Trends & Ontwikkelingen

Vijfentwintig jaar lang is er gepast, gesloopt en gemeten, maar nu is het culturele hart van Veenendaal af. De Brouwersgracht is geopend, het project Brouwerspoort is klaar. Afgelopen vrijdag werd het project feestelijk geopend bij het stadsstrand. Met de bibliotheek, het filmhuis, het stadsmuseum en de muziekschool op het Kees Stipplein vormt Brouwerspoort het nieuwe culturele centrum van Veenendaal. „Er gebeurt van alles: activiteiten, horeca, wonen, winkelen. Een echte ontmoetingsplek, ook voor jongeren.’’

In de NRC staan reacties van zeven reacties van lezers naar aanleiding van de AvroTros en het Songfestival en op het controversiële concert van Bob Vylan in Paradiso. Velen steunen het besluit van AvroTros om het Songfestival te boycotten vanwege Israël’s optreden in Gaza, en benadrukken de politieke kracht van cultuur. Sommigen vinden dat kunst en sport niet politiek beoordeeld moeten worden. Over het Bob Vylan-concert zijn reacties fel: sommigen noemen zijn uitspraken gevaarlijk en haatdragend, anderen pleiten voor kalmte en juridische beoordeling in plaats van politieke ophef.

Na een reeks beschuldigingen door vrouwen over seksueel wangedrag lijkt de Turkse cultuurwereld wakker te worden. Theatergroepen en sommige filmproducenten stellen manifesten op tegen seksuele intimidatie. Meer dan honderd personen (uitsluitend mannen) uit de werelden van tv, theater, mode, muziek en film in Turkije zijn de afgelopen weken op sociale media beschuldigd van seksuele intimidatie of aanranding.

Anna Ol, eerste solist bij Het Nationale Ballet, is de winnaar van de Alexandra Radius Prijs 2025. Radius reikte de prijs gisteren persoonlijk uit bij de première van de voorstelling Monument van Het Nationale Ballet. Ol blinkt volgens de jury uit door een grote technische zuiverheid en esthetische perfectie. De Vrienden van Het Nationale Ballet reiken de Alexandra Radius Prijs jaarlijks uit aan de danser zich in het voorbije dansseizoen het meest opvallend heeft onderscheiden bij het gezelschap. De prijs bestaat uit een bedrag van 5.000 euro en een kunstwerk.

De regering moet onderzoeken of Opera Zuid 1,6 miljoen extra subsidie kan ontvangen vanuit het Fonds Podiumkunsten. Daartoe dienden PVV’ers Geert Wilders en Martine van der Velde dinsdag een motie in tijdens het Tweeminutendebat Cultuur.

De huidige rijkssubsidie voor Opera Zuid, 1,9 miljoen euro per jaar, is volgens de partij te laag om haar operafunctie in de regio Zuid te vervullen. Als het bedrag niet verhoogd wordt, leidt dat volgens Wilders en Van der Velde ’tot een aanzienlijke vermindering van het operabereik’ en een ‘verschraling van het aanbod in die regio’. De partij sprong bij eerdere cultuurdebatten ook al in de bres voor het operahuis.

Er wordt een speciaal monument gemaakt om de textielarbeiders van Tilburg te eren. De gemeenteraad heeft zich unaniem achter het voorstel geschaard. „We kunnen echt iets moois neerzetten”, zegt Stefan Jansen van de PvdA. De partij diende een motie in om een monument te realiseren voor ‘de mannen, vrouwen én kinderen die werkten in de textiel’. Andere partijen waren vol lof over het voorstel. In de stad werd er ook al positief gereageerd op het plan.De vorig jaar opgerichte stichting Spoor, die Tilburg adviseert en begeleidt bij het plaatsen van kunst in de openbare ruimte, krijgt de opdracht om aan de slag te gaan met het monument.

Na twee afgelaste lockdownedities en vier daadwerkelijke jaargangen vertrekt directeur Maurits Westerik bij Best Kept Secret, het festival in Hilvarenbeek. Friendly Fire memoreert: 'In 2022 kwam Best Kept Secret sterk terug en zijn er meerdere mooie edities georganiseerd. Het festival staat als een huis en Maurits gaat een nieuwe uitdaging aan.’ Westerik laat optekenen: ‘Ik heb heel veel geleerd en gedaan, genoten van alle samenwerkingen en ons enthousiaste publiek, Best Kept Secret staat prachtig op de kaart en ik zie weer uit naar een nieuw project.’

