Trends & Ontwikkelingen

Overal in Nederland – van Groningen tot Maastricht, van Arnhem tot Rotterdam – werken muzikanten, podia en coaches samen om nieuw talent een stap verder te brengen. In oefenruimtes, backstagekamers en studio’s ontstaan samenwerkingen die muziekstromingen verbinden en nieuwe perspectieven creëren binnen pop, hiphop en dance. Met de regeling Muziekhubs ondersteunt Fonds Podiumkunsten deze samenwerkingen structureel. De hubs creëren ruimte voor onderzoek, ontwikkeling en ontmoeting, en bieden talent de kans om te groeien als maker én performer. Denk bijvoorbeeld aan het creëren van onderzoeks- en ontwikkelmogelijkheden, het faciliteren van optredens, het bieden van artistieke of zakelijke begeleiding, het verstrekken van opdrachten of het aanbieden van residenties.

In de landsdelen Noord, Oost, Zuid en Midden is elk één muziekhub toegekend. In West-Nederland heeft de adviescommissie, geadviseerd twee muziekhubs te honoreren – waaronder één met een uitgesproken focus op hiphopmuziek. Dit is mogelijk gemaakt vanuit het flexibele budget binnen de regeling.

Deze subsidie maakt het mogelijk om evenementen te organiseren die bijdragen aan een bruisende stad, aan verbinding, aan talentontwikkeling, aan economische impact en ze dragen bij aan een positief (inter)nationaal imago. De regeling staat los van de budgetten voor kleinschalige evenementen, meerjarensubsidies, sinterklaasintochten, carnaval, de diverse avondvierdaagsen en studentenevenementen.

Wethouder Maarten van Asten (Evenementen): “Tilburg is een stad waar ruimte is voor nieuwe ideeën en waar bekende evenementen door kunnen blijven ontwikkelen. Met de selectie voor deze 26 evenementen investeren we in creativiteit, talent en samen vieren. Op deze manier zorgen we ervoor dat Tilburg blijft bruisen, voor iedereen.” De evenementen die subsidie ontvangen zijn uiteenlopend van culturele festivals zoals Murf/Murw, sportevenementen zoals het NK Kunstrijden & Challenge Cup, activiteiten voor het gehele gezin zoals het Tilburgs Wintercircus en vernieuwende evenementen zoals Shred or Sink en Illustrada. 

Discovery Museum in Kerkrade staat in het teken van wetenschap en technologie. In 1998 opende het als plek waar het verhaal van de mijnen en industrie centraal stond. Inmiddels heeft het museum een bredere missie: kinderen en jongeren enthousiast maken voor een duurzame toekomst. Het museum draait grotendeels op cultuursubsidie en zocht naar nieuwe mogelijkheden om het bedrijfsleven structureel aan zich te binden. Een aantal jaar geleden kozen ze voor een nieuwe aanpak: ‘maatschappelijk aandeelhouders’ in plaats van sponsors. Een artikel over hoe dat is ontstaan en wat het voor het museum heeft betekend.

Minister Moes (OCW) informeert de Tweede Kamer over de uitvoering van de motie van de Tweede Kamerleden Van der Velde en Wilders (beiden PVV). De motie verzoekt de regering om te verkennen of het mogelijk is om circa € 1,6 miljoen aan Opera Zuid toe te kennen uit de beschikbare middelen bij het Fonds Podiumkunsten.

De minister concludeert dat het gevraagde bedrag niet gevonden kan worden in beschikbare middelen bij het FPK.  De reeds
verleende subsidie aan het FPK kan niet worden aangepast, het bestemmingsfonds OCW biedt geen dekking en de middelen in de bestemmingsreserves van het fonds zijn nodig voor de doelen waarvoor zij zijn bestemd. De minister gaat er dan ook van uit dat de instelling deze subsidieperiode haar activiteiten uitvoert op basis van de begroting. 

