Trends & ontwikkelingen

Saskia De Coster, Tiemen Hiemstra, Roxane van Iperen, Richard Osinga en Jan Vantoortelboom. Zij schreven volgens de jury van de Boekenbon Literatuurprijs de beste boeken van het afgelopen jaar.

Voor de Monumenten- en Museumtalentprijs 2023 zijn per prijs 16 kandidaten aangemeld. Een deskundige jury heeft daaruit 3 finalisten voor elke prijs gekozen. De winnaars worden tijdens respectievelijk het Monumentencongres en het Museumcongres op 9 november bekend gemaakt. Gekeken is naar de zichtbaarheid van het werk van de kandidaten, hun bijdrage aan bijzondere projecten en de blijvende indruk die zij achterlaten. Kandidaten worden voorgedragen door hun opdrachtgever of leidinggevende. De finalisten van de Monumententalentprijs zijn dit jaar (in willekeurige volgorde): Valery Eshuis (Valery Eshuis Design), Karlijn de Wild (Rothuizen Architecten en Adviseurs BV) en Sem de Paauw (Erfgoed Zeeland). De finalisten van de Museumtalentprijs 2023 zijn dit jaar (in willekeurige volgorde): Jazzy Taihuttu (Stedelijk Museum Amsterdam), Nina van der Werf (Missiemuseum Steyl) en Bram Donders (Museum Boijmans Van Beuningen). De winnaars ontvangen elk €3.000 en de overige finalisten elk €1.500. Dit prijzengeld is bestemd om de finalisten verder te helpen in hun loopbaan.

‘Hoe zorgen we dat elk kind zich cultureel kan ontwikkelen?’ LKCA doet tussen 2021-2024 onderzoek naar het concept ‘ecosystemen’. In dit onderzoek staat de analyse van het cultuureducatief systeem rondom leerlingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs centraal. Het LKCA gaat in het onderzoek uit van de premisse dat alles met elkaar in verbinding staat. Van de muziekles op school tot film op tv. Van een inspirerend verhaal tot een museumbezoek. Om dit inclusieve ecosysteem te realiseren, worden de oorzaken voor barrières in het huidige stelsel gedefinieerd. Ook wordt onderzocht wat een lokaal of regionaal leerecosysteem nodig heeft om alle kinderen en jongeren te laten floreren. De uitkomsten worden gebruikt om de kansen voor een inclusiever systeem te agenderen bij politici, beleidsmakers, scholen, fondsen en culturele partners. Daarnaast wil het LKCA praktische aanbevelingen doen voor de verschillende domeinen om het cultuureducatief systeem voor leerlingen in het (v)so te versterken.

Een overzicht van openstaande regelingen van het Fonds voor Cultuurparticipatie

Cultuureducatie op Nederlandse basisscholen heeft vaak een vrijblijvend karakter. Daarom zijn er landelijke programma’s als Cultuureducatie met Kwaliteit die moeten zorgen voor een stevige plek van cultuur in het onderwijs. Maar wat vinden de scholen zèlf eigenlijk? Jelle Verschuur onderzocht het. En: wanneer heeft een verplichte kunstvakdocent wel of juist geen zin?

Cultuurmakelaars, cultuurcoaches, cultuurscouts en in- en uitvliegende zzp’ers. Het kunstonderwijs in het primair onderwijs verdient beter dan dat, betogen Melissa Bremmer en Emiel Heijnen, beide verbonden aan de afdeling kunsteducatie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de kunsten. De de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit en duurzaamheid van het kunstonderwijs voor kinderen kan niet worden neergelegd bij een wisselende groep van freelance kunstdocenten. De samenwerking tussen scholen en de cultuursector is vanuit artistiek oogpunt aantrekkelijk, maar mag nooit de kurk zijn waarop het kunstonderwijs drijft. De in- en uitvliegende zzp’ers hebben weinig ruimte om zich te verbinden met een specifieke school, en worden meestal niet betrokken bij langere leerlijnen of het schoolbrede curriculum. Daarnaast is het huidige systeem, los van de enorme organisatorische kosten, erg prijzig omdat niet alle zzp’ers bevoegd zijn om zelfstandig les te geven. Dan staan er tegelijkertijd twee professionals voor de groep. Bremmer en Heijnen vinden dat kunst en cultuur verankert dient te worden in het curriculum van het basisonderwijs door het verplicht aanstellen van kunstdocenten die onderdeel zijn van het schoolteam en van daaruit samenwerking zoeken met de culturele omgeving. Dit artikel verscheen eerder in NRC op 15 juni 2023