Bijna driekwart (72%) van de Nederlanders doet bewust aan een vorm van persoonlijke ontwikkeling. Ze doen dit op verschillende manieren, bijvoorbeeld door te sporten, gezonder te leven, of nieuwe kennis op te doen. Ook boeken, zowel non-fictie als fictie, dragen volgens Nederlanders bij aan zelfontwikkeling. De meeste recente themameting van het GfK-SMB-kwartaalonderzoek naar lees-, leen- en koopgedrag van de Nederlandse consument besteedt aandacht aan lezen voor de persoonlijke ontwikkeling.

Haarlem wil het Frans Hals Museum verhuizen naar het voormalige ziekenhuiscomplex Egelantier aan de Gasthuisvest, vlak bij het huidige hoofdgebouw. Die plek is volgens het college van burgemeester en wethouders het beste voor de toekomst van het museum. In oktober besluit de gemeenteraad over de voorkeurslocatie. Volgens het stadsbestuur zijn het huidige gebouw aan het Groot Heiligland en de Hal aan de Grote Markt verouderd en niet meer geschikt voor het tentoonstellen van kostbare kunstwerken. 

De eerste editie van NLWave25 gaat bijna van start en laat een sterke line-up zien. Tijdens het showcase event zullen 44 Nederlandse projecten worden gepresenteerd aan een internationaal gezelschap van sales professionals en festivalprogrammeurs. De projecten laten een mix zien van kersverse titels, veelbelovend work-in-progress en recent voltooide films en documentaires van zowel nieuw talent als gevestigde regisseurs. NLWave25 vindt eind deze maand plaats van 24 tot en met 26 september in Utrecht, aan de vooravond van het Nederlands Film Festival.

NLWave is een nieuw initiatief van het Nederlands Filmfonds, in samenwerking met SEE NL en Eye Filmmuseum. NLWave biedt Nederlandse filmmakers de kans om hun werk in een vroeg stadium onder de aandacht te brengen. 

Drie jaar heeft museumdirecteur Cathy Jacob om een nieuwe vorm te vinden voor een museum voor hedendaagse kunst in Terneuzen. Het project genaamd Art Base wordt gefinancierd door het Mondriaan Fonds. Jacob: "In de Randstad is er al veel, misschien wel te veel en in de regio is er te weinig." Op drie plekken in Nederland, in Terneuzen, Schiedam en Heerlen, wordt onderzocht hoe hedendaagse kunst op een nieuwe manier kan worden getoond. Met inwoners is in een kleine groep de afgelopen maanden diepgaand verder gepraat en ideeën uitgedacht over het museum.

Na de omstreden uitspraken van punkrapduo Bob Vylan in Paradiso in Amsterdam trekken poppodia 013 en Doornroosje verschillende conclusies: afzeggen en door laten gaan. De oproep van punkrapduo Bob Vylan om de straten op te gaan op zoek naar fascisten om ze duidelijk te maken dat je het niet met ze eens bent, en de omgang met de moord op Charlie Kirk, dat ging poppodium 013 in Tilburg te ver. Doornroosje in Nijmegen schrijft in een statement dat er „geen strafbare feiten zijn geconstateerd”, dat „dat diverse media de uitlatingen van de band uit hun context hebben gehaald” en ze geen onderdeel willen zijn van „culturele censuur”.

Het is volgens Bjorn Schipper, advocaat van Plus One Legal en gespecialiseerd in media- en entertainmentwetgeving, een goed idee dat het OM onderzoek doet naar de uitspraken: een „goede stresstest voor het systeem”, noemt hij het. 

Binnen de cultuursector in Nederland wordt afgelopen jaren steeds vaker gewerkt via ‘Art of Hosting’. Kunstloc Brabant droeg hieraan bij door twee trainingen te organiseren voor mensen uit het cultuureducatieve werkveld, waarin we zo’n zestig professionals uit de sector opleidden in de kunst van het hosten. Maar wat betekent het eigenlijk om te werken volgens Art of Hosting? Welke theorieën en gedachtes liggen aan de basis? En wat kan deze benadering betekenen voor de cultuursector? Kunstloc Brabant deelt kennis, inzichten en ervaringen.

In drukke stadscentra, in doodstille natuurgebieden of gewoon in de trein: Nederland telt naar schatting ruim 10.000 openbare kunstwerken. In het laatste deel van een serie van Nieuwsuur aandacht voor de houdbaarheid: hoe lang overleeft kunst in de openbare ruimte? Welke kunst mag de komende 40 jaar meerijden in de trein?