Orkater krijg alsnog structurele subsidie van het Fonds Podiumkunsten (FPK) voor de periode 2025-2028. Dat meldt het fonds vandaag op zijn website. Na een uitspraak van de Rechtbank Amsterdam heeft het fonds bij alle afgewezen aanvragen van instellingen uit Amsterdam opnieuw gekeken naar het criterium geografische spreiding. Dat leverde Orkater een extra punt op en daarmee een plek bóven de zaaglijn. Ook de aanvragen van PRJCT Amsterdam, Mime Wave en ‘t Barre Land blijken onterecht afgewezen. Met hen gaat het fonds in gesprek over een tegemoetkoming.

Deze nieuwe besluiten zijn het gevolg van een rechterlijke uitspraak over de bezwaren van De Warme Winkel en Arno Schuitemaker/SHARP. De rechter oordeelde in oktober dat hun uitvoeringen in Amsterdam onterecht niet waren meegeteld en vroeg het fonds om een aangepast advies op dit criterium. De toegepaste nieuwe rekenmethode levert De Warme Winkel zelf echter net geen hogere eindscore op. Ook de nadere motivering van onderdelen van het advies levert geen wijziging op van het oordeel. De Warme Winkel valt daarmee alsnog buiten de boot.

Kunst & Co en de gemeente Maashorst hebben een oplossing gevonden voor het subsidietekort van 70 duizend euro. De cultuurstichting gaat delen van het pand aan het Mondriaanplein in Uden verhuren. Het pand wordt verhuurd aan verschillende organisaties wanneer de ruimtes niet gebruikt worden door Kunst & Co. De gemeente heeft hiervoor toestemming gegeven. Bij Kunst & Co worden allerlei culturele activiteiten zoals dans, schilderen en het maken van muziek georganiseerd. 

Rabobank Utrecht en het Centraal Museum Utrecht gaan een driejarige samenwerking aan om het programma Centraal Laat te ondersteunen. Met dit partnership willen beide organisaties jongeren in de leeftijd van 18 tot 30 jaar enthousiasmeren voor kunst, cultuur en een bezoek aan het museum.

Centraal Laat is een vernieuwend avondprogramma van het Centraal Museum, speciaal ontwikkeld om een jonger publiek te bereiken. Door middel van interactieve panel talks, creatieve workshops en inspirerende optredens worden jongeren uitgenodigd om het museum op een eigentijdse manier te beleven.

De bibliotheek staat al jarenlang op de derde plek onder de boekaanbieders, maar de afstand tot de topspelers bol en Bruna wordt kleiner. Door de stijgende kosten in het dagelijkse leven, stijgt de aantrekkingskracht van de bibliotheek. Het kopen van boeken wordt steeds duurder, waardoor lenen opnieuw in de lift zit. Tegelijkertijd is het vooral de moderne rol van de bibliotheek, met een eigentijdse en ontspannende programmering, die zorgt voor een herontdekking van deze publieke plek. Dit blijkt uit het Boekensector Merkenonderzoek van Hendrik Beerda Brand Consultancy, Beerda: ‘Je ziet dat de bibliotheek zich ontwikkelt naar een hedendaags buurthuis en daarmee een bredere bevolking aanspreekt.'

Op 11 november 2025 presenteerde de Raad voor Cultuur het adviesrapport Ieder zijn aandeel. Het doet hiermee een dringend appel aan politiek, samenleving en sector: als de overheid private bijdragen aan cultuur wil stimuleren, begint dat bij een stevige publieke basis. Het volgende kabinet moet daarom 250 miljoen euro extra investeren in cultuurbeleid.

