Trends & Ontwikkelingen

Teylers Museum in Haarlem haalt voor het eerst een beeld van de beroemde Michelangelo naar Nederland. Half oktober opent in Teylers Museum in Haarlem een grote tentoonstelling over Michelangelo en daar zal Apollo-David te zien zijn, een bruikleen van het Museo Nazionale del Bargello in Florence. Net als de beroemde David gaat het om een gespierde, naakte jongeman gehouwen uit wit marmer. 

Waarom kiest de één voor een rustige natuurwandeling, terwijl de ander liever naar een bruisend festival gaat? Vrijetijdsbesteding zegt veel over wie mensen zijn en wat ze belangrijk vinden. Motivaction ontwikkelde op basis van jarenlang onderzoek acht herkenbare Cultuur & Vrijetijdsprofielen. Deze profielen laten zien welke waarden en drijfveren bepalend zijn voor recreatiegedrag en cultuurbehoefte. 

De inzichten kunnen je helpen als organisator, beleidsmaker of marketeer om aanbod, communicatie en bezoekerservaring beter af te stemmen op je doelgroep. Het whitepaper is relevant voor de kunst- en cultuursector, festivals, recreatie- en natuurorganisaties, maar ook voor stedenbouwers en overheden.

South by Southwest London (SXSW) heeft zijn eerste trendrapport uitgebracht. Het rapport bevat de opvallendste inzichten en toekomstgerichte thema’s die naar voren kwamen tijdens de allereerste editie van SXSW London, gehouden in Shoreditch van 2 tot en met 7 juni 2025. Het evenement bood een belangrijk ontmoetingspunt voor leiders uit technologie, creativiteit, bedrijfsleven en beleid, met de nadruk op toekomstvisie en ontdekking.

Kunstmatige intelligentie was hét centrale thema. “Zelfstandig opererende AI” wordt gezien als de volgende revolutie. Andere onderwerpen die aan de orde komen zijn: - Ruimtevaart: de nieuwe zakelijke grens. - Collectief individualisme. - Community-gedreven merken. - Zakendoen met een geweten. - De gezondheidszorgtechnologie-revolutie. - Ervaringsgerichte marketing. - Invloed en autoriteit opnieuw gedefinieerd. 

In zijn ambitie om de Amerikaanse cultuur naar zijn hand te zetten, heeft president Donald Trump een nieuwe stap gezet met een aankondiging in te grijpen bij acht grote musea in Washington D.C. In een brief getiteld ‘Internal Review of Smithsonian Exhibitions and Materials’ krijgen de musea 120 dagen de tijd om hun koers, hun collecties en plannen en al hun publieke communicatie aan te passen aan de wensen van de regering-Trump.

De musea dienen inhoudelijke correcties door te voeren en ‘verdeeldheid zaaiende, ideologisch gedreven taal te vervangen door verenigende, historisch accurate en constructieve beschrijvingen’. De doorlichting moet leiden tot een ‘vernieuwde curatoriale visie geworteld in de kracht, breedte en prestaties van het Amerikaanse verhaal’. Het gaat vooralsnog om acht van de 21 musea van het Smithsonian Instituut, die behoren tot de grootste musea van de Verenigde Staten.

Het metershoge kunstwerk Samen Onderweg van Gerard Engels dat jaren stond weg te kwijnen op de gemeentewerf, wordt geplaatst op de rotonde bij de op- en afrit van de N261 bij Loon op Zand. Inwoners konden kiezen uit drie locaties. Kunstenaar Engels is blij met de gekozen plek. Wethouder Marc Budel is in ieder geval blij dat het kunstwerk weer een plek krijgt in de openbare ruimte. En ook stichting Kunst Loon op Zand is tevreden met de locatie.

