Zoek bijvoorbeeld naar een activiteit of pagina

Kunst en design wordt steeds vaker ingezet bij maatschappelijke thema’s. Het confronteert, zet je aan het denken en geeft daardoor een andere kijk op maatschappelijke vraagstukken. Zo ook bij community art: een kunstenaar of ontwerper gaat als procesbegeleider aan de slag met een maatschappelijk thema en werkt daarin samen met alle betrokkenen. In dit artikel komen ontwerpers Malou van Dijck en Laura Koenen (voorheen Studio op Poten) aan het woord. Ze vertellen over hun drijfveren en ze laten zien hoe zij met hun projecten het verschil maken.

“Voor ons als ontwerpers is belangrijk om te werken aan maatschappelijke vraagstukken, zoals: waar voel je je thuis? Hoe maak je je oude dag aangenamer?” vertelt Laura. Malou vult aan: “Als ontwerper kun je natuurlijk werken met een fictieve doelgroep, maar waarom zouden we de mensen over wie het gaat niet zelf bij het ontwerpproces betrekken?”

NIEUW/OUD

Eén van de projecten van Studio op Poten is talentontwikkelingstraject NIEUW/OUD. Door middel van een aantal workshops ontdekken deelnemers - bewoners en buurtbewoners van verschillende woonzorglocaties van Vitalis WoonZorg Groep in Eindhoven - waar ze goed in zijn, waar hun passie ligt, of wat ze echt nog verder zouden willen ontwikkelen. Een deelnemer - het talent - wordt gekoppeld aan een ontwerper of kunstenaar - de expert - met dezelfde interesses. Samen ontwerpen ze een nieuw product. Dat kan van alles zijn: van een kaartenset met vragen voor mantelzorgers tot een putdeksel die de geschiedenis van een buurt blootlegt.

Sylvia van Aggel - projectcoördinator bij Vitalis: “Bij al onze projecten ga ik voor samenwerking op zoek naar mensen uit de wijk of uit de stad. Zo kwam ik ook in contact met Laura en Malou. Doordat ze zelf in Eindhoven wonen en werken was hun betrokkenheid meteen erg groot. Ze begrepen goed wat belangrijk was voor onze cliënten en ze waren altijd bereid om net even een stapje extra te zetten.”

Het project is inmiddels op verschillende locaties van Vitalis uitgevoerd. Wat zorgt er volgens Laura en Malou voor dat het project zo goed werkt? “NIEUW/OUD hebben wij -  in een intensieve samenwerking met zorgprofessionals van Vitalis - stukje bij beetje vanaf de grond opgebouwd. We hebben als onderdeel van een duo meegedaan, zelf geprobeerd wat wel en wat niet werkt,” redeneert Malou. “Gaandeweg merkten we dat het denken als een designer voor ouderen - of voor ieder mens eigenlijk - heel nuttig kan zijn. In plaats van uit te gaan van problemen - ‘dit kan ik allemaal niet meer’ - bekijk je een vraag vanuit de mogelijkheden. Die kwaliteit, daar heb je in je dagelijks leven ook heel veel aan.” Laura vult aan: “Design thinking is naast probleemoplossend denken ook een kwestie van je fantasie gebruiken. Fantaseren helpt je om je wereld te verbreden, waardoor je allerlei nieuwe mogelijkheden ziet.”

Sylvia staat samen Malou en Laura aan de wieg van NIEUW/OUD. “De samenwerking met vormgevers in dit project is zo bijzonder omdat er op een heel andere manier naar onze cliënten wordt gekeken. Ze worden eindelijk weer eens benaderd vanuit hun talenten,” vertelt ze. “Het effect op hun eigenwaarde, het mee kunnen doen en niet in een hokje worden geplaatst: dat is ontzettend waardevol. Denkend vanuit wat ik nog wel kan, in plaats van wat kan ik niet meer kan.”