Jan Jaap Knol, directeur van de Boekmanstichting, prees het initiatief van de Duitse regering om voor alle circa 750.000 Duitse achttienjarigen dit jaar een bedrag van 200 euro beschikbaar te stellen voor een culturele activiteit of aankoop. Knol spreekt van een jaloersmakende investering en hoopt dat de Nederlandse regering een vergelijkbaar ‘groot gebaar’ maakt. Onderzoeker Willem Wijgers tempert diens enthousiasme over de Duitse en Franse aanpak. Nederland doet het zo slecht nog niet, betoogt Wijgers, die in Duitsland woont.

Kunst en cultuur dragen bij aan een betere kwaliteit van leven. Dat is belangrijk bij het voorkomen en verminderen van eenzaamheid. Professionals uit cultuur en het sociaal domein, gemeenteambtenaren, welzijns- en zorgmanagers en lokale partijen werken samen aan kunst- en cultuuraanbod voor mensen die te maken hebben met eenzaamheid en risicogroepen. LKCA komt met een Kennisdossier ‘Cultuur en eenzaamheid’ .

Per 2 oktober 2023 verhoogt Stichting Museumkaart de prijs van de Museumkaart. De kaart voor volwassenen kost € 75, die voor jongeren t/m 18 jaar € 39. De gemiddelde toegangsprijs van de musea is met 18% gestegen sinds de vorige prijsverhoging in 2018. Tijdens corona wilde Stichting Museumkaart liever geen prijsverhoging doorvoeren. Nu is het helaas onontkoombaar. Er zijn momenteel bijna 1,5 miljoen Museumkaarthouders in Nederland. Daarnaast is het goede nieuws dat het gemiddelde bezoekpercentage terug is op het oude niveau van 2019. Het ziet er naar uit dat we in 2023 - weer - uitkomen op gemiddeld 6,85 museumbezoeken per kaarthouder per jaar. De Museumvereniging heeft 468 leden, 47 meer dan in 2018. Daarnaast is het aanbod met ruim 50 museumlocaties uitgebreid. Kaarthouders kunnen nu bij ruim 500 museumlocaties naar binnen.

Steeds meer artiesten, podia, techbedrijven, onderwijs- en kennisinstanties verkennen het gebruik van nieuwe technologieën in de muziek. Deze ontdekkingstocht leidt tot nieuwe manieren om muziek te creëren, presenteren en te beleven. En dit biedt op haar beurt kansen voor nieuwe organisatie- en dus financieringsmodellen, van groot belang voor een weerbare en toekomstbestendige muzieksector. Ondanks de groeiende aandacht voor het gebruik van nieuwe technologie in de muzieksector, blijft het potentieel ervan nog grotendeels onbenut. Diverse organisaties bewandelen gelijktijdig en onafhankelijk van elkaar dezelfde wegen. Het ontdekken van andere soortgelijke innovatieve projecten gebeurt vaak bij toeval. Het landschap is even gefragmenteerd als de sector zelf, wat de effectieve overdracht van kennis belemmert. Dit heeft tot gevolg dat veelbelovende initiatieven, met vaak een beperkte organisatorische en financiële capaciteit vanwege hun experimentele karakter, hun concepten niet tot wasdom kunnen brengen. Het is dus tijd om de krachten bundelen. Music Tech Nederland is een netwerk dat artiesten, podia, techbedrijven, onderwijs-en kennisinstanties bij elkaar brengt om te leren, kennis te delen en mogelijk samen te werken. Music Tech Nederland werkt samen met Music Tech Belgium, en is onderdeel van het Europese Music Tech samenwerkingsverband. Music Tech Nederland start in 2024, het programma wordt gepresenteerd tijdens ESNS, januari 2024.

Nita Liem ontvangt op het Gala van de Nederlandse Dansdagen de Dansspeld. De artistiek leider van voormalig dansgezelschap Don’t Hit Mama ontvangt de danserfgoed-prijs voor haar pioniersrol binnen de ontwikkeling die hiphop-dans maakte van straat naar theater. ‘Nita Liem wordt binnen de hiphop-theaterdans gezien als mama Nita, als de mothership, als de bron’, schrijft De Dansdagen. ‘Ze staat op de schouders van anderen die haar voorgingen maar haar stap, precies 25 jaar geleden, om hiphop in Nederland van de straat naar het theater te brengen wordt binnen de hiphop-theater-dans-community aangeduid als een belangrijk en richtinggevend moment.’ NRC sprak met Liem. 