Vrijwilligers zijn onmisbaar voor musea. De ruim 26 duizend museumvrijwilligers (in 2023) voeren een substantieel deel van het werk uit. Waardevol voor de musea, voor henzelf en voor de maatschappij.  Zonder de inzet van vrijwilligers kunnen veel musea niet bestaan in hun huidige vorm. Toch kan de sector nog meer vrijwilligers gebruiken. Speciaal daarom organiseren de Museumvereniging en de provinciale erfgoedhuizen, verenigd in Stichting OPEN, gratis trainingen in vrijwilligerswerving voor alle bijna 500 leden van de Museumvereniging. Deze trainingen gericht op het verweven én behouden van vrijwilligers zijn gebaseerd op de succesvolle methode Expeditie Nieuwe Gezichten van de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV). 

Er is ophef ontstaan over mogelijke belangenverstrengeling binnen de selectiecommissie van de Gouden Kalveren. Meer dan de helft van de commissieleden had banden met films die meedongen naar een nominatie. Dit betreft onder andere Jon Karthaus, regisseur van "The Dadchelor", die zelf deel uitmaakte van de commissie. Er is kritiek op het feit dat zijn film geselecteerd werd ten koste van andere films zoals "iHostage" van Bobby Boermans. De selectieprocedure wordt door sommigen als oneerlijk ervaren, wat leidt tot discussie over de integriteit van het selectieproces.

In het IX Zine – een gezamenlijke uitgave van CreativeNL en FONK Magazine, met inzichten verzameld tijdens SXSW 2025 in Austin – reflecteert Jann de Waal, voorzitter van de Topsector Creatieve Industrie, op de impact en implicaties van immersive experiences (IX). 

Volgens De Waal vraagt het IX-domein om een zorgvuldige balans tussen technologische innovatie en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Hij onderstreept het belang van publiek-private samenwerking om publieke waarden te bewaken. Het interview belicht thema’s als vertrouwen, regie op digitalisering en het creëren van waardevolle toepassingen die breder reiken dan entertainment of commercie. De Waal pleit voor bewust beleid, betrokken partners en een gedeelde verantwoordelijkheid om IX in te zetten voor maatschappelijke meerwaarde – en niet alleen voor technologische vernieuwing.

De Nederlandse fotograaf en regisseur Anton Corbijn wordt op 2 oktober 2025 tijdens de Abbey Road Music Photography Awards onderscheiden met de Icon Award. De organisatie eert hem voor zijn decennialange bijdrage aan de visuele identiteit van de moderne muziekindustrie. Corbijn volgt daarmee eerdere winnaars Jill Furmanovsky (2024), Henry Diltz (2023) en Eric Johnson (2022) op.

Hoe je aan geld komt om je werk te maken, verschilt van maker tot maker en van kunstenaar tot kunstenaar. Ook het moment in je carrière kan daarin een verschil maken. Waar sta jij nu? En bij welke financieringsvormen voel jij je prettig? Cultuur + Ondernemen geeft aan de hand van vier fictieve makersprofielen inzicht in welke manier van geld werven bij jou past.

Politieke partijen moeten na de verkiezingen van 2025 stevig investeren in een eerlijke culturele en creatieve sector. Daartoe roept De Creatieve Coalitie op in een brief aan alle verkiezingsprogrammacommissies. De koepelvereniging presenteert in de brief zes concrete voorstellen – van verplichte Fair Pay tot bescherming van zzp’ers tegen grote techbedrijven. 

Als zzp’er heb je er vast al eens van gehoord: de wet DBA, in de volksmond ook wel schijnzelfstandigheid genoemd. Ingewikkelde materie waar je je liever niet mee bezighoudt? Omdat het toch belangrijk is voor je ondernemerschap, heeft de Kunstenbond er een webinar over gemaakt. 

Gefeliciteerd, je bent afgestudeerd! Een bijzonder en trots moment, maar ook één vol nieuwe vragen: ‘Wat nu?’ De wereld ligt aan je voeten en dat is ook veel. Je bent nu niet alleen kunstenaar, maar ook ondernemer, onderhandelaar én je eigen jurist. De Kunstenbond geeft zes basics die je meteen op voorsprong zetten. 