"Artistieke vrijheid kan nooit betekenen dat concertbezoekers of Amsterdammers zich bedreigd voelen of er wordt opgeroepen tot haat of geweld." Dat stelt de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema na het optreden van de band Bob Vylan, zaterdagavond in Paradiso.

Halsema zegt het onderzoek van het Openbaar Ministerie "naar de strafbaarheid van uitspraken" af te wachten. Een woordvoerder van het OM laat weten dat er nog geen onderzoek is gestart. "Normaal gaan we af op aangiftes, maar het is nog niet bekend of die er zijn", zegt zij. "We moeten eerst kijken wat er precies is gezegd en wat de context van die uitlatingen is."

Zo'n 500 schilderijen, beeldhouwwerken en antiekstukken uit de collectie van levensmiddelen- en zeepfabrikant Unilever gaan vandaag onder de hamer bij het Haagse Venduehuis. Het zijn werken uit de 19de en 20ste eeuw van relatief onbekende Nederlandse en buitenlandse kunstenaars. Maar ook van grote namen als Karel Appel, Anton Pieck en Dick Bruna. De kunst hing voor een deel jarenlang op het hoofdkantoor van Unilever in Rotterdam, een ander deel stond decennia te verstoffen in de kelder. 

Dat is zonde, vond het bedrijf, maar zelf ophangen lukt amper meer. De reden? Kleinere en ook moderne kantoren. Met minder bedrijfsmuren om kunst aan op te hangen, krijgt de veilingmeester steeds vaker kunst aangeboden van bedrijven die het ooit kochten om hun kantoren mee op te fleuren. 

Afgelopen periode deed Kunstloc Brabant onderzoek naar cultuurbeleid in Brabantse gemeenten. De cultuurscores variëren van een 5 (onvoldoende) tot een 9 (uitstekend). Oirschot scoort een 8 en presteert daarmee boven het provinciaal gemiddelde. Een resultaat waar de gemeente trots op is. 

Ook komende jaren blijft de gemeente zich actief inzetten voor cultuur in Oirschot. Samen met culturele aanbieders en organisaties, het onderwijs, het Cultuurplatform Oirschot en inwoners wordt ruimte gegeven aan nieuwe initiatieven zoals de dorpsdichter, het cultureel programma van de Nieuwjaarsontmoeting en de Cultuurprijs.

De toekomst van het Willibrordcentrum in Heeswijk-Dinther is veiliggesteld. Het gebouw komt in handen van Stichting Sociaal Cultureel Willibrordcentrum. Daarmee is een dreigende sluiting van de baan en kunnen clubs die het gebouw gebruiken, dat blijven doen. 

De gemeente Oosterhout zette op 13 september lokaal cultureel talent in het zonnetje met de uitreiking van de Stimuleringsprijs en de Cultuurprijs. Uit maar liefst 46 voordrachten had de jury, bestaande uit wethouder Willem-Jan van der Zanden en voorzitter Theo Peeters, vier genomineerden geselecteerd voor de twee prijzen. De Stimuleringsprijs, goed voor een bedrag van 2500 euro, werd dit jaar toegekend aan Leonie Heemskerk namens Theater De Schelleboom. De Cultuurprijs, een oeuvreprijs bestaande uit een penning en een oorkonde, ging dit jaar naar Boy Neomagus.

Jana Beranová (1932) krijgt de Anna Blaman Prijs 2025. De driejaarlijkse prijs gaat naar ‘een schrijver die met zijn of haar oeuvre een bijdrage heeft geleverd aan de kwaliteit van het literaire klimaat in regio Rotterdam.’ De 93-jarige dichteres ontvangt 15.000 euro. Op 28 november 2025 wordt de prijs uitgereikt op het stadhuis van Rotterdam.

Zes op de tien basisscholen en ruim twee op de tien middelbare scholen doet mee aan het leesbevorderingsprogramma de Bibliotheek op school. Steeds meer basis- en middelbare scholen en instellingen voor beroepsonderwijs huisvesten een schoolbibliotheek volgens de aanpak van de Bibliotheek op school. Scholen werken in dit programma, een onderdeel van Kunst van Lezen, samen met de openbare bibliotheek om middels het lezen van boeken het leesplezier en de leesvaardigheid te bevorderen.

