Trends & Ontwikkelingen

Hoe geef je burgerschapsonderwijs vorm op een manier die binnenkomt bij studenten? Bij ROC Nijmegen hebben ze daar een krachtig antwoord op: het programma Persoonlijk Burgerschap, waarin kunst en cultuureducatie een belangrijke rol spelen. Het doel: studenten helpen om zich bewust te worden van zichzelf, hun omgeving en hun rol in de samenleving.

In het nieuwe inspiratieverhaal van Cultuurconnectie aandacht voor RICK uit Weert. RICK maakte de draai van een klassieke cursusinstelling naar een organisatie in verbinding met onderwijs en sociaal domein. Het brengt veel moois teweeg, zowel in de organisatie als in de regio. RICK weet zo goed verschillende domeinen te verbinden, dat gemeenten uit Midden-Limburg bij hen aankloppen met sociale vraagstukken. 

ICK was decennialang een cursusinstelling pur sang, maar liet die aanpak rond de eeuwwisseling los. Directeur-bestuurder Frank Rademakers erkent dat zo’n nieuwe en overstijgende aanpak vraagt om een cultuurverandering. Een belangrijke factor is dat RICK niet denkt in grenzen tussen disciplines en domeinen. ‘Als grenzen vervagen, ontstaan er nieuwe creatieve verbindingen.’

Muziekonderwijs staat al jaren onder druk in Nederland, maar nu gaan ook in Duitsland de alarmbellen. De Duitse Muziekraad waarschuwt voor een ernstig tekort aan jonge musici. Uit een recent onderzoek  - de MiKADO Music studie -  blijkt dat over tien jaar driekwart van de vacatures bij muziekscholen onvervuld zullen zijn.

De Duitse Muziekraad wil actie ondernemen om het tij te keren. Samen met de Vereniging van Duitse Muziekscholen en de Duitse Muziekacademies pleit de raad voor betere stageprogramma’s en aantrekkelijker arbeidsvoorwaarden in het muziekonderwijs. 

Op 1 februari 2026 start Marcelle Hendrickx als nieuwe directeur van stichting Méér Muziek in de Klas. Ze neemt het stokje over van Jantien Westerveld, die deze functie van directeur tien jaar heeft bekleed. ‘Ik ben heel trots dat ik het werk van Jantien mag gaan voortzetten om deze prachtige organisatie naar de volgende fase te brengen,’ aldus de aankomend directeur.

Marcelle Hendrickx is een ervaren bestuurder en toezichthouder. Van 2014 tot januari dit jaar was zij wethouder in gemeente Tilburg. Gedurende deze periode maakte zij zich hard voor de versterking van de kunst- en cultuursector, zowel op lokaal, regionaal als landelijk niveau. Daarvoor bekleedde ze verschillende leidinggevende functies in onderwijs- en overheidsorganisaties. Tevens is ze toezichthouder bij diverse culturele en maatschappelijke organisaties.

Donderdag 27 november tekende wethouder Verkroost, Antóni Schulte van The Mudita en Gea Plantinga van Cultuurhuis Wherelant een intentieovereenkomst, waarin de 3 partijen afspreken samen plannen te maken voor een culturele ontmoetingsplek aan de Kalversteeg in Purmerend.

Cultuurhuis Wherelant en The Mudita zien veel kansen in gezamenlijke huisvesting in het pand aan de Kalversteeg 1. Cultuurhuis Wherelant biedt een breed aanbod aan cultuureducatie, creatieve cursussen en activiteiten voor verschillende doelgroepen en zet cultuur in als middel om inclusie, ontwikkelingskansen en ontmoeting te stimuleren. The Mudita is een creatieve broedplaats waar jong creatief talent de kans krijgt om zich te ontwikkelen, waar ruimte is voor workshops en activiteiten en waar ontmoeting centraal staat. De combinatie van deze functies vormt een laagdrempelige culturele ontmoetingsplek voor inwoners van Purmerend.

Steeds meer docenten in het voortgezet onderwijs raden hun leerlingen hedendaagse, vrouwelijke en niet-westerse auteurs aan. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Stichting Lezen, uitgevoerd in samenwerking met de Radboud Universiteit. Terwijl de formele leeslijsten nog sterk leunen op de klassieke canon, laten de persoonlijke leestips van docenten een opmerkelijke verschuiving zien richting een breder en inclusiever literair landschap. 

Uit een enquête blijkt dat veel scholen hun literatuuronderwijs nog baseren op gevestigde namen. Maar juist de aanbevelingen die docenten buiten het verplichte curriculum om doen, tonen een ander beeld. Daar duiken steeds vaker auteurs op als Hanna Bervoets, Isabel Allende en andere schrijvers die jonge, diverse en hedendaagse perspectieven binnenbrengen. Docenten blijken bewust te zoeken naar literatuur die aansluit bij de leefwereld van jongeren: verhalen die andere perspectieven bieden op thema’s als identiteit, migratie, gender en maatschappelijke spanning. Dat maakt het literatuuronderwijs, zo benadrukt Stichting Lezen, niet alleen eigentijdser maar ook betekenisvoller.