1. Bescherm je werk. 2. Leg afspraken op tijd vast. 3. Denk na over je verdiensten. 4. Voorkom bij samenwerking met andere makers gedoe achteraf. 5. Laat anderen jouw werk alleen gebruiken met jouw toestemming. 6. Vraag hulp. 

In augustus 2024 is de Europese AI Act officieel in werking getreden. Deze wetgeving heeft als doel het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) binnen de EU te reguleren. Per augustus 2025 gaat fase twee van de AI Act in. Dat betekent strengere regels voor AI-modellen zoals ChatGPT, DALL·E en andere zogeheten General Purpose AI (GPAI). DEN vertelt in een artikel wat deze wetgeving inhoudt en wat dit concreet betekent voor jouw organisatie.

De Cultuurraad heeft de definitieve adviezen voor projecten 2025, tranche 3 bekend gemaakt. Op 30 mei 2025 sloot de mogelijkheid om voor deze ronde subsidie aan te vragen. Er zijn 18 aanvragen ontvangen, waarvan er 14 aan de Cultuurraad ter beoordeling zijn voorgelegd. De vier aanvragen die zijn afgewezen voldeden niet aan de formele vereisten. Voor de 14 projecten is een totaalbedrag van € 362.132 aangevraagd bij Cultuur Eindhoven.

Philips en Muziekgebouw Eindhoven hebben hun samenwerking vernieuwd. Met deze samenwerking onderstreept Philips het belang van cultuur en zijn band met Eindhoven. Sylvia van Es, president van Philips Nederland: “We zien het als een vanzelfsprekende verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een regio waar mensen zich thuis voelen, geïnspireerd raken, en ruimte biedt aan talent en creativiteit. Cultuur en muziek spelen daarin een onmisbare rol”.

De benefietshow Together for Palestine, volgende maand in Londen, wordt wat organisator Brian Eno betreft een soort Live Aid. Inmiddels zijn de eerste namen van de line-up bekend. Of het een nieuwe Live Aid wordt, precies veertig jaar na dat beroemde benefietfestival voor Ethiopië, zal de geschiedenis uitwijzen. Maar de ambities zijn groot, net als de crisis die ten grondslag ligt aan Together for Palestine. Op woensdag 17 september stroomt het Londense stadion Wembley Arena vol met publiek, voor activisme, popmuziek en uiteraard om geld op te halen voor voedsel en medische hulp aan de slachtoffers van de oorlog in Gaza.

fritz-kola wil meer zijn dan een drankje: het merk presenteert zich nadrukkelijk als beweging met een missie. Onder het motto ‘Awake. For the better. Together.’ verbindt fritz-kola zich actief aan maatschappelijke en culturele verandering. De nieuwe strategie ‘fritz-kolab’ is daar een logisch en strategisch verlengstuk van: geen eenmalige activatie, maar een cultuur gedreven aanpak die het merkverhaal tastbaar maakt op plekken waar gemeenschappen samenkomen. Tijdens Best Kept Secret kreeg het publiek de Europese primeur.

Het Nationaal Ontwikkeltraject Amateurkunst (NOA) is onderdeel van de Pilot Nationaal Akkoord Amateurkunst van het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP). Deze regeling ondersteunt de amateurkunstsector bij de voorbereidingen voor de toekomst. Het doel? Een sterker netwerk, meer zichtbaarheid en duurzame ondersteuning voor amateurkunstverenigingen in Nederland. In het kennisdossier van het LKCA lees je alles over het ontwikkeltrajects en de pilots.

In de leegstaande winkels aan de Brink in Hengelo krijgt kunst tijdelijk de ruimte. Onder de naam Places worden leegstaande panden, zoals de oude V&D en de Kijkshop, tijdelijk omgevormd tot expositieruimtes. Kunstcollectief MIKC wil met het project nieuw talent een broodnodig podium bieden. “Voor deze kunstenaars is het vaak al moeilijk om een ruimte te vinden”, zegt initiatiefnemer Bertine Bosch.