Vertrouwen

Spannend was het aan het begin van het traject wel. Laura en Malou kregen bijvoorbeeld regelmatig vragen over het proces: wat gaan we dan doen? Maar precies daar was vooraf geen antwoord op. “We hebben flink geïnvesteerd in een vertrouwensband met de deelnemers. Vertrouwen is ontzettend belangrijk als je met mensen werkt. Je moet ervoor zorgen dat ze weten dat het goed komt. Dat ze een avontuur aan durven gaan, echt iets nieuws proberen. Dat is eng, maar het levert zoveel op,” legt Malou uit. Laura: “Doordat we het vertrouwen van de deelnemers hadden, verhuisden wij gaandeweg zelf naar de achtergrond en konden de ouderen de regie pakken.”

Een belangrijk element van NIEUW/OUD is dat de producten die de duo’s ontwerpen en maken ook voor anderen nuttig kunnen zijn. Zo moet de set kaarten met ‘Vergeten vragen?’ van Evie en meneer Koops mantelzorgers helpen om lastige vragen bespreekbaar te maken. Malou: “Dat maakt het project geslaagd. Je ziet niet alleen dat mensen trots zijn, op hun eigen creativiteit, dat ze zelf iets hebben gemaakt, maar ook dat ze daarmee weer anderen kunnen helpen. Dat geeft ontzettend veel voldoening. Voor hen, maar ook zeker voor ons.”

Staartje

NIEUW/OUD met de cliënten van Vitalis is na drie edities afgelopen. Toch krijgt het project binnen Vitalis nog een staartje, vertelt Sylvia: “NIEUW/OUD was niet alleen leerzaam voor onze cliënten, maar ook voor onszelf - het personeel van Vitalis. Allerlei nieuwe inzichten uit design thinking helpen ons nu om op andere manieren te werk te gaan - van vergaderen tot aan interactie met bewoners.” Sylvia glimlacht breed: “En wat extra leuk is: vanaf 2019 gaan werknemers van Vitalis aan de slag met hun eigen talenten, via de methodiek van NIEUW/OUD. Fantastisch toch?”

Meer over community art

In Brabant gebruiken we kunst en cultuur bij maatschappelijke vraagstukken. Community Art Brabant brengt nieuws, kennis en netwerken samen voor community art, buurtcultuur en social design.

Community Art Brabant

Iris van den Boezem

Freelance redacteur en tekstschrijver

Community art

Kunstenaars gezocht voor opdracht Dwalen maar niet Verdwalen

Huize Padua in Boekel zoekt kunstenaars die een schetsontwerp voor een kunstwerk willen maken voor een bijzonder pad in het sterrenbos.

11 september 2024
Kunstenaars gezocht voor opdracht Dwalen maar niet Verdwalen

Met theater de echte verhalen uit je stad vertellen

Drie Brabantse theatergezelschappen vertellen op welke manier ze inwoners betrekken.

26 februari 2024
Met theater de echte verhalen uit je stad vertellen

Blog | Waar wachten we nog op?

Adviseur Atty Bax blogt over de preventieve waarde van kunst voor onze gezondheid.

21 december 2023
Blog | Waar wachten we nog op?

Een jaar lang inspiratie: Kunst voor iedereen

Met een kalender zetten we twaalf bevlogen initiatiefnemers in de spotlight die kunst toegankelijk maken voor iedereen.

16 november 2023
Een jaar lang inspiratie: Kunst voor iedereen

Kunst is gezond

Kunstloc stimuleert samenwerkingen tussen de cultuur, zorg- en welzijnssector. We willen dat meer mensen profiteren van een positieve gezondheid.

2 oktober 2023
Kunst is gezond

Blog | Een tijd van onthullingen

De komende tijd zijn er veel onthullingen van kunst in de openbare ruimte, waar onze adviseur Liesbeth Jans bij betrokken was.

23 juni 2022
Blog | Een tijd van onthullingen

De rol van kunstenaars bij de discussies rondom Brabantse landbouw

Drie makers aan het woord over hoe zij met kunst een rol spelen in de ontwikkelingen van de landbouwsector.

10 februari 2022
De rol van kunstenaars bij de discussies rondom Brabantse landbouw

De kracht van kunst in 16 portretten

Kan kunst maken eenzaamheid verminderen? Jazeker. Met een expo en een magazine brengen wij het in beeld.

