Trends & Ontwikkelingen

Een jaar geleden overleed Fons van Iersel, die van grote betekenis is geweest voor de ontwikkeling van de popmuziek in Brabant en daarbuiten. Hij was een van de grondleggers van het Pophuis. Bij wijze van eerbetoon is er op zondag 6 oktober 2024 in Tilburg een festival waaraan popartiesten uit Noord-Brabant hun medewerking verlenen. 

Een popfestival met talentvolle Brabantse bands, hiphoppers en singer-songwriters, een beetje naar het voorbeeld van Noorderslag in Groningen. Dat was de wens van gedreven popanimator Fons van Iersel (Loon op Zand 1950) die in 2023 om het leven kwam. Het plan van de grondlegger van Noorderligt (later 013), Rockacademie en het Pophuis krijgt binnenkort gestalte in de Tilburgse Hall of Fame met festival Pop Up. Daar zijn optredens van bands en solisten die door coaches van het Pophuis zijn begeleid.

Op maandag 16 september heeft PostNL het speciale postzegelvel ‘Immaterieel cultureel erfgoed’ uitgebracht. Op de postzegels worden diverse tradities afgebeeld die de Nederlandse cultuur levend houden en gemeenschappen verbinden. 

Het postzegelvel toont 15 verschillende tradities. Deze zijn het afsteken van consumentenvuurwerk met oud en nieuw, de anansi-verteltraditie, bakken van poffertjes, bloemencorso’s, boerenkaas maken, Chinees-Indische restaurantcultuur, damsport, fierljeppen, gabbercultuur, Nederlandse fietscultuur, pangi, postduivensport, stamppot koken, de Vierdaagse Nijmegen en het Westfries dialect. Het postzegelvel is ontworpen door grafisch ontwerper Hans Gremmen.

De voorstellingen dat wat ontembaar is van Melisa Diktaş, Noorderlicht van Jonathan Bonny & Theater Babel Rotterdam en Love Is Abundant van Pensive Vivifier hebben gisteren de Fringe at Best Awards gewonnen. De ‘FAB Awards’ werden uitgereikt als afsluiting van het 11-daagse Amsterdam Fringe Festival. Fernando Troya won voor zijn voorstelling We play so hard it hurts de International Bursary Award. 

De Fringe at Best-winnaars worden na het festival door het Fringe team actief voorgesteld aan programmeurs van festivals, theaters en andere mogelijke speelplekken. Hierbij kunnen de winnaars leunen op het grote netwerk van het team. Ook krijgen ze hierbij productionele ondersteuning. De International Bursary-winnaar krijgt een bedrag van 3000 euro om het spelen van de show op Fringe Festivals in het buitenland te bekostigen en krijgt hierbij ook ondersteuning van het Fringe team.

Voorafgaand aan het Gala van het Nederlands Theater is door de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties de VSCD Oeuvreprijs uitgereikt aan actrice en theatermaker Marlies Heuer. Dat zij bekend staat als de Grand Dame van de Mime dankt Heuer aan haar uitzonderlijk mooie fysieke articulatie. Elk optreden van Heuer is een beeldschone compositie in beweging, stem en ruimtelijkheid. Twee keer won Heuer met haar uitzonderlijke acteerprestaties een Theo d’Or. In 1998 voor haar indrukwekkend welbespraakte Hedda Gabler in de gelijknamige Ibsen-voorstelling van theatergroep Carroussel. En in 2012 voor haar ‘verfijnde mimiek en uiterst muzikale tekstbehandeling’ in Am Ziel, een talig complex stuk van Thomas Bernhard bij Toneelschuur Producties.
 

De Terugreis van regisseur Jelle de Jonge is geselecteerd als de Nederlandse inzending voor de 97ste Academy Awards in de categorie Beste Internationale Speelfilm. Martin van Waardenberg en Leny Breederveld spelen de hoofdrollen in deze melancholische en humoristische roadmovie, waarin herinneringen, langdurige liefde en het accepteren van veranderingen centraal staan. De Terugreis werd dit voorjaar uitgebracht in de Nederlandse bioscopen door Dutch FilmWorks, trok binnen twee weken meer dan 100.000 bezoekers en werd bekroond met een Gouden Film. De film deed het zeer goed in de Nederlandse bioscopen en trok meer dan 250.000 bezoekers. In de Verenigde Staten werd de film vertoond op het Flickers’ Rhode Island International Film Festival.