Het architectenechtpaar Aldo en Hannie van Eyck ontwierp beroemde gebouwen als het Burgerweeshuis in Amsterdam (1955-1960), het Sonsbeekpaviljoen in Arnhem (1965) en de veelkleurige uitbreiding van de Algemene Rekenkamer in Den Haag (1991-1997). Projecten die recent gerenoveerd werden of worden, waarbij het archief in het familiehuis in Loenen aan de Vecht veelvuldig wordt geraadpleegd.

Over de overname van dit ‘levende’ archief voerde het in Rotterdam gevestigde architectuurmuseum Nieuwe Instituut al 25 jaar gesprekken met de erven Van Eyck. Nu is het zover: duizenden schetsen, kleurenstudies, bouwtekeningen en ruim 25 maquettes worden opgenomen in de Rijkscollectie.

Op vrijdag 20 juni ondertekenden de gemeente Almelo, Kaliber kunstenschool, schoolbesturen en muziekverenigingen het convenant Méér Muziek in de Klas Almelo. Met het convenant willen de partijen bereiken dat muziekonderwijs een vast en permanent onderdeel wordt in het lesaanbod van alle scholen in Almelo. Daarmee is het muziekonderwijs in ieder geval geregeld tot en met 2029.

Dinsdag 17 juni was de laatste bijeenkomst van Het Archieftraject 2025, alweer de derde editie georganiseerd door Podiumkunst.net. Het Archieftraject is een professionaliseringstraject voor podiumkunstinstellingen waarin zij leren hun archief te beheren. Hoe brengen zij in kaart wat ze in huis hebben? Hoe organiseren zij het eenvoudig? En wat komt erbij kijken als zij het willen delen met collega’s, onderzoekers, andere makers of publiek? Vier maanden werkten Theater de Krakeling, Mentos Grote Prijs van Nederland, De Toneelmakerij,  Sur Mundo Ensemble en Theatre Day Productions aan antwoorden op deze vragen. 

De gemeente Waalre biedt financiële hulp aan gezinnen en volwassenen met een laag inkomen. Hiermee kunnen zij deelnemen aan sport en culturele activiteiten. Gezinnen met kinderen van 0 tot en met 17 jaar en volwassenen met een laag inkomen komen mogelijk in aanmerking voor deze bijdrage. Het doel is om iedereen de kans te geven mee te doen aan activiteiten zoals toneel, dans, muziek, kunst en sport.

De regeling is bedoeld voor inwoners die door financiële omstandigheden niet kunnen deelnemen aan deze activiteiten. De gemeente wil hiermee bijdragen aan een betere sociale en culturele betrokkenheid.

In de kunst- en cultuursector barst het van de bevlogen makers, docenten, coördinatoren en organisatoren. Mensen met hart voor hun vak én voor hun stad. Maar al te vaak staan zij voor lastige keuzes: wil ik dat zoveel mogelijk mensen toegang hebben tot mijn aanbod – of moet ik mijn tarief verhogen om zelf rond te komen?

CultuurSchakel laat weten hoe het zich inzet voor eerlijke betaling in de sector. Fair pay staat ook steeds hoger op de agenda, zowel landelijk als lokaal. Platform ACCT werkt aan de verdere uitrol van het programma fairPACCT en er bestaan handige rekentools waarmee je je eigen tarief kunt bepalen. 

Het 1000 Libraries Awards team verkiest Boekhandel Dominicanen in Maastricht tot mooiste boekwinkel van de wereld. De winkel is gevestigd in een gerestaureerde 13e-eeuwse gotische kerk, waarvan de hoge gewelven en imposante stalen boekenkasten zorgen voor een indrukwekkende uitstraling.

Of je nou wilt of niet, iedere bibliotheekorganisatie krijgt ermee te maken: BTW. Soms helder, vaak ingewikkeld. Want welke activiteiten zijn vrijgesteld en wanneer moet je juist wél BTW afdragen? Om bibliotheken hierin te ondersteunen, sloeg Rijnbrink de handen ineen met Probiblio. Samen maakten ze een BTW Handboek voor bibliotheken; een praktische gids met heldere uitleg, stroomschema’s en voorbeelden. 

