Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Binnen de kunst- en cultuursector wordt veel aandacht geschonken aan jong talent. Voor deze groep zijn talloze financierings- en ondersteuningsmogelijkheden beschikbaar om impulsen te geven aan het eigen werk. Kijk ook maar eens naar de voorwaarden van geldschieters of gemeentelijke cultuurvisies: in jong talent wordt graag geïnvesteerd. Maar waar is de aandacht voor gevorderde makers van wie de kwaliteit allang bewezen is? Welke ruimte mogen zij innemen? Welke impulsen krijgen zij nog?

Geschreven door: Elmay Claassen

Brood verdienen

Kunstenaar Joke Smeulders (72) is al meer dan dertig jaar werkzaam in het vak en stelt deze vragen regelmatig. “Mensen met ervaring krijgen haast het gevoel dat ze overbodig zijn, want alle aandacht gaat naar jong talent. Gevorderde makers krijgen weinig kansen om zichzelf te laten zien,” vertelt ze. Joke heeft daarin altijd goed haar eigen weg kunnen vinden. Dankzij haar assertiviteit heeft ze altijd ‘haar ding kunnen doen’ als kunstenares. Dat is niet voor alle makers weggelegd. Een deel haakt af naarmate de jaren verstrijken. Dat valt deels te wijten aan de beperkte aandacht die er vandaag de dag voor gevorderde makers is, maar Joke heeft er ook een andere verklaring voor. Joke: “Ook als het om financiën gaat, wordt in de kunst veel werk als vanzelfsprekend gezien. Dan haken kunstenaars op een gegeven moment af, want die moeten ook hun brood verdienen.”

Zomerdromers | Joke Smeulders | foto: Tommy Köhlbrugge

Nieuwe media

En dat terwijl ontwikkeling iedere geboortedatum overstijgt. Het werk van de Udense kunstenaar Jan van Duijnhoven (77) is daarvan het ultieme bewijs. Van Duijnhoven wordt ook wel ‘Schilder van het licht’ genoemd met zijn abstracte werken die zelfs in de Verenigde Staten erg gewaardeerd worden. Onlangs maakte De Boeddhistische Blik van KRO-NCRV een documentaire over zijn bijzondere leven en werk, genaamd ‘Onzichtbaar Licht’. “Mijn werk geeft zich niet zomaar prijs. Men noemt de documentaire verhelderend. Ook mensen uit de kunstsector geven aan dat ze mijn werk hierdoor beter zijn gaan begrijpen,” vertelt Jan enthousiast en verrast naar aanleiding van de positieve ontvangst.

Extra moeilijkheidsgraad

Het bijzondere aan het verhaal van Jan is dat hij relatief laat zijn entree maakte in de kunstwereld, pas nadat hij de veertig al gepasseerd was. Dat bleek wel een extra moeilijkheidsgraad te zijn. Jan: "Het accent ligt nu heel erg op het gebruik van nieuwe media zowel in de promotie als het werk zelf. Dat is een bijkomende handicap, want gevorderde, oudere kunstenaars kunnen daar moeilijker mee overweg. Zij moeten meer inspanningen verrichten om daarin mee te kunnen. Tegelijkertijd moet voor mij de inhoud wel centraal blijven staan en niet het mediaproces.”

Extra moeilijkheidsgraad

Een gemengde, jonge wereld

Is dit iets van de laatste tijd of krijgt jong en nieuw altijd al de meeste aandacht? Volgens Joke is er een duidelijke shift geweest in de jaren tachtig. “Voorheen had je vooral de museum- en galeriewereld. Eind jaren tachtig kwam de urban street culture op en vanaf toen werd alles steeds jonger. Hiphop, muziek, kunst, community art, het gaat nu allemaal samen. En het gaat vooral over jonge mensen. Ik kom in het wereldje, behalve in de muziek, niet veel oudere kunstenaars tegen,” vertelt Joke. Toch heeft zij zelf steeds haar plekje weten te behouden, ook binnen die veranderende wereld.

