Trends & Ontwikkelingen

Het American Art Museum en de National Portrait Gallery zijn onderdeel van het Smithsonian Instituut. President Trump wil deze musea grondig herzien ter gelegenheid van het 250-jarig bestaan ​​van de Verenigde Staten, volgend jaar. In een brief van het Witte Huis aan Lonnie Bunch, het hoofd van de instelling: “Dit initiatief moet zorgen voor afstemming op de richtlijn van de president om het Amerikaanse exceptionalisme te vieren, verdeeldheid of partijdige verhalen te verwijderen en het vertrouwen in onze culturele instellingen te herstellen.”

Ruim een week later, op 21 augustus, maakte het Witte Huis bezwaar tegen een concreet aantal werken en exposities in verschillende Smithsonian-musea. Onder de titel President Trump is right about the Smithsonian publiceerde het die dag een lijst met circa 25 werken die het als aanstootgevend beschouwt. De pogingen tot censuur zijn hard aangekomen in de kunst- en cultuurhoek. Hoogleraar geschiedenis Samuel Redman, verbonden aan de University of Massachusetts, sprak op nieuwszender CBS van ‘een frontale politieke aanval’.

Jörgen Tjon A Fong is de nieuwe voorzitter van de Amsterdamse Kunstraad. Net als zijn voorganger Felix Rottenberg pleit hij voor meer geld voor de kunsten, maar Tjon A Fong wil ook benadrukken dat cultuur van iedereen is.

“Ik heb jarenlang in de Amsterdamse culturele sector gewerkt. Met alle kennis die ik in de praktijk heb opgedaan, kan ik nu iets teruggeven aan het culturele veld. Ik zie dat de stem van makers vaak ondervertegenwoordigd is. Ik weet hoe beleid doorwerkt in de dagelijkse praktijk en die ervaring wil ik graag inzetten voor andere kunstenaars. Samen met de sector moet een visie op kunst worden opgesteld, een stip op de horizon. Het gaat om de realisatie dat iedereen ermee in aanraking komt. Ga je naar de Toppers? Dan spelen daar musici die zijn opgeleid via gesubsidieerde opleidingen. Het is een ecosysteem, alles hangt met elkaar samen.”

Hoe word je Culturele Hoofdstad van Europa in 2033? Wat dat betreft kan Nijmegen wat leren van Leeuwarden, dat de titel in 2018 had. Drie belangrijke tips uit Friesland. „Zorg voor een goed verhaal. En laat zien dat je écht graag wil.” Dat zijn de eerste twee raadgevingen van Oeds Westerhof. Deze Fries kent Nijmegen goed omdat hij van 2011 tot eind 2013 directeur was van filmhuis LUX. Daarna ging hij naar Leeuwarden om mee te werken aan Culturele Hoofdstad 2018. Tenslotte speelt ook de inhoud van het culturele programma een rol, zo is de derde raadgeving van Westerhof. „Het moet van Europees niveau zijn.”

De Nederlandse politiek moet investeren in het op alle fronten weerbaar maken van de Nederlandse samenleving. Daarom is het van groot belang dat politiek Den Haag en de nieuwe Tweede Kamer meer aandacht besteden aan "wat ons verbindt, wat ons gezond houdt en wat ons informeert". Die oproep doet een alliantie van grote maatschappelijke organisaties op het gebied van sport, media en cultuur aan alle politieke partijen. Zij lanceren hun actieplan op 9 september in Nieuwspoort.

Aan het initiatief doen onder meer NOC*NSF, de KNVB, boekenkoepel CPNB, de Vereniging van Evenementenmakers, diverse vakbonden en media mee. Deze groep vond elkaar eerder dit jaar toen werd gestreden tegen de beoogde btw-verhoging naar 21 procent die het kabinet Schoof wilde doorvoeren op media, boeken en sportevenementen .De organisaties presenteren op 9 september een "maatschappelijk noodpakket dat Nederland weerbaar moet maken. 

Deze maand tonen tien Amsterdamse illustratoren exclusief werk in De Hallen, als ode aan 750 jaar Amsterdam en vijf jaar I Love Illustration Gallery. Galeriehouder Anneke Krull vroeg de kunstenaars om de stad te verbeelden; het resultaat varieert van stiekem geobserveerde marktgangers tot een wandkleed van kringloopkleding.