3 februari 2022
De kracht van kunst in 16 portretten

Hoe muziek op de intensive care het verschil kan maken

In de derde korte docu over Muziek in de Zorg, laat Stichting MuzIC zien dat er b.v. minder sedatie nodig is door muziek op de ic.

20 januari 2022
Hoe muziek op de intensive care het verschil kan maken

Hoe kunst je laat nadenken over landbouw

Mirte van Duppen en Peter Dictus laten zien hoe kunst een rol kan spelen bij het bij elkaar brengen van partijen, en het voeren van een gesprek over de grote en complexe vraagstukken van onze tijd.

5 januari 2022
Hoe kunst je laat nadenken over landbouw

Tips en vaardigheden om met kunst het verschil te maken

Hoe zet je je als kunstenaar in voor maatschappelijke vraagstukken? En doe je dat dan in opdracht? Of op eigen initiatief?

22 november 2021
Tips en vaardigheden om met kunst het verschil te maken

De kracht van kunst inzetten bij maatschappelijke vraagstukken

Zoek je een geschikte kunstenaar voor een monument? Een social designer om samen met wijkbewoners leefbaarheid te verbeteren? Wil je dat jouw cliënten beter toegang tot cultuur hebben?

13 oktober 2021
De kracht van kunst inzetten bij maatschappelijke vraagstukken

Cultuur als middel tegen eenzaamheid

Hoe kunst, design en architectuur kunnen bijdragen aan de beperking van eenzaamheid.

8 oktober 2021
Cultuur als middel tegen eenzaamheid

Column: U vraagt, wij draaien 

Peter Dictus, schrijver, theatermaker en artistiek en zakelijk leider bij productiehuis  Bureau Pees, over makers en werken in opdracht.

16 september 2021
Column: U vraagt, wij draaien 

Je wereld leuker, prettiger of beter leefbaar maken...

... doe je samen met een kunstenaar of social designer.

10 augustus 2021
Je wereld leuker, prettiger of beter leefbaar maken...

Kunst de wijk in brengen. Wat levert dat op?

Project Studio Linie is opgezet om de kunst die gemaakt is bij Witte Rook naar de wijk te brengen. Lees in deze blog hoe dat ging in Breda.

15 juni 2021
Kunst de wijk in brengen. Wat levert dat op?

Première korte film: Het ontstaan van de Kleinkijkacademie

Kijk mee naar de unieke aanpak van de Bossche kunstenaars Sjaak Langenberg en Rosé de Beer en ontdek hoe hun Kleinkijkacademie ontstond.

8 juni 2021
Première korte film: Het ontstaan van de Kleinkijkacademie

De kunst van het verduurzamen

Hoe zorg je als cultureel ondernemer voor duurzame financiering? We gaan op zoek naar hoe we cultuurparticipatie kunnen verduurzamen. Zodat zoveel mogelijk mensen deel kunnen nemen aan kunst en cultuur.

18 mei 2021
De kunst van het verduurzamen

Documentaire over Sounding Bodies laat kracht van muziek voor onze gezondheid zien

In deze tweede korte film van een drieluik over Muziek in de Zorg, zie je hoe de inzet van muziek bijdraagt aan positieve gezondheid.

3 mei 2021
Documentaire over Sounding Bodies laat kracht van muziek voor onze gezondheid zien

Film over Maartje de Lint geeft weer wat zingen kan betekenen voor mensen met dementie

Er zijn drie korte films ontwikkeld met voorbeelden van samenwerking die de kracht van muziek voor onze gezondheid en welzijn tonen.

26 april 2021
Film over Maartje de Lint geeft weer wat zingen kan betekenen voor mensen met dementie

Terugblik CAB-Café #11

Een korte terugblik op de online bijeenkomst op 15 april 2021 georganiseerd door Kunstloc en Muzelinck, vanuit theater De Lievekamp in Oss.

22 april 2021
Terugblik CAB-Café #11

Cultuurparticipatie: doen wat werkt

Cultuurparticipatie gaat over meedoen. Een duidelijk doel. Maar hoe bereik je dat doel? Hoe neem je drempels weg? En hoe meet je of het project geslaagd is?