Zonder florerende culturele plekken geen bloeiende steden. Broedplaatsen, culturele hotspots, cultuurhuizen, makersplaatsen en wijkpaleizen: ze houden onze steden, wijken en buurten levendig. Ze zorgen ervoor dat steden en hun inwoners zich kunnen blijven ontwikkelen. Maar hoe realiseer je nu eigenlijk een succesvolle culturele plek? Vastgoedpartijen, cultuurmakers en gemeenten hebben behoefte aan nieuwe strategieën en aan innovatieve organisatie- en financieringsmodellen.

In de reeks Cultuur & GO staat steeds een gebiedsontwikkeling met een culturele component centraal. Wat was de gevolgde aanpak? Wat waren succesfactoren en sleutelmomenten? Welke lessen helpen antwoord te vinden op de vraag hoe we succesvolle culturele en creatieve plekken realiseren en exploiteren?

In de Rotterdamse Merwe-Vierhavens (M4H) wordt de waarde van de aanwezige tijdelijke initiatieven erkend en gewaardeerd. Niet eruit bonjouren maar de betrokken partijen meenemen in de plannen voor het meer permanente perspectief.

De belastingverhoging die PVV, VVD, NSC en BBB hebben bedacht, is de meest verguisde maatregel van het nieuwe kabinet. Door de btw op bepaalde diensten te verhogen van 9 naar 21 procent, wordt van alles duurder: van voetbalwedstrijden en concerten tot boeken, kranten en weekendjes weg. De getroffen sectoren waarschuwen: 800.000 mensen dreigen te gaan stoppen met sporten, de cultuursector loopt straks 350 miljoen euro per jaar mis, de boekensector en krantenuitgevers waarschuwen voor ontlezing en de jongerenkampen en kleine hotels dreigen eraan te gaan nu logies duurder worden.

Wat een contrast: zo omstreden als het plan is in de samenleving, zo snel waren de partijen het erover eens in de formatie. Alles bij elkaar is er misschien ‘een middag’ over gesproken, klinkt het in kringen rond de onderhandelaars. De btw-verhoging levert namelijk een enorme slok belastinginkomsten op: 2,3 miljard euro in potentie.

Opvallend, want in de verkiezingscampagne heeft niemand deze melkkoe geopperd. Sterker nog: de PVV pleitte in haar verkiezingsprogramma voor ‘verlaging van de btw op boodschappen naar 0 procent’. En ook de BBB wilde vanwege ‘gezonde keuzes’ dat groente en fruit ‘onder het 0 procent-tarief’ zouden worden gebracht. In het regeerprogramma stond nota bene dat het kabinet ‘de bestrijding van laaggeletterdheid’ en een ‘gezonder en fitter Nederland’ wil.

Op Prinsjesdag 2024 is de miljoenennota gepresenteerd en zijn de besluiten voor de Basisinfrastructuur 2025-2028 bekendgemaakt. 

Bij de ontwikkelinstellingen zijn slechts 16 van de 49 BIS-aanvragen gehonoreerd. De talentontwikkeling in de sector loopt daarmee flinke schade op. Hoewel minister Bruins binnen de muzieksector op dit gebied voor wat verlichting zorgt, is dit niet voldoende. Van de meerjarige regelingen van de Rijkscultuurfondsen voor instellingen in de podiumkunsten en de beeldende kunsten is ook maar voor éénderde van de aanvragers subsidie toegekend. Voor veel organisaties betekent dit dat hun bestaanszekerheid op de tocht staat.

Het grote tekort aan publieke financiering wordt verergerd door de verhoging van het btw-tarief, dat nu nog 9% is. Kortom: er is een stapeling van maatregelen die de werkgelegenheid enorm onder druk zetten. Deze regering lijkt het geen probleem te vinden dat voor kunstenaars de bestaanszekerheid nog verder uit het zicht raakt. In plaats van afbraakbeleid pleit de Kunstenbond voor kunstenaarsbeleid en voor directe subsidies voor makers. Anders hebben we straks lege zalen en kale muren.

Zaterdagavond 14 september 2024 werden voorafgaand aan de slotfilm de prijzen bekendgemaakt en uitgereikt op het filmfestival Film by the Sea in Vlissingen. De film ‘Poison’, naar het door Lot Vekemans (Oss 1965) geschreven toneelstuk Gif, won de belangrijkste prijs. Vekemans schreef ook het scenario voor deze film die werd geregisseerd door Désirée Nosbusch, met in de hoofdrollen Tim Roth en Trine Dyrholm.