Eigenaar Anneke Krull van de enige mode-illustratiegalerie van Nederland: “Mode-illustratie is veel meer dan de catwalk vertalen op papier. Illustratoren kunnen alles uitvergroten. Helemaal in hun eigen stijl, waardoor ze je op een andere manier naar kleding laten kijken. Ik vind het jammer dat mensen het vaak ondergeschikt aan kunst achten, omdat ze bij het woord ‘illustratie’ meteen denken aan werk in opdracht.”

Polarisatie in politiek en samenleving leidt tot onveiligheid en zelfcensuur in de culturele sector. Deze belangrijke vrijplaatsen moeten verdedigd worden, stellen Jeroen Bartelse en Astrid Weij. Artistieke expressie mag geen speelbal worden van angst of gemakzucht. Artistieke vrijheid is een fundament en graadmeter voor de gezondheid van onze democratische rechtsstaat. Het kanariepietje in de kolenmijn: als kunst het benauwd krijgt, raakt de samenleving in ademnood. Vrijplaatsen bestaan niet vanzelf. Wie ze wil behouden, moet ze verdedigen.

Er is een sterke toename van het aantal heruitgebrachte filmhits in de bioscoop. Tussen 2017 en 2021 schommelde het aantal heruitgaven rond de twintig titels per jaar. Vorig jaar ging het om minstens 72 films en dit jaar tot en met 31 juli staat de teller al op zeker 59 titels. Dat blijkt uit een inventarisatie door de brancheorganisatie van filmdistributeurs (NVPI Film) op verzoek van de NOS. Niet alleen oude Hollywoodproducties keren terug op het witte scherm. Het Nederlandse Filmfonds spreekt van "een grotere Europese ontwikkeling om gerestaureerde klassiekers en re-releases van oudere succesvolle films opnieuw uit te brengen."

Bijna de helft van alle door het Filmfonds ondersteunde Nederlandse films die in 2024 uitkwamen, is geproduceerd door een vrouw. Ook het vrouwelijk aandeel in regie en scenario kruipt langzaam richting de 50%. Dat blijkt uit de Film Facts & Figures 2025. 

Na de renovatie van dorpshuis het Klooster heeft Nuenen straks een ‘Brabants theater’. Met bieb, bar, werkplekken en zalen voor nóg meer verenigingen. „We willen elke Nuenenaar de eerste maand binnenhalen.” De werkzaamheden zijn nog bezig, maar het draaiboek voor de activiteiten in het vernieuwde dorpshuis is al klaar. De beherende vereniging heeft een ambitieus exploitatieplan gemaakt voor wat er na de heropening op 28 februari 2026 gaat gebeuren.

Veel volk binnenhalen, dat is plat gezegd het belangrijkste doel. Want ook al is er subsidie van de gemeente, het Klooster moet goeddeels zijn eigen broek ophouden. „We mikken op een verdubbeling van de zalenverhuur”, vertelt bestuurslid Hans Spijkerman. Naast zaalverhuur moet de horeca een grote bron van inkomsten voor het Klooster worden. 

 Wie in de Kerkstraat langs theater De Kring loopt ziet dat de sloopkogel flink heeft huisgehouden. Dat betekent: de verbouwing naar ‘De Groene Kring’ is begonnen. En hetzelfde geldt voor de start van het theaterseizoen in het voormalig EKP-gebouw, wat anderhalf jaar het tijdelijke onderkomen van De Kring zal zijn. Begin 2027 moet de verbouwing van ‘De Groene Kring’, het gebouw zal ingepakt worden met groen, klaar zijn.

Geen stinkend aggregaat of een wirwar een stroomkabels meer maar een stroomvoorziening om de hoek. De gemeente Eindhoven heeft op twee locaties stroomkasten geplaatst waar iedereen die er iets organiseert gebruik van kan maken. Omwonenden die een evenement organiseren, marktkooplui of eigenaren van bijvoorbeeld een pizzabus. Met het initiatief wil de gemeente activiteiten in de wijken stimuleren. In Gijzenrooi organiseert de bewonersvereniging bijvoorbeeld in de zomer concerten met live-muziek in het park. De gemeente kijkt nog naar meer locaties die in aanmerking komen voor een stroomkast.

De houdgreep waarin de Amerikaanse regering de musea heeft, is angstaanjagend. Inmiddels zijn Trumps ambtenaren ijverig begonnen met het doorlichten van de musea. Dat heeft geleid tot een lijst die op de website van het Witte Huis is gepubliceerd onder de titel ‘President Trump heeft gelijk wat betreft het Smithsonian’. De lijst over het Smithsonian Instituut is een bizarre opsomming van 22 totaal ongelijksoortige voorbeelden. Meestal wordt impliciet gelaten wat er mis is. 