Joke: “Ik kan heel goed overweg met jonge mensen en we kunnen veel van elkaar leren. Ik ben een machine die continue nieuwe ideeën genereert. De straat is mijn werkplek, ik kies mijn eigen gebieden, werk samen met anderen en kan mijn ei kwijt. Zo blijf ik impulsen geven aan mijn werk.” Momenteel werkt Joke aan verschillende projecten voor onder andere Hoodlab en PLYGRND.city. Ook staat een groot project voor de Houthavens Amsterdam op de rol.

Zomerdromers | Joke Smeulders | Door: Tommy Köhlbrugge
'Ik kan heel goed overweg met jonge mensen en we kunnen veel van elkaar leren. Ik ben een machine die continue nieuwe ideeën genereert' Joke Smeulders

Beroepservaring en lange ontwikkeling als groot goed

Het moge duidelijk zijn dat vernieuwing niet enkel van jonge kunstenaars hoeft te komen, maar volgens Jan is het groter dan dat. Niet ondanks hun leeftijd zijn gevorderde makers belangrijk, maar juist vanwege die beroeps- en levenservaring. “Een jonge kunstenaar begint met een onbeschreven blad. Ik ben zelf ook altijd graag naar 'jonge' kunst gaan kijken. Een gevorderde kunstenaar heeft ontwikkelingen gekend, louteringen ondergaan, vernieuwingen ingezet. Kortom: een oeuvre opgebouwd dat vaak parallellen vertoont met het leven zelf en gepaard gaat met filosofische inzichten en in de tijd ontstane levenservaringen. Dat is interessant, want pas in de loop van de tijd zie je die ontwikkeling en vallen alle elementen op zijn plek.

Al deze wendingen in de loop van de tijd maken het werk van gevorderde kunstenaars vaak zo rijk en boeiend. Het zijn de vruchten van jarenlange ontwikkelingen die het werk van gevorderde kunstenaars zo uniek maken,” vertelt Jan, “Als je gevorderde makers gaat vergeten in de kunst, is dat niet best voor de kunst zelf. Overheden en fondsen zouden die toegevoegde waarde meer moeten subsidiëren. Ook mensen waarvan de kwaliteit bewezen is moeten ondersteund blijven worden in hun beroep en soms een extra zetje krijgen, zeker in slechte situaties zoals tijdens de coronacrisis.”

Rijk en boeiend

Rijk en boeiend

Joke beaamt dat. “We moeten onze basis blijven betrekken in alle nieuwigheden. Een mix van gevorderde en jonge makers is ontzettend belangrijk, dat stimuleert elkaar,” vertelt ze. “Ook de jonge kunstenaars zelf geven aan dat ze niet begrijpen waarom gevorderde makers zo weinig aandacht krijgen. Zij zijn de belofte, maar ook hartstikke onervaren. Diversiteit en ervaring zijn broodnodig binnen onze sector.” 

Onzichtbaar licht

De documentaire ‘Onzichtbaar licht’ is via deze link te zien op NPO Start.  

Bekijk de documentaire op NPO Start

Impulsgelden

Kunstenaar Jan van Duijnhoven ontving een bijdrage uit de impulsgelden van Provincie Noord-Brabant voor de verdere ontwikkeling van zijn gevorderde kunstenaarschap.

Meer over de Impulsgelden

Elmay Claassen

Freelance redacteur en tekstschrijver

Inclusie

Kunstenaars breken het Indisch zwijgen en onderzoeken hun identiteit

Lisa Habets onderzoekt het verleden van haar Indische voorouders. Voor MESTmag sprak ze met Kim Pattiruhu, Yda Sinay en Storm Boender.

4 juli 2023
Kunstenaars breken het Indisch zwijgen en onderzoeken hun identiteit

Breken met oude kleding- en rolpatronen

In de tentoonstelling Nieuwe Patronen onderzoeken Paul van de Waterlaat en Haiko Sleumer het spanningsveld tussen kleding en identiteit.