De Nederlandse Dansdagen kiest dit jaar voor een veelstemmige Staat van de Nederlandse Dans. 7 eerdere sprekers benoemen ieder brandende kwesties uit het veld. Hun visies staan al voor de start van het festival online, zodat ze daar vanaf de opening op 29 september besproken kunnen worden. Afgelopen zeven jaar werd de Staat van de Nederlandse Dans telkens uitgesproken door een andere toonaangevende stem binnen de Nederlandse Danswereld. Dat waren achtereenvolgens: Annette Embrechts (2016), Kristin de Groot (2017), Ann Van den Broek (2018), Jasper van Luijk (2019), Lisa Reinheimer (2020), Conny Janssen (2021) en Alida Dors (2022). Dit jaar presenteren ze samen een ‘cadavre exquis’ met los van elkaar staande bijdragen, al blijken daar opvallend veel overeenkomsten in te staan. De prominenten roepen allemaal op tot meer (‘radicale’) samenwerking en solidariteit in de sector. Ook terugkerend is de vraag voor meer ruimte en tijd voor het maakproces, het onderzoek en experiment. De focus ligt volgens meerdere sprekers nog te veel op het produceren, het eindproduct. ‘Laten we vertragen’, zegt Kristin de Groot. Recensent Annette Embrechts verwijst als enige naar het dansrapport Schaduwdansen dat afgelopen mei verscheen en vraagt om meer aandacht voor veiligheid. ‘De danssector moet er serieus iets mee. De conclusies stilzwijgen zal niemand beschermen.’

Danser, choreograaf en theatermaker Cheroney Pelupessy wint The Next! 2023 voor haar conceptplan Mama’ku. Aan de prijs ter stimulering van diversiteit en inclusiviteit in de podiumkunsten is 25.000 euro verbonden, dat ingezet kan worden voor de totstandkoming van de uiteindelijke productie. Het jurypanel was onder de indruk van de multidisciplinaire aanpak van het project. Zo combineert Pelupessy traditionele Javaanse dans met urban contemporary en is er een muzikant die de tifa, een traditioneel Moluks slaginstrument, bespeelt. ‘Alles functioneert als inspiratiebron voor de voorstelling en wordt vastgelegd in een documentaire, die de voorstelling zal inleiden.’ Pelupessy was samen met Claron McFadden, Sven Peetoom en Mouna Laroussi genomineerd voor The Next! 2023.

Meer informatie over de culturele basisinfrastructuur 2025-2028 en de beoordelingscriteria? Op 23 november is er een online informatiebijeenkomst van 15.30 - 17:00 uur. Tijdens de bijeenkomst worden de belangrijkste momenten in aanloop naar de nieuwe, culturele subsidieperiode behandeld. Deze bijeenkomst wordt georganiseerd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap samen met de Raad voor Cultuur. Aanmelden is verplicht. 

Dit jaar heeft Cultuur Eindhoven gewerkt aan de Cultuurbrief 2025-2028 en de daarbij behorende subsidieverordening. Daarom organiseert de stichting in aanloop naar de nieuwe aanvraagperioden een algemene openbare informatiebijeenkomst over deze subsidieverordening. Deze bijeenkomst vindt plaats op oktober van 19.00 – 21.00 in het Designhuis. Voor de periode 2025-2028 zal er worden gewerkt met een nieuw aanvraag-subsidiesysteem. Het nieuwe systeem zal vanaf 2024 in werking gaan, aanvragers kunnen na 2023 geen nieuwe aanvraag meer doen in ons oude systeem. Daarover worden twee bijeenkomsten georganiseerd. De Cultuurscan is gepubliceerd.

Elke twee jaar reikt het college van burgemeester en wethouders van Eindhoven de Dirk Roosenburgprijs uit. Dit is een ontwerp- en architectuurprijs voor een project dat in de gemeente Eindhoven is opgeleverd. Dat kan een gebouw zijn maar ook een park of verkeersontwerp. Acht projecten zijn genomineerd. Stemmen kan tot en met 18 oktober.