Voor columniste Anna van Leeuwen bewijst de lijst dat Trump bang is voor kunst. Hij is bang voor wat kunst kan teweegbrengen, voor de gevoelens en ideeën die kunst kan overbrengen. Hij neemt kunst zeer serieus. En daarin heeft hij natuurlijk gelijk.

Een keertje naar de kapper, het theater of een eigen mobieltje: voor wie in armoede leeft is dat ongekende luxe, een geluksmoment. De nieuwe afdeling van Quiet Maashorst wil dat voor honderden minderbedeelde inwoners regelen. Quiet verzacht armoede en versterkt mensen. 

In de zalen van het Van Gogh Museum is niet te merken dat grote mankementen het museum achter de schermen teisteren. „De problemen achter de schermen mogen geen onderdeel zijn van de bezoekersbeleving”, vertelt Tamara 't Hart, adviseur vastgoed van het museum. Nu het museum die schermen opzij moet schuiven doet dat pijn. Er is grootschalige en dure modernisatie nodig aan de klimaatsystemen, technische installaties en het gebouw zelf.

Het museum heeft een plan opgesteld voor een verbouwing van drie jaar, genaamd ‘Masterplan 2028’. Het museum neemt een deel van de renovatiekosten voor eigen rekening, de staat zou ook met extra middelen over de brug moeten komen. Zoals in 1962 is afgesproken in een overeenkomst. De oplossing is volgens het museum simpel, de overheid moet over de brug komen. „Want afspraak is afspraak, ook voor een overheid.” Nu is het museum, tot er duidelijkheid is over de financiering, pleisters aan het plakken. 

In de nieuwste Film Facts & Figures zien we terug dat de Nederlandse film en av-industrie afgelopen jaar zowel groei als knelpunten laat zien. De totale omzet van de film- en audiovisuele sector steeg naar ruim 1,7 miljard euro en er werden meer films dan ooit uitgebracht in Nederlandse bioscopen. Keerzijde van het grote filmaanbod is de hevige concurrentie om zowel vertoningsmogelijkheden als publiek. Het is moelijker dan ooit voor individuele films om zich te onderscheiden en een (bioscoop)publiek te trekken. 

Hoewel de bioscoopomzet iets terugviel, toonde de Nederlandse sector een grotere omzet door de groei van Video on Demand. Op internationale festivals gingen maar liefst 99 prijzen naar Nederlandse films dit jaar, waaronder een groeiend aantal VR/immersieve producties.

In september 2025 presenteert IVN, de landelijke organisatie voor natuureducatie, de voorstelling ‘Iets met Boeren’ van Bureau Pees. Te zien op boerderijen in de buurt van de Nationale Parken De Groote Peel, de Biesbosch en Grenspark De Kalmthoutse Heide. Bureau Pees toert al vijf jaar met dit theaterstuk door het land en doet dat voor een publiek van ‘boeren, burgers en buitenlui’. Doel is om hierbij agrarische ondernemers uit die regio’s, beleidsmakers, medewerkers en bewoners van de parken met elkaar in gesprek te krijgen over de relatie tussen natuur en landbouw. 

„Film ligt onder vuur. Gelukkig zijn er nog genoeg jonge makers die het nog aandurven.” Dat constateert directeur Daan Willekens van Eindhovens filmplatform Broet aan de vooravond van de Nacht van het Witte Doek in Deurne. Zeven afstudeerfilms zijn genomineerd voor de Film Talent Award Brabant. De Nacht van het Witte Doek is het oudste openluchtfilmfestival van Nederland. Tijdens het festival worden films op unieke plekken vertoond. 

Hare Majesteit Koningin Máxima is donderdag 4 september aanwezig bij de officiële start van een landelijk onderzoek van Méér Muziek in de Klas naar cultuureducatie binnen het primair onderwijs in Nederland. Het doel van het onderzoek is een beter beeld te krijgen van hoe cultuureducatie in de praktijk wordt vormgegeven. De bijeenkomst vindt plaats bij Hogeschool Leiden. Het onderzoek wordt uitgevoerd onder leiding van prof. dr. Edwin van Meerkerk, hoogleraar cultuureducatie aan de Radboud Universiteit.

De vaart waarmee de Amerikaanse president Donald Trump de gesubsidieerde musea in Washington aan zijn wil onderwerpt, dwingt ook de Nederlandse cultuursector tot nadenken. Het is namelijk de vraag of Nederlandse musea bestand zouden zijn tegen de grillen van een extreemrechtse regering, zegt Mauritshuis-directeur Martine Gosselink. 