Uit zowel de analyses van de Raad als uit onderzoek van de Boekmanstichting komt hetzelfde beeld naar voren: de overheidsuitgaven voor cultuur blijven achter bij economische groei en inflatie, terwijl private bijdragen vrijwel gelijk bleven. Voor de totstandkoming van het advies maakte de Raad gebruik van diverse openbare bronnen, zoals cijfers van het CBS en Eurostat. Daarnaast putte de Raad uit data en analyses van de Boekmanstichting, waaronder inzichten uit de Cultuurmonitor (themapagina Cultuur en Geldstromen), Boekman #138: Private financiering van kunst en cultuur, en gesprekken met onze onderzoekers. 

De resultaten van de call European Cooperation Projects 2025 zijn naar de aanvragers gecommuniceerd. In totaal zijn er 122 projecten voorgeselecteerd. Deze aanvragen zijn pas officieel geselecteerd zodra de Grant Agreement is ondertekend, dit proces duurt vaak enige maanden. Pas wanneer alle Grant Agreements getekend zijn, ontstaat een volledig beeld van de uitslagen. Op dit moment is dus nog niet bekend hoeveel Nederlandse partijen voorgeselecteerd zijn. Wel zijn er vast een aantal statistieken om te delen. Vanwege het historisch hoge aantal aanvragen (1663 in totaal) is de slagingskans historisch laag. 

De Europese Commissie lanceerde onlangs de app EU Funding & Me. Met deze nieuwe mobiele app krijgen gebruikers eenvoudig toegang tot financieringsmogelijkheden, programma’s, projectresultaten, het laatste nieuws en evenementen. De app is gesynchroniseerd met het EU Funding & Tenders-portaal, en is ontworpen om eenvoudig en toegankelijk te zijn. EU Funding & Me is beschikbaar voor Android en iOS, inclusief tablets. 

Voor de derde en laatste keer zijn initiatieven geselecteerd voor een financiële bijdrage op grond van de Subsidieregeling Uitvoeringsagenda Faro. Dit jaar zijn dat er 23. De middelen hebben als doel om het gedachtegoed van het Verdrag van Faro duurzaam onderdeel van de erfgoedpraktijk te maken. Niet het erfgoed zelf, maar mensen en hún relatie met cultureel erfgoed staan in dit verdrag centraal. De voorstellen komen van onder andere erfgoedgemeenschappen en -vrijwilligers, bewonerscomités, musea en andere culturele instellingen.

Ruim twintig Limburgse culturele instellingen slaan de handen ineen om inwoners te informeren over schenken en nalaten aan cultuur. In de Maaspoort in Venlo werd op 26 november het platform Mijn Culturele Nalatenschap gelanceerd. De betrokkenheid onder publiek is groot, maar de zichtbaarheid van mogelijkheden om te schenken of na te laten blijft achter, concluderen de culturele instellingen. Hun individuele aanpak zorgde voor versnippering. Daarom bundelen ze nu de krachten. 'Met één helder platform, één verhaal en één gezamenlijk doel.'

De Nederlandse museumsector wordt traditioneel gekenmerkt door een sterke publieke infrastructuur met steun van rijk, provincies en gemeenten. Tegelijkertijd ontstaat vanaf de jaren negentig een opvallende parallelle ontwikkeling: de opkomst van particuliere musea, opgericht door verzamelaars, ondernemers of stichtingen. Hierdoor zijn particuliere musea al lang geen randverschijnsel meer. Ze groeien uit tot sterke merken die net zo goed concurreren met festivals, pretparken en andere vrijetijdsaanbieders. Maar hoe balanceren ze tussen veilige publiekskunst en radicaal experiment? Peter de Boer onderzoekt deze tweedeling. 

Voor elke inwoner of organisatie – groot of klein - met een kunstzinnig of cultureel idee die niet weet hoe hij of zij dat financieel van de grond moet krijgen en samenwerking zoekt, organiseren MAAK Veenendaal en ZIMIHC Connect op zaterdag 29 november in Spectrum het Fondsenfestival. Cultuurmakelaar Nicoline Pouwer: ,,Wellicht hebben we niet alle makers en creatieve talenten in beeld. Dit is het moment. Laat je zien.”