Na Prinsjesdag is nog altijd onzeker wat de cultuursector kan verwachten aan bezuinigingen. Minister Eppo Bruins (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, NSC) moet structureel 361 miljoen euro bezuinigen op de subsidies die onder zijn ministerie vallen. In november maakt hij bekend hoe dat verdeeld wordt, en hoeveel daarvan bij cultuur terecht komt. Hij kan, zo legt hij dinsdagmiddag uit in de hal van zijn ministerie, nu nog niet zeggen hoe groot de bezuiniging is die bij de cultuursector terechtkomt. Voor 2025 is de geplande bezuiniging op cultuur nog laag: 2,15 miljoen euro.

De omstreden btw-verhoging op cultuur en sport blijft wel staan in de plannen van het kabinet, en moet nog steeds per 2026 ingaan. D66 en CDA hebben alvast duidelijk gemaakt de btw-verhoging op sport niet te willen steunen in de Eerste Kamer, en stellen in plaats daarvan een belasting op e-sigaretten voor. Zo’n voorstel willen de twee partijen ook indienen voor de btw-verhoging op cultuur, legt D66-partijleider en Tweede Kamerlid Rob Jetten dinsdagochtend uit.

Het Fonds voor Cultuurparticipatie zal op verzoek van Bruins een specifieke meerjarige regeling maken voor talentontwikkeling in de klassieke muziek, waarvoor jaarlijks 1,9 miljoen euro beschikbaar is. Dat geld komt uit de begroting van het Fonds voor Cultuurparticipatie, Fonds Podiumkunsten en de cultuurbegroting.

Een ander lichtpunt voor de cultuursector is het overeindblijven van het fiscale voordeel dat particulieren krijgen als ze schenken aan goede doelen – anders dan in het hoofdlijnenakkoord uit mei stond. Die zogeheten giftenaftrek zorgt voor een belangrijke bron van inkomsten voor culturele instellingen. 

Dertien jaar geleden schokte staatssecretaris Zijlstra de kunst- en cultuursector met keiharde bezuinigingen, zo’n tweehonderd miljoen. Nu zet de artistieke sector zich opnieuw schrap voor een grote bezuiniging door het kabinet Schoof. Kaalslag dreigt, vreest de sector. Voor wethouder Marcelle Hendrickx voelt dit beleid als ‘minachting’ voor kunst en cultuur. “We zijn met elkaar tien jaar bezig geweest om de kaalslag die in 2011 is aangericht te repareren”, aldus de Tilburgse wethouder Marcelle Hendrickx (D66, cultuur). Het beleid van het kabinet Schoof ten aanzien van kunst en cultuur maakt dat weer ongedaan. 

In het nieuwe Bredase cultuurbeleid 'Stad van Creatief Talent 2025-2040' is vastgesteld dat Breda ruimte wil bieden aan een jaarlijks festival dat diverse vormen van cultuur presenteert aan het publiek. De gemeente stelt hiervoor vier jaar lang €100.000 per jaar beschikbaar aan de partij met het beste plan. Stichting TURF wist de subsidie te bemachtigen en geeft de komende jaren invulling aan dit nieuwe culturele event in Breda.

Voor de cultuursector biedt het regeerprogramma weinig duidelijkheid. Net als in het hoofdlijnenakkoord dat in mei werd gepresenteerd, staat er niets over cultuurbeleid in het document.  Deze week riep de sector minister Eppo Bruins (OCW) nog op om ,,de regie te pakken” op onder andere de gevolgen van de voorgenomen btw-verhoging van 9 naar 21 procent. 

Lid worden van een raad van toezicht of bestuur van een culturele organisatie: voor twaalf Nijmeegse en Arnhemse jongeren een toekomstdroom. Cultuur Academy, de organisatie voor scholing en ontwikkeling van cultuurprofessionals in Nijmegen en Arnhem, heeft met steun van gemeenten Nijmegen en Arnhem een scholingstraject voor deze jongeren ontwikkeld dat op 3 september 2024 van start is gegaan.

De twaalf jongeren tussen de 18 en 35 jaar die deel zullen nemen aan het scholingstraject waren niet de enige die er enthousiast over waren: bijna 80 jongeren reageerden op de vacature voor het programma. Een duidelijk signaal dat jongeren hun stem graag willen laten horen in de culturele sector. Na een scherpe selectieprocedure bleef de huidige groep van twaalf zeer gemotiveerde deelnemers over.