Hoewel Nederland waarborgen zoals de Erfgoedwet kent, die politici op afstand houden van de koers van musea, zal Gosselink (56) haar collega’s maandag tijdens het jaarlijkse Paradiso-debat in Amsterdam oproepen alert te zijn. Het debat, waar spelers uit de werelden van cultuur en politiek elkaar ontmoeten, heeft als thema Under Pressure. 

Zijne Majesteit de Koning brengt woensdag 3 september een bezoek aan het buurtschap Maarhuizen in de gemeente Het Hogeland. Het bezoek staat in het teken van het behoud van cultureel erfgoed in Groningen en de gevolgen van de aardbevingsproblematiek. Later die dag opent de Koning in Wehe-den Hoorn het nieuwe Kunstcentrum De Ploeg.

In de 21ste eeuw groeide de relevantie en artistieke waarde van tv-series explosief. En door de opkomst van streamingdiensten, onder aanvoering van Netflix, werd series kijken een verslavende bezigheid. Maar is de serie nu over zijn hoogtepunt heen? De creatieve vrijheid verdween de afgelopen jaren meer en meer: onder druk van aandeelhouders, die vooral naar rendement kijken, gingen streamingdiensten meer voorspelbare series maken. Toch zal er, al is het maar omdat er nog steeds ontzettend veel series gemaakt worden, altijd iets moois komen bovendrijven. Er zullen kunstenaars opstaan die geen goede cheeseburger willen maken, maar een unieke sterrenmaaltijd.

Prijzen voor regie en spel in theater zijn er al decennia. Vanaf dit jaar worden tijdens het Gala van het Nederlands Theater ook prijzen uitgereikt aan ontwerpers van bijvoorbeeld decors en licht. Een jury onder leiding van kostuumontwerper Carly Everaert, nomineerde acht ontwerpers (ook teams), verdeeld over vijf categorieën: decor, geluid, kostuums, licht en – voor producties waarin de vormgeving meer collectief tot stand kwam – gezamenlijk ontwerp.

Als het Van Gogh Museum in Amsterdam jaarlijks geen extra geld krijgt van de Nederlandse overheid, zal het moeten sluiten. Dat zegt directeur Emilie Gordenker woensdag in The New York Times. De extra financiële middelen zijn volgens haar nodig voor noodzakelijk onderhoud aan het gebouw. Het museum heeft hierover een zaak aangespannen bij de rechter.

Het museum wil vanaf 2028 ‘grootschalig onderhoud en essentiële duurzaamheidsmaatregelen’ uitvoeren. Tijdens deze werkzaamheden, die volgens planning drie jaar zullen duren, blijft het museum gedeeltelijk open voor publiek. De totale kosten van de renovatie bedragen 104 miljoen euro. Volgens het museum is vanaf nu een jaarlijkse bijdrage van het Rijk nodig van ruim 11 miljoen euro. Maar het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), dat de subsidie aan het Van Gogh Museum verstrekt, weigert meer dan het vastgestelde subsidiebedrag van 8,5 miljoen euro te verlenen. 

Ze komen voor het goede doel, de gezelligheid en ook een beetje voor zichzelf natuurlijk. De honderden bezoekers die zondagmiddag naar museum De Wieger zijn gekomen, proberen een van de unieke kunstwerken op de veiling te bemachtigen. Directeur Katjuscha Otte is blij met de hoge opkomst. Het pand van het museum is toe aan renovatie. Aan het eind van de dag is de opbrengst van de veiling bijna 11.000 euro. Een mooi begin, vindt ze, hoewel het lang niet genoeg zal zijn voor de totale renovatie. Daarom hoopt De Wieger op een bijdrage van de gemeente. 

De gemeente Rotterdam onderzoekt of klassieke muziek kan helpen met overlast verminderen op de Lijnbaan (de populaire winkelstraat in het centrum). Op verzoek van de gemeente bestudeerden onderzoekers van Hogeschool Inholland hoe muziek en rustgevende soundscapes de leefbaarheid in openbare ruimtes beïnvloeden. Er zijn al verschillende voorbeelden waarin klassieke muziek of natuurgeluiden zijn toegepast om hangjongeren en andere overlastgevers te beïnvloeden. 