Hoe breng je mensen écht met elkaar in contact? In het project Onverwachte Ontmoetingen gingen bibliotheken, kunstenaars en bezoekers samen op zoek naar nieuwe manieren om dat te doen. Want hoewel de Bibliotheek een plek is waar mensen van allerlei achtergronden samenkomen, ontstaat echt contact nog niet altijd vanzelf. Kunst bleek een krachtige uitnodiging tot ontmoeting, gesprek en reflectie.

Een jaar lang werkten artists in residence in de bibliotheken Zwolle, Kampen en Hengelo. Samen met bezoekers, medewerkers en programmamakers creëerden zij in co-creatie interventies die uitnodigen tot contact. Alles met het doel: mensen op een laagdrempelige manier verbinden.

Zowel wereldwijd als op EU-niveau groeit de erkenning van de essentiële link tussen cultuur, gezondheid en welzijn. Recente ontwikkelingen markeren een significante verschuiving in de manier waarop deze relatie wordt begrepen, gewaardeerd en weerspiegeld in de debatten over overheidsbeleid. Culture Action Europe (CAE) heeft het voortouw genomen in deze transformatie en op meerdere niveaus gewerkt om de noodzakelijke verandering te ondersteunen. In een artikel een samenvatting van wat er toe op dit gebied is gebeurd en vooruitblik naar de toekomst.

€ 8,6 miljard – dat is het bedrag dat de Europese Commissie voorstelt voor het nieuwe AgoraEU-programma in de volgende EU-meerjarenbegroting 2028-2034. Het programma zal cultuur, media en het maatschappelijk middenveld ondersteunen en voortbouwen op het succes van Creatief Europa en het programma Burgers, Gelijkheid, Rechten en Waarden (CERV). Daarvan is € 1,8 miljard bestemd voor het onderdeel Creatief Europa – Cultuur. 

Culture Action Europe verwelkomt de voorgestelde verdubbeling van het EU-cultuurbudget en de blijvende zichtbaarheid en autonomie van de culturele financieringsstroom binnen het AgoraEU-programma, met name het duidelijk gedefinieerde onderdeel Creatief Europa – Cultuur. Tegelijkertijd benadrukt Culture Action Europe dat de voorgestelde financiering slechts het absolute minimum vertegenwoordigt dat nodig is om de Europese culturele sector in stand te houden en te ontwikkelen.

Als onderdeel van de monitoring, evaluatie en leeractiviteiten voert het Prins Claus Fonds jaarlijks een impactmeting uit. Het Fonds presenteert nu de rapportage van cyclus 1 van de het programma Fellows Award Moving Narratives. Moving Narratives heronderzoekt de erfenis van het verleden, tart eurocentrische sociale en historische discoursen, stelt de perspectieven van gemarginaliseerde gemeenschappen centraal en legt verbanden tussen hedendaagse emancipatiebewegingen en hun historische wortels. 

De Elja Foundation presenteert haar jaarreflectie 2024 ‘Van droom naar impact – voor de jongere generaties’. Hierin lees je over het jaar van groei, verbeeldingskracht en samenwerking.

De Erasmus Universiteit onderzocht de impact van Cultuurloket DigitALLs workshopprogramma. Cultuurloket DigitALL tussen 2022 en 2024 meer dan 120 organisaties ondersteund met financiële bijdragen en kennisontwikkeling door het aanbieden van workshops. Leiden de kennisgerichte workshops tot duurzame institutionele transformatie? Het antwoord blijkt gelaagd.

Enerzijds slagen de workshops opvallend goed op individueel niveau. Maar het begint te haperen bij de overgang van inzicht naar organisatie – van leren naar duurzame verandering. Misschien wel het meest opvallende inzicht is dat de digitale transformatie in de culturele sector niet alleen draait om méér kennis, maar om betere voorwaarden voor kennis om te circuleren, te landen en zich te ontwikkelen binnen organisaties. Het rapport identificeert het ontbreken van geïntegreerde digitale strategieën als de meest urgente capaciteitskloof.