker en adviseur bij kennisinstituut Het PON & Telos. Wel is het volgens hem zaak dat alle overheden leren om samen aan de slag te gaan. "Laat de NOVI dé test zijn om die samenwerking de komende periode in de praktijk te beproeven.", schrijft hij.

Laten we steden niet overhaast en structureel coronaproof maken, maar nadenken hoe we steden op de langere termijn leefbaarder, groener en eerlijker kunnen maken. Dat is het perspectief dat steeds meer stadsonderzoekers en bestuurders kiezen na een half jaar corona.

Het combineren van het bestaande en nieuwe bij duurzame gebiedsontwikkeling kan financiële en cultuurhistorische meerwaarde creëren. Ook kan dit een educatieve, recreatieve en sociale waarde creëren, cruciaal voor duurzame gebiedsontwikkeling. Dat schrijven Agnes Franzen en Tom Daamen in het hoofdstuk ‘Bestaande en nieuwe stad’ uit de publicatie ‘Doe de tienkamp!’.

Door de concentratie van werk en voorzieningen die de stad biedt, blijft de wens van mensen om er te wonen immer toenemen. Tegelijkertijd wordt wonen in de stad steeds lastiger door oplopende huur- en koopprijzen, verschraalt het aanbod van publieke voorzieningen als bibliotheken en sportfaciliteiten, en ondervinden steeds meer mensen problemen met hun stedelijke mobiliteit. In het advies ‘Toegang tot de stad,’ dat op 1 oktober werd aangeboden aan de ministers van BZK en I&W, is de Raad van de leefomgeving en infrastructuur (Rli) dan ook stellig: de mogelijkheden die burgers in Nederland hebben om deel te nemen aan de stedelijke samenleving nemen af, en een steeds grotere en diversere groep mensen komt hierdoor in de knel. Aan het rijtje van groepen kunnen naast ‘traditioneel kwetsbaren’ nu mensen met een middeninkomen, flexwerkers en zzp’ers worden toegevoegd.

De energieplannen van dertig energieregio’s zijn ambitieuzer dan nodig is. Volgens hun eerste plannen bieden ze gezamenlijk 50 terawattuur aan, terwijl er nationaal 35 terawattuur vanaf 2030 is afgesproken. Dat maakt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) op uit de concept-energiestrategieën die de meeste regio’s al hebben ingeleverd. Het PBL heeft, op verzoek van het Nationaal Programma Regionale Energie Strategieën (RES’en), deze tussentijdse analyse gemaakt van de (voorlopige) concept-RES’en die begin juni 2020 openbaar waren. De RES is een van de manieren uit het Klimaatakkoord om klimaatdoelen te kunnen bereiken.

We willen als consument lekker makkelijk, snel en goedkoop bestellen en liefst dezelfde dag ‘het bestelde’ gratis thuisbezorgd krijgen. Grote distributiecentra voorzien in die behoefte. Maar diezelfde burger maakt zich zorgen over het verrommelde landschap. Dat knelt. Cees-Jan Pen, sociaalgeograaf en sinds mei 2016 onafhankelijk lid van de SER Noord-Brabant, over de verdozing. ''De huidige manier van planning van distributiecentra is niet meer van deze tijd en frustreert de gewenste ruimtelijke verduurzaming en zorgen over landschappelijke waarden. Wij willen niet langer wegwerpdozen, maar logistieke hallen die kunnen worden hergebruikt.''

Lappen grond vol met grauwe, grijze opslagdozen die het landschap steeds verder opslokken - kan dat niet anders? CAST daagde - in samenwerking met Kunstloc Brabant en Vereniging Deltametropool - vier teams van architecten en ontwerpers uit met design challenge ‘Out of the Box’. De opdracht: kom met alternatieven voor het logistieke landschap van de toekomst.

Op 24 september zijn de zeven winnaars bekend gemaakt van Panorama Lokaal, de ontwerpprijsvraag die de randen van de stad klaar wil maken voor de toekomst. 21 teams maakten de afgelopen maanden plannen voor Bargeres in Emmen, Mosterdhof in Westervoort, Rotterdam Beverwaard, de Westwijk in Vlaardingen, Julianadorp in de gemeente Den Helder, Haarlem Schalkwijk en Tilburg-Noord.