Dit weekend bezochten naar schatting 1,8 miljoen bezoekers de ruim 6.000 gratis opengestelde monumenten en 1.250 activiteiten in Nederland tijdens de VriendenLoterij Open Monumentendag. Het wat wisselvallige weer weerhield mensen er niet van Open Monumentendag te bezoeken.

Het publiek genoot twee dagen lang van historie, cultuur en boeiende verhalen. Tijdens deze 39ste editie van Open Monumentendag stond het thema ‘Erfgoed & Architectuur’ centraal. De slogan ‘Gebouw(d) om te blijven’ benadrukt de waarde van de verscheidenheid aan historische gebouwen die ons land rijk is. 

Op school een lied leren zingen is leuk. Maar nog leuker wordt het als je toewerkt naar een écht optreden, in een heuse concertzaal die tot de nok toe vol zit met publiek! Dat gebeurt tijdens de jaarlijkse Korenbattle Haarlem. In de grote zaal van PHIL Haarlem komen koren van verschillende basisscholen uit Kennemerland om voor een uiteenlopend publiek en professionele jury een lied te zingen, dat ze de voorgaande weken hebben voorbereid.

Vier praktische adviezen voor regio’s die ook met dit soort initiatieven muziek naar de scholen willen brengen: Eén: zoek een mooie locatie zoals PHIL, want kinderen en ouders vinden dat fantastisch. Twee: zorg voor een duidelijke taakverdeling. Drie: begin op tijd met organiseren, en vooral met het vinden van de juiste mensen. Vier: goed contact onderhouden met de scholen. En vind daarbij een balans tussen zakelijk en persoonlijk.

Veel aandacht voor de toneelprijzen in het Theaterkrant Magazine van september 2025: ontwerpersprijs, de grensverleggende Theo d’Or, Prosceniumprijs en Toneelschrijfprijs. Daarnaast AI in het theater en achter de schermen, Pina Bausch’ Kontakthof bijna 50 jaar later, en nog veel meer, stand-up comedy, niet-menselijke perspectieven in het theater en nog veel meer. Het Theaterkrant Magazine is gratis online te lezen. 

Podiumkunst.net biedt, naast workshops zoals Archiveren voor Dummies en bredere trajecten zoals Het Archieftraject, ook individuele trajecten aan voor instellingen uit de podiumkunsten die aan de slag willen met hun archief. Voor elke organisatie wordt afgestemd wat de hulpvraag is en welk traject daarbij past. Vervolgens worden zij gekoppeld aan een archiefcoach die hen adviseert en begeleidt bij het halen van hun archief-doelstellingen.

Podiumkunst.net werkt sinds 2024 met een pool van archiefcoaches die flexibel ingezet kunnen worden, afhankelijk van de aard van het traject. Door de grote verscheidenheid in grootte, podiumkunst-expertise en ervaring met archiveren van de organisaties vraagt elk traject andere ondersteuning. 

Digitale toegankelijkheid is geen technisch vinkje dat je aan- of uitzet. Het is dé manier om je website, nieuwsbrief of online dienst beter te maken voor iedereen. Kleine aanpassingen maken vaak een groot verschil en hoe meer mensen jouw boodschap kunnen lezen of begrijpen, hoe groter je bereik is. Vijf tips van Rijnbrink: 1. Toegankelijkheid is er voor iedereen. 2. Contrastcheckers zijn je beste vriend. 3. Toegankelijk is niet saai. 3. Voeg ondertiteling toe. 5 . Doe de toestenbordtest. 

Vandaag is bekendgemaakt welke boeken de Archeon Thea Beckmanprijs en de Jonge Beckmanprijs hebben gewonnen. Die eerste prijs wordt uitgereikt aan de schrijver van het best geschreven verhaal met een historische insteek voor een jonge doelgroep. De jury koos dit jaar voor Het addergebroed van Slot Thetinga van Margaretha van Andel. Daarnaast koos een kinderjury met tien lezers ook zelf een winnaar uit de genomineerden. Zo won Lida Dijkstra met De Wonderverteller de Jonge Beckmanprijs. 

In veel kunst- en cultuurdisciplines spelen vergelijkbare uitdagingen: teruglopende ledenaantallen, vergrijzing en de behoefte aan flexibelere vormen van deelname. De Haagse Pilot Koorzang laat zien hoe samenwerking juist in zulke omstandigheden nieuwe energie, creatieve ideeën en zichtbaarheid kan opleveren. “Wat deze pilot bijzonder maakt, is dat er kooroverstijgend is samengewerkt: individuele koren werkten niet alleen aan hun eigen groei, maar aan de sector als geheel,” aldus Thijs Hazeleger van CultuurSchakel. 