De wens om te verduurzamen is groot onder monumenteigenaren. De druk op gemeenten qua vergunningverlening neemt hierdoor toe. Om gemeenten te ondersteunen is er nu een geïllustreerd afwegingskader voor verduurzamingsingrepen bij (woonhuis)monumenten. Het ‘Afwegingskader verduurzamen monumenten’ van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed draagt bij aan een meer uniforme afweging van duurzaamheidsingrepen in monumenten. Het doel is om de eenduidigheid, helderheid, navolgbaarheid en transparantie bij de afweging en beoordeling te verbeteren. Het zet de lijnen uit, maar als de specifieke situatie daar aanleiding toe geeft, is er altijd de mogelijkheid om hier gemotiveerd van af te wijken.

Staatssecretaris Uslu (Cultuur en Media) stelt € 10 miljoen beschikbaar voor de restauratie van het aquarium van Artis. De Bovenkerk in Kampen ontvangt € 1,2 miljoen als eenmalige bijdrage aan noodzakelijk onderhoud. Daarnaast krijgen de Poldertoren in Emmeloord, en Fort Sabina en de botenloods in Willemstad (Noord-Brabant) respectievelijk € 1,1 en 1,9 miljoen voor noodzakelijk onderhoud. Het geld komt uit het extra budget van € 15 miljoen dat staatssecretaris Uslu beschikbaar heeft gesteld om de restauratie van grote monumenten te steunen. De Rijksoverheid en provincies zijn samen verantwoordelijk voor de financiering van de restauratie van grote monumenten. Ondanks de middelen die daar jaarlijks voor beschikbaar zijn, kwam een aantal beeldbepalende gebouwen, zoals het aquarium van Artis, dusdanig in de knel dat extra geld nodig was. De Rijksoverheid heeft daarom in 2023 eenmalig € 15 miljoen vrijgemaakt. Gemeenten en provincies verdubbelen dat bedrag.

De teruggetreden directie van Pakhuis de Zwijger keert voorlopig niet terug. Een poging om dat via een rechtszaak af te dwingen is mislukt. „Hervatting van de werkzaamheden” is „op dit moment niet aan de orde”, oordeelde de rechter op 25 september in een kort geding. Oprichter en directeur van Pakhuis de Zwijger, Egbert Fransen, was eerder dit jaar teruggetreden en uiteindelijk geschorst na een artikel in Het Parool over een onveilige werksfeer in het Amsterdamse debathuis, gevolgd door een onderzoek van Berenschot dat de publicatie grotendeels bevestigt. Ook zijn echtgenote en adjunct-directeur Hester Tiggeloven was teruggetreden, en komt voorlopig niet terug. Fransen en Tiggeloven vinden – en dat was de reden dat ze een kort geding hadden aangespannen – dat ze ten onrechte door de raad van toezicht buitenspel zijn gezet, in een gebrekkig proces waarin ze onvoldoende zijn betrokken. De rechtbank deelt een deel van de kritiek van het paar op de gang van zaken. Berenschot heeft pas in een laat stadium contact gezocht met de twee en hun reacties niet aangehecht aan het rapport. De vraagstelling van het instituut was ook „enigszins sturend”. Maar toch is het volgens de rechtbank „niet verwonderlijk” dat er een vertrouwensbreuk is ontstaan. De rechtbank vindt het terecht dat de raad van toezicht Fransen en Tiggeloven niet had betrokken bij de opzet van het Berenschot-onderzoek en bij de dagelijkse leiding van Pakhuis de Zwijger. „Partijen zullen afspraken moeten maken over de wijze waarop zij uit elkaar gaan, want een ongewijzigde directie van Pakhuis de Zwijger lijkt geen realistische optie meer te zijn.”

Gebiedsontwikkeling is een kwestie van lange adem. In haar beeldessay Spoortocht013 laat fotograaf Gerdien Wolthaus Paauw op fraaie wijze zien hoe de spoorzone Tilburg in de periode van 2013 tot en met 2020 een complete transformatie ondergaat.

In de Tilburgse Spoorzone is op 27 september officieel MindLabs geopend. In een oude spoorhal en een naastgelegen nieuwbouw is een kennis- en bedrijvencentrum rond artificial intelligence en technologie ondergebracht. Het ontwerp voor de transformatie en nieuwbouw is gemaakt door Ector Hoogstad Architecten.