De stadsranden bieden voldoende kansen om de urgente ruimtelijke en maatschappelijke opgaven van deze tijd aan te pakken. Hier is ruimte voor verdichting, zonder dat het ten koste gaat van groen en woongenot. Door nieuwe woningtypes toe te voegen, kunnen mensen doorgroeien in hun wijk. Betere verbindingen met het buitengebied vergroten de leefbaarheid en de identiteit van de wijk. De vaak noodzakelijke aanpak van openbare ruimte, infrastructuur en riolering bieden volop aanleidingen om deze wijken klimaatbestendig te maken. Het College van Rijkadviseurs komt tot dit inzicht na een analyse van de 21 inzendingen van Panorama Lokaal, de ontwerpprijsvraag om wijken aan de rand van de stad klaar te maken voor de toekomst. 21 teams maakten de afgelopen maanden plannen voor Bargeres in Emmen, Mosterdhof in Westervoort, Rotterdam Beverwaard, De Westwijk in Vlaardingen, Julianadorp in de gemeente Den Helder, Haarlem Schalkwijk en Tilburg Noord.

De BNA vindt het voor de architectenbranche belangrijk dat die vertegenwoordigd is in een actieteam van CB’23. Want daarin wordt vorm gegeven aan afspraken rond circulariteit in de bouw. Eerder dit jaar zijn er door het platform leidraden gepresenteerd over het meten van circulariteit en paspoorten voor de bouw. Na een inventarisatie in de markt heeft Platform CB’23 twee nieuwe onderwerpen uitgekozen waarvoor sector-breed behoefte is aan afspraken: Circulair inkopen en Circulair ontwerpen. BNA roept architecten op deel te nemen.

Biodiverse bedrijventerreinen bestaan. Mondjesmaat weliswaar, maar de gerealiseerde voorbeelden smaken naar meer. Hiervoor is intensieve samenwerking nodig tussen ecologen, ontwikkelaars en andere gebiedspartijen. Dat voelt soms als een interculturele kennismaking, waarbij je eerst elkaars taal, eten en opvattingen moet leren kennen en waarderen. Maar het is het waard om uit de eigen bubbel te stappen, met open geest te luisteren naar ‘anderstaligen’, om door te vragen en mee te denken. Het resultaat kan verrassend en mooi zijn, betogen Karin Maatje en Arnold van Kreveld.

Door de Bossenstrategie van het ministerie van LNV en de provincies slim in te zetten, groeit de leefbaarheid van Nederland. Ook financieel komt het prima uit, stelt Harry Boeschoten van Staatsbosbeheer. "Stedelijke verdichting blijft mogelijk, maar pas op dat je de groene leefbaarheid in het vizier houdt."

Overheden moeten meer doen om de doelen uit de NOVI te halen. Vooral op het gebied van de energietransitie, circulaire economie en de natuur-, water- en milieukwaliteit. Dit blijkt uit de Monitor van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), als reactie op het recent uitgebrachte beleidsplan Nationale Omgevingsvisie.

Op 17 september vertoonde het TIAFF, het Tilburg Architectuur Film Festival, de film Rijksbouwmeester. Hierin wordt Rijksbouwmeester Floris Alkemade op de voet gevolgd bij zijn werk. Eerder dit jaar verscheen van zijn hand het essay De toekomst van Nederland – de kunst van richting te veranderen. Het boekje is de weerslag van het verhaal dat Alkemade in vijf jaar rijksbouwmeesterschap opbouwde. Pieter Waijer zag de film, las het essay, en zag dat de toekomst van Nederland al die tijd bij Alkemade op zolder lag. ‘’Boeken waarin urgente vraagstukken moeiteloos worden verknoopt met cultuur, politiek en filosofie en waarin moraal, al dan niet christelijk, ongegeneerd een hoofdrol krijgt, vragen om gelijke delen denkkracht en moed, en zijn daarom zeldzaam. Floris Alkemade schreef zo’n boek.”

VDG Real Estate en Next Level hebben in Waalwijk vergunning aangevraagd voor de bouw van een distributiecentrum aan de Sluisweg 36. Het gaat om een perceel aan de haven. Het plan is een distributiecentrum te bouwen van 32.000 vierkante meter groot. Het stuk grond waar VDG Real Estate en Next Level willen gaan bouwen, bestaat uit de percelen waar vroeger Excluton en Bia Beton waren gehuisvest. Brownfield locaties, heet dat in vakjargon. Vanwege de verdozingsdiscussie, zien gemeenten vaak liever dat er gebouwd wordt op lege plekken op bestaande bedrijventerreinen dan op lege weilanden.