In plaats van ieder afzonderlijk te werken, bundelden Haagse koren hun krachten. Ze deelden kennis en middelen, voerden gezamenlijke promotie en organiseerden activiteiten die niet alleen het eigen koor, maar de hele sector versterkten. Dit zorgde voor: meer verbinding en onderling vertrouwen, een groter bereik bij nieuwe doelgroepen en nieuwe leden, nieuwe samenwerkingsinitiatieven en kansen voor vervolgprojecten.

Kees Bakels, het hoofdpersonage uit het boek Kees de jongen van Theo Thijssen, is vanaf nu te zien op een muurschildering in de Jordaan in Amsterdam. Kees is de hoofdpersoon in het boek, dat in 1923 verscheen. Hij woonde in de Amsterdamse wijk en droomde van een leven als 'jongen van stand'. De muurschildering is een initiatief van het Theo Thijssen Museum, dat Kees wilde terugbrengen naar de plek waar hij opgroeide. 

Een petitie die oproept tot behoud van het Draaimolen Festival op het MOB-complex in Tilburg is bijna 22.500 keer ondertekend. Volgende week wil de organisatie van het festival voor elektronische muziek de petitie aanbieden aan het provinciebestuur. De provincie Brabant wil geen evenementen meer toestaan op het MOB-complex, omdat het de ecologie in het bosrijke gebied te veel zou belasten. De organisatie stelt dat het festival juist bijdraagt aan de biodiversiteit in het gebied en dat er veel aandacht wordt besteed aan natuurbehoud.

Dat zag ook Roel Gremmen, voorzitter van de VVD-Statenfractie. „Het zou mooi zijn als Draaimolen in ieder geval volgend jaar mag plaatsvinden, zodat we tijd kopen voor een oplossing voor de langere termijn”, aldus Gremmen. 

Sinds zijn jonge jaren in Detroit heeft hij het designvak ingrijpend zien veranderen. Ontwerpen draait niet meer om het toewerken naar een bruikbaar eindproduct, maar is veel breder geworden. „Ik waag me niet aan een definitie van design. Iedere student aan de academie moet voor zichzelf uitvinden wat design voor hen is. Wel is het mijn overtuiging dat design antwoord moet geven op wat de wereld vraagt. En de wereld vraagt nu dat design voor iedereen is."

Een term die opvallend vaak terugkomt in het interview met Amaro is ‘care’, ofwel zorg. Het begrip is essentieel voor zijn denken en zijn handelen, legt hij uit. „Zorg betekent dat je empathisch en open bent. Naar de mensen om je heen, maar ook voor de materialen waarmee je werkt, en voor jezelf. Ik weiger consequent om een andere mens als minder waardevol te zien dan mijzelf, of een ander creatief vakgebied minderwaardig te vinden. Je moet degene tegenover je altijd recht in de ogen kunnen kijken.”

Nederland doet volgend jaar niet mee aan het Songfestival als Israël welkom is. Dat meldt omroep Avrotros. Nederland voegt zich daarmee bij een groeiende groep landen die het Songfestival dreigt te boycotten als Israël mag deelnemen.

Volgens Avrotros kan de deelname van Israël niet langer worden verantwoord, ‘gezien het voortdurende en ernstige menselijke leed in Gaza’. Ook uit de omroep ‘grote zorgen over de ernstige aantasting van de persvrijheid: het doelbewust uitsluiten van internationale onafhankelijke verslaggeving en de vele slachtoffers onder journalisten. Er is bovendien sprake van bewezen inmenging van de Israëlische regering tijdens de afgelopen editie van het Songfestival, waarbij het evenement als politiek instrument is ingezet.’

Acht seconden: zo lang kijkt de gemiddelde museumbezoeker naar een schilderij. Daar moet verandering in komen, vindt de culturele organisatie National Trust, want kunst is goed voor de mentale gezondheid. Met die boodschap reist dit jaar een zelfportret van Rembrandt door heel Engeland. Het werk reist van Buckland Abbey in Devon, waar het schilderij normaal te zien is, door de rest van het land. Voor het schilderij staan comfortabele stoelen en er is zelfs de mogelijkheid om een begeleide meditatie te volgen via een koptelefoon.