De gemeenteraad van Tiel heeft ingestemd met een verhoging van het cultuurbudget met 90.000 euro per jaar vanaf 2027. Het besluit volgt op een wijzigingsvoorstel tijdens de behandeling van de Cultuurnota Tiel 2025-2027. De extra middelen moeten zorgen voor meer ruimte voor culturele activiteiten, met name voor en door jongeren. Tijdens eerdere participatietrajecten bleek dat vooral jongeren moeite hebben om passende culturele activiteiten en plekken te vinden. 

De eerder in juni 2025 aangekondigde aanpassingen aan de Subsidieregeling instandhouding monumenten (Sim) worden in 2026 daadwerkelijk doorgevoerd. Dat meldt demissionair minister Gouke Moes (OCW). Met de wijzigingen komt er vanaf volgend jaar structureel €103 miljoen beschikbaar voor de instandhouding van rijksmonumenten

De Schiedamse culturele instellingen die subsidie hebben aangevraagd bij de gemeente horen deze week of ze het geld wel, niet, of in mindere mate toegezegd krijgen, dat meldt de gemeente Schiedam. Hoe noodlijdende culturele instellingen geholpen gaan worden blijft nog steeds onduidelijk. De info hierover volgt pas in december. 

De sluiting van het Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht lijkt onafwendbaar. Het demissionaire kabinet geeft geen gehoor aan een motie van de Tweede Kamer om de geldstroom alsnog te verlengen, schrijft staatssecretaris Koen Becking (Cultuur, VVD) vrijdagmiddag in een brief aan de Tweede Kamer. In maart liet het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap weten de subsidie per 2027 te beëindigen, wat zou betekenen dat het museum de deuren moet sluiten. Daarop stemde een ruime meerderheid van de Tweede Kamer eind september voor een motie van Ilana Rooderkerk (D66) om de geldstroom toch te verlengen.

Volgens de staatssecretaris heeft de motie echter een „ondeugdelijke dekking”: het geld voor de subsidie zou alleen komen uit middelen die tijdelijk over zijn of al voor andere zaken bestemd waren. Daarnaast zou de motie ervan uitgaan dat het museum met behoud van de subsidie kan blijven bestaan. Maar dat is niet het geval volgens Becking. De huidige situatie van het museum, dat al vóór de verhuizing van Rotterdam naar Dordrecht in 2015 kampte met financiële tekorten, is volgens hem ook mét subsidie „niet houdbaar”.

De provincie Zeeland steekt de komende jaren meer dan 6 miljoen euro in festivals en andere kunsten. In totaal ontvangen dertien organisaties subsidie. Maar er is ook teleurstelling: zestien aanvragen zijn afgewezen. De provincie heeft de cultuursubsidies volledig op de schop genomen. Het automatisme dat een aantal instellingen elk jaar opnieuw subsidie krijgt, is overboord gezet. In plaats daarvan moeten organisaties op het gebied van theater, dans, muziek, film, beeldende kunst en literatuur met een duidelijk plan komen. Dat wordt beoordeeld door een onafhankelijke commissie.

De subsidies die de provincie nu vergeeft, zijn voor de periode 2026-2028. Er kwamen 33 aanvragen binnen. Daarvan zijn er 29 voorgelegd aan de adviescommissie. Die gaf in 13 gevallen een positief advies. De rest voldeed niet aan alle eisen of scoorde te weinig punten.

De gemeenten Duiven, Lingewaard, Overbetuwe, Westervoort en Zevenaar gaan hun krachten bundelen en samen de culturele infrastructuur van de Liemers en de Betuwse waard versterken. Bij de provincie Gelderland is gezamenlijk een subsidieaanvraag ingediend bij de regeling ‘Culturele infrastructuur en cultuur en erfgoedparticipatie’ voor een meerjarenprogramma. Met dit programma bouwen de vijf gemeenten voort op de succesvolle samenwerking van het Cultuur - en Erfgoedpact van de Liemers, dat vanaf 2013 bestaat. De focus van de samenwerking ligt op cultuurparticipatie en het vertellen van verhalen.