8 juni 2023
Breken met oude kleding- en rolpatronen

Op naar een pluricultureel Brabant

Mounir Samuel schrijft over hoe kunst- en cultuurinstellingen een positieve bijdrage kunnen leveren aan de grote sociale vraagstukken van deze tijd.

6 juni 2023
Op naar een pluricultureel Brabant

Gehoor vinden bij een doof publiek

Voor doven en slechthorenden zijn er steeds meer initiatieven die (podium)kunsten toegankelijk maken. Vooral bij dans is er nog een wereld te winnen.

28 maart 2023
Gehoor vinden bij een doof publiek

Kunstenaars en nieuwkomers: “We zijn hetzelfde, we hebben alleen allemaal wat anders meegemaakt"

Ons land kent steeds meer nieuwkomers. Hoe is het om een volledig nieuw leven op te moeten bouwen in Nederland? En wat kan kunst hierin betekenen?

24 januari 2023
Kunstenaars en nieuwkomers: “We zijn hetzelfde, we hebben alleen allemaal wat anders meegemaakt"

Bo Diversity, een stichting die strijdt voor diversiteit en inclusie.

Eline Kouwenberg is medeorganisator van inclusief Bredaas festival: SameSame.

27 september 2022
Bo Diversity, een stichting die strijdt voor diversiteit en inclusie.

Stemming: Eerst gendergelijk, dan neutraal

Documentalist Ton van der Linden vraagt zich af hoe het staat met de gendergelijkheid in de beeldende kunst en de theatersector.

20 september 2022
Stemming: Eerst gendergelijk, dan neutraal

Brabantse theatermakers maken meer ruimte in hokjes

Theatermakers zijn als geen ander in staat om groepen mensen met elkaar te verbinden. MEST sprak met vier Brabantse theatermakers.

8 juni 2022
Brabantse theatermakers maken meer ruimte in hokjes

De kunstenaar als spiegel van de maatschappij

Een aantal ambitieuze Brabantse kunstenaars vertellen hoe zij een positieve impact maken.

19 mei 2022
De kunstenaar als spiegel van de maatschappij

De kracht van kunst: “Wanneer ik iets moois zie, heb ik de behoefte om dat vast te leggen"

Het vijfde portret in een reeks waarin Brabanders vertellen wat het maken van kunst met ze doet.

17 maart 2022
De kracht van kunst: “Wanneer ik iets moois zie, heb ik de behoefte om dat vast te leggen"

‘Om er voor iedereen te zijn, moeten we zelf ook iedereen zijn’

Willem Twee, poppodium 013, T*Agency en Schouwburg Concertzaal Tilburg over diversiteit en inclusie in de culturele sector. Hoe staat het ervoor?

15 maart 2022
‘Om er voor iedereen te zijn, moeten we zelf ook iedereen zijn’

Blog | En nu actie!

Liesbeth Jans wordt steeds bozer rond 8 maart. Kunstenaars worden uitgenodigd om mee te denken over van alles. En dan?

11 maart 2022
Blog | En nu actie!

Blog | Gemengde salade

Gisèle Mambre was gespreksleider bij het NICE café over kansengelijkheid in cultuureducatie, en schreef daarover deze gastblog.

10 maart 2022
Blog | Gemengde salade

Hoe divers en inclusief is de Brabantse cultuursector?

Tijd voor actie is het allang. Gesprekken en bevindingen van de Werkplaats Op Verkenning.

9 maart 2022
Hoe divers en inclusief is de Brabantse cultuursector?

Blog | Nu! Nu springen!

Adviseur Liesbeth Jans merkt dat de roep om creativiteit en verbeeldingskracht - waar juist de cultuursector in uitblinkt - luider is dan ooit.

25 januari 2022
Blog | Nu! Nu springen!