De gemeenteraad van Tilburg heeft, na een lange digitale raadsvergadering, ingestemd met de komst van bedrijventerrein Wijkevoort tussen Tilburg en Gilze, langs de A58. Ondanks het grote aantal protesten tegen het nieuwe bedrijventerrein van tachtig hectare was de meerderheid van de raad toch voor. In het gebied Wijkevoort zitten nu nog vooral recreatiebedrijven en boerderijen. Die moeten gedeeltelijk plaats maken voor innovatieve bedrijven.Volgens wethouder De Vries moet de crème de la crème van de logistiek en maakindustrie zich vestigen op het terrein. GroenLinks heeft als coalitiegenoot ja gezegd tegen het nieuwe bedrijventerrein. De partij gaf daarmee het laatste zetje voor doorgang van het plan. De coalitiepartners CDA en D66 hielpen die partij, in een netelige positie, om de plannen voor Wijkevoort een groenere tint te geven. Dat dit lukte was een opluchting voor GroenLinks-fractieleider Evelien Kostermans. ,,Het bedrijventerrein heeft ontegenzeglijk een grote impact op het landschap”, weet ook zij. Maar nu kreeg ze de zekerheid dat het effect een stukje wordt verzacht

Studenten van de Design Academy Eindhoven (DAE) gaan Valkenswaard doorlichten. Ze willen erachter komen hoe het dorp aantrekkelijker gemaakt kan worden voor jongere mensen. De aftrap was op 21 september, met een uitgebreide fietstocht door de gemeente. In december worden hun eerste ervaringen in woord en beeld gedeeld met onder meer de inwoners van Valkenswaard.De samenwerking tussen de gemeente Valkenswaard en DAE is tweeledig. De studenten maken werk van de gestelde taken voor het verblijven van jongeren in Valkenswaard. Tevens is er voor een driejarige periode een vriendschapsovereenkomst gesloten. Als ‘Vriend van DAE’ krijgt Valkenswaard immers toegang tot het speciale DAE-netwerk met zijn studenten en professionals en kan zich nog steviger positioneren in de regio. Maar het geldt ook als basis voor verdere toekomstige samenwerking.

Tijdens de coronacrisis klinkt er veel kritiek op gestapeld wonen. Terecht, want een appartement zonder buitenruimte wordt in deze tijd een gevangenis. Maar ook zonder de bedreigingen van een wereldwijd virus zou gestapeld wonen veel prettiger, gezonder en duurzamer moeten. Hoogbouw kan groen én pandemie-proof. Blog van architect Bart Mispelblom Beyer.

De stad staat onder druk. Maar ook in de stad zijn er mogelijkheden om weerbaar te worden tegen klimaatverandering. Waag organiseert een landelijke hackaton De Groene Stad op 30 september. Stadmakers, natuurexperts, studenten, onderzoekers, kunstenaars, stadsboeren, ontwerpers, techneuten, ondernemers, projectontwikkelaars en beleidsmakers aan de slag met uitdagingen op het gebied van: bovengronds vergroenen met ondergronds ruimtegebrek; met participatie meer biodiversiteit in de stad; de waarde van groen in stedelijke planning; met groen weerbaarder tegen de klimaatcrisis.

Panorama Nederland toert al geruime tijd door Nederland en biedt velen inspiratie om na te denken over de toekomst van ons land. De tour wordt afgesloten met een online event van 21-24 september. Hoe maken we bestaande woonwijken – gebouwd in de jaren 60 – 70 en 80 - klaar voor de toekomst? Dat was de centrale vraag in de ontwerpprijsvraag Panorama Lokaal. 21 teams maakten plannen voor zeven locaties: Bargeres in Emmen, Haarlem Schalkwijk, Julianadorp in de gemeente Den Helder, Rotterdam Beverwaard, Tilburg-Noord, Westwijk in Vlaardingen en Mosterdhof in Westervoort. Op 24 september worden online de winnende teams bekendgemaakt.

Klimaatverandering, het verlies van biodiversiteit en landdegradatie vormen een steeds grotere bedreiging voor ons welzijn. De tijd begint te dringen om daar iets tegen te doen en 'woorden in daden om te zetten'. De studie Inzichten uit mondiale milieuverkenningen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geeft een samenvatting van de hoofdboodschappen van vijf mondiale milieuverkenningen op het gebied van klimaat, landgebruik, biodiversiteit en grondstoffengebruik. Hieruit zijn lessen getrokken voor Nederlandse duurzaamheidstransities.