Het Fonds Podiumkunsten biedt diverse subsidieregelingen, programma's en projecten, zowel voor individuen (artiesten en podiumkunstenaars) als organisaties. De subsidiewijzer is te gebruiken om de juiste regeling te selecteren. De subsidierondes voor 2026 staan nu op de website met de data bovenaan op elke regelingspagina. Zo zie je meteen vanaf wanneer je kunt aanvragen.

De continuïteit van cultureel jongerenplatform Artquake in Dijk en Waard blijft onder druk staan. Half november is er nog steeds geen duidelijkheid over de activiteitensubsidie van volgend jaar, terwijl Artquake behoefte heeft aan een structurele subsidie én een eigen plek met toekomstperspectief. Oprichtster Mado de Vries dreigt het bijltje er bij neer te gooien omdat er onvoldoende financiële middelen zijn. Terwijl de activiteiten van Artquake naadloos passen in het beleid dat er op gericht is om jongeren te activeren en vereenzaming onder jongeren te voorkomen.

Creatieve makers en instellingen met een gift ondersteunen; zijn cultuurliefhebbers en gulle gevers daartoe bereid? En andersom: willen en kunnen makers hun publiek vragen om steun (in tijd of geld)? Prof. Dr. Helleke van den Braber geeft les aan onder meer de Universiteit Utrecht over de relatie tussen makers en gevers, private middelen, sponsoring en het moderne mecenaat. 

“Het publiek is tegenwoordig veel groter dan vroeger en er is een diverse mix aan steun mogelijk. Vriendenverenigingen, crowdfunding, sponsors, het geven van gelddonaties. Maar ook het geven van tijd, bijvoorbeeld vrijwilligers die zich inzetten voor makers of organisaties. En de community rondom een kunstenaar, die er voor morele steun is, is essentieel. Ook om te laten zien dat die kunstenaar relevant is.” Helleke merkt dat makers in de laatste tien jaar steeds meer aanspraak maken op hun fan community.

De Cultuurtafel Leiden waarin de Leidse Schouwburg – Stadsgehoorzaal, de Pieterskerk, Museum De Lakenhal, Theater Ins Blau, Nobel, BplusC, De Veenfabriek, het Leiden International Film Festival, ROEM, ARS, Wibar, PS|Theater, DansBlok, Studio Moio en Theater de Generator zijn vertegenwoordigd, heeft grote waardering voor de snelle politieke actie om extra geld voor cultuur beschikbaar te stellen bij de vaststelling van de begroting. “Maar structurele investering blijft wel noodzakelijk”, zo waarschuwt het platform.

Met de verhoging van de toeristenbelasting krijgt de gemeente vanaf volgend jaar naar verwachting zo’n 324.000 euro extra binnen. Dat extra geld wordt opgebracht door iedereen die in Leiden overnacht. Dat geld kan nu naar de cultuursector om daar de acute knelpunten aan te pakken. “Deze extra middelen maken het mogelijk dat meer positief beoordeelde instellingen de komende drie jaar alsnog kunnen blijven bestaan en dat organisaties beter in staat zijn hun plannen uit te voeren met een eerlijke beloning voor makers en medewerkers”, schrijft tafelvoorzitter Rutger Brouwer van Poppodium Nobel. 

Gemeente Geldrop-Mierlo wil meer financiële steun bieden aan de Weeffabriek. Het cultureel centrum heeft een gat in de begroting van 50.000 euro en de gemeente wil de instelling met meerdere financiële impulsen toekomstbestendig maken. Twee jaar geleden kreeg de Weeffabriek al eens stevige financiële steun van de gemeente. Toen werd er 600.000 euro geïnvesteerd in het culturele onderkomen in de gemeente. 