Een demonstratie zaterdagmiddag in het centrum van Den Bosch trekt flink wat bekijks. Onder de noemer ‘reclaim the streets’ trekt een groep actievoerders van Streetrave Den Bosch al dansend en muziekmakend door de stad. Met name de harde muziek zorgt voor aandacht van winkelend publiek en bewoners van de binnenstad. De organisatie zegt te dansen ‘voor betaalbare underground cultuur’ en ‘tegen de commercialisering van de stad’. ‘Cultuur hoeft immers niet om winst te draaien. We vragen aandacht voor het gebrek aan vrijplaatsen en kraakpanden als broedplaats voor culturele opleving en ontwikkeling’, zo zeggen ze in een bericht op hun Instagram-account.

,,Steeds meer culturele broedplaatsen staan onder druk, omdat ontwikkelaars onbetaalbare woontorens met appartementen willen bouwen die voor veel mensen onbetaalbaar zijn.Wij gaan niet zonder ons te laten horen weggejaagd worden’, meldt Streetrave Den Bosch in een statement.

Meer geld voor muziekeducatie, een cultuurcoach en een geldpotje voor nieuwe initiatieven. Maar vooral: zorg dat iedereen, van 0 tot 100 jaar oud, mee kan doen. Wethouder Hans Heesen wil kunst en cultuur in Boxtel graag (nog) toegankelijker maken. ,,Het vorige beleid was meer gebaseerd op cultuureducatie in het bijzonder, maar dit keer richten we ons op alle Boxtelaren”, zegt cultuurwethouder Hans Heesen (Combinatie95). Want cultuur draagt volgens de wethouder bij aan het gemeenschapsgevoel in Boxtel. ,,Voor de inwoners is het daarom van belang dat er genoeg aanbod is. Dat maakt het ook aantrekkelijker om hier naartoe te komen”, denkt Heesen.

Minister Bruins (OCW) neemt de adviezen van de Raad voor Cultuur over voor de toekenning van rijkssubsidies aan 115 instellingen in de culturele basisinfrastructuur 2025-2028.

Bruins neemt het advies van de Raad voor Cultuur over om 117 aanvragen, van in totaal 115 instellingen, voor de culturele basisinfrastructuur (bis) te honoreren. Bij 13 instellingen heeft de raad voorwaardelijk positief geadviseerd. Die instellingen dienen voor 1 november 2024 te voldoen aan de gestelde voorwaarden. De rijkscultuurfondsen honoreren gezamenlijk 306 meerjarige aanvragen in de periode 2025-2028.

In totaal krijgen 115 bis-instellingen en de 6 rijkscultuurfondsen €559 miljoen subsidie per jaar. Dit is €146 miljoen meer dan in de periode 2021-2024. Het verschil tussen beide periodes wordt onder meer bepaald door onder meer de investering in eerlijke beloning (fair pay) en de gebruikelijke compensatie voor inflatie en kostenstijgingen.

Door de besluiten van het Fonds voor Cultuurparticipatie is een knelpunt ontstaan bij de talentontwikkeling in de klassieke muziek. Op het terrein van talentontwikkeling was geen enkele aanvraag geheel gehonoreerd waardoor de doorstroom naar de professionele sector onder druk komt te staan. Daarom is jaarlijks een bedrag van 1,9 miljoen vrijgemaakt waarmee het Fonds voor Cultuurparticipatie een meerjarige regeling kan opzetten om talentontwikkeling in de klassieke muziek te behouden.

Al eerder bleek uit onderzoek van de econoom René Goudriaan dat de afschaffing van het laag-btw tarief voor boeken zal betekenen dat er 4 miljoen boeken minder verkocht gaan worden. Hij becijferde ook dar openbare bibliotheken 150.000 abonnees minder zullen krijgen. En dat terwijl de opbrengst naar inschatting slechts 50 tot maximaal 75 miljoen zal opleveren, een fractie van de beoogde 2,2 miljard die de maatregel op zou moeten leveren.

In opdracht van de Mediafederatie en NDP Nieuwsmedia heeft Decisio, een onafhankelijk bureau voor economisch onderzoek en advies, een rapport opgesteld over de gevolgen voor uitgevers van boeken, kranten en tijdschriften. Decisio berekende in haar basisscenario dat de omzet zal dalen met 13% en bij algemene uitgevers een verlies van 120 fte te verwachten valt. Dit staat los van de gevolgen voor de rest van de keten, van auteur en illustrator tot drukker en boekhandelaar. 