De subsidiepot voor het verduurzamen van publieke gebouwen als scholen, zorginstellingen en rijksmonumenten is alweer leeg. De regeling, waarvoor in totaal 190 miljoen euro beschikbaar was, ging 18 september open. Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is na een dag bijna twee keer zoveel budget aangevraagd. Omdat er meer aanvragen zijn dan dat er budget beschikbaar is, volgt nu een loting onder de aanvragers die zich hebben gemeld. Dat gebeurt onder het toeziend oog van een notaris.

In de afgelopen jaren is de belangstelling van de woonconsument voor particulier opdrachtgeverschap in de woningbouw (PO, ook wel bekend als zelfbouw of eigenbouw) weer flink toegenomen. In de woningbouwprogrammering neemt de rol van PO daarentegen alleen maar verder af. Het aanbod van kavels, dat vooral van gemeenten moet komen, is na de crisisjaren 2009-2014 en een korte opleving in 2015-2016 steeds kleiner geworden. Sindsdien bestaat er bij veel stedelijke gemeenten nauwelijks of geen aandacht meer voor PO. Bij het Rijk en de provincies overigens evenmin. Onderzoekers Geurt Keers en Rob de Wildt zijn somber over de kansen, tenzij het Rijk te hulp schiet en nieuwe bouwlocaties aanwijst.

Tijdens de Dutch Design Week is van 21 oktober tot en met oktober de expositie Innovationlabs #1: The Living Archive te zien. De expositie laat je kennismaken met de zestien door Innovatielabs #1 ondersteunde projecten: van een multidisciplinair platform dat kennis over duurzame materialen promoot en verspreidt tot een ontwikkelprogramma gericht op makers die willen experimenteren met mixed reality-theatertechnieken. Aanvullend worden de bevindingen gepresenteerd van het team van onderzoekers dat de afgelopen maanden de projecten op de voet heeft gevolgd. Zij delen hun belangrijkste inzichten aan de hand van vier thema’s: businessmodellen, samenwerken, publieksparticipatie en de rol van de maker. Samen vormen de projecten en de onderzoeksresultaten een bron van praktische kennis en ervaring over de inzet van innovatieprojecten bij actuele opgaven in de culturele en creatieve sector. Innovatielabs is een gezamenlijk programma van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, namens de zes rijkscultuurfondsen, en CLICKNL waarin innovatieve ideeën voor de culturele en creatieve sector worden onderzocht, getest en verbeterd.

Op 20 september 2023 opende het nieuwe tijdvak van de regeling van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie ‘Vouchers internationaal’ geopend. Met het oog op het beschikbare budget sluit de regeling als er dertig volledige aanvragen zijn ingediend. De procedure voor het tweede tijdvak van dit jaar is op twee punten gewijzigd: De regeling zal sluiten als er dertig volledige aanvragen zijn ingediend. We verwachten met dit aantal aanvragen namelijk het subsidieplafond van € 50.000 te bereiken. Voldoet je ingediende aanvraag aan de voorwaardelijke criteria, dan word je uitgenodigd voor een kort digitaal gesprek met het fonds waarin een besluit over de aanvraag wordt genomen. Vouchers internationaal kunnen worden aangevraagd door in Nederland gevestigde professionals in de vakgebieden vormgeving, architectuur en/of digitale cultuur die zijn uitgenodigd door een buitenlandse partij om bijvoorbeeld een presentatie, lezing of workshop te geven.

Toon durf en maak noodzakelijke veranderingen mogelijk. Daartoe roept het College van Rijksadviseurs (CRa) overheid en bedrijfsleven op. De logistieke sector kan een belangrijke bijdrage leveren aan een duurzame en circulaire economie. Mits de overheid de regie durft te pakken om hiervoor de juiste condities te scheppen. Hoe kunnen we nu werken aan een gezonde bloedsom­loop voor de circulaire economie? Het CRa doet vijf aanbevelingen in het advies ‘De logistiek van morgen begint vandaag’.