Als het aan het kabinet ligt, gaat de nationale overheid weer een actieve rol spelen bij de ruimtelijke ordening en gebiedsontwikkelingen in Nederland. Dat blijkt uit de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) die minister Ollongren (BZK) op 11 september naar de Tweede Kamer heeft verstuurd. De visie spreekt onder meer over de oprichting van een Rijksontwikkelbedrijf en de selectie van 14 gebieden waar het Rijk (meer) de regie neemt bij de ontwikkeling.

De gemeente Etten-Leur presenteerde begin 2020 een ‘60 procent-versie’ van de Omgevingsvisie. 60 procent, omdat belangrijke thema’s in dit concept nog ontbreken. Zo moet de gemeente in latere versies nog aangeven waar in de toekomst nieuwbouw plaats kan vinden, en of er ruimte is voor wijzigingen in het hoofdwegennet. Iedereen die wilde kon een eerste reactie geven op de 60 procent die er al wél ligt. Het leidde tot 25 reacties van uiteenlopende belanghebbenden. Ook de provincie Noord-Brabant reageerde. De provincie is lovend over de voortgangen zegt dat Etten-Leur voorop lijkt te lopen, een hoog ambitieniveau laat zien en op erg veel terreinen al een richting heeft aangegeven. Elke gemeente in ons land moet over een paar jaar beschikken over een Omgevingsvisie

De ministerraad heeft op voorstel van minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op 11 september ingestemd met toezending aan de Tweede Kamer van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI). Met de NOVI geeft het kabinet richting aan de grote opgaven die de inrichting van Nederland de komende dertig jaar ingrijpend zullen veranderen. Denk aan het bouwen van ongeveer 1 miljoen nieuwe woningen, ruimte voor opwekking van duurzame energie, aanpassing aan een veranderend klimaat, ontwikkeling van een circulaire economie en omschakeling naar kringlooplandbouw. Alles met zorg voor een gezonde bodem, schoon water, behoud van biodiversiteit en een aantrekkelijke leefomgeving.

Het College van Rijksadviseurs pleit voor een nieuwe deal tussen boer en de maatschappij. We moeten toe naar een landschapsinclusieve landbouw, waarin boeren een eerlijk inkomen ontvangen voor het produceren van gezond voedsel en een aantrekkelijk, toegankelijk, biodivers landschap en waarbij het zorgen voor schoon water, schone lucht en een vitale bodem vanzelfsprekend zijn. Dit staat in een advies dat Rijksadviseur Berno Strootman op 9 september aanbood aan Minister Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Eerder dit jaar organiseerde het Tilburgse architectuurcentrum CAST in samenwerking met Vereniging Deltametropool en Kunstloc Brabant de Design Challenge ‘Out of the Box’. Vier teams gingen aan de slag om innovatieve ontwerpoplossingen te bedenken voor een duurzame inpassing van logistieke bebouwing in het landschap, onder meer om ‘verdozing’ tegen te gaan. Op 21 augustus vond in Tilburg en presentatie- en debatavond plaats over de Design Challenge ‘Out of the Box’. De vier deelnemende ontwerpteams presenteerden hun visie en ontwerpvoorstel en gingen daarover in gesprek. Omroep Tilburg heeft de bijeenkomst in de LocHal vastgelegd.

Planners en ontwerpers, blijf niet afzijdig, maar help mee om de negatieve gevolgen van logistieke verdozing tegen te gaan. Dit advies geeft Merten Nefs, ontwerper en onderzoeker bij Vereniging Deltametropool, in zijn recensie op Archined van ‘Steel Cities: The Architecture of Logistics in Central and Eastern Europe’. In dit boek leggen de schrijvers dit ‘distributiecentrum van Europa’ onder de loep, met daarin centra die door omwonenden vaak ‘stalen steden’ worden genoemd.

De TU Eindhoven (TU/e) richt een nieuw instituut op dat zich gaat richten op vraagstukken rond de zogeheten energietransitie, de overgang van fossiele brandstoffen naar een duurzame energievoorziening. Samen met de industrie rond Eindhoven gaat het Eindhoven Institute for Renewable Energy Systems (EIRES) 'slimme oplossingen ontwikkelen voor de conversie en opslag van energie'.

Om als land groener uit de coronacrisis te komen moet er veel meer actie ondernomen worden op bedrijventerreinen, stelt Cees-Jan Pen, voorzitter van de Circular Economy Award. Volgens hem moeten gemeenten en lokale ondernemers ambities omzetten in concrete acties.