Ook in de cultuurwereld speelt diversiteit tegenwoordig een rol, en terecht, maar één groep wordt vaak vergeten. De uitkomst van de subsidieverdeling is een ramp voor kunstenaars met een beperking, zo stelt een groep betrokken experts. ‘Hoe kunnen we het stelsel zo vernieuwen dat het zo goed mogelijk bijdraagt aan een rijk cultureel leven voor iedereen in Nederland?’, zo begint het advies van de Raad voor Cultuur over hoe het cultureel stelsel er in Nederland uit moet gaan zien. En om dat te bereiken wordt er bij alle rijksfondsen extra op gelet dat vrouwen, mensen van kleur en queerpersonen hun terechte plek krijgen in het kunstenveld.

Maar één groep wordt hierbij structureel vergeten: mensen met een beperking, van ‘crip’ (mensen met een fysieke beperking) tot neurodivergent. Vaak zijn ze autodidact. Vooral in de beeldende kunst lijkt het alsof iedereen denkt: ‘Ja leuk en prima die inclusiviteit, maar mensen met een beperking daar hebben we geen zin in.’ Het lijkt erop alsof fondsen hier in theorie wel zeggen toegankelijk te willen zijn voor iedereen, maar in de praktijk moeilijk afscheid kunnen nemen van het monopolie van highbrow kunst en het strikte onderscheid tussen amateur- en ‘echte’ kunst blijven hanteren.

Geen enkele beeldende kunstinstelling die zich hard maakt voor deze brede en diverse groep geld heeft gekregen van een van de rijksfondsen of het Amsterdams Fonds voor de Kunst. De verantwoordelijkheid dat kunstenaars met een beperking kunnen doorstromen ligt nu bij een handjevol instellingen, die met nauwelijks geld en mensen, keer op keer moet bewijzen dat deze kunstenaars ook heus ertoe doen. Instellingen die nu met lege handen staan.

Het is een toneelstuk met onverwachte wendingen. Het Helmondse theater Speelhuis zou zelfstandig worden en samengaan met de Cacaofabriek. Eerst werd die 'fusie’ al afgeblazen, nu gaat ook de verzelfstandiging niet door. Wat is er precies gebeurd waardoor deze omslag komt? Die vraag brandt op de lippen bij Helder Helmond , VVD en Forum voor Democratie. Want de argumenten waar wethouder Marita van Lierop van Cultuur mee komt, kunnen de drie partijen niet overtuigen. De rest van de raad wel: die stemt ermee in dat er een streep wordt gezet door de voorgenomen verzelfstandiging.

In 2021 vindt de gemeente nog dat de tijd rijp is voor Het Speelhuis om op eigen benen te staan. Zo luidt ook de conclusie van het bureau Courante dat een dik onderzoeksrapport uitbrengt. De startdatum wordt enkele keren verschoven. Van uitstel komt geen afstel, belooft wethouder Harrie van Dijk (die dan Van Lierop vervangt) in juni 2023. Een jaar later is juist dát wat er wel gebeurt.

Verzelfstandiging van het theater zou nu financieel niet verstandig zijn, aldus Van Lierop die spreekt van ‘voortschrijdend inzicht’. ,,Culturele organisaties hebben het lastig in Nederland. Het heeft ook te maken met de uitkomst van de gevolgen van de sociale plannen (personeel van het Speelhuis zou dan niet meer in dienst zijn van de gemeente). En er komt een ravijnjaar aan”, refereert ze aan 2026 als gemeenten minder geld krijgen.

Rotterdam krijgt er volgend jaar twee splinternieuwe musea bij. Fenix, het migratiemuseum en het Fotomuseum met een nieuwe locatie. Bezoekers konden dit weekend tijdens Open Monumentendag alvast een bezoek brengen. Bij Santos, het voormalig koffiepakhuis op de Rijnhaven, komt eind 2025 het nieuwe Nederlandse Fotomuseum. Het fotomuseum is nu nog gevestigd in Las Palmas op de Wilhelminapier. Dankzij een schenking van de filantropische miljardairsfamilie Van der Vorm, kon het pakhuis worden gekocht. 900 meter verderop genieten bezoekers van Fenix, het migratiemuseum van 16.000 vierkante meter, dat aan de hand van kunst migratieverhalen vertelt. Van mensen uit heel Europa die met stoomschepen naar de Verenigde Staten en Canada trokken tot de komst van vele migranten hiernaartoe. Ook dit museum wordt gerealiseerd door de miljardairsfamilie.