9 april 2021
Cultuurparticipatie: doen wat werkt

Hordelopen in de cultuur

Cultuurparticipatie gaat over meedoen. Het kennen-willen-kunnen-doen-model helpt je drempels voor activiteiten te herkennen, en barrières te verlagen.

18 maart 2021
Hordelopen in de cultuur

De kracht van cultuurparticipatie

Verschillende groepen mensen zijn geholpen bij het vroegtijdig inzetten van cultuurparticipatie als middel om toegang tot de samenleving te verbeteren.

26 januari 2021
De kracht van cultuurparticipatie

Wanneer is een community art project geslaagd?

En wat heb je daarvoor nodig? Wij doken in het creatieve proces van theatermaker Vincent van den Elshout en ontrafelden zijn aanpak.

5 januari 2021
Wanneer is een community art project geslaagd?

Terugblik CAB-Café #10

CAB-Café #10 vond plaats op 8 december 2020 met als thema De kracht van de kleine Kernen.

11 december 2020
Terugblik CAB-Café #10

Kunst en rouw, spreken over de dood

Welke rol speelt kunst bij ons levenseinde? En in de uitvaartbranche? En wat kunnen kunstenaars bijdragen aan rouwverwerking, uitvaarten, herdenkingen of het gesprek over de dood?

9 november 2020
Kunst en rouw, spreken over de dood

Blind Walls Gallery: Breda omarmt blinde muren met kunst

Initiatiefnemer Dennis Elbers vertelt meer over Blind Walls Gallery: hét museum op straat met ruim 90 muurschilderingen.

1 oktober 2020
Blind Walls Gallery: Breda omarmt blinde muren met kunst

All Inclusive!

In deze innovatiegids laten we zien wat de kracht van kunst is bij belangrijke maatschappelijke opgaven, zoals de energietransitie, leefbaarheid in de wijken en goede zorg en welzijn. Laat je inspireren door vele Brabantse voorbeelden.

1 september 2020
All Inclusive!

Reis mee langs Brabantse innovatiekracht en creativiteit

Vraag nu aan! ‘All Inclusive!': de inspiratiegids vol voorbeelden van Brabantse innovatieve kracht en creativiteit.

10 augustus 2020
Reis mee langs Brabantse innovatiekracht en creativiteit

Financiering van sociaal-maatschappelijke culturele projecten

Een overzicht van subsidiemogelijkheden voor sociaal artistieke projecten, en een drietal fondsen met inspirerende voorbeelden.

17 april 2020
Financiering van sociaal-maatschappelijke culturele projecten

Buurtcultuurprojecten tijdens lockdown

Help jouw buurt de crisis door met cultuur! Dien voor 1 mei een voorstel in bij het Buurtcultuurfonds.

10 april 2020
Buurtcultuurprojecten tijdens lockdown

Hoe kunst internationaal verbindt

Ieder project begint met een vonkje. Angeline Maas en Jorrit de Kort gebruiken community arts om zo de leefbaarheid te verbeteren.

30 januari 2020
Hoe kunst internationaal verbindt

Het rode licht van Woensel-West

De identiteit van de Eindhovense 'krachtwijk' heeft de afgelopen jaren een flinke transitie doorgemaakt.

12 december 2019
Het rode licht van Woensel-West

Hoe krijgt kunst een vaste plek in het sociale domein?

Oplossingsrichtingen en handvatten voor dialoog om een brug te slaan tussen kunst, zorg en welzijn.

21 november 2019
Hoe krijgt kunst een vaste plek in het sociale domein?

De waarde van community art

Steeds meer maatschappelijke partijen zoals woningcorporaties, zorg- en welzijnsinstellingen en gemeenten in Brabant zetten kunst en cultuur in bij projecten over maatschappelijke vraagstukken. Wat werkt en wat levert het op?

21 november 2019
De waarde van community art

Impact meten? Houd het simpel

Kunst draagt bij aan bijvoorbeeld levensgeluk of sociale binding. Maar hoe laat je zien wat jouw initiatief teweegbrengt? Impactmeting is hot: iedereen moet en wil er iets mee. Hoe houden we het behapbaar en uitvoerbaar?