Bedrijventerreinen zijn gemiddeld voor slechts 1 procent van hun grondoppervlakte voorzien van groenblauwe structuren. Dit blijkt uit een onderzoek van Rienstra Beleidsonderzoek en Beleidsadvies in de Provincie Zuid-Holland, die representatief is voor andere provincies in Nederland. Ter vergelijking: de openbare ruimte in een gemiddelde 2e generatie VINEX-wijk in Zuid-Holland is voor 6 procent voorzien van groenblauwe structuren, ongeveer zes keer zoveel als gemiddeld bij een bedrijventerrein.

Zowel binnenstedelijke verdichting als een op de mens gefocust leefbaar stadsleven zijn populaire concepten in de hedendaagse Nederlandse stedenbouwkunde. Sebastien Reinink onderzocht hoe deze op het oog tegengestelde discoursen over de stad elkaar kunnen versterken. Uit zijn TU Delft masterthesis stedenbouwkunde ‘Victory compact city’ blijkt dat er drie specifieke elementen zijn die de compacte stad op een haalbare manier kunnen verbinden aan ‘urban life’.

De Tilburgse gemeenteraad staat in september voor de keuze: wel of geen bedrijventerrein Wijkevoort. Coalitiepartij GroenLinks kan daar de weegschaal doen doorslaan. Maar wanneer ze alsnog tegen het geplande terrein voor XXL logistiek en industrie stemt, betekent dat hoogstwaarschijnlijk een breuk met de partners D66, VVD en CDA. Een terugblik op een verhitte discussieperiode over XXL-logistiek.

Gemeenten, provincies en waterschappen krijgen een tweede steunpakket van € 777 miljoen voor de compensatie van inkomsten die zij mislopen en de extra kosten die zij maken door corona. Dat hebben minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en staatssecretaris Vijlbrief van Financiën op 31 augustus laten weten. Met deze steun kunnen lokale en regionale overheden de dienstverlening aan hun inwoners op peil houden. Hiermee komt de totale verleende steun op ruim € 1,5 miljard voor 2020. Gemeenten ontvangen ook nog eens € 60 miljoen en provincies € 8 miljoen om lokale culturele voorzieningen zoals openbare bibliotheken, muziekscholen, musea, filmhuizen en de lokale informatievoorziening te ondersteunen.

De gemeente Breda vraagt het Rijk 10 miljoen euro aan bijdrage voor de ontwikkeling van het Havenkwartier. Het gaat om het gebied in de oksel van de Speelhuislaan en de Belcrumweg waar 490 huizen verrijzen en 91 woningen in complex Klavers Jansen dat ernaast ligt, ook wel de Strip. Een aantal hallen van de vroegere machinefabriek Backer en Rueb is behouden gebleven. Er zijn nu plannen om wonen te combineren met creatief ondernemerschap, cultuur en horeca. Over een jaar of drie moet de eerste woning er staan. Maar de sanering, ontsluiting van het gebied, het wegwerken van de auto (ondergronds parkeren), vergroenen van de Speelhuislaan en een aan te leggen promenade aan de Belcrumhaven zorgen voor oplopende kosten.

Kunstenaar Collin van der Sluijs maakt op uitnodiging van de gemeente Tilburg schilderingen op de twee muren van wooncomplex Kedentsche Hoek. De kunstenaar schildert al sinds zijn elfde, maakte muurschilderingen in verschillende steden. Distels lijken op te stijgen uit zijn muurschildering. Die distels horen bij het textielverleden van de stad. Vroeger werden ze gebruikt voor het ruwen, een aanpak die bijvoorbeeld dekens hun donzigheid geeft. En zijn schildering verwijst naar museum De Pont, iets verderop. De gemeente Tilburg wil meer muurschilderingen in de stad.

Culturele instellingen en gemeenten tonen zich steeds bewuster van het belang te verduurzamen in de culturele sector. In de afsluiting van de tweede State of Sustainability op 25 juni merkt theatermaker Laura van Dolron op dat we er zo erg van houden ons bewust te worden van een thema als duurzaamheid, dat we dit soms verwarren met iets doen. In het onderzoek dat op de State of Sustainability werd gepresenteerd en de gesprekken die daaromheen geprogrammeerd waren, stond daarom juist het realiseren van verduurzaming centraal. Een verslag.

In de beleidsbrief ‘Van coronacrisis naar duurzaam herstel’ draagt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL ) suggesties en voorbeelden aan om met het herstelbeleid de hardnekkige problemen met gevolgen voor de kwaliteit van de leefomgeving aan te pakken. Voorbeelden daarvan zijn de uitstoot van broeikasgassen, klimaatverandering en klimaatadaptatie, het verlies aan biodiversiteit en verspillend grondstoffengebruik. Ook kan het herstelbeleid bijdragen aan de aanpak van problemen op de woningmarkt, de arbeidsmarkt en mobiliteit.