Voormalig PvdA-leider Lodewijk Asscher is benoemd tot voorzitter van een commissie die advies gaat uitbrengen over verweesde Joodse roofkunst. Dat meldt het Centraal Joods Overleg, dat de oud-minister heeft benoemd in samenspraak met minister Eppo Bruins van OCW.

Asscher zal advies uitbrengen over de toekomst van roofkunst in de Nederlandse Kunstbezit-collectie (NK-collectie). Die bestaat uit duizenden kunstobjecten – schilderijen, werken op papier en toegepaste kunst zoals meubelen en keramiek – die de nazi’s hebben geroofd of onder dwang hebben aangekocht tijdens de twaalf jaar waarin ze aan de macht waren.

Na de Tweede Wereldoorlog haalden de geallieerden de voorwerpen terug en kwamen ze onder beheer te staan van de Nederlandse staat. Tot in de jaren vijftig heeft de staat een deel van de werken teruggegeven aan de rechtmatige eigenaren, en een deel heeft het verkocht. De kunstobjecten die overbleven, kregen samen de titel NK-collectie.

Het kabinet-Schoof rekent zich rijk met de bezuinigingen op kunst en cultuur. Want de sector is ook economisch van groot belang, schrijft Barbara Baarsma.

Een btw-verhoging, een ­hogere kansspelbelasting, minder giftenaftrek en minder subsidie: er vallen zware klappen in de culturele sector. Samen zetten deze maatregelen een neerwaartse spiraal in werking die ook economisch bezien problematisch is: kunst en cultuur zijn een onmisbaar onderdeel van de economie. Het kabinet-Schoof onderschat dit.

Onderschat kunst en cultuur niet als groeimotor. De sector stimuleert creativiteit, jaagt innovatie en daarmee de arbeidsproductiviteit aan, en is belangrijk voor vestiging van talenten en bedrijven. Dat levert verdichtingsvoordelen op: voordelen van ruimtelijke nabijheid tot andere bedrijven en talenten. De effecten daarvan op de productiviteit staan onomstotelijk vast. Kunst en cultuur zijn hiervoor de vruchtbare ­bodem.

De stapeling van maatregelen raakt de kunst- en cultuursector zo hard dat de maatschappelijke kosten hoger zijn dan de extra opbrengsten voor de schatkist. Het rijk rekent zich zo rijk, en verarmt de economie.

De Muziekfabriek kwam van vrijdag 6 t/m zaterdag 14 september in actie om geld op te halen voor het Leerorkest: een muzikaal én sociaal project dat kinderen in lagere inkomenswijken de kans geeft om zich muzikaal te ontwikkelen. En hoe: er is maar liefst €104.804,11 opgehaald. Er wordt nog steeds gedoneerd dus het bedrag loopt nog op. Zaterdag was de slotdag van de actie Elk kind een instrument. Het was een week waarin NPO Klassiek samen met de luisteraar geld hebben opgehaald voor het Leerorkest om ervoor te zorgen dat er nog meer kinderen in aanraking kunnen komen met muziekinstrumenten, ongeacht hun sociaal-economische achtergrond.

Tijdens de opening van het Congres Podia Festivals Evenementen ontving Jack Pisters de Lifetime Achievement Award / IJzeren Podiumdier voor zijn belangrijke rol in de poptalentontwikkeling en het popmuziekonderwijs.

De rol van Pisters in de ontwikkeling van nieuw, Nederlands poptalent is volgens de Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF) niet te onderschatten. Pisters begeleide in totaal maar liefst 614 bachelor studenten en 41 master studenten van auditie tot eindexamen. Na meer dan 20 jaar als mentor en vernieuwer aan het Conservatorium van Amsterdam, gaat hij nieuwe uitdagingen aan. Pisters heeft het popmuziekonderwijs vernieuwd en veel van zijn oud-studenten hebben nu een belangrijke rol in en op de Nederlandse poppodia en popfestivals. Pisters ontwikkelde een integrale benadering van muziekeducatie, waarbij muzikale, mentale en creatieve groei centraal staan (het A-MACK systeem). Dit systeem heeft veel jonge popartiesten geholpen hun eigen stijl te vinden.