De gemeente Boxtel heeft de muziekvoucher verhoogd om muzieklessen betaalbaar te houden. Ouders kunnen een deel van de kosten terugkrijgen voor groeps- of individuele lessen. De muziekvoucher is bedoeld voor kinderen die willen leren piano spelen, drummen of zingen. De vergoeding is verhoogd om muziek toegankelijker te maken.

Koningin Máxima heeft donderdagmiddag 20 november als erevoorzitter van Méér Muziek in de Klas een bezoek gebracht aan basisschool Mobiel in Amsterdam. Basisschool Mobiel is een van de twaalf basisscholen die meedoet aan de grootste schoolband van Nederland. De schoolband treedt op tijdens het jaarlijks Kerst Muziekgala, dat aandacht vraagt voor het belang van muziek- en creatief onderwijs.

De leden voor de Tweede Kamer zijn geïnstalleerd en de woordvoerders voor cultuur zijn bekend per partij. Om ze meteen mee te nemen in de wereld van cultuurbeoefening stuurden Cultuurconnectie een felicitatie, en gaf ze de inzet voor de komende termijn mee.  Veranker cultuureducatie structureel: gelijke kansen voor ieder kind. Realiseer een zorgplicht voor cultuurbeoefening in iedere gemeente. En verbind cultuur aan onderwijs- en welzijnsopgaven. Het is tijd om te kiezen voor brede ontwikkeling en gelijke kansen, investeer daarom in cultuurbeoefening. 

Arnhem werkt aan cultuur die voor iedereen toegankelijk blijft. Bij de begroting 2026 diende D66 het amendement ‘Betaalbare ruimte voor cultuurparticipatie’ in – en met succes. Vanaf 2028 moet een nieuw stadsbreed plan voor maatschappelijke gebouwen ruimte bieden. Tot die tijd komt er geld beschikbaar om bestaande ruimtes voor cultuureducatie en -participatie beter betaalbaar te maken.

Het ministerie van OCW gaf SLO in 2023 de opdracht om samen met het onderwijsveld de kerndoelen te actualiseren. De kerndoelen zijn ontwikkeld door leraren en vak- en curriculumexperts, onder begeleiding van een onafhankelijke procesregisseur. Er wordt gesproken over de ‘definitieve conceptkerndoelen’. De kerndoelen zijn nu opgeleverd in de definitieve vorm, maar zolang ze niet formeel zijn vastgesteld in wet- en regelgeving blijft de status ‘concept’.

De SGP stelde begin dit jaar een vraag om te verhinderen dat alle scholen naast muziek en beeldende kunst ook dans, film en theater als kunstdisciplines aan moeten bieden. De toenmalige VVD-staatssecretaris Paul nam dit in het wetsvoorstel op, waardoor er nu in de kaderwet staat dat scholen naast muziek en beeldende kunst, een keuze maken tussen óf dans, óf film, óf theater. Het Strategisch Beraad Kunstonderwijs is het daar niet mee eens en heeft een brief naar de Kamer gestuurd. 

Breda University of Applied Sciences heeft opnieuw een plek veroverd onder de toonaangevende creatieve onderwijsinstellingen wereldwijd in The Rookies Top Global Creative Schools 2025 Annual Rankings. Dit jaar bereikte BUas een indrukwekkende 31e plaats in de Top 50 Creative Schools in the World, een stijging ten opzichte van de 43e plaats vorig jaar. De jaarlijkse ranglijsten van The Rookies beoordelen de allerbeste scholen in creatieve disciplines zoals game design, animatie, visual effects en immersive media.

Als 13-jarig meisje stapte Laetitia Gerards vol verwondering voor de eerste keer de Fontys-deuren binnen. Nu, bijna twintig jaar later, is ze een grote naam in de Nederlandse wereld van klassieke muziek. En nog steeds kijkt ze met veel plezier terug op de tijd dat ze in Tilburg studeerde. De tip voor andere studenten: durf uit te proberen, maak je eigen hokjes, zoek uit waar je blij van wordt, maak gekke combinaties. Durf, durf, durf, zeker nu het nog kan. “In je studietijd is het zo leuk om te experimenteren. Doe waar jij goed in bent en waar je je goed bij voelt. Dat had ik mezelf achteraf gezien nog wel wat meer gegund.”

De winnaars van de jaarlijkse Gijs Bakker, René Smeets en Melkweg Awards werden bekendgemaakt tijdens de opening van de Graduation Show op zaterdag 18 oktober 2025. De winnende projecten werden geselecteerd door een jury van experts tijdens de master- en bachelordiploma-uitreikingen van dit jaar aan de Academie. De jury was onder de indruk van de kwaliteit van alle projecten en selecteerde de volgende winnaars:  Ze Qiu (MA Critical Inquiry Lab) als winnaar van de Gijs Bakker Award 2025, Anna Zoe Hamm als winnaar van de Melkweg Award 2025 en Karin Pinto als winnaar van de René Smeets Award 2025. 

Vanaf januari 2026 start de cursus Basisvorming Dirigeren als een gezamenlijk initiatief van KultuurLoket, Keunstwurk, Muziekbond Groningen-Drenthe, Organisatie van Muziekverenigingen in Fryslân en K&C. Met deze samenwerking willen we het groeiende tekort aan dirigenten in Groningen, Friesland en Drenthe terugdringen. Vooral school- en jeugdorkesten, dorpsorkesten en Nieuw Talent Orkesten hebben behoefte aan nieuwe dirigenten.

Op 17 oktober vierde de Hoeksche Waard een muzikaal jubileum: het vijfjarig bestaan van het MuziekAkkoord Hoeksche Waard. In het bijzijn van leerlingen, leerkrachten, de muziekschool, de wethouder en partners werd gevierd dat inmiddels in de regio structureel muziekonderwijs wordt gegeven op ruim tachtig procent van de basisscholen. De betrokken partijen hebben besloten hun samenwerking uit te breiden met een vernieuwd MuziekAkkoord. 

Zo’n 7000 kinderen profiteren nu al van het muziekonderwijs. ‘En dat aantal gaat alleen maar groeien,’ zegt Marieke de Vries, coördinator van Muziekschool Hoeksche Waard, vastberaden. De effecten van vijf jaar structureel muziekonderwijs zijn volgens de muziekschool al goed merkbaar. ‘We merken dat kinderen nu veel makkelijker meezingen,’ zegt Marieke. In het kader van de Rijke Schooldag wordt ook uitgebreid naar andere disciplines, zoals theater en dans.

Vanuit het MuziekopleidersAkkoord werkt Méér Muziek in de Klas aan het versterken van technologie en digitale didactiek binnen het muziekonderwijs. De ontwikkelingen in het onderwijsveld gaan razendsnel. Denk aan de groei van het aanbod aan digitale tools, de opkomst van AI en de introductie van nieuwe kerndoelen voor digitale geletterdheid. 

In de Willem Twee Studios in Den Bosch werd tijdens een bijeenkomst het startschot gegeven voor een gemeenschap van experts die onderzoeken welke mogelijkheden technologie biedt voor het muziekonderwijs en hoe die te benutten ‘We hebben veel ideeën uitgewisseld, veel kennis opgedaan en een mooie agenda bepaald voor de PLG,’ concludeert Docent en onderzoeker Fabian Westzaan tevreden.

Wie zich gezien voelt, durft zich te laten zien. Maar wat als je jezelf nergens terugziet? In het nieuwe nummer van Kunstzone onderzoeken we wat het betekent om je thuis te voelen in het kunstonderwijs en wat daarvoor nodig is.

In kunstonderwijs gaat het niet alleen om kennis en techniek, maar ook om verhalen, perspectieven en ruimte voor identiteit. Kunstzone 4 stelt daarom de vraag: welke spiegels en ramen heb jij gekregen en welke bied jij aan je leerlingen aan?

In het Chassé Theater in Breda vond op 7 november het jaarlijkse Chassé-BoArte Gala plaats. Het programma van het gala begon met de Japanse circusvoorstelling YOAH van CIRQUEWORK, gevolgd door een loterij en een veiling waarvan de opbrengst naar het goede doel ging. Dit jaar werd met het gala een bedrag van maar liefst 21.825 euro opgehaald voor het vervoer van basisschoolleerlingen uit de Verbeter Breda-wijken naar culturele activiteiten.

“Een bezoek aan een museum, theater of bioscoop is bewezen waardevol voor kinderen: het verrijkt hun leefwereld, stimuleert creativiteit en vergroot hun verbeeldingskracht. Toch is een cultureel uitje niet voor alle kinderen vanzelfsprekend. Vooral vervoer is vaak een sluitpost en niet altijd door ouders of verzorgers te regelen”, laat een woordvoerder van het Chassé weten.

Hogeschool Rotterdam heeft reorganisatieplannen. Onderdeel daarvan is een mogelijke fusie tussen de Willem de Kooning Academie en het Instituut voor Communicatie en Informatietechnologie. Daarmee verliest de kunstacademie mogelijk haar naam, zelfstandige positie en medewerkers.