Jaarlijks biedt het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie opkomend ontwerptalent de vrije ruimte om zich te richten op artistieke en professionele groei. Na een voorselectie uit 257 portfolio’s in de eerste ronde van de Regeling Talentontwikkeling en vijf scout nights, waarin 59 jonge makers zichzelf aan een jury presenteerden, beoordeelde de selectiecommissie in de tweede ronde 95 ontwikkelplannen. De commissie selecteerde hieruit 52 plannen. 19 hiervan doorliepen de selectieprocedure via de scout nights. Alle geselecteerden ontvangen ieder € 25.000 en krijgen zo de kans om hun artistieke praktijk het komende jaar verder te ontwikkelen, zowel artistiek als professioneel.

Afgelopen zomer ontving de Kunstenbond verschillende klachten over oneerlijke betalingen en de manier waarop festivals bijvoorbeeld de zaken afhandelden na onvoorziene afzeggingen bij noodweer. Daarnaast bleken contracten in een aantal gevallen zeer ongunstig opgesteld en liepen ook de randvoorwaarden niet altijd even soepel. Daar wil de bond graag voor in actie komen. Kunstenbond roept muzikanten, kunstenaars, decorbouwers en andere betrokkenen op om ervaringen en voorbeelden van festivalcontracten te delen zodat er naar kan worden gekeken wat het voor het volgende seizoen betekent.

In Boekman #136: ''Kunst en zorg' wordt aandacht besteedt aan hoe kunstinstellingen en kunstenaars zich tot zorg verhouden. Wat houdt het begrip voor hen in? Vinden zij überhaupt dat zij een zorgtaak hebben? En is er voor de overheid ook een zorgtaak ten opzichte van kunstenaars?

Het jongerenplatform van de Raad voor Cultuur gaat bekijken wat cultuur kan betekenen voor jongeren met mentale problemen. Tijdens de tweede bijeenkomst van het platform werd besproken hoe de jongeren de komende tijd deze vraag gaan onderzoeken, onder andere in gesprekken met hun leeftijdsgenoten. Het tweede onderwerp dat ter sprake kwam is de cultuur van de toekomst. In het licht van het nieuwe cultuurbestel vanaf 2029 wilde de raad van de jongeren weten aan welke vormen van cultuur zij de komende tien jaar behoefte denken te hebben.

Ieder jaar op Prinsjesdag maakt de regering de Miljoenennota en de Rijksbegroting bekend. Hierin staat hoeveel geld de regering het komende jaar voor de verschillende plannen beschikbaar stelt en waar dat geld vandaan komt. Deze plannen hebben invloed op alle Nederlanders. De Creatieve Coalitie met een overzicht van deze plannen die van invloed zijn op het huishoudboekje van werkenden in de culturele of creatieve sector.

Kreek Daey Ouwens heeft de Prijs van de KANTL voor Poëzie gewonnen.. De Eindhovense schrijver krijgt de literaire prijs voor haar bundel Guillaume. In Guillaume zet Daey Ouwens volgens de jury met weinig woorden een complex en aangrijpend portret van haar broer neer, dat de lezer diep raakt en tot nadenken stemt. De KANTL-jury wist het gevoel voor dosering, de doordachte taal en de geloofwaardigheid van de perspectieven in de bundel zeer te waarderen. Alle Nederlandstalige poëzie die verscheen tussen 2019 en 2022 kwam in aanmerking voor de prijs, die bestaat uit een geldbedrag van 5000 euro. De Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren (KANTL) is een Belgisch instituut dat jaarlijks deze prijs uitreikt, afwisselend in de categorieën poëzie, essay, proza en kinder- en jeugdliteratuur.

Hoe regel je dat de honderden deelnemers aan Roosendaal Danst! – van heel jong tot best wel oud – zich veilig en gerespecteerd voelen? Het stichtingsbestuur vroeg om advies, onder meer bij de internationale hogeschool Codarts in Rotterdam, verantwoordelijk voor hoogwaardig muziek- en dansonderwijs. Het resultaat was een gedragscode waarin de omgangsvormen bij het dansfestival nauwkeurig omschreven zijn. Heel belangrijk: onderling respect, discriminatie en geweld worden niet getolereerd, iedereen is aanspreekbaar op gedrag, en gesignaleerde onregelmatigheden of overtredingen worden direct gemeld bij begeleiders, het bestuur en/of de vertrouwenspersoon. De vertrouwenspersoon is Patricia van der Vlerk, aangesloten bij de Landelijke Vereniging van Vertrouwenspersonen. Zij opereert onafhankelijk en los van het dansevenement en biedt een luisterend oor voor iedereen die te maken krijgt met ongewenste gedrag.