Een breed bondgenootschap van organisaties uit de cultuur, sport, evenementen, media, boeken en logies voert actie tegen de btw-verhoging op 17 september. Aan twee locaties die door de btw-verhoging worden getroffen, op en nabij de Koninklijke stoet, wordt tijdens het langstrekken van de koets een ‘kassabon voor de samenleving’ uitgehangen. Vanaf het dak van museum Escher in het Paleis en museum Huis van het Boek wordt in het bijzijn van ervaringsdeskundigen en politici een 20 meter lange banner uitgerold waarop iedereen kan zien wat de financiële gevolgen van de btw-verhoging zijn.

#RespectTheCreators heeft als doel om artiesten, fans en industry professionals bewust te maken van het belang van het correct crediteren van muziek op sociale media.

Dat DJ’s niet vermelden welke muziek ze in hun set draaien is helaas schering en inslag. Enerzijds laten ze dit na om hun concurrentie niet wijzer maken, maar vaak ook om de suggestie te wekken dat ze de muziek zelf gemaakt zouden kunnen hebben (ook al draaien DJ’s gemiddeld 97% andermans werk, zo blijkt uit onderzoek). Dit moet veranderen, want het biedt de producers van die muziek niet de broodnodige zichtbaarheid en het fundamentele recht van makers op erkenning van hun werk. Met de recente sluiting van Aslice, een systeem dat een stukje DJ-inkomsten deed terugvloeien naar producers, staat de positie van danceproducers terecht weer vol in de schijnwerpers. BAM! Popauteurs voert daarom campagne voor meer bekendheid, erkenning en beloning voor makers van elektronische muziek. 

Op Prinsjesdag presenteert het kabinet dinsdag de radicaalste verandering van de btw sinds haar invoering in 1969. Alsof er al niet genoeg rellen over de consumptietaks waren. En weer zet rechts het in voor zijn cultuurstrijd met links. Jonathan Witteman zet de ontwikkeling van de BTW op een rij. 

De btw verdeelt de economie in een soort tweestandenmaatschappij, waarin een kleine groep bevoorrechte goederen en diensten onder het verlaagde regime van 9 procent valt, terwijl de rest zucht onder de knoet van de 21 procent. Over dit privilege – wie het krijgt, en van wie het wordt afgepakt – woedt al zolang de consumptietaks bestaat een felle strijd, die soms wel een front lijkt in de cultuuroorlog tussen rechts en links.

Nu verbant het kabinet-Schoof de podiumkunsten naar het hoge btw-tarief, terwijl voor pretparken opvallend genoeg het lage tarief blijft gelden, net als voor circussen, dierentuinen, kermissen en bioscopen. Pretparken dienen namelijk ‘primair en permanent voor vermaak en dagrecreatie’, schreef staatssecretaris Folkert Idsinga van Financiën (NSC) dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer. Zo is de tijdgeest 180 graden gedraaid: niet cultuur, maar vermaak geldt nu als aanbeveling voor een laag btw-tarief. En cabaret, musicals, popfestivals en andere podiumkunst zijn in de ogen van het kabinet blijkbaar niet vermakelijk genoeg.

Laten we er geen doekjes om winden, zegt Bas Jacobs, hoogleraar overheidsfinanciën aan de VU.: ‘De btw-verhogingen voor cultuur, boeken en kranten zijn gewoon een manier om links te pesten. Met solide argumenten heeft het niks te maken, daarvoor is het allemaal veel te ad hoc. De rechtse partijen gebruiken de btw simpelweg om een cultuurstrijd te voeren, en de linkse partijen boos te maken. En dat lukt tot nu toe heel aardig.’

Wat bezielt het kabinet met het doorvoeren van de btw-verhoging op cultuurgoederen? Uit de maatregel spreekt, volgens Peter Klok, in elk geval minachting voor een deel van de burgers. 

Een van de meest ingrijpende maatregelen van het kabinet-Schoof wordt in het regeerprogramma niet eens benoemd. De btw-verhoging op cultuurgoederen (podiumkunsten, musea, maar ook kranten) van 9 naar 21 procent, die naar alle waarschijnlijkheid tot een prijsverhoging van meer dan 10 procent en/of zware bezuinigingsoperaties zal leiden, blijft geheel onvermeld. In het Hoofdlijnenakkoord volstond het nieuwe kabinet met de mededeling ‘Afschaffen verlaagd btw-tarief culturele goederen en diensten – uitgezonderd bioscopen en dagrecreatie’. Een kabinet dat zo’n ingrijpende maatregel neemt, zonder verdere uitleg, behandelt een deel van zijn burgers met een minachting die niet heel vaak is vertoond.