21 november 2019
Impact meten? Houd het simpel

Kansen voor wijkprojecten bij Buurtcultuurfonds

Heb jij een creatief plan om je buurt mooier of leefbaarder te maken? Gebruik deze flowchart om te zien hoe wij je daarbij kunnen helpen!

15 november 2019
Kansen voor wijkprojecten bij Buurtcultuurfonds

Community Art Brabant

In Brabant gebruiken we kunst en cultuur bij maatschappelijke vraagstukken. Community Art Brabant brengt nieuws, kennis en netwerken samen voor community art, buurtcultuur en social design.

8 oktober 2019
Community Art Brabant

Ode aan de Bossche volkswijk

Een theatervoorstelling maken voor wijkbewoners die nooit naar het theater gaan: hoe doe je dat?

3 oktober 2019
Ode aan de Bossche volkswijk

Klik hier voor verbeelding #2: Leefbaarheid in de wijk

Het lijkt zo simpel. Eén klik in ruil voor verbeelding. Toch kan die ene klik heel wat teweeg brengen. Oók in een doodgewone woonwijk… Kijk – of beter gezegd klik – zelf maar.

13 augustus 2019
Klik hier voor verbeelding #2: Leefbaarheid in de wijk

Eindelijk weer iets voelen dankzij kunst

Nei Skoen is een zogenaamde ‘stigmavrije ontmoetingsplaats’ in het Helmondse stadsdeel Mierlo-Hout: iedereen is er welkom. Door onder andere met kunst en creativiteit bezig te zijn, werken mensen hier aan hun herstel. De aanpak wordt nationaal en internationaal bejubeld: maar wat maakt Nei Skoen nu precies zo’n succes?

13 augustus 2019
Eindelijk weer iets voelen dankzij kunst

Het onzichtbare zichtbaar maken met social design

Studio 1:1 brengt met Fort Zeekant een beweging op gang door te laten zien wat er écht speelt in een wijk.

19 december 2018
Het onzichtbare zichtbaar maken met social design

Verleidelijk plagen met vooroordelen door kunst

De Academie voor Beeldvorming ziet kunst als een fantastisch communicatiemiddel middenin de samenleving.

6 december 2018
Verleidelijk plagen met vooroordelen door kunst

Dans met kwetsbare jongeren: vier vragen aan Corpo Máquina

Corpo Máquina brengt kwetsbare jongeren op verschillende vlakken in beweging.

7 november 2018
Dans met kwetsbare jongeren: vier vragen aan Corpo Máquina

Social Design | een ontwerpproces sámen met de mensen over wie het gaat

Bij het project NIEUW/OUD ontdekken bewoners van zorglocaties samen met een ontwerper of kunstenaar waar hun passie ligt.

5 november 2018
Social Design | een ontwerpproces sámen met de mensen over wie het gaat

Efkes de weg kwijt | Wat betekent dementie nu echt?

Met een theaterstuk worden mensen op een toegankelijke manier uitgenodigd om te praten over het beginstadium van dementie.

4 juli 2018
Efkes de weg kwijt | Wat betekent dementie nu echt?

Het Buurtcultuurfonds: best practices voor het indienen van jouw aanvraag

Als je een plan hebt voor je buurt of wijk, kun je geld aanvragen bij het Brabantse Buurtcultuurfonds. Kende jij de (oude) regeling al? Dat is dit niets nieuws. Of toch wel? Het Buurtcultuurfonds Noord-Brabant is namelijk veranderd en biedt nu nog meer ruimte voor verschillende typen projecten en aanvragers. Zo mogen nu ook zzp’ers tot 10.000 euro aanvragen en mag 50% van je projectbegroting gefinancierd worden vanuit het fonds. Wij spraken met twee organisaties die geld uit het Buurtcultuurfonds ontvingen. Waarvoor vroegen ze aan, wat voor tips hebben ze en wat deden ze met het geld?

5 juni 2018
Het Buurtcultuurfonds: best practices voor het indienen van jouw aanvraag

“In een goed community art-project is voor iedereen iets te halen”

Juul Langenberg haalt verhalen op in de Oosterhoutse wijk Paterserf om de buurt levend te houden voor huidige en volgende generaties.