Ondernemers controleren zelden of nooit hun eigen bedrijfsgegevens in het handelsregister. De Kamer van Koophandel (KvK) roept alle 2,7 miljoen ondernemers in Nederland op om dat begin september wel te doen. Dan veranderen de zogenoemde SBI-bedrijfscodes en kan het zijn dat een ondernemer niet goed geregistreerd staat.

SBI staat voor Standaard Bedrijfsindeling. Deze codes zijn gekoppeld aan de omschrijving van bedrijfsactiviteiten en worden op veel plekken in Nederland gebruikt. "Op het moment dat je verkeerd geregistreerd staat, kan dat gevolgen hebben en loop je zelfs het risico op een boete", zegt Sebastiaan Van Hattum van de KvK. De SBI-bedrijfscodes worden eens in de 15 jaar gewijzigd.

Theaterregisseur Char Li Chung ontvangt de Erik Vos Prijs 2025. Dat maakte het Nederlands Theater Festival vandaag bekend. De jury prijst hem om ‘zijn uitgesproken en vernieuwende visie, zijn artistieke lef en zijn vermogen om op een speelse, geëngageerde manier ruimte te geven aan ondervertegenwoordigde stemmen in het Nederlandse theater’. Aan de onderscheiding is 5000 euro verbonden.

De Erik Vos Prijs, vernoemd naar de gelijknamige regisseur en oprichter van toneelgezelschap De Appel, gaat jaarlijks naar een jonge regisseur die zich opvallend weet te positioneren in het Nederlandse theater.

Volt wil minimaal 1 miljard extra uittrekken voor kunst en cultuur. Volgens de partij brengen kunst, cultuur en media mensen samen ‘in een tijd dat mensen zich zorgen maken over polarisatie’. Daarom moet er minimaal 0,7 procent van het bruto binnenlands product naar cultuur gaan. Nu is dat ongeveer 0,6 procent. Volt hanteert een brede definitie van kunst en cultuur: dat kan het poppodium op de hoek zijn, schrijft de partij, of ‘het boek op het nachtkastje’.

De zogeheten Belabox op het Belaveld in Tilburg wordt op 12 september officieel geopend. Bewoners hebben het gebouw gekozen als plek voor sport, dans, toneel en creatieve activiteiten. Het nieuwe gebouw heeft twee grote ruimtes. Eén is een beweegbox die ook door de basisschool gebruikt wordt voor gymlessen. De andere ruimte is een dansstudio waar Corpo Máquina actief is. Dit dansgezelschap organiseert veel activiteiten voor kinderen en jongeren. Op momenten dat de ruimtes vrij zijn, kunnen andere initiatieven uit de wijk ze gebruiken. De Belabox is onderdeel van ForwArt, een project dat jongeren in Tilburg Noord centraal zet.

Helmond staat van donderdag 28 augustus tot en met vrijdag 26 september in het teken van Street Culture City, een podium voor streetart, hiphop en urban culture. Het festival biedt exposities, concerten, workshops en artist talks. De activiteiten vinden plaats midden in de stad en zijn gratis.

De Amsterdamse Uitmarkt, de traditionele opening van het culturele seizoen, was aan vernieuwing toe. Voor de eerste editie van De Opening meldde de gemeente Apeldoorn zich meteen aan. Wethouder cultuur Peter Messerschmidt: ‘Met onze centrale ligging in het land, prachtige groene parken en culturele iconen zoals Paleis het Loo heb je hier een fantastisch decor waarin kunst en cultuur kunnen schitteren.’ De Opening is de ambitieuze opvolger van de Amsterdamse Uitmarkt. 

Per 1 januari 2026 vertrekt Martijn Paulen als algemeen directeur van de Dutch Design Foundation. Dat maakte hij dinsdag bekend. Onder zijn leiding groeide de DDF uit tot een organisatie die ontwerp inzet voor maatschappelijke verandering. Ook de Dutch Design Week groeide onder zijn leiding uit tot het grootste designevenement van Noord-Europa.

De VNPF heeft zich aangesloten bij de campagne ‘Wij Eisen De Nacht Op'. Een initiatief dat oproept tot meer zichtbaarheid en structurele verandering rondom de veiligheid van vrouwen in de openbare ruimte. Het doel van de actie gaat verder dan bewustwording alleen. Samen met gedragswetenschappers, psychologen en communicatie-experts wordt gewerkt aan een informatieve lijn en praktische hulpmiddelen die bijdragen aan blijvende verandering. Daarbij richt de campagne zich niet alleen op mannen en vrouwen in de samenleving, maar ook op de politiek.