Om de financiële positie van het cultuur centrum de komende jaren te borgen, is het volgens de gemeente nodig jaarlijks een bedrag aan extra subsidie te geven. Dat moet gebeuren vanaf 2026. Over de jaren 2024 en 2025 krijgt het culturele centrum nog eens 107.000 euro bijgestort om de tekorten over die jaren te kunnen wegschrijven.

Cultuur Oost opent samen met Cultuurfonds Gelderland, Voordekunst, Mondriaan Fonds, VSBfonds en Cultuur Academy het nieuwe Gelders Adviespunt Cultuurfinanciering. Binnenkort sluiten ook de provincie Gelderland en het Fonds voor Cultuurparticipatie aan. Met dit centrale loket willen de organisaties de drempel verlagen tot landelijke en regionale fondsen, zodat meer makers en instellingen uit Gelderland hun weg vinden naar financiering.

Financieringstrajecten kunnen ingewikkeld zijn, ook door de veelheid aan subsidies en fondsen. Daarom bundelt het adviespunt de spreekuren van verschillende fondsen én adviseurs in één overzichtelijke online omgeving. Via het online loket kunnen gebruikers zelf kiezen met welk fonds of met welke adviseur ze in gesprek willen gaan en direct een tijdstip plannen. De sessies vinden vervolgens digitaal plaats.

De financiële stabiliteit van de culturele sector staat onder toe­nemende druk. De overheid is de afgelopen twintig jaar verhou­dings­gewijs steeds minder aan kunst en cultuur gaan uitgeven. De teruggang is niet opgevangen door giften, sponsoring of inves­teringen door particulieren. Het volgende kabinet moet daarom 250 miljoen euro extra investeren in cultuurbeleid, stelt de Raad voor Cultuur in een op 14 november verschenen advies aan minister Gouke Moes (BBB) van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Zijn voorganger Eppo Bruins (NSC) had de raad als onafhankelijk adviesorgaan van de regering gevraagd te onderzoeken hoe de ‘financieringsmarkt’ voor cultuur kan worden verbeterd.

Sinds 2005 heeft cultuur volgens de raad, omgerekend naar nu, 500 miljoen euro op jaarbasis ingeleverd ten opzichte van andere sectoren. Nederland is daarmee een van de weinige EU-landen waar de cultuuruitgaven zijn gedaald. Het cultuurbudget van de overheid ligt inmiddels ook onder het Europees gemiddelde, schrijft de raad in het advies, getiteld Ieder zijn aandeel – Naar een evenwichtig financieel ecosysteem voor de cultuursector.

De zorgen om kleine culturele instellingen in Schiedam zijn groot. Door een andere manier van toekennen van subsidiegeld blijft er minder over voor de kleintjes. Tijdens de behandeling van de begroting deden meerdere politieke partijen met succes een beroep op wethouder Frans Hamerslag. Van oppositie tot coalitie: raadsbreed klonk de roep om de cultuur te helpen. Al eerder luidde de cultuursector de noodklok en dinsdagavond tijdens de behandeling van de gemeenteraad deden ze dat opnieuw.

Een groot verwijt vanuit de gemeenteraad, maar ook vanuit de instellingen zelf, is dat de gemeente niet of nauwelijks heeft gecommuniceerd met hen. De instellingen hebben inmiddels hun aanvraag ingediend en cultuurwethouder Frans Hamerslag schat dat er 150.000 euro extra nodig is om aan alle aanvragen te kunnen voldoen. Hij beloofde maatwerk. 

De gemeente Barendrecht komt Bibliotheek AanZet, De Kleine Duiker en Theater Het Kruispunt te hulp. Voor de drie instellingen wordt op de valreep meer geld opgenomen in de begroting voor 2026. Vanuit de gemeenteraad was hier vorige week op aangedrongen. Vlak voor de behandeling van de begroting stuurde het college de verlossende brief naar de gemeenteraad.