Met het combineren van woningbouw en herbebossing valt veel winst te behalen, bepleiten Vincent Lokin (Kernteam Coalitie Bos & Hout) en Harry Boeschoten (Staatsbosbeheer – Programmadirecteur Groene metropool). Zowel voor de gezondheid en welzijn van bewoners als de businesscase voor woningbouwontwikkeling.

De 21e eeuw kent grote uitdagingen: het weer wordt extremer, de zeespiegel stijgt, de biodiversiteit neemt af en er is een nijpend tekort aan woningen. Deze uitdagingen concentreren zich vaak in steden. Overheden, bedrijven en burgers hebben grote ambities waarmee ze deze uitdagingen willen aangaan, maar het bijbehorende budget is vaak beperkt. In het boek Reinventing Multifunctionality: innovation through integration beschrijven adviseurs Jurgen van der Heijden en Denise de Blok van AT Osborne hoe deze ambities gerealiseerd kunnen worden op een manier die juist geld oplevert. Hoe deze aanpak werkt belichten ze aan het voorbeeld van Waterplein Oudenbosch in de gemeente Halderberge.

In het Klimaatakkoord staat dat afspraken over de energietransitie om een goede ruimtelijke aanpak vragen. Dat wordt zelfs genoemd als ‘noodzakelijke voorwaarde voor het halen van de klimaatdoelstellingen’. Hoe de instrumenten van de nieuwe Omgevingswet precies te benutten, is wat acht pilotgemeenten in 2019 onderzochten in een kennistraject. Boxtel, Den Haag, Goes, Groningen, Maastricht, Súdwest-Fryslân, Tilburg en Zoeterwoude presenteerden op 23 juni deze uitkomsten in een digitale slotbijeenkomst, waar zo’n 160 belangstellenden aanwezig waren. Eén van de conclusies: samenwerking tussen de vakwerelden ruimte en energie vraagt tijd en energie, maar loont.

Het is een vraag die regelmatig gesteld wordt: is het wel mogelijk om steden verder te verdichten én de woonomgeving tegelijkertijd leefbaar én klimaatadaptief te maken? Volgens een groep Zweedse onderzoekers is een verdubbeling van het aantal inwoners van steden in 2050 mogelijk, zonder dat dit consequenties heeft voor de ruimtelijke kwaliteit.

Volgens architect Lyongo Juliana is de bubbel waar de meeste architecten in leven niet representatief voor de huidige samenstelling van Amsterdam. De wensen van de grootste groep Amsterdammers, mensen met een migratieachtergrond, worden vergeten. Een interview met Lyongo Juliana over inclusiviteit en diversiteit in de woningbouwarchitectuur. Julian os sinds dit voorjaar Architect in Residence bij Arcam. Het architectuurcentrum in Amsterdam.

De protesten na de dood van George Floyd hebben het debat over racisme en segregatie in Amerikaanse steden doen oplaaien. Reinout Kleinhans, Universitair Hoofddocent Stedelijke Vernieuwing aan de TU Delft, vraagt zich af in hoeverre de ongelijkheid in Amerikaanse steden van toepassing is op de Europese situatie. En: “Hoewel de coronacrisis de discussie over segregatie en institutioneel racisme nu aanwakkert, moeten we vrezen dat sommige effecten van COVID-19 op segregatie pas op langere termijn zichtbaar worden.”

Hoe kunnen ouderen in coronatijd deel blijven uitmaken van het culturele leven? Het netwerk Lange Leve...! in ’s-Hertogenbosch organiseert samen met bewoners een coronaproof programma met diverse kunstvormen. Deze maand is de aftrap op Zuid, waar relatief veel ouderen wonen. Een grasveldje wordt ’schoon’’ gemaakt.  ‘’We gaan hier oefenen voor een zéér exclusieve dansvoorstelling; dan is het wel zo handig dat het veld schoon is", weet choreograaf Nana van Moergestel. Samen met haar collega Neel Brans stippelt ze de grote lijnen uit. De twee, afkomstig uit Breda, hebben jaren geleden de 'broedplaats' Dansnest opgezet. Het duo heeft vier professionele dansers meegebracht. En dan ontstaat een georganiseerde dansvoorstelling in een co-creatie tussen dansers én de bewoners.