Blog | Een zoektocht naar antwoorden

Hoe kunnen we werken aan vernieuwing in en met de cultuursector? Adviseur Liesbeth Jans schrijft over deze zoektocht en licht een voorbeeld uit.

9 december 2021
Blog | Een zoektocht naar antwoorden

Stemming: een vrouwelijke blik in de kunst?

Bestaat de vrouwelijke blik in de kunst? Welke positie hadden én hebben vrouwen in de kunstwereld? Een terug-en vooruitblik op gender(on)gelijkheid.

30 november 2021
Stemming: een vrouwelijke blik in de kunst?

Waar is het podium voor onze gevorderde kunstenaars?

Podium en aandacht genoeg voor jong talent in de cultuursector, maar hoe is dat voor de gevorderde makers? Welke ruimte mogen zij innemen?

13 oktober 2021
Waar is het podium voor onze gevorderde kunstenaars?

De verkenners gaan op pad

De eerste verkenners zijn Joy’s van Lieshout, Jacques Jeannau Jean Louis en Mandela Wee Wee en zij starten met het thema Diversiteit & Inclusie.

27 september 2021
De verkenners gaan op pad

Op Verkenning | Diversiteit & inclusie

Hoe kan de cultuursector diverser en inclusiever? Wij vroegen Joy’s van Lieshout, Jacques Jeannau Jean Louis en Mandela Kunta Wee Wee om op pad te gaan met deze vraag.

12 juli 2021
Op Verkenning | Diversiteit & inclusie

Musea Bekennen Kleur: hoe gaat het in Brabant?

Musea Bekennen Kleur is een initiatief voor diversiteit en inclusie in de museale wereld. De Pont, Van Abbemuseum en Stedelijk Museum Breda doen mee.

20 april 2021
Musea Bekennen Kleur: hoe gaat het in Brabant?

Stemming: I am deliberate and afraid of nothing

In de maandelijkse column 'Stemming' schrijft Ton van der Linden, documentalist bij Kunstloc Brabant, over diversiteit en inclusie in de cultuursector.

10 december 2020
Stemming: I am deliberate and afraid of nothing

Modellen zélf aan zet in foto-expositie Power to the models

Voor zijn nieuwe expositie Power to the models geeft Jan de fotomodellen de macht in handen.

25 augustus 2020
Modellen zélf aan zet in foto-expositie Power to the models

Brabantse marketeers verleggen hun grenzen

Een stevigere internationale positie op het gebied van kunst en cultuur in Brabant. Hoe pak je dat aan?

14 juli 2020
Brabantse marketeers verleggen hun grenzen

iktoon: Margriet danst door heel Europa

Margriet heeft het syndroom van Down. Ze doet aan moderne dans en wordt door gezelschappen uit heel Europa uitgenodigd om te dansen.

25 juni 2020
iktoon: Margriet danst door heel Europa

Sekswerkers vragen met Human Rights Tattoo aandacht voor misstanden

Op Internationale Sekswerkersdag vraagt Human Rights Tattoo aandacht voor de discriminatie en ongelijkheid waarmee sekswerkers geconfronteerd worden.

18 juni 2020
Sekswerkers vragen met Human Rights Tattoo aandacht voor misstanden

Nienke Helder strijdt voor de maatschappelijke positie van vrouwen

Met Sexual Healing pakt social designer Nienke Helder het probleem ‘seksuele disfuncties’ aan vanuit haar oogpunt als ervaringsdeskundige..

15 april 2020
Nienke Helder strijdt voor de maatschappelijke positie van vrouwen

Trends in events in festivalprovincie Brabant

Duurzaamheid, inclusiviteit, technologie, purpose-driven en een totaalbeleving zijn de trends in onze snelgroeiende festivalprovincie.

6 februari 2020
Trends in events in festivalprovincie Brabant

Zoektocht naar inclusiviteit en diversiteit bij Parktheater Eindhoven

Inclusiviteit realiseren is een constante zoektocht nodig naar ideeën en inzichten, vooral uit noodzaak om te overleven.

19 september 2019
Zoektocht naar inclusiviteit en diversiteit bij Parktheater Eindhoven

Durf jij je nog bloot te geven?

De Brabantse kunstenaar Charissa van Dijk vond een ingenieuze manier om de censuur op naaktheid online te ondermijnen.

27 augustus 2019
Durf jij je nog bloot te geven?

Wat kun je met impulsgelden? Deel 4

Samen met Het Zuidelijk Toneel onderzoekt New Dutch Connections hoe ze jonge vluchtelingen in Brabant met theater op weg kunnen helpen.

29 mei 2019
Wat kun je met impulsgelden? Deel 4

Niet iedereen heeft het lichaam waarop musea ingericht zijn

Het Van Abbemuseum streeft er al jaren naar een plek te zijn waar iedereen zich welkom voelt. Marleen Hartjes organiseert met ‘Onbeperkt van Abbe’ programma’s voor mensen met een beperking.

18 april 2019
Niet iedereen heeft het lichaam waarop musea ingericht zijn

Dans met kwetsbare jongeren: vier vragen aan Corpo Máquina

Corpo Máquina brengt kwetsbare jongeren op verschillende vlakken in beweging.

7 november 2018
Dans met kwetsbare jongeren: vier vragen aan Corpo Máquina

More Than Refugees: ‘Vluchteling zijn is niet je identiteit’

'More Than Refugees’ is een organisatie die jonge statushouders uit Den Bosch coacht bij de integratie in de Nederlandse samenleving.

5 oktober 2018
More Than Refugees: ‘Vluchteling zijn is niet je identiteit’

Zijn Brabantse musea toegankelijk genoeg?

Om musea toegankelijker en inclusiever te maken, zijn het Stedelijk Museum Amsterdam en het Van Abbemuseum gestart met het project STUDIO i.

22 maart 2018
Zijn Brabantse musea toegankelijk genoeg?

Take Me To The Sea

Vier vluchtelingen uit Syrië en drie uit Eritrea vertellen hun persoonlijke verhaal met behulp van poëtische teksten voor de tentoonstelling Take Me To The Sea in het Stedelijk Museum Breda.

22 januari 2018
Take Me To The Sea

Kunst en de acceptatie van transgenders

Hoe kunnen kunstenaars bijdragen aan de acceptatie van transgenders? In dit artikel zetten we zes voorbeelden op een rij.

21 september 2017
Kunst en de acceptatie van transgenders

De nieuwe Brabander: wegwijs gemaakt door bibliotheken en culturele partijen

Bibliotheken en culturele partijen spelen een belangrijke rol in het wegwijs maken van de 'Nieuwe Brabanders'.

18 mei 2017
De nieuwe Brabander: wegwijs gemaakt door bibliotheken en culturele partijen

10 voorbeelden van hoe culturele instellingen super specifieke doelgroepen bedienen

Er zijn steeds meer culturele instellingen die zich op specifieke doelgroepen richten.

4 februari 2016
10 voorbeelden van hoe culturele instellingen super specifieke doelgroepen bedienen

5 dingen die je moet weten over cultureel Brabant, volgens Marleen Hartjes

Maartje Vos-Swinkels vroeg dit keer Marleen Hartjes naar wat zij heeft geleerd over cultureel Brabant in haar functie als projectleider Special Guests bij het Van Abbemuseum in Eindhoven

30 november 2015
5 dingen die je moet weten over cultureel Brabant, volgens Marleen Hartjes

6 inspirerende voorbeelden van social innovation

Kristel en Simon zetten een aantal inspirerende voorbeelden van social innovation op een rij.

13 juni 2014
6 inspirerende voorbeelden van social innovation

Wie is hier nou de Brabander? Gij of ik?

Mestmag.nl vroeg Sandra Wagemakers te vertellen over haar promotieonderzoek naar de Brabantse identiteit.

5 maart 2014
Wie is hier nou de Brabander? Gij of ik?