Wie inkomenspolitiek wil bedrijven en de hoogste inkomens zwaarder wil belasten, moet de inkomstenbelasting verhogen. Alleen dan weet je zeker dat je alleen de rijken treft. Alle andere belastingmaatregelen moeten gericht zijn op verbetering en versterking van de samenleving. Producten waar de samenleving slechter van wordt, moeten zwaarder worden belast dan producten die een samenleving versterken. Dit kabinet heeft overduidelijk weinig liefde voor kunst en cultuur. Het woord ‘kunst’ valt in het regeerprogramma alleen als het over ‘kunstmatige intelligentie’ gaat. Met deze btw-verhoging laat het kabinet het ideaal van de volksverheffing definitief achter zich. 

In de podiumkunsten is een nieuwe coalitie gesmeed: ‘De groep van 59’. Het klinkt als een frisse avant-gardegolf, maar het gaat om een protestgroep. Daaronder zijn gezelschappen als Holland Opera, Orkater, De Warme Winkel, Het Grachtenfestival, Strijkkwartet Biënnale Amsterdam en Julidans.

De organisaties kregen elk een positieve beoordeling voor hun aanvraag bij het Fonds Podiumkunsten, het grootste van de zes rijkscultuurfondsen met een totaal jaarbudget van 47 miljoen voor meerjarige subsidies. Maar ondanks dat positieve oordeel kreeg geen van de 59 gezelschappen geld toegekend, omdat het budget van het fonds ontoereikend is.

De 59 verenigde instellingen vragen de Tweede Kamer samen om een extra bedrag van 10,9 miljoen vrij te maken: de optelsom aan subsidie die de organisaties in 2025 niet krijgen. Daarnaast willen de organisaties met politici in gesprek om „samen met ons als sector naar meer duurzame oplossingen voor de resterende drie jaar.”

Er is geen Nederlander te bekennen in het Gustav Mahler Jugendorchester en in het European Union Youth Orchestra zitten er nog maar twee. Algemeen directeur van Het Concertgebouw Simon Reinink en dirigent Jaap van Zweden luiden de noodklok. In een open brief in De Telegraaf schrijven zij dat ze zich zorgen maken over de afname van het aantal jonge, Nederlandse musici in internationale toporkesten. Reinink vertelt erover in de uitzending van De Ochtend.

Volgens Reinink en Van Zweden is de afname van het aantal Nederlandse jongeren in de internationale muziekwereld het resultaat van de jarenlange afbraak van het Nederlandse muziekonderwijs. "Muziekscholen sluiten en het muziekonderwijs wordt steeds ontoegankelijker, onder meer door de vele regels en afschaffing van subsidies", vertelt Reinink. "Al die stapelingen op elkaar zorgen ervoor dat je op een dag wakker wordt en beseft dat er geen één Nederlander meer in zo'n belangrijk orkest zit." In de brief staat hoe belangrijk muziekonderwijs is voor kinderen. Kinderen leren op hoog niveau muziek te maken. Tegelijkertijd leren ze zich te concentreren, discipline op te brengen, samen te spelen, hun fijne motoriek te ontwikkelen, te plannen, muziek te lezen en zich te uiten. Dat is belangrijk in een samenleving waarin veel jongeren kampen met mentale en cognitieve problemen.

Het college heeft ingestemd met het advies van de onafhankelijke adviescommissie over de meerjarige subsidieregeling cultuur voor de periode 2025 – 2028. Daarmee komt er een bedrag aan subsidies vrij dat kunstenaars en instellingen de mogelijkheid geeft om Tilburg nog leuker en interessanter te maken.

Er is voor deze 4 jaar meer geld vrijgemaakt ten opzichte van eerdere jaren (1.15 miljoen ten opzichte van 790.000 daarvoor). Hiermee maken we onder andere FairPay mogelijk; een fatsoenlijk en verantwoord salaris voor kunstenaars. Het is voor het eerst dat het college zich bij de verdeling van de subsidies laat adviseren door een onafhankelijke commissie. Tilburg werkt met zo’n commissie omdat we geloven dat dit de beste manier is om zo objectief en professioneel mogelijk te adviseren over de subsidietoekenningen.