5 april 2018
“In een goed community art-project is voor iedereen iets te halen”

“Fantastisch hoe we mensen met design uit een diep dal kunnen helpen”

In de sociale werkplaats Uit De Buurtfabriek wordt expliciet ruimte gegeven aan de betrokkenen om hun wensen te uiten.

2 maart 2018
“Fantastisch hoe we mensen met design uit een diep dal kunnen helpen”

Kunstenaar als katalysator in het oplossen van maatschappelijke problemen

Als woningcorporatie kunstenaars vragen om maatschappelijke problemen aan te pakken? In Bergen op Zoom werd hiermee geëxperimenteerd.

13 september 2017
Kunstenaar als katalysator in het oplossen van maatschappelijke problemen

Proza in plaats van Prozac

Het Productiehuis Ouderen en Verhalen verbindt kunstenaars en makers met ouderen in verzorgingstehuizen en draagt zo bij aan de culturele ontwikkeling van ouderen.

15 juni 2017
Proza in plaats van Prozac

“Krachten bundelen in de wijk”

Miranda Winter (Winterbij) is beeldend kunstenaar en betrokken buurtbewoner in de wijk Jeruzalem in Tilburg.

30 mei 2017
“Krachten bundelen in de wijk”

‘Projectscan is handig instrument voor inzicht in projecten’

De projectscan is een online tool, ontwikkeld door CAL-XL, Cigarbox en Kunstbalie, die inzicht geeft in het proces en effecten van buurtcultuurprojecten.

29 mei 2017
‘Projectscan is handig instrument voor inzicht in projecten’

Drie bevlogen makers van community art in Brabant in beeld

Kunst confronteert, zet je aan het denken en geeft daardoor een andere kijk op maatschappelijke vraagstukken.

20 maart 2017
Drie bevlogen makers van community art in Brabant in beeld

“Ik wil naar buiten en met die rare wereld om ons heen werken”

Door kunst in te zetten, maakt Annet Nooijen bepaalde maatschappelijke thema’s bespreekbaar, voelbaar en zichtbaar.

7 maart 2017
“Ik wil naar buiten en met die rare wereld om ons heen werken”

‘Verbinding in de wijk en betrokkenheid is het mooiste resultaat’

Het doel van EELT Theatercollectief is om met onderwerpen aan de slag te gaan waarvan je eelt op je ziel krijgt of juist verliest.

27 januari 2017
‘Verbinding in de wijk en betrokkenheid is het mooiste resultaat’

Liever breakdance dan bingo

Bij Old Skool duiken senioren in de wereld van hiphop, breakdance en graffiti, begeleid door de top van de Eindhovense hiphop.

18 oktober 2016
Liever breakdance dan bingo

Door kunst op een andere manier naar bestaande systemen kijken

Wat is het belang van community art voor de verschillende betrokkenen in Brabant? En hoe werkt dat in de praktijk?

23 augustus 2016
Door kunst op een andere manier naar bestaande systemen kijken

Hoe is het nu met...de Brabantse cultuuraanjagers?

Vol frisse moed gingen twaalf gecertificeerde cultuuraanjagers in 2014 aan de slag met Community Art in Brabantse buurten en wijken.

26 november 2015
Hoe is het nu met...de Brabantse cultuuraanjagers?

AlleeWonen & kunst en cultuur

In samenwerking met Electron en met ondersteuning van bkkc heeft AlleeWonen zich ingezet voor de Bredase wijk Linie, in het project Creatieve Wijk Linie. Een interview met manager Jos Hendrickx.

29 oktober 2015
AlleeWonen & kunst en cultuur

Een blik op burger- en overheidsparticipatie

Stel, jij hebt in het kader van de verbinding tussen kunst en samenleving een idee en je start een initiatief: in welk (gemeentelijk) landschap komen jij en je idee terecht?

6 oktober 2015
Een blik op burger- en overheidsparticipatie

Brabant is twaalf gecertificeerde cultuuraanjagers rijker

Twaalf nieuwe cultuuraanjagers startten afgelopen voorjaar op verschillende plekken in de provincie met het ontwikkelen van culturele projecten.

14 november 2014
Brabant is twaalf gecertificeerde cultuuraanjagers rijker