Trends & Ontwikkelingen

De Elja Foundation presenteert haar jaarreflectie 2024 ‘Van droom naar impact – voor de jongere generaties’. Hierin lees je over het jaar van groei, verbeeldingskracht en samenwerking.

De EU Subsidiemarathon is een reeks webinars over de mogelijkheden van Europese subsidieprogramma's voor makers en culturele organisaties. Het betreft subsidiemogelijkheden op het gebied van innovatie, wetenschap, kunst en media. In afwachting van de nieuwe reeks van de EU Subsidiemarathon, brengt DutchCulture de vorige (nog altijd relevante) webinars weer onder de aandacht.

Vanaf 1 augustus 2025 kunnen culturele initiatiefnemers een aanvraag indienen voor de Matchingregeling impactvolle cultuurprojecten van Brabant C. Met deze vernieuwde regeling stimuleert Brabant C duurzame samenwerkingen tussen culturele instellingen en private partijen die samen werken aan cultuurprojecten met maatschappelijke impact in Noord-Brabant.

De regeling is bedoeld om cultuurprojecten te ondersteunen die actief bijdragen aan het oplossen of agenderen van actuele maatschappelijke vraagstukken, zoals leefbaarheid, inclusie, mentale gezondheid of duurzaamheid. Daarbij staat het versterken van de culturele infrastructuur en het verbreden van het publieksbereik centraal.

Binnenkort verschijnt de nieuwe wijzigingsregeling van de Brede SPUK in de Staatscourant. Hierin staat, zoals al door het kabinet is aangekondigd, dat de budgetkorting van 10% voor de Brede SPUK en de SPUK IZA per 1-1-2026 wordt doorgevoerd. Er wordt over 2025 en 2026 geen indexatie toegepast. De indexatie over 2024 wordt in 2025 en 2026 gewoon uitgekeerd. 

Cultuurcoaches worden gefinancierd vanuit de Brede Regeling Combinatiefuncties (BRC). Deze regeling valt sinds 2023 onder de Brede SPUK (Brede Specifieke Uitkering).

Poppodia belandden steeds vaker in de rode cijfers in 2024, hoewel er meer belangstelling was en meer bezoekers dan het jaar ervoor. Ook werd er meer opgetreden. De Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals (VNPF) vergeleek de cijfers van de afgelopen twee jaren van 59 poppodia. Meer dan de helft van deze podia sloot vorig jaar af met verlies. 

In 2024 bedroegen de totale inkomsten van de poppodia 253 miljoen euro, een stijging van 12 procent ten opzichte van 2023. De uitgaven daarentegen stegen meer dan 14 procent. De inflatie heeft er flink ingehakt volgens Arne Dee, beleidsmedewerker van VNPF. "Alles wordt snel duurder." De grootste stijging zit vooral in de personeelskosten door hogere lonen. Daarnaast werden de gages voor artiesten hoger.

Wethouder Yvonne van Delft (Cultuur) in Leiden heeft het advies over de toekenning van de meerjarige cultuursubsidies 2026-2028 ontvangen. Het advies werd overhandigd door Pieter van Adrichem, voorzitter van de onafhankelijke adviescommissie cultuur. De commissie adviseert het college om ruim zes miljoen euro aan subsidie per jaar toe te kennen aan een selectie van culturele organisaties en makers in Leiden. Het is de eerste keer dat Leiden werkt met het nieuwe subsidiestelsel voor cultuur, dat bestaat uit drie onderdelen.

De stichting Droom en Daad, geleid door ex-Rijksmuseumdirecteur Wim Pijbes, opent in Rotterdam de ene na de andere culturele hotspot. De gemeente is er blij mee. NRC onderzoekt welke prijs de stad betaalt. Met zijn schijnbaar ongelimiteerde geldbronnen bouwt Droom en Daad landmarks in de stad en behoedt het panden – zoals het Veerhuis – voor totaal verval. De keerzijde is dat uitgewerkte voorstellen van anderen – gevestigde culturele instellingen of burgers – afketsen.

De gemeenteraad van Papendrecht heeft donderdagavond besproken om de komende tijd niet te gaan bezuinigingen op sport en cultuur. Op initiatief van D66 werd besloten om sportverenigingen en culturele initiatieven te ontzien, wanneer er in het najaar gesproken gaat worden over bezuinigingen die de komende jaren wellicht nog nodig zijn. Omdat sport en cultuur aantoonbaar bijdragen aan gezondheid, participatie, educatie, welzijn en het verminderen van eenzaamheid, vindt D66 dat verder korten op bijdragen vanuit de gemeente aan sport en cultuur, niet gewenst is.

De voormalige Frisokazerne in Ede krijgt een nieuwe bestemming: een bruisende culturele plek vol kunst, muziek en creativiteit. Drie culturele organisaties – Museum DE BASIS, Akoesticum en Redrum – slaan de handen ineen en vormen samen FRISO. Afgelopen donderdag gaf de gemeenteraad, met het vaststellen van de Perspectiefnota 2026-2029, officieel groen licht voor de volgende fase. 

Wethouder Karin Bijl (cultuur): “Met FRISO zetten we een grote stap in de culturele ontwikkeling van Ede. De raad heeft nu besloten dat we hiermee door kunnen – dat is goed nieuws voor de gemeente, voor makers én voor publiek.”

Vanwege het grote succes van de nieuwe snelle aanvraagroute publieksprojecten stelt het Cultuurfonds Noord-Brabant € 50.000 extra beschikbaar. Via deze regeling kunnen stichtingen en verenigingen sinds dit jaar een laagdrempelige aanvraag indienen voor maximaal € 1.500 per publieksproject. In de afgelopen 4 maanden hebben 34 projecten een toekenning ontvangen.

“We merken dat er in Brabant veel behoefte is aan ondersteuning van kleinere initiatieven die mensen samenbrengen en verrijken”, zegt Jan Speelman van het Cultuurfonds Noord-Brabant. “Met deze extra impuls geven we een boost aan het rijke culturele en maatschappelijke leven in de provincie. Juist deze kleinschalige projecten zorgen voor verbinding, creativiteit en beleving dichtbij huis.”

NVPI Film heeft onlangs het NVPI Film Dashboard gelanceerd. Het dashboard is ontwikkeld op verzoek van het Nederlands Filmfonds. Via het dashboard zijn data over bezoekersaantallen en de vertoning van alle, in Nederland uitgebrachte bioscoopfilms van de laatste tien jaar toegankelijk gemaakt voor de filmsector. 

Het Filmfonds stimuleert dat je al vanaf de fase scenario-ontwikkeling als maker goed nadenkt over je beoogde publiek en de positionering van je film ten opzichte van het bestaande filmaanbod. Meer informatie hierover vind je op de website bij Zicht op Publiek.

De Cultuurfonds Vertaalprijs Martinus Nijhoff 2025 gaat naar vertaler Mark Leenhouts voor zijn vertalingen uit het Chinees. Dat is bekendgemaakt in het radioprogramma De Taalstaat. Aan de prijs is een bedrag verbonden van 50.000 euro. 

Het Cultuurfonds reikt jaarlijks de Cultuurfonds Vertaalprijs Martinus Nijhoff uit. De Vertaalprijs is de belangrijkste Nederlandse onderscheiding voor vertalers. De prijs is ingesteld ter nagedachtenis aan de dichter en vertaler Nijhoff, lid van het bestuur van het Cultuurfonds en werd voor het eerst uitgereikt in 1955.

Mysteryland, een van de grootste Nederlandse dancefestivals, gaat volgend jaar niet door. Het festival neemt een pauze en wil zichzelf opnieuw uitvinden nu het tegen alsmaar stijgende kosten aanloopt. "We hebben de verhalen allemaal langs zien komen de laatste tijd: evenementkosten zijn hoog en de behoeften van bezoekers veranderen", zegt directeur Anna Wijntjes tegen 3voor12. "We gaan dus kijken naar zowel de kosten als de inhoudelijke invulling van het festival."

Vanaf 1 augustus opent het Nederlands Letterenfonds de nieuwe regeling Leesbevordering. Door deze regeling kunnen organisaties subsidie aanvragen voor activiteiten zoals leesclubs en workshops creatief schrijven. De regeling volgt op een succesvolle pilot in 2024 en wordt van 2025 tot en met 2028 gefinancierd door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) met een jaarlijks budget van € 850.000. Aanvragen kunnen worden ingediend tot en met woensdag 3 september 2025. 

Quote-columnist Robert De Boeck vond troost in de cultuursector: 'Als onderdeel van de rouwverwerking grijp ik iedere uitnodiging om naar een concert, toneelstuk of film te gaan met beide handen aan. Ik kan het iedereen aanraden.' 

‘Er zijn weinig sectoren waarin mijn vakbroeders en -zusters nog niet of nauwelijks actief zijn. De cultuursector is daar een van. De vraag is waarom investeerders deze sector mijden. Volgens de Raad voor Cultuur vanwege de korte subsidieperiode. Investeerders willen namelijk zekerheid op langere termijn. Ik betwijfel of die maatregel hen zal doen besluiten in de cultuursector te investeren. Dit betekent niet dat ik geen voorstander ben van subsidies voor cultuur. Het financieel rendement mag dan beperkt zijn, het geestelijk rendement is groot.'

Personeel vraagt meer geld, net als de artiesten, en de huur van het pand wordt er ook niet minder op. Poppodia komen financieel niet uit en dat merken vooral de beginnende artiesten.De Nederlandse poppodia presenteerden 3% meer optredens en ontvingen 8% meer publiek in 2024 dan het jaar ervoor. Ondanks stijgende publieksinkomsten en hogere subsidies, daalde het financiële resultaat bij de meeste podia. De kosten voor onder meer personeel, programmering en huisvesting stegen sneller dan de inkomsten. 

De Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF) waarschuwt dat het Nederlandse live popmuziekcircuit zonder structureel robuuste subsidiëring dreigt te worden teruggeworpen naar de vorige eeuw. Daarmee verliest het zijn vermogen om nieuw poptalent en nieuw publiek aan te trekken en wordt het pop-ecosysteem, waarop het (inter)nationale succes van onze popsector rust